Kluczowe problemy energetyki

Kluczowe problemy energetyki Problemy energetyczne z perspektywy jednostek samorządu terytorialnego a odnawialne i rozproszone źródła energii - Sławomir Najnigier City Consulting PROJEKT NR POIG.01.01.01-00-005/08 TYTUŁ PROJEKTU: Strategia rozwoju energetyki na Dolnym Śląsku metodami foresightowymi PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU REGIONALNEGO

Wybrana terminologia generacja rozproszona (lokalna, regionalna) Rozproszone źródła energii (RŹE) Lokalny rynek energii Odnawialne źródła energii (OZE) Sieci inteligentne Mikrogeneracja Zdecentralizowane systemy energetyczne

Definicja generacji rozproszonej małe (o mocy znamionowej do 50-150 MW) jednostki lub obiekty wytwórcze, przyłączane bezpośrednio do sieci rozdzielczych lub zlokalizowane w sieci elektroenergetycznej odbiorcy (za urządzeniem kontrolno-rozliczeniowym), często produkujące energię elektryczną z energii odnawialnych lub niekonwencjonalnych, równie często w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła Źródło: J.Pasek

Elementy generacji rozproszonej - przykłady silniki tłokowe, turbiny gazowe, silniki Stirlinga; ogniwa paliwowe; układy skojarzone oparte na turbinach gazowych, silnikach tłokowych, silnikach Stirlinga i ogniwach paliwowych; małe elektrownie wodne; elektrownie wiatrowe; elektrownie geotermiczne; systemy fotowoltaiczne; układy heliotermiczne (z centralnym odbiornikiem i zdecentralizowane); technologie wykorzystujące: biomasę i odpady, pływy, prądy i falowanie mórz oraz ciepło oceaniczne; zasobniki energii.

Trendy Źródło: Greenpeace DECENTRALISING POWER: AN ENERGY REVOLUTION FOR THE 21ST CENTURY

Trendy Integracja rynków energii (wg rodzaju, wg skali :międzynarodowej, krajowej, regionalnej, lokalne, mikro). Współistnienie energetyki scentralizowanej i rozproszonej. Eksplozja technologii wytwarzania, transformacji, odzysku energii i zarządzania Przewartościowanie ról: producentdystrybutor - klient - producent

Trendy System dystrybucji przyszłości nie będzie przypominał tego, który znali nasi dziadkowie czy ojcowie! Stara rozgałęziona, promieniowa sieć, składająca się ze słupów i przewodów, po których biegną elektrony, zostanie zastąpiona sieciami o dwukierunkowym przepływie energii. Źródło: Mapa drogowa rozwoju dystrybucji energii, Capgemini

Trendy: Zapotrzebowanie na energię finalną brutto z OZE

Co dalej? Polska a trendy? Administracja publiczna a trendy? JST a trendy? Gmina a trendy?

Rodzaje administracji W obrębie administracji można wyróżnić trzy obszary: Obszar 1: administracja sensu stricto (klasyczna), Obszar 2: administracja regulacyjna (interwencyjna), Obszar 3 : administracja świadcząca.

Podstawowe pytania Czy w tych procesach potrzebna są procedury o charakterze administracyjnym? Ile administracji rządowej ile samorządowej? (Obszar 1) Czy potrzebna jest regulacja ekonomiczna rynku? Ile regulacji rządowej i samorządowej? Jakie formy interwencji (finansowe, cenowe etc.)? Jak skala pomocy publicznej? (Obszar 2) Czy konieczna jest zmiana pozycji JST na rynkach OZE/RŹE jako uczestnika rynku? (Obszar 3)

Możliwe role Jednostek Samorządu Terytorialnego Obszar 1 : JST jest częścią administracji publicznej Obszar 2 : JST może być regulatorem rynku, JST jest organizatorem życia społecznego, Obszar 3: JST jest (może być) uczestnikiem rynku: inicjatorem (odpowiedzialności za zorganizowanie usługi), zarządcą (operacyjne zarządzania usługą), wykonawcą (świadczenia usługi), konsumentem usługi.

Aktualne role JST na rynku OZE Samorząd gminny : w szczególności zadania własne obejmują sprawy ładu przestrzennego, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz Samorząd powiatowy: w szczególności zadania obejmują sprawy pozwolenia budowlane i ochrony środowiska Samorząd wojewódzki gminny : w szczególności finansowe wspieranie rozwoju OZE/RŹE, rozwój regionalny, uczestnictwo w procedurach administracyjnych, regionalne programy rozwoju energetyki Wszystkie JST mogą być konsumentem OZE

Plan prezentacji 1. Problem 1: nieefektywność procesów lokalizacyjnych i inwestycyjnych ( obszar 1) 2. Problem 2: energia nie jest problemem JST, 3. Problem 3: nieokreślona rola JST jako lokalnego regulatora wybranych rynków energii ( w tym OZE)

Plan prezentacji 4.Problem 4: minimalne wpieranie rozwoju OZE ze strony JST. 5. Problem 5: nieoptymalne wydawanie pieniędzy publicznych JST (szerzej: sektora finansów publicznych)

Problem 1 nieefektywność procesów lokalizacyjnych i inwestycyjnych-przyczyny Jest to problem krajowy, ponad branżowy bezradne państwo -w zakresie celów publicznych przewaga procedury nad skutecznością, przeregulowanie w sprawach drugorzędnych, niedoregulowanie w sprawach strategicznych, przeadministrowanie procedur ( za dużo prawa administracyjnego),

Problem 1 nieefektywność procesów lokalizacyjnych i inwestycyjnych-przyczyny brak integracji zagospodarowania przestrzennego, gospodarki nieruchomościami (wywłaszczenia) i regulacji budowlanych. za mało procedur zintegrowanych, za dużo branżowych. brak specyficznych rozwiązań dla inwestycji liniowych, brak kategoryzacji inwestycji nieodporność na protesty, wymagania UE przełożone w polski sposób

Problem 1 rozwiązanie Nie ma prostego, jednorazowego rozwiązania Przykłady możliwych rozwiązań: zintegrowane ustawodawstwo dla inwestycji liniowych o znaczeniu krajowym, regionalnym i lokalnym ( wzorowane na specustawie drogowej) Uproszczenie zasad ustanawiania służebności przesyłu, ujednolicenie wycen służebności przesyłu (kataster wartości nieruchomości)

Problem 1 potencjalne zagrożenia Otrzymanie istniejących procedur inwestycyjnych jest szkodliwe dla państwa ( w tym JST) i obywateli, Jest to bariera w transformacji nie tylko energetyki, Długotrwałość procedur przedinwestycyjnych zagraża bezpieczeństwu energetycznemu państwa, regionów, miast.

Problem 2: energia nie jest problemem JST -przyczyny Społeczne : Dla JST nie jest to problem pierwszorzędnym, taki wybór priorytetów nie budzi zainteresowania, jest kosztowny, długoterminowy i nieefektywny politycznie (podobnie jak mieszkalnictwo komunalne) Kompetencyjne: JST nie ponosi odpowiedzialność JST za zaopatrzenie w energię, w gminach plany zaopatrzenia w energię są martwe

Problem 2: energia nie jest problemem JST -przyczyny Prawne : JST nie posiada realnych instrumentów wpływania na organizację regionalnego i lokalnego rynku energii. Metodyczne: planowanie przestrzenne jest oderwane od planowania infrastruktury, Techniczne: brak technicznych i ekonomicznych standardów współpracy z między różnymi rynkami energii.

Problem 2: energia nie jest problemem JST przykłady rozwiązań Ustawowa organizacja rynku energii cieplnej (geotermia+ CHP+ energia opadowa) nowe obowiązki dla JST Integracja lokalnej polityki energetycznej z polityką zagospodarowania odpadów (energetyczne przetwarzanie odpadów, w tym zagospodarowanie gazów wysypiskowych, osadów ściekowych, odpadów zielonych i komunalnych) - nowe obowiązki dla JST

Problem 2: energia nie jest problemem JST rozwiązanie Sub-regionalna organizacja rynku energii (biomasa, biogaz) Regionalne organizacja rynku energii wiatrowej.

Problem 2: energia nie jest problemem JST potencjalne zagrożenia Możliwy jest scenariusz nie zmieniamy ; Konsekwencje: archaiczność, zmniejszone bezpieczeństwo energetyczne, w dłuższym okresie droższa energia. Możliwy jest inny scenariusz: UE Komisja Europejskazamierza zaproponować wprowadzenie dyrektywy nakładającej obowiązek na wszystkie Państwa Członkowskie w postaci osiągnięcia 20% oszczędności energii.

Problem 3: nieokreślona rola JST jako lokalnego regulatora Problem: JST nie jest sprawnym regulatorem lokalnych rynków energii. Przyczyny problemu : -decydentom brakuje wizji energetyki rozproszonej współistniejącej z energetyką scentralizowaną. - w polityce energetycznej zapomniano o potrzebie regulacji rynków lokalnych (analogicznie do organizacji komunikacji publicznej)

Problem 3: nieokreślona rola JST jako lokalnego regulatora rozwiązanie Zmiana prawa energetycznego: wyposażenie JST w realne instrumenty lokalnego strefowania energetycznego, likwidacji lokalnych źródeł, zastępowania ogrzewania rozproszonego scentralizowanym, lokalne instrumenty koordynacyjne. Inna formuła planowania energetycznego

Problem 3: nieokreślona rola JST jako lokalnego regulatora potencjalne zagrożenia Jak wyżej

Problem 4-minimalne wpieranie rozwoju OZE -przyczyny Marginalne wsparcie na poziomie rządowym. Nadmiar innych priorytetów ekologiczno inwestycyjnych, Niejasne zasady wsparcia publicznego dla przedsiębiorstw i właścicieli nieruchomości Niestabilność finansów publicznych ( z gminnych funduszy OŚ można było dofinansować solary, po jej likwidacji z budżetu gminy nie)

Problem 4-minimalne wpieranie rozwoju OZE przykłady rozwiązań Inne priorytety w programach UE po roku 2014 Jasne reguły transferów z sektora finansów publicznych do sektora przedsiębiorstw i osób fizycznych. Wymuszenie zmian poprzez podwyższani standardów w zakresie OZE ( np. w komunikacji publicznej).

Problem 4-minimalne wpieranie rozwoju OZE przykłady rozwiązań Inicjatywa UE Inteligentne Miasta Europy będą główną inicjatywą, skierowaną na poziom lokalny, dla której przewiduje się finansowe i polityczne wsparcie, mającą na celu rozwinięcie ambitnego systemu sprawnej energii, odnawialnych źródeł energii, systemów transportu w rejonach uprzemysłowionych, przy niewielkich nakładach pieniężnych.

Problem 5 nieoptymalne wydawanie pieniędzy publicznych JST -przyczyny JST jako konsument: Inwestycje JST z pieniędzy publicznych nie są przykładem dobrych praktyk ( np. budowanie energochłonnych budynków, niewłaściwe remonty obiektów publicznych, zamówienia publiczne preferujące niski koszt wykonania, a nie łącznych kosztów w pełnym okresie życia danego budynku etc.) Przyczyny : takie są reguły gry.

Problem 5 nieoptymalne wydawanie pieniędzy JST -przykłady rozwiązań Wprowadzenie podwyższonych wymagań w zakresie zamawianych instalacji, budynków i budowli publicznych ( budowa z wykorzystaniem OZE, Inicjatywa UE Oszczędność energii w sektorze użyteczności publicznej Zielone zamówienia publiczne

Problem 5 nieoptymalne wydawanie pieniędzy JST przykłady rozwiązań Inicjatywa UE : Europejska Inicjatywa Budowlana modernizacja 15 milionów budynków do roku 2020 w tym: wprowadzenie OZE dla budynków (głównie solary i ogrzewanie wykorzystujące temperaturę otoczenia)

Podsumowanie Potrzebna jest nowa wizja energetyki JST mogą odegrać rolę w przyspieszeniu zmian na lokalnych rynkach energii ( OZE. RŹE) Główne reguły gry tworzy państwo, ale na wybranych rynkach lokalnych to działania JST mogą przyspieszyć zmiany na lokalnych rynkach energii. UE może być katalizatorem zmian.