Unijnepłatności.pl UROSŁA NAM BRUKSELKA Z tytułu dopłat bezpośrednich od 2004 r. do końca 2014 r. wypłacono producentom rolnym 107,2 mld zł. ARiMR przekazała też 61,7 mld zł na projekty beneficjentów Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 2013. W ramach programów współfinansowanych z funduszy europejskich (łącznie z SAPARD) największe wsparcie otrzymały województwa: mazowieckie 28,9 mld zł, wielkopolskie 24,2 mld zł i lubelskie 19,1 mld zł. Pomoc z budżetu krajowego m.in. na dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych wyniosła 20,2 mld zł. W 2014 r. za pośrednictwem agencji do 1,4 mln rolników trafiło 27 mld zł płatności bezpośrednich, a w bazie ewidencji beneficjentów ARiMR znajdowało się 2,2 mln podmiotów, w tym 98,3 proc. były to osoby fizyczne. Zachodniopomorskie 10,9 Lubuskie 5,2 Dolnośląskie 10,7 Pomorskie 10,9 Wielkopolskie 24,2 Kujawsko-Pomorskie 15,1 Opolskie 5,9 Łódzkie 13,6 Śląskie 5,2 Warmińsko-Mazurskie 12,2 Mazowieckie 28,9 Świętokrzyskie 7,9 Małopolskie 8,0 Podlaskie 14,3 Lubelskie 19,1 Podkarpackie 7,8 Pomoc wypłacona przez ARiMR w mld zł (bez podziału na województwa 3,4 mld zł) 10 Program SAPARD PROW 2004 2006 SPO 2004 2006 Systemy wsparcia bezpośredniego WOROiW PROW 2007 2013 PROW 2014 2020 PO Ryby 2007 2013 Liczba wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich (w mln) złożonych w ramach kampanii 2004 2014 1,40 1,48 1,47 1,45 1,42 1,39 1,37 1,36 1,36 1,36 1,35 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Źródło: ARiMR 38 Nowoczesny Bank Spółdzielczy
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich TRANSFERY NA KONTA ARiMR do 30 czerwca br. przekaże na konta rolników 14,2 mld zł z tytułu dopłat bezpośrednich za 2014 r., wnioski złożyło przed rokiem 1,353 mln gospodarstw. Do 27 maja 2015 r. rolnicy złożyli w ARiMR ponad 1 mln wniosków o przyznanie płatności obszarowych, w tym 4,4 tys. przez internet. Średnia płatność obszarowa wyniesie 243 euro/ha, a tzw. aktywny rolnik może otrzymać nawet 500 euro/ha. Zaplanowana pula dotacji bezpośrednich za 2015 r. to 3,5 mld euro. Komisja Europejska wyraziła zgodę na to, aby w 2015 r. możliwe stało się wydłużenie o miesiąc okresu na składanie wniosków, dodatkowo rolnik może to uczynić w ciągu kolejnych 25 dni, jednak za każdy dzień opóźnienia kwota płatności jest zmniejszana o 1 proc. Nowa ustawa stanowi też, że 10 lipca 2015 r. upływa termin składania wniosków o uznanie rolnika za uczestnika systemu premiowania małych przedsiębiorstw. LIDERZY IDĄ PO GRANTY W działaniu LEADER PROW 2007 2013 społeczności lokalne uzyskały 787 mln euro, realizując głównie małe projekty, np. promujące żywność regionu. W inicjatywach Leader obowiązuje zasada refundacji, czyli zasada uzyskania zwrotu kosztów poniesionych w związku z realizacją przedsięwzięcia. W przypadku małych projektów refinansowanie może wynieść 80 proc., a co również istotne beneficjent brakujący wkład własny może wnieść w postaci pracy własnej. Działanie LEADER może być realizowane na obszarach wiejskich. Jedna Lokalna Strategia Działania może być realizowana w miejscowościach od 30 do 150 tys. mieszkańców (co najmniej 2 gminy). Maksymalna kwota pomocy dla danego rodzaju operacji wynosi do 2 mln zł/ beneficjenta infrastruktura techniczna do 500 tys. zł/miejscowość inne operacje realizowane przez jednostki z sektora finansów publicznych (pomoc udzielona jednostkom sektora finansów publicznych nie może przekroczyć 50 proc. możliwej do udzielenia pomocy w ramach tego poddziałania) do 500 tys. zł/beneficjenta w okresie realizacji programu utworzenie inkubatorów przetwórstwa lokalnego do 300 tys. zł/beneficjenta, w okresie realizacji programu (poza jednostkami sektora finansów publicznych). 6/2015 39
SPOSOBEM NA MARCHEWKĘ Pięć osób ma postawione zarzuty związane z wyłudzeniem rekordowej kwoty 190 mln zł z gdyńskiego oddziału ARiMR. Osoby te wyłudziły unijne dopłaty, przedkładając wnioski w ramach grupy producenckiej, która miała się rzekomo zajmować uprawą i skupem marchwi, pietruszki i cebuli. Mniejszego kalibru przestępstwa dopuścił się rolnik spod Białegostoku, który wyłudził 122,4 tys. zł dopłat bezpośrednich składając kłamliwe pisemne oświadczenia w ARiMR. Sąd skazał go prawomocnie na rok więzienia w zawieszeniu na 3 lata. Akcja kredytowa z udziałem środków publicznych W 2014 r. banki udzieliły ogółem 5433 kredyty inwestycyjne z dopłatą ARiMR do oprocentowania i kredyty z częściową spłatą kapitału, na łączną kwotę 1 555,2 mln zł. Głównie były to kredyty na realizację inwestycji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych 4379 umów w łącznej kwocie 1397,6 mln zł. W przetwórstwie zawarto 7 umów na kwotę 5,3 mln zł. Najwięcej kredytów udzielono w ramach linii dla młodych rolników (28 proc.) i na zakup gruntów rolnych (26 proc.). Największe kwoty kredytów inwestycyjnych zostały przyznane w województwach: wielkopolskim 327,8 mln zł (1037 kredytów), mazowieckim 279,6 mln zł (802), kujawsko-pomorskim 155,2 mln zł (689), podlaskim 148,3 mln zł (471) i warmińsko-mazurskim 134,5 mln zł (435). Największe kwoty kredytów preferencyjnych zostały przeznaczone na: zakup, budowę, modernizację, adaptację i remont budynków (w ramach kodów: 101,102,104,105) 627,4 mln zł (1351,5 tys. m 2 ) zakup gruntów rolnych (w ramach kodu 110) 296,5 mln zł (11,8 tys. ha) zakup maszyn lub urządzeń (w ramach kodu 111) 214,8 mln zł (4 717 szt.); zakup ciągników (w ramach kodu 112) 178,5 mln zł (1077 szt.). Młodzi rolnicy skorzystali z 1535 kredytów z linii nmr, z czego 1367 (89,1 proc.) przeznaczyli na rozwój istniejących gospodarstw rolnych, a 12 (0,8 proc.) na utworzenie nowych gospodarstw. Z udzielonych 1432 kredytów z linii nkz 1384 (96,6 proc.) kredytów miało na celu powiększenie istniejącego gospodarstwa rolnego, a 39 (2,7 proc.) na utworzenie nowego gospodarstwa. Korzystając z kredytów z linii nkz, rolnicy zakupili 16,5 tys. ha użytków. 40 Nowoczesny Bank Spółdzielczy
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich UPRAWA ŚRODOWISKA Rolnicy, którzy zdecydują się posadzić na swoich gruntach las, mogą na ten cel otrzymać wsparcie z budżetu PROW 2014 2020. Wnioski można składać w biurach powiatowych ARiMR od 15 czerwca do 17 sierpnia br. Złożone wnioski zostaną podane ocenie punktowej ze względu na spełnienie kryteriów wyboru operacji. Maksymalny areał, do którego można otrzymać pomoc na zalesianie, wynosi 20 ha. Unijne wsparcie będzie realizowane w trzech różnych formach, pierwsza z nich jednorazowa dotacja (część inwestycyjna), o którą rolnicy mogą ubiegać się już w 2015 r., druga to wypłacana przez 5 lat premia pielęgnacyjna, a trzecia inkasowana przez 12 lat premia zalesieniowa. Wnioski o przyznanie premii pielęgnacyjnej i zalesieniowej można składać dopiero od 2016 r. Od początku stosowania pomocy w formie dopłat do oprocentowania kredytów inwestycyjnych, tj. od 1994 r. do końca 2014 r., banki udzieliły łącznie 459 625 kredytów inwestycyjnych na kwotę 43 957,8 mln zł. Natomiast poczynając od października 2010 r., udzielono łącznie 1937 kredytów z częściową spłatą kapitału na kwotę 259 mln zł. Rolnicy mający kłopoty ze spłatą z przyczyn niezależnych (np. z powodu embarga na eksport żywności do Rosji) mogą skorzystać z udogodnień, które pozwolą im na obsługę kredytu. Udogodnienia te mogą polegać na: zastosowaniu przez bank prolongaty spłaty rat kapitału i odsetek wydłużeniu okresu kredytowania poza przewidziany w umowie kredytu. Możliwe jest wydłużenie okresu od dnia udzielenia kredytu do całkowitej jego spłaty wraz z odsetkami o dodatkowe 3 lata (w zależności od linii kredytowej okres ten może wynieść 11 lub 18 lat), przy czym w przypadku umów zawartych od 1 maja 2007 r. maksymalna kwota dopłat, określona w umowie, może zostać zwiększona, o ile nie spowoduje to przekroczenia łącznej wysokości pomocy, tzw. intensywności pomocy. Zwiększenie maksymalnej kwoty dopłat nie dotyczy kredytów z dopłatą do oprocentowania stosowaną na zasadach pomocy de minimis. Dodatkowo wprowadzona została możliwość zawieszenia przez bank, na wniosek kredytobiorcy spłaty rat kapitału kredytu. Wówczas spłata oprocentowania kredytu za kredytobiorcę jest dokonywana przez ARiMR przez okres nie dłuższy niż 2 lata. Oprocentowanie zapłacone przez agencję za kredytobiorcę, w okresie zawieszenia przez bank spłaty rat kapitału kredytu, w przypadku umów kredytu zawartych: do 30.04.2007 r. kredytobiorca zwraca na warunkach ustalonych w umowie kredytu po 1 maja 2007 r. pomniejsza kwotę dopłat ustaloną w umowie kredytu. Ponadto w przypadku gdy powyższe rozwiązania okażą się niewystarczające, kredytobiorcy mogą za zgodą banku kredytującego: dokonać zmiany kierunku produkcji, określonego w planie inwestycji i umowie kredytu sprzedać mienie nabyte z kredytu czasowo zaprzestać prowadzenia działalności lub obsługi kredytu z przyczyn niezależnych od kredytobiorcy w tym czasie dopłaty nie są stosowane, a już udzielone nie podlegają zwrotowi wznowienie przez kredytobiorcę prowadzenia działalności lub obsługi kredytu powoduje wznowienie stosowania dopłat do oprocentowania kredytu na warunkach określonych w umowie o kredyt. Obecnie rolnicy korzystają ze 153 tys. preferencyjnych kredytów, w których spłacie pomaga ARiMR. Aż 99 proc. kredytobiorców reguluje zobowiązania na bieżąco. 6/2015 41
GRUNT TO KAPITAŁ 32,5 tys. zł tyle płacono w Polsce za przeciętny hektar gruntów rolnych w pierwszym kwartale 2015 r., wynika z analizy Lion s Bank. Wzrost wyceny przeciętnego hektara o 4,7 tys. zł oznacza dynamikę na poziomie 16,9 proc. (r./r.). W ciągu ostatnich 10 lat cena przeciętnego hektara zwiększyła się z 6,2 tys. zł do 32,5 tys. zł (o 423 proc., tj. 17,5 proc. w skali roku). Nie w każdej jednak części kraju hossa na ziemię przynosi rolnikom równe profity. Na Podkarpaciu za 10 tys. metrów gruntu trzeba zapłacić przeciętnie 20,3 tys. zł, natomiast w woj. kujawsko-pomorskim i opolskim przeciętna wycena sięga już kwot odpowiednio 47,9 i 46,9 tys. zł za ha. Licząc od końca 2004 r., największy wzrost wartości posiadanego majątku odnotowali mieszkańcy woj. lubuskiego i warmińsko-mazurskiego (wzrost cen o 676 proc. i 616 proc.). Na drugim biegunie są rolnicy z woj. małopolskiego i śląskiego, gdzie w ciągu 10 lat ceny wzrosły odpowiednio o 235 proc. i 241 proc. Motorem napędowym zmian, jak ocenia Lion s Bank, jest zbliżające się otwarcie rynku dla nabywców z Unii, gdzie ziemia jest przeciętnie 2 3 razy droższa niż nad Wisłą (choć nie brakuje krajów o cenach niższych np. Francja czy Szwecja). Od maja 2016 r. obywatele UE będą mogli kupować ziemię nad Wisłą bez specjalnego zezwolenia. Co warte również zauważenia, według danych Eurostatu za okres 2004 2013 przeciętna produktywność rolnictwa wzrosła o prawie 70 proc. Daje to roczną dynamikę na poziomie 6,1 proc., a więc prawie 3 razy niższą niż obserwowany wzrost cen ziemi. ROLNICY POLUBILI PŁATNOŚCI W SIECI Badanie sporządzone przez firmę Martin&Jacob na zlecenie BGŻ wskazuje, że polscy rolnicy są tradycjonalistami nowoczesnymi. Okazuje się, że bardzo chętnie korzystają z urządzeń mobilnych: 57 proc. z laptopa, 27 proc. smartfonu, a 13 proc. z tabletu. 46 proc. ankietowanych płaci rachunki i dokonuje przelewów przez internet, 46 proc. sprawdza na komputerze historię transakcji, aż 20 proc. ubiegało się przez internet o kredyt, a 47 proc. kontroluje elektronicznie saldo. 52 proc. badanych rolników deklaruje realizowanie przelewów w placówce bankowej, 50 proc. w banku sprawdza historię transakcji, a 51 kontroluje tam stan konta. 42 Nowoczesny Bank Spółdzielczy
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich ŚCIANA PŁACZU? NIEKONIECZNIE! 2,35 mld euro tyle trafi do najbiedniejszych województw w ramach programu Polska Wschodnia. Pięć województw tzw. ściany płaczu według danych unijnego Eurostatu to najbiedniejsze regiony w Europie, ich potencjał w przeliczeniu na osobę stanowi ok. 1/3 średniego PKB regionów UE. Najbiedniejsze regiony to: lubelskie 32 proc. średniej regionów UE Podkarpacie (33 proc.) warmińsko mazurskie (34 proc.) podlaskie (35 proc.) świętokrzyskie (36 proc.). W latach 2014 2020 na realizację regionalnych programów operacyjnych w Polsce przewidziano 76,9 mld euro. ZALICZKA NA DOBRY START Sejm uchwalił ustawę o finansowaniu wspólnej polityki rolnej, dzięki której możliwa będzie m.in. wypłata zaliczek na realizację inwestycji w ramach PROW 2014 2020. Samorządy będą mogły uzyskać zaliczki w formie pożyczek z BGK na finansowanie takich działań, jak np.: transfer wiedzy i działalność informacyjna, usługi doradcze czy wsparcie w programie LEADER. Ustawa przewiduje, że o zaliczki mogą występować rolnicy, którym przyznano wsparcie na inwestycje np. w przypadku odbudowy gospodarstw zniszczonych przez klęski żywiołowe. Ustawa umożliwi też publikację listy beneficjentów środków unijnych z ARiMR oraz ARR (na stronach internetowych MRiRW). W formie zaliczek może być wypłaconych 5 proc. środków przewidzianych na poszczególne działania PROW. Na ten cel przewidziano w kolejnych 10 latach w mln zł (ceny stałe z 2014 r.), łącznie z budżetu środków europejskich i z budżetu państwa: 82, 159, 151, 151, 149, 149, 149, 149, 149, 0,0 razem 1288 mln zł. Dla porównania od 14 marca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. w ramach PROW 2007 2013 wypłacono zaliczki w łącznej kwocie 93,5 mln euro ze środków publicznych. Zdjęcia: www.fotolia.com 6/2015 43