Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie mrągowskim w 2015 roku

Powiatowy Urząd Pracy w Mrągowie, ul. Kopernika 1, 11-7 Mrągowo Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie mrągowskim w 215 roku Mrągowo, październik 216r. 1

Spis treści Wstęp... 3 1. Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy... 7 2. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych... 14 3. Analiza umiejętności i uprawnień... 18 4. Analiza rynku edukacyjnego... 21 4.1. Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych... 24 4.2. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych... 26 5. Analiza lokalnego rynku pracy na bazie badania kwestionariuszowego... 28 6. Prognoza lokalnego rynku pracy... 41 Podsumowanie... 48 INFORMACJA SYGNALNA... 51 Załącznik 1. Rynek pracy... 52 Załącznik 2. Rynek edukacyjny... 71 2

Wstęp Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest kluczowym narzędziem wykorzystywanym przy planowaniu działań prowadzących do osiągnięcia równowagi na lokalnym rynku pracy. Jest on źródłem danych zarówno o poziomie popytu, jak i podaży na rynku pracy. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych opracowywany jest zgodnie z zapisami ustawy z dnia 2 kwietnia 24 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (jt. Dz. U. z 216r. poz.645 z późn. zm.) jest to jedno z zadań samorządu województwa oraz samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych umożliwia pozyskanie istotnych informacji odnośnie struktury bezrobocia, czy potrzeb kadrowych pracodawców. Ponadto, monitoring służy koordynacji szkoleń bezrobotnych oraz stanowi podstawę do kształtowania oferty edukacyjnej (ze szczególnym uwzględnieniem szkół zawodowych). Raport został stworzony w oparciu o zalecenia metodyczne przygotowane w ramach projektu Opracowanie nowych zaleceń metodycznych prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. Głównymi źródłami danych wykorzystywanych w raporcie były: dane z systemu Syriusz, dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN, wyniki badań ofert pracy w Internecie i BIP oraz wyniki badania kwestionariuszowego przedsiębiorstw oraz danych z GUS. Głównymi celami monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest: określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej na powiatowym, wojewódzkim i krajowym rynku pracy, stworzenie bazy informacyjnej dla przewidywania struktur zawodowo-kwalifikacyjnych w układzie lokalnym, wojewódzkim i krajowym, określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych dla zapewnienia spójności z potrzebami rynku pracy, korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym, usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów oraz kwalifikacji deficytowych i nadwyżkowych na lokalnych rynkach pracy, ułatwienie realizacji programów specjalnych dla aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych w celu promowania ich ponownego zatrudnienia. 3

W niniejszym raporcie wykorzystano takie pojęcia jak: Zawody deficytowe to takie, na które istnieje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów deficytowych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest wyższa niż liczba bezrobotnych, odsetek długotrwale bezrobotnych nie przekracza wartości mediany (obliczonej dla ww. odsetka dla wszystkich grup zawodów poddanych analizie), a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawody zrównoważone to takie, na które na rynku pracy występuje zapotrzebowanie zbliżone do liczby bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów zrównoważonych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest zbliżona do liczby zarejestrowanych bezrobotnych, odsetek bezrobotnych długotrwale nie przekracza wartości mediany (obliczonej dla ww. odsetka dla wszystkich grup zawodów poddanych analizie), a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawody nadwyżkowe to takie, na które istnieje na rynku pracy niższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów nadwyżkowych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest niższa niż liczba bezrobotnych, odsetek długotrwałego bezrobocia jest wyższy niż wartość mediany (obliczona dla ww. odsetka dla wszystkich grup zawodów poddanych analizie), a napływ bezrobotnych przewyższa ich odpływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawód zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności (KZiS) definiowany jest jako przynoszący dochód zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Zawód może dzielić się na specjalności. Umiejętności określono jako zdolność wykonywania odpowiedniej klasy zadań w ramach zawodu np. obsługa komputera i wykorzystanie Internetu. 4

Uprawnienia to dodatkowe kwalifikacje zawodowe zdobywane w drodze procesu certyfikacji, dodatkowych szkoleń, egzaminów lub często także po udowodnieniu przebycia wymaganej praktyki; przykładem uprawnienia jest prawo jazdy kat. B. Kwalifikacje to układ wiedzy, umiejętności i uprawnień przydatnych do realizacji składowych zadań zawodowych. Jako lokalny rynek pracy przyjęto rynek pracy powiatu mrągowskiego. Oferta pracy to zgłoszenie przez pracodawcę do powiatowego urzędu pracy lub umieszczenie w internetowych serwisach rekrutacyjnych oraz w Biuletynach Informacji Publicznej, co najmniej jednego wolnego miejsca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w określonym zawodzie lub specjalności w celu znalezienia odpowiedniego pracownika. W niniejszej metodologii przez ofertę pracy rozumie się jedno wolne miejsce pracy lub miejsce aktywizacji zawodowej. Przez długotrwale bezrobotnych należy rozumieć pozostających bez pracy powyżej dwunastu miesięcy od dnia zarejestrowania się. Bezrobotny absolwent rozumiany jest jako bezrobotny do upływu dwunastu miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie czy innym dokumencie potwierdzającym ukończenie szkoły lub zaświadczenie o ukończeniu kursu. Podstawowe mierniki, jakie zastosowano w monitoringu do określenia deficytu bądź nadwyżki to: wskaźnik dostępności ofert pracy, wskaźnik długotrwałego bezrobocia, wskaźnik płynności bezrobotnych. 5

Podstawowe zmienne wykorzystywane do budowy mierników w monitoringu: B tk średniomiesięczna liczba bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t, O tk średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy w grupie zawodów k w okresie t, B k t liczba zarejestrowanych bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t, DB k t liczba długotrwale bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t, NB k t napływ bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t, OB k t odpływ bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t. Wskaźnik dostępności ofert pracy obliczony został według wzoru: B/O k t = B tk Miernik informuje o dostępności ofert pracy dla bezrobotnych w danej elementarnej grupie zawodów. Im wyższa jego wartość, tym niższa dostępność ofert pracy, czyli mniejsza szansa na znalezienie zatrudnienia w danej grupie zawodów. Wartość wskaźnika można interpretować, jako przeciętną liczbę osób bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia obliczony został według wzoru: O tk WDB k t = DB t k 1 Miernik informuje o tym, jaki odsetek bezrobotnych w danej elementarnej grupie zawodów stanowią długotrwale bezrobotni. Im większa wartość wskaźnika, tym więcej jest osób długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów. Wskaźnik płynności bezrobotnych został obliczony według wzoru: WPB k t = OB t k B t k NB t k Miernik informuje o tym, jaki jest kierunek i natężenie ruchu bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów. Wartość miernika równa 1 oznacza, że odpływ bezrobotnych jest równy napływowi, przez co ich liczba nie ulega zmianie. Wartość miernika mniejsza od 1 oznacza, że napływ przewyższa odpływ, co świadczy o wzroście liczby bezrobotnych. Z kolei wartość miernika większa od 1 oznacza, że odpływ przewyższa napływ, zatem nastąpił spadek liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów. 6

1. Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy Według stanu na koniec 215 roku liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie mrągowskim wyniosła 3 193 osoby. W stosunku do grudnia 214 roku liczba ta zmalała aż o 1,9% (39 osób). W 215 roku nieznaczny spadek bezrobocia można było zaobserwować już w marcu- o 4,1% w stosunku do lutego. W kwietniu liczba bezrobotnych zmniejszyła się aż o 13,84%, w maju o 14,1%, w czerwcu o 6,9%. W lipcu i sierpniu spadek bezrobocia był już nieznaczny- odpowiednio o 2,8% i 1%, a od września poziom bezrobocia zaczął wzrastać: o 3,5% we wrześniu, 9,9% w październiku, 6,4% w listopadzie oraz 3,9% w grudniu, nie osiągnął jednak poziomu z końca 214 roku. Wahaniom podlegała również liczba nowo zarejestrowanych bezrobotnych (napływ) i wyłączeń z ewidencji bezrobotnych (odpływ). W 215 roku zarejestrowało się 4781 osób, o 414 osób mniej niż w 214 roku. W tej grupie 562 osoby (11,8%) zarejestrowane były po raz pierwszy, a 4219 (88,2%) po raz kolejny. W 215 roku wśród osób powracających do ewidencji osób bezrobotnych 13% stanowili uczestnicy aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu, tj. prac interwencyjnych, szkoleń, prac społecznie- użytecznych, staży, przygotowania zawodowego dorosłych. W ogólnej liczbie zarejestrowanych w analizowanym okresie osoby te stanowią odsetek 11,5%, niższy od roku 214 o 2,4% (13,9%). W roku 213 odsetek takich osób wynosił 13,6%, w 212-1,5%, w 211-12%, natomiast w 21-16,4%. Odsetek osób rejestrujących się po raz pierwszy i po raz kolejny w roku 215 był taki sam jak w roku 214. Spośród osób napływających do bezrobocia w 215 roku: 2127 osób (44,5%) stanowią kobiety; w 214 roku była to liczba 2311, stanowiąca również odsetek 44,5%, 2528 osób (52,9%) to osoby zamieszkałe na wsi; w stosunku do 214 roku nastąpił spadek zaledwie o,1%, 99 osób (19%) posiadało prawo do zasiłku, o 2,5% mniej niż w 214 roku. W 215 roku wyłączono z ewidencji bezrobotnych 5171 osób, o 699 osób mniej niż w 214 roku, 18 mniej niż w 213 roku, 616 mniej niż w 212 roku i 146 osób mniej niż w 211 roku. Najczęstszą przyczyną odpływu z bezrobocia było podjęcie pracy, które stanowiło 5,7% odpływu (w 214r.- 45,1%). Należy wskazać również, że wśród osób 7

podejmujących pracę w ubiegłym roku 2314 osób podjęło pracę niesubsydiowaną (44,8%, gdzie w 214r. był to odsetek 38,9%). Pracę subsydiowaną wspomaganą środkami publicznymi z urzędu podjęło w 215 roku 363 osoby stanowiąc odsetek odpływu 5,9%.W 214 roku odsetek ten wy-nosił 6,2%. W wyniku rozpoczęcia uczestnictwa w programach na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji bezrobotnych, takich jak szkolenia, staże, prace społecznie- użyteczne w 215 roku zostało wyłączone z ewidencji 67 osób, co stanowi 11,7%. W 214 roku było to 788 osób stanowiące odsetek odpływu 13,4%. W dalszym ciągu duży odsetek stanowią osoby wyrejestrowane z powodu niepotwierdzenia gotowości do podjęcia pracy, chociaż co roku odsetek ten systematycznie maleje. W 215 roku wyniósł on 18%, podczas Gd w 214 roku 21% odpływu. Bezrobotni pozbawieni statusu z powodu nieuzasadnionej odmowy podjęcia pracy lub innej formy pomocy określonej ustawą nie mają wielkiego udziału w ogóle osób wyłączonych z ewidencji w 215 roku było to 159 osób (3,1%), w 214-16 osób (2,7%). Wśród bezrobotnych wyłączonych z ewidencji: 2241 osób (43,3%) to kobiety; w porównaniu do 214 udział kobiet zmniejszył się o 2,4%, 2754 osoby (53,3%) to bezrobotni z terenów wiejskich. Dla celów analitycznych porównano stopę bezrobocia na koniec grudnia w kolejnych latach. Według danych GUS stopa bezrobocia w końcu grudnia 215 roku wynosiła: w powiecie mrągowskim 17,8%, w województwie warmińsko- mazurskim 16,3%, natomiast w kraju 9,8%. W stosunku do analogicznego okresu 214 roku stopa bezrobocia w powiecie mrągowskim spadła o 1,8%, w województwie warmińsko- mazurskim o 2,4 pkt. proc., w kraju zaś o 1,6%. 8

Tabela 1. Bezrobotni, oferty pracy oraz mierniki stosowane w monitoringu w 215 roku według wielkich grup zawodów Kod grupy zawodów Wielkie grupy zawodów Bezrobotni ogółem Bezrobotni absolwenci Bezrobotni długotrwale Napływ ofert pracy w okresie Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+EURES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba ofert pracy Mierniki Deficyt/ równowaga/ nadwyżka* Wartość wskaźnika struktury sumy bezrobotnych i ofert pracy napływ w okresie odpływ w okresie stan na koniec okresu stan na koniec okresu udział w % do ogółem bezrobotnych stan na koniec okresu CBOP (PUP+OHP+EURES) Internet wskaźnik dostęp ności ofert pracy wskaźnik długotrwałego bezrobocia wskaźnik płynności bezrobotnych rok poprze dni rok** SIŁY ZBROJNE 8 8 5, 1, 3,67, 2, 1, - -, 1 PRZEDSTAWICIELE 25 31 19, 8 16 32 12,5 6,25 19, 5, 3,8 42,11 1,24 - -,1 WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 2 SPECJALIŚCI 411 435 21 16 7,96 81 14 19 28,85 21,15 22,42 21,75 9,31 4,3 1,6 - -,8 3 TECHNICY I INNY 477 54 28 19 6,79 129 22 63 34,65 25,25 295,92 26,8 11,35 46,7 1,13 - -,11 ŚREDNI PERSONEL 4 PRACOWNICY 2 217 137 7 5,11 57 155 2 51,61 44,52 12,75 16,8 7,51 41,61 1,9 - -,5 BIUROWI 5 PRACOWNICY 924 15 589 22 3,74 281 658 73 54,1 4,12 581,58 67,92 8,56 47,71 1,9 - -,22 USŁUG I SPRZEDAWCY 6 ROLNICY, 147 172 13 1,77 78 51 1 13,73 5,88 125,67 4,33 29, 6, 1,17 - -,4 OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 7 ROBOTNICY 191 1177 798 16 2,1 412 359 1 3,92 13,65 76,8 44, 17,27 51,63 1,8 - -,27 PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 8 OPERATORZY I 197 217 128, 73 238 1 17,23 5,88 127,67 36,92 3,46 57,3 1,1 - -,6 MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 9 PRACOWNICY 6 652 477 7 1,47 262 36 1 23,6 16,11 439,83 32,8 13,71 54,93 1,9 - -,16 WYKONUJĄCY PRACE PROSTE Razem 48 4454 2764 88 3,18 1382 2143 283 36,4 24,78 X X X X X X X X * Należy wpisać jedno z następujących: max deficyt, deficyt, równowaga, nadwyżka, max nadwyżka - w pozostałych przypadkach -. ** Nie dotyczy pierwszego roku prowadzenia monitoringu według nowych zaleceń metodycznych. 9

Największy napływ oraz odpływ bezrobotnych zauważyć można w takich grupach zawodowych jak: robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (napływ 191 osób, odpływ 1177 osób), pracownicy usług i sprzedawcy (napływ 924 osób, odpływ 15 osób) oraz pracownicy wykonujący proste prace (napływ 6 osób, odpływ 652 osób). W tych zawodach obserwuje się również największy napływ ofert pracy. Natomiast najmniej ofert wpływało w takich elementarnych grupach zawodów jak: siły zbrojne ( ofert), przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy (16 ofert), rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy (51 ofert). Grupy zawodów, w których liczba bezrobotnych (według stanu na koniec okresu 215) jest największa: Kod Elementarne grupy zawodów Liczba bezrobotnych (stan na koniec okresu) 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 24 9313 Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie ogólnym 143 512 Kucharze 128 9112 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 117 7522 Stolarze meblowi i 13 7533 Szwaczki, hafciarki i 88 7112 Murarze i 68 5153 Gospodarze budynków 68 9412 Pomoce kuchenne 62 7512 Piekarze, cukiernicy i 58 7231 Mechanicy pojazdów samochodowych 54 7531 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i 53 7233 Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 49 7222 Ślusarze i 47 3115 Technicy mechanicy 45 5131 Kelnerzy 45 411 Pracownicy obsługi biurowej 39 7126 Hydraulicy i monterzy rurociągów 39 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i 4 9329 Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani 36 1

Grupy zawodów, dla których wskaźnik długotrwałego bezrobocia jest najwyższy w 215 roku: Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik długotrwałego bezrobocia 1212 Kierownicy do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 1, 1321 Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej 1, 1349 Kierownicy w instytucjach usług wyspecjalizowanych gdzie indziej niesklasyfikowani 1, 2112 Meteorolodzy 1, 2141 Inżynierowie do spraw przemysłu i produkcji 1, 2149 Inżynierowie gdzie indziej niesklasyfikowani 1, 2151 Inżynierowie elektrycy 1, 2221 Pielęgniarki bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 1, 232 Nauczyciele kształcenia zawodowego 1, 2355 Nauczyciele sztuki w placówkach pozaszkolnych 1, 2411 Specjaliści do spraw księgowości i rachunkowości 1, 2433 Specjaliści do spraw sprzedaży (z wyłączeniem technologii informacyjnokomunikacyjnych) 1, 2651 Artyści plastycy 1, 3116 Technicy technologii chemicznej i 1, 3432 Plastycy, dekoratorzy wnętrz i 1, Grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych jest najmniejszy w 215 roku Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik płynności bezrobotnych 1211 Kierownicy do spraw finansowych, 2113 Chemicy, 2351 Wizytatorzy i specjaliści metod nauczania, 2412 Doradcy finansowi i inwestycyjni, 2634 Psycholodzy i, 3153 Piloci statków powietrznych i personel pokrewny, 324 Technicy weterynarii, 3355 Policjanci, 3436 Muzycy i, 5112 Konduktorzy i, 7211 Formierze odlewniczy i, 5113 Przewodnicy turystyczni i piloci wycieczek, 7311 Mechanicy precyzyjni, 7421 Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych, 7513 Robotnicy w produkcji wyrobów mleczarskich, 9111 Pomoce domowe i sprzątaczki, 9612 Sortowacze odpadów, W poniższej tabeli 1 zaprezentowane są dane dotyczące porównania struktury ofert pracy zgłaszanych do PUP ze strukturą ofert pracy zamieszczanych na internetowych portalach rekrutacyjnych. 11

Tabela 1. Oferty pracy w 215 roku Kod grupy zawodów Nazwa wielkiej grupy zawodów CBOP (PUP+OHP+EURES) Internet Razem w liczbach bezwzględnych Ogółem 2143 283 2426 1 PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 16 32 48 2 SPECJALIŚCI 14 19 213 3 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 22 63 265 4 PRACOWNICY BIUROWI 155 2 157 5 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 6 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 7 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 658 73 731 51 1 52 359 1 36 8 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 238 1 239 9 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 36 1 361 wskaźnik struktury według źródeł Ogółem 1 PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 33,33% 66,67% 1% 2 SPECJALIŚCI 48,83% 51,17% 1% 3 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 76,23% 23,77% 1% 4 PRACOWNICY BIUROWI 98,73% 1,27% 1% 5 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 6 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 7 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 9,1% 9,99% 1% 98,8% 1,92% 1% 99,72%,28% 1% 8 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 99,58%,42% 1% 9 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 99,72%,28% 1% 12

wskaźnik struktury wg grup w poszczególnych źródłach Wskaźnik zróżnicowania (PUP vs. Internet) Ogółem 1,% 1,% 1 PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY,75% 11,31%,7 2 SPECJALIŚCI 4,85% 38,52%,13 3 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 9,43% 22,26%,42 4 PRACOWNICY BIUROWI 7,23%,71% 1,23 5 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 6 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 7 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 3,7% 25,8% 1,19 2,38%,35% 6,73 16,75%,35% 47,41 8 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 11,11%,35% 31,43 9 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 16,8%,35% 47,54 13

2. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych Rankingi zawodów deficytowych i nadwyżkowych stanowią najważniejszy element prowadzenia monitoringu. Prezentowane są w informacjach sygnalnych (w ujęciu półrocznym) oraz w rocznych raportach z monitoringu (roczny okres sprawozdawczy). Celem konstrukcji rankingów jest zidentyfikowanie elementarnych grup zawodów charakteryzujących się deficytem, równowagą bądź nadwyżką na rynku pracy. Przedstawienie rankingów zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych, pozwoli dodatkowo na wskazanie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowej, co za tym idzie, usprawnienie poradnictwa zawodowego. Konstrukcja rankingu zawodów deficytowych i nadwyżkowych opiera się na zestawieniu popytowej i podażowej strony rynku pracy. Jako podażową stronę rynku pracy przyjęto liczbę bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie pracy. Założono, że dane gromadzone przez PUP stanowią wyczerpujące źródło informacji o liczbie bezrobotnych i strukturze zawodowej bezrobotnych. Natomiast popyt na rynku pracy określono jako liczbę wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej. Z powodu, iż oferty pracy zgłaszane przed pracodawców do PUP stanowią jedynie część informacji o popytowej stronie rynku pracy, do rankingu włączono oferty pracy podmiotów publicznych (zamieszczanych w BIP) oraz oferty pracy publikowane w internetowych serwisach rekrutacyjnych. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych konstruowany jest dla elementarnych grup zawodów w oparciu o: dane o liczbie zarejestrowanych bezrobotnych i ofertach pracy (wolnych miejscach pracy i miejscach aktywizacji zawodowej) z systemu Syriusz, dane o liczbie ofert pracy w Internecie gromadzone przez WUP; dane o liczbie ofert pracy podmiotów publicznych (BIP) gromadzone przez WUP. Proces konstrukcji rankingu można podzielić na trzy etapy: a) przygotowanie bazy danych (agregacja danych z systemu Syriusz oraz dołączenie ofert pracy w Internecie i tych z BIP), b) kalkulacja mierników (wskaźnik dostępności ofert pracy, wskaźnik długotrwałego bezrobocia, wskaźnik płynności bezrobotnych), c) identyfikacja zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych. Podstawowe zmienne wykorzystywane do budowy mierników w monitoringu: Identyfikacja grup elementarnych zawodów deficytowych i nadwyżkowych następuje poprzez nałożenie dodatkowych warunków na wcześniej wyliczone mierniki. 14

W niniejszej metodologii zakłada się, iż zawody deficytowe charakteryzują się większą liczbą dostępnych ofert pracy niż wynosi średni stan bezrobotnych w danym okresie sprawozdawczym. Dodatkowo konieczne jest, aby odsetek długotrwale bezrobotnych nie przekraczał mediany (Me), a odpływ bezrobotnych powinien przewyższać ich napływ (bądź być równy) w danym okresie sprawozdawczym. Wymienione warunki muszą być spełnione jednocześnie, by daną grupę zawodów uznać za deficytową w danym okresie sprawozdawczym. Niespełnienie któregokolwiek z trzech warunków powoduje, że dana grupa zawodów nie wchodzi do rankingu i nie podlega dalszej analizie. Zawody maksymalnie deficytowe wyróżniają się brakiem bezrobotnych w danym okresie sprawozdawczym, tj. wskaźnik dostępności oferty pracy wynosi zero. Ponadto, muszą być spełnione pozostałe dwa warunki konieczne (tak jak w przypadku grup zawodów deficytowych). Przyjęto, że zawody zrównoważone odznaczają się zbliżoną liczbą bezrobotnych i dostępnych ofert pracy w danym okresie sprawozdawczym. Dodatkowo konieczne jest, aby odsetek długotrwale bezrobotnych nie przekraczał mediany (Me), a odpływ bezrobotnych powinien przewyższać ich napływ (bądź być równy) w danym okresie sprawozdawczym. Wymienione warunki muszą być spełnione jednocześnie, by daną grupę zawodów uznać za zrównoważoną w danym okresie sprawozdawczym. Niespełnienie któregokolwiek z trzech warunków powoduje, że dana grupa zawodów nie wchodzi do rankingu i nie podlega dalszej analizie. Natomiast zawody nadwyżkowe odznaczają się przewagą liczebną bezrobotnych nad dostępnymi ofertami pracy, bezrobociem długotrwałym powyżej mediany (Me) oraz niskim odpływem netto (wyższy napływ niż odpływ) bezrobotnych w danym okresie sprawozdawczym. Wymienione warunki muszą być spełnione jednocześnie, by daną grupę zawodów uznać za nadwyżkową w danym okresie sprawozdawczym. Niespełnienie któregokolwiek z trzech warunków powoduje, że dana grupa zawodów nie wchodzi do rankingu i nie podlega dalszej analizie. Zawody maksymalnie nadwyżkowe to takie, dla których w danym okresie sprawozdawczym nie występują żadne oferty pracy, tj. wskaźnik dostępności oferty pracy nie przyjmuje żadnych wartości (dzielenie przez zero). Ponadto, muszą być spełnione pozostałe dwa warunki konieczne (tak jak w przypadku grup zawodów nadwyżkowych). 15

Grupy zawodów Wskaźnik dostępności oferty pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych maksymalnie deficytowe B/O t k = WDB t k Me lub brak wartości WPB t k 1 lub brak wartości deficytowe B/O t k <,9 zrównoważone,9 B/O t k 1,1 WDB t k Me lub brak wartości WDB t k Me lub brak wartości WPB t k 1 lub brak wartości WPB t k 1 lub brak wartości nadwyżkowe B/O t k > 1,1 WDB t k > Me WPB t k < 1 maksymalnie nadwyżkowe B/O t k = brak wartości WDB t k > Me WPB t k < 1 Tabela 2. Ranking elementarnych grup zawodów deficytowych w 215 roku MAKSYMALNY DEFICYT* Kod Elementarna grupa zawodów Liczba dostępnych ofert pracy (O tk ) Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+EURES) (%) Odsetek wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej (%) Kod 8114 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów cementowych, kamiennych i 8142 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 4, 3,, 1345 Kierownicy w instytucjach edukacyjnych 1,, 3211 Operatorzy aparatury medycznej 1, 8141 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 1 57,14 42,86 2294 Audiofonolodzy i logopedzi 1,, 4213 Pracownicy lombardów i instytucji 1 1, 83,33 pożyczkowych 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 1 83,33, 2659 Twórcy i artyści gdzie indziej niesklasyfikowani,, 7119 Robotnicy robót stanu surowego i gdzie indziej niesklasyfikowani 5, 5, 2641 Literaci i inni autorzy tekstów,, 3122 Mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym,, 7544 Robotnicy zwalczania szkodników i chwastów 33,33 33,33 8151 Operatorzy maszyn przędzalniczych i, 4,23 Elementarna grupa zawodów Średniomiesięczn a liczba bezrobotnych Średniomiesięc zna liczba dostępnych ofert pracy DEFICYT Wskaźnik dostępności ofert pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych Odsetek ofert subsydiowanych CBOP (PUP+OHP+ EURES) (%) Odsetek wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej (%) 5312 Asystenci,42 1,,42 1, 91,67 41,67 nauczycieli 3322 Przedstawiciele 4, 7,5,53 33,33 1,67 11,11 5,56 handlowi 5246 Wydawcy 1,8 1,5,72 1,5 16,67 16,67 16

posiłków 2292 Fizjoterapeuci 1,17 1,5,78, 1,2 14,29 14,29 * W przypadku maksymalnego deficytu liczba bezrobotnych równa jest zero. Tabela 3. Grupy zawodów zrównoważonych 215 roku ZRÓWNOWAŻONE Kod Elementarna grupa zawodów Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępności ofert pracy Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+EURES) (%) Odsetek wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej (%) 634 Rybacy i zbieracze 2,75 2,92,94,, pracujący na własne potrzeby 3254 Technicy fizjoterapii i 1,5 1,58,95 28,57 28,57 masażyści 3321 Agenci ubezpieczeniowi,67,67 1,,, Tabela 4. Ranking elementarnych grup zawodów nadwyżkowych w 215 roku Kod MAKSYMALNA NADWYŻKA* Kod Elementarna grupa zawodów Liczba bezrobotnych 5322 Pracownicy domowej opieki osobistej 13 9333 Robotnicy pracujący przy przeładunku towarów 1 3114 Technicy elektronicy i 4 7513 Robotnicy w produkcji wyrobów mleczarskich 1 Elementarna grupa zawodów Średniomiesięc zna liczba bezrobotnych Średniomies ięczna liczba dostępnych ofert pracy NADWYŻKA Wskaźnik dostępności ofert pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+EURES ) (%) Odsetek wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej (%) 613 Rolnicy produkcji 28,,8 336, 61,29,9, roślinnej i zwierzęcej 7511 Masarze, robotnicy w 13,58,8 163, 6,,93,, przetwórstwie ryb i 2342 Specjaliści do spraw 7,33,42 17,6 57,14,75 6, 2, wychowania małego dziecka 411 Pracownicy obsługi 36,8 3,25 11,1 61,54,89 64,86 54,5 biurowej 8211 Monterzy maszyn i 1,83,17 11, 66,67,33 5,, urządzeń mechanicznych 5249 Pracownicy sprzedaży 13,75 1,83 7,5 66,67,9 33,33 22,22 i gdzie indziej niesklasyfikowani 2519 Analitycy systemów komputerowych i programiści gdzie indziej niesklasyfikowani 4,75 2,92 1,63 66,67,75,, * W przypadku maksymalnej nadwyżki liczba ofert pracy równa jest zero 17

3. Analiza umiejętności i uprawnień Kolejnym elementem monitoringu jest analiza umiejętności i uprawnień na rynku pracy zarówno od strony popytowej jak i podażowej. Przedstawione w niej uprawnienia najczęściej posiadane przez bezrobotnych (stanowią najwyższy odsetek bezrobotnych) oraz umiejętności i uprawnienia, które są najczęściej wymagane przez pracodawców w ofertach pracy (stanowią najwyższy odsetek ofert pracy, w których są wymagane). Tabela 5. Umiejętności i uprawnienia według wielkich grup zawodów w 215 roku Kod grupy zawodów Wielka grupa zawodów STRONA PODAŻOWA RYNKU PRACY STRONA POPYTOWA RYNKU PRACY Umiejętności posiadane przez bezrobotnych Odsetek (%)* bezrobotnych Umiejętności wymagane ofertach pracy w Odsetek ofert pracy (%)** 1 PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY Planowanie organizacja własnej i pracy 9,63 Komunikacja ustna/ komunikatywność 46,88 Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność Wykonywanie obliczeń Wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 2 SPECJALIŚCI Obsługa komputera i wykorzystanie internetu Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność Wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków Obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych Komunikacja ustna/ komunikatywność 37,5 34,38 34,38 15,6 12,84 11,93 11,1 9,17 3 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL Komunikacja ustna/ komunikatywność 46,3 Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 23,81 18

Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 2,63 Planowanie organizacja własnej i pracy 17,46 Wywieranie wpływu 11,11 4 PRACOWNICY BIUROWI Wywieranie wpływu 5, Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 5, Planowanie organizacja własnej i pracy 5, Obsługa komputera i wykorzystanie internetu Komunikacja ustna/ komunikatywność 5, 5, 5 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY Obsługa komputera i wykorzystanie internetu Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna,17 Planowanie i organizacja pracy własnej,17 Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 19,18 17,81 Współpraca zespole w,17 Wywieranie wpływu 16,44 Współpraca zespole w 13,7 Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 6,85 6 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY Współpraca zespole w 1, 7 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 8 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ Obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna Obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 1, 1, 1, 1, 9 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE Planowanie organizacja własnej i pracy 1, * Odsetek bezrobotnych wyliczany jest jako iloraz stanu bezrobotnych z danym uprawnieniem w ramach wielkiej grupy zawodów do całkowitego stanu bezrobotnych w ramach wielkiej grupy zawodów. **Odsetek ofert pracy liczony jest jako iloraz napływu ofert pracy, w których dana umiejętność lub uprawnienie jest wymagane do całkowitego napływu ofert pracy w ramach danej wielkiej grupy zawodów (PUP+BIP+Internet). 19

Prezentowana poniżej tabela 6 prezentuje analizę osób bezrobotnych bez zawodu. Spośród tej grupy zarejestrowanych osób (według stanu na koniec grudnia 215 roku), największa liczba posiadała wykształcenie gimnazjalne i poniżej (1183 osób). Liczną grupę reprezentowały także osoby legitymujące się wykształceniem zasadniczym zawodowym (879 osób) bądź policealnym i średnim zawodowym (617 osób). Analizując strukturę bezrobotnych według typu ukończonej szkoły, największy udział bezrobotnych bez zawodu dostrzega się wśród osób, które ukończyły liceum ogólnokształcące (32,39%). Tabela 6. Bezrobotni bez zawodu w 215 roku w tym bezrobotni bez Odsetek bezrobotnych Wyszczególnienie Bezrobotni ogółem zawodu bez zawodu (%)* Ogółem 3 193 43 13,46% WG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA gimnazjalne i poniżej 1 183 277 23,42% zasadnicze zawodowe 879 1 1,14% średnie ogólnokształcące 253 74 29,25% policealne i średnie zawodowe 617 64 1,37% wyższe 262 5 1,91% WG TYPU UKOŃCZONEJ SZKOŁY zasadnicza szkoła zawodowa 57 22 4,34% szkoła przysposabiająca do pracy - - - technikum 17 29 27,1% liceum ogólnokształcące 176 57 32,39% liceum profilowane - - - technikum uzupełniające - - - liceum uzupełniające - - - szkoła policealna 23 1 4,35% wyższa 167 1,6% brak danych źródłowych 2 214 32 14,45% *Odsetek bezrobotnych wyliczany jest jako stosunek bezrobotnych bez zawodu wg stanu w końcu okresu sprawozdawczego do ogółu bezrobotnych w ramach danej analizowanej kategorii. 2

4. Analiza rynku edukacyjnego Analiza rynku edukacyjnego służy, w głównej mierze, do określenia kierunków szkoleń dla bezrobotnych oraz korekty poziomu i struktury treści kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym. Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych oraz studentów ostatniego roku studiów pozwala odpowiedzieć na pytanie, czy deficyt bądź nadwyżka występująca na rynku w najbliższym czasie zwiększy się, czy też ulegnie redukcji. W przypadku zawodów nadwyżkowych, relatywnie duża liczba uczniów ostatnich klas, mogących podjąć zatrudnienie, przy niezmienionych warunkach po popytowej stronie rynku pracy, może przyczynić się do wzrostu bezrobocia w omawianym zawodzie. Wyklucza to również zasadność przeprowadzania szkoleń w obrębie uprawnień niezbędnych do wykonywania danego zawodu. Analiza ta umożliwia także określenie, czy deficyt występujący w danym zawodzie zostanie uzupełniony przez przyszłych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych oraz czy uzasadnione jest przeprowadzanie szkoleń dla bezrobotnych w zakresie uprawnień warunkujących zatrudnienie w danym zawodzie. Źródło informacji do opisywanej analizy stanowią dane pochodzące z Systemu Informacji Oświatowej MEN o liczbie uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych zawodów i specjalności. Drugą część wnioskowania na temat rynku edukacyjnego stanowi analiza sytuacji absolwentów szkół ponadgimnazjalnych oraz szkół wyższych na rynku pracy. Celem analizy jest wskazanie, w jakim stopniu kompetencje i wiedza uzyskane w trakcie nauki zabezpieczają absolwentów przed koniecznością długotrwałego pozostawania w rejestrach urzędów pracy jako osoby bezrobotne. Pozwala ona zatem na konstruowanie wiążących wniosków dla systemu kształcenia ponadgimnazjalnego oraz wyższego. Analiza zostanie wykonana w oparciu o następujące dane: liczbę bezrobotnych absolwentów według ostatnio ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły ponadgimnazjalnej lub nazwa uczelni wyższej) oraz bezrobotnych i absolwentów wg zawodu i specjalności (w przypadku absolwentów szkół ponadgimnazjalnych i wyższych) lub kierunku kształcenia (w przypadku absolwentów szkół wyższych) z systemu Syriusz, liczbę uczniów ostatnich klas, w tym tych, którzy zdali egzamin maturalny z Systemu Informacji Oświatowej MEN, 21

liczbę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych według zawodu i specjalności oraz ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) z Systemu Informacji Oświatowej MEN, liczbę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe, według zawodu i specjalności oraz ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) z Systemu Informacji Oświatowej MEN, liczbę absolwentów szkół wyższych według kierunków nauki oraz nazwy uczelni wyższej, liczbę studentów pierwszego i ostatniego roku studiów. W niniejszej analizie za bezrobotnego absolwenta uważa się osobę, która w okresie do upływu 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie czy innym dokumencie potwierdzającym ukończenie szkoły lub zaświadczenie o ukończeniu kursu, pozostaje w rejestrze powiatowego urzędu pracy. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych i wyższych opiera się na: zestawieniu liczby bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych w urzędzie pracy z łączną liczbą absolwentów, z uwzględnieniem posiadanego zawodu/specjalności (w agregacji do elementarnej grupy zawodów), ostatnio ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów, zestawieniu liczby bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych w urzędzie pracy z łączną liczbą bezrobotnych, z uwzględnieniem posiadanego zawodu/specjalności (w agregacji do elementarnej grupy zawodów) wskaźnik frakcji absolwentów wśród bezrobotnych, oszacowanie faktycznej frakcji absolwentów wchodzących na rynek pracy (dotyczy tylko absolwentów szkół ponadgimnazjalnych). Miernikiem służącym do identyfikacji elementarnych grup zawodów/kierunków nauki i szkół, w których absolwenci mają trudności ze znalezieniem pracy jest wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów: gdzie: WBA t k = BA t k k 1, A t 1 BA t k liczba bezrobotnych absolwentów według elementarnych grup zawodów/kierunku nauki bądź typu szkoły (zasadnicza zawodowa, średnia ogólnokształcąca, średnia zawodowa i policealna, wyższa) bądź nazwy szkoły/uczelni stan na koniec grudnia/maja (np. 31.12.211, 31.5.212, 31.12.212), k A t 1 liczba absolwentów szkół ponadgimnazjalnych/wyższych według elementarnych grup zawodów/kierunku nauki bądź typu szkoły (zasadnicza zawodowa, średnia ogólnokształcąca, 22

średnia zawodowa i policealna, wyższa) bądź nazwy szkoły/uczelni stan za poprzedni rok szkolny/akademicki (np. rok szkolny 21/211 i 211/212). Powyższy wskaźnik informuje, jaki odsetek absolwentów w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k stanowią bezrobotni absolwenci w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k (w %). Miernik przyjmuje wartości od % (oznacza brak bezrobotnych wśród absolwentów według wybranej specyfikacji) do 1% (sytuacja, w której każdy absolwent w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k jest zarejestrowany jako bezrobotny). Im niższe wskaźnik przyjmuje wartości, tym daną grupę elementarną zawodów/kierunek nauki/szkołę można uznać za bardziej dostosowaną do potrzeb lokalnego rynku pracy, gdyż jej absolwenci znajdują zatrudnienie w ciągu 6 lub 11 miesięcy od ukończenia szkoły. Można również sprawdzić, czy w miarę upływu czasu sytuacja absolwentów ulega poprawie. Efektem może być wykaz szkół z informacją na temat liczby absolwentów i odsetka bezrobotnych absolwentów po 6 i 11 miesiącach od ukończenia szkoły. Analiza ta ma na celu sprawdzenie, w jakim stopniu kompetencje i wiedza uzyskane w trakcie nauki zabezpieczają absolwentów przed długotrwałym pozostawaniem w rejestrach urzędów pracy jako osoby bezrobotne. Analiza ta będzie prowadzona na każdym szczeblu sprawozdawczości, tj. przez PUP, WUP i MPiPS. Ponadto rekomenduje się pozyskiwanie z SIO MEN danych odnośnie liczby absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe (w przypadku absolwentów szkół ponadgimnazjalnych) uwzględniając zawód/specjalność oraz ukończoną szkołę. Pozwoli to na uzyskanie dodatkowej informacji, jaka część absolwentów szkół zawodowych nie uzyskała tytułu zawodowego, a tym samym w statystykach urzędów pracy traktowani są jako bezrobotni bez zawodu. Kolejnym elementem analizy sytuacji absolwentów szkół ponadgimnazjalnych / wyższych na rynku pracy jest obliczenie wskaźnika frakcji bezrobotnych absolwentów wśród bezrobotnych. Kalkulacja tego wskaźnika ma na celu wskazanie jak wysoki jest odsetek bezrobotnych absolwentów wśród bezrobotnych w danej elementarnej grupie zawodów (w przypadku absolwentów szkół ponadgimnazjalnych) bądź w danym kierunku kształcenia (w przypadku absolwentów szkół wyższych). Postać matematyczna opisywanego miernika przedstawia się następująco: WAB k t = BAk t k B 1, t 23

gdzie: k BA t liczba bezrobotnych absolwentów w elementarnej grupie zawodów k (kierunku kształcenia) stan na koniec grudnia roku poprzedzającego i maja danego roku (np. 31.12.211, 31.5.212 i 31.12.212), k B t liczba bezrobotnych ogółem w grupie zawodów k (kierunku kształcenia) stan na koniec grudnia roku poprzedzającego i maja danego roku (np. 31.12.211, 31.5.212 i 31.12.212). Wskaźnik informuje, jaki odsetek bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k (lub kierunku kształcenia) stanowią bezrobotni absolwenci (w %). Miernik przyjmuje wartości od % (brak absolwentów wśród bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów/kierunku kształcenia k) do 1% (sytuacja, w której każdy bezrobotny w opisywanej elementarnej grupie zawodów/kierunku kształcenia to bezrobotny absolwent). Wskaźnik może wskazywać na łatwość i szybkość znalezienia pracy wśród absolwentów w elementarnej grupie zawodów/kierunku kształcenia k, tj. w jakim stopniu absolwenci zasilają grono bezrobotnych. Analiza ta będzie prowadzona na każdym szczeblu sprawozdawczości, tj. przez PUP, WUP i MPiPS. 4.1. Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych W tabeli 7 zaprezentowano zestawienie zawodów deficytowych, zrównoważonych i nadwyżkowych w powiecie mrągowskim w 215 roku wraz z liczbą uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych. Przyjmując, że uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych są potencjalnym zasobem siły roboczej, należy zauważyć, iż żadna z tych osób nie kształci się w zawodach deficytowych, zrównoważonych i nadwyżkowych. Tabela 7. Uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych według elementarnych grup zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych w 215 roku ZAWODY DEFICYTOWE Elementarna grupa zawodów Liczba uczniów ostatnich klas szkół Kod Nazwa ponadgimnazjalnych 1345 Kierownicy w instytucjach edukacyjnych 2292 Fizjoterapeuci 2294 Audiofonolodzy i logopedzi 2641 Literaci i inni autorzy tekstów 2659 Twórcy i artyści gdzie indziej niesklasyfikowani 24

3122 Mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym 3211 Operatorzy aparatury medycznej 3322 Przedstawiciele handlowi 4213 Pracownicy lombardów i instytucji pożyczkowych 5246 Wydawcy posiłków 5312 Asystenci nauczycieli 7119 Robotnicy robót stanu surowego i gdzie indziej niesklasyfikowani 7544 Robotnicy zwalczania szkodników i chwastów 8114 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów cementowych, kamiennych i 8141 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 8142 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 8151 Operatorzy maszyn przędzalniczych i 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych ZAWODY ZRÓWNOWAŻONE Elementarna grupa zawodów Liczba uczniów ostatnich klas szkół Kod Nazwa ponadgimnazjalnych 3254 Technicy fizjoterapii i masażyści 3321 Agenci ubezpieczeniowi 634 Rybacy i zbieracze pracujący na własne potrzeby ZAWODY NADWYŻKOWE Elementarna grupa zawodów Liczba uczniów ostatnich klas szkół Kod Nazwa ponadgimnazjalnych 2342 Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka 2519 Analitycy systemów komputerowych i programiści gdzie indziej niesklasyfikowani 3114 Technicy elektronicy i 411 Pracownicy obsługi biurowej 5249 Pracownicy sprzedaży i gdzie indziej niesklasyfikowani 5322 Pracownicy domowej opieki osobistej 613 Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej 7511 Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i 7513 Robotnicy w produkcji wyrobów mleczarskich 8211 Monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych 9333 Robotnicy pracujący przy przeładunku towarów 25

4.2. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych W roku szkolnym 213 / 214, najliczniejszą grupę absolwentów według typu szkoły stanowili absolwenci technikum (243 osoby) z czego egzamin zdało 157 osób, oraz absolwenci liceum ogólnokształcącego (235 osób). Liczba absolwentów zasadniczych szkół zawodowych wyniosła 3 osób, z czego 11 osób zdało egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Tabela 8. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły w 215 roku Liczba absolwentów w Typ szkoły roku szkolnym poprzedzającym rok sprawozdawczy Liczba bezrobotnych absolwentów Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) ogółem posiadający tytuł zawodowy* stan na koniec grudnia roku stan na koniec maja roku sprawozdawczego stan na koniec grudnia roku stan na koniec maja roku sprawozdawczego poprzedniego poprzedniego zasadnicza 3 11 35 21 116,67% 7,% szkoła zawodowa szkoła 1 przysposabiająca do pracy technikum 243 157 21 9 8,64% 3,7% liceum 235 19 11 8,9% 4,68% ogólnokształcące liceum profilowane liceum uzupełniające szkoła policealna 23 1 7 5 3,43% 21,74% * Liczba absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe. 26

W 215 roku, najliczniejszą grupę absolwentów według typu szkoły stanowili absolwenci liceum ogólnokształcącego (173 osoby). Na podstawie wskaźnika frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów można wnioskować, iż typem szkoły najbardziej dostosowanym do potrzeb lokalnego rynku pracy jest liceum ogólnokształcące. Tabela 9. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły w 215 roku (cd.) Typ szkoły Liczba absolwentów w roku szkolnym kończącym się w roku sprawozdawczym posiadający ogółem tytuł zawodowy* Liczba bezrobotnych absolwentów stan na koniec grudnia roku sprawozdawczego Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) stan na koniec grudnia roku sprawozdawczego zasadnicza szkoła zawodowa 22 22 33 15,% szkoła przysposabiająca do pracy 7 - - technikum 149 149 38 25,5% liceum ogólnokształcące 173-21 12,14% liceum profilowane - - - technikum uzupełniające - - - - liceum uzupełniające - - - szkoła policealna 8 8 4 5,% * Liczba absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe. 27

5. Analiza lokalnego rynku pracy na bazie badania kwestionariuszowego Niniejsze opracowanie zawiera wyniki badań kwestionariuszowych przeprowadzonych wśród przedsiębiorstw zlokalizowanych w powiecie Mrągowskim. Badanie zostało przeprowadzone w ramach rocznego monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w 215 roku, zgodnie z metodologią prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. Badanie zrealizowane zostało na podstawie standaryzowanego kwestionariusza do badania przedsiębiorstw, który stanowił Załącznik nr 1 dokumentu Ostateczna wersja metodologii prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. Badanie przeprowadzone zostało techniką wywiadów bezpośrednich oraz telefonicznych. Ankieta składała się z pytań zamkniętych, pytań z możliwością wielokrotnego wyboru, z kafeterią odpowiedzi oraz pytań otwartych, umożliwiających swobodną wypowiedź respondenta. Wywiady stanowiące kluczowy materiał badawczy przeprowadzone zostały wśród osób, które podejmują strategiczne decyzje w przedsiębiorstwie, w tym decyzje personalne oraz nadzorują proces zatrudnienia nowych pracowników: właściciele, dyrektorzy lub prezesi przedsiębiorstw, a także osoby decyzyjne z działu kadr lub działu personalnego. Wybór tych osób, jako respondentów był naturalny i wynikał z kompetencji, pełnionej funkcji oraz wiedzy, jaką dysponują te osoby. Wielkość próby do badania została wyznaczona w oparciu o poniższy wzór, pozwalający na określenie wielkości próby badawczej przy populacji skończonej: n = P(1 P) e 2 P(1 P) + Z2 N P- oszacowana proporcja w populacji, e- dopuszczalny błąd, n- wielkość próby, N- wielkość populacji, Z- wartość Z wynikająca z przyjętego poziomu ufności (zakłada się przyjęcie 95% poziom ufności, dla którego Z=1,96). 28

Wybrana próba cechuje się reprezentatywnością na poziomie klas wielkości przedsiębiorstw, wyrażoną liczbą zatrudnionych. Określenie minimalnej liczby wywiadów dla poszczególnych klas wielkości przedsiębiorstw, zostało oparte o wskaźniki struktury, wyliczane jako procentowy udział danej klasy wielkości w populacji. Istotną kwestią przy zastosowaniu wybranego schematu losowania jest tzw. alokacja próby tj. rozmieszczenie elementów próby w poszczególnych warstwach. Każda warstwa ma reprezentację proporcjonalną do swego udziału w populacji: na-liczebność próby w h-tej warstwie, n- liczebność całej próby Na-liczebność h-tej warstwy N- liczebność całej populacji. 83 pracodawców. n a=n Na N Oczekiwana i zrealizowana próba badawcza w powiecie mrągowskim wynosiła Wskaźnik zatrudnienia netto został zbudowany w oparciu o warianty odpowiedzi znajdujące się w pytaniach odnoszących się do bieżącej sytuacji przedsiębiorstw na rynku pracy. Wskaźnik zatrudnienie netto, z punktu widzenia badania przedsiębiorstw, była obliczana jako różnica frakcji odpowiedzi pozytywnych i negatywnych. Poniżej zaprezentowany jest wzór obliczania wskaźnika zatrudnienia netto: WZ = ( P i=1 S i=1 N wp a wr a P i i i wp a wp a wr a wr i i=1 N i i i S i i i wp a wr a S ) 1 S i i i i P- liczba odpowiedzi pozytywnych, N- liczba odpowiedzi negatywnych, S- liczba obserwacji (łączna liczba przedsiębiorstw w próbie), i- numer obserwacji, i=l,,s, wp a i -waga próby dla i-tej obserwacji, wr a i - waga rozmiaru dla i-tej obserwacji, Pi wskazanie pozytywne dla i-tej obserwacji, Ni- wskazanie negatywne dla i-tej obserwacji, Si-suma wszystkich wskazań dla i-tej obserwacji. 29

Saldo odpowiedzi na dane pytanie diagnostyczne w okresie badawczym przyjmuje wartości od -1 do 1. Wartości ujemne oznaczają pogorszenie sytuacji w przedsiębiorstwie. Im niższa wartość prezentowanych indeksów tym wyższy odsetek firm deklaruje niekorzystne zmiany w obszarze zatrudnienia. Wartości dodatnie wyliczanych indeksów oznaczają poprawę sytuacji firm na lokalnym rynku pracy. Im wyższa wartość wskaźnika tym wyższy odsetek przedsiębiorstw deklaruje zmiany w obrębie zatrudnienia. Wartość miernika oznacza, że odsetek firm deklarujących poprawę sytuacji jest równy odsetkowi firm sygnalizujących pogorszenie. W badaniu wzięło 83 przedsiębiorców funkcjonujących na terenie powiatu mrągowskiego. Na poniższych wykresach przedstawiona jest struktura badanych przedsiębiorstw pod względem liczby zatrudnionych pracowników oraz według rodzaju działalności. Wykres 1. Struktura badanych przedsiębiorstw pod względem liczby zatrudnionych pracowników 3

Wykres 2. Struktura badanych przedsiębiorstw według rodzaju działalności Jednym z pytań jakie zadano przedsiębiorcom było to, czy w ciągu bieżącego roku (tj. 215) zatrudnienie uległo zmianie. Poniższy wykres prezentuje odpowiedzi udzielone w odpowiedzi na to pytanie: Wykres 3. Odsetek przedsiębiorstw deklarujących zmiany w zatrudnieniu w 215 roku 31

Wskaźnik zatrudnienia netto ogółem w 215 roku wyniósł 23,97. Poniżej zaprezentowano w sposób graficzny wskaźnik zatrudnienia netto według wielkich grup zawodów: Wykres 4. Wskaźnik zatrudnienia netto ogółem i według wielkich grup zawodów w 215 roku WZ = 23,97 W następujących grupach zawodów wskaźnik zatrudnienia netto wyniósł następująco: Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 9,98 Pracownicy biurowi 5,89 Pracownicy przy pracach prostych 9,11 Pracownicy usług i sprzedawcy 8,75 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy, Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy, Siły zbrojne, Specjaliści 3,58 Technicy i inny średni personel 6,86 32

Największy wskaźnik zatrudnienie netto w powiecie mrągowskim wystąpił w następujących grupach zawodów: operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń (9,98%), pracownicy przy prostych pracach (9,11%) oraz pracownicy usług i sprzedawcy (8,75%). Nieco mniejszy wskaźnik zatrudnienia netto wystąpił w takich grupach zawodów jak: technicy i inny personel średni (6,86%), pracownicy biurowi (5,89%) oraz specjaliści (3,58%). Zatrudnienia netto nie odnotowano w grupach zawodów takich jak: przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy, robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, rolnicy, ogrodnicy leśnicy, rybacy oraz siłach zbrojnych. Zapytano także przedsiębiorców o to, jakich pracowników zatrudniali w bieżącym roku oraz umiejętności i cechy kandydatów niezbędne do pracy w tych zawodach. Strukturę odpowiedzi prezentuje poniższa tabela: Zawód Umiejętności i cechy Wskaźnik struktury odpowiedzi Ogółem (bez względu na zawód) czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 4,69% dodatkowe uprawnienia 5,6% doświadczenie zawodowe 6,25% komunikacja ustna / komunikatywność 6,13% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 4,93% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 5,4% planowanie i organizacja pracy własnej 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 3,84% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 5,93% współpraca w zespole 6,13% wykonywanie obliczeń 5,69% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 5,13% wyuczony zawód 5,57% wywieranie wpływu 3,8% zarządzanie ludźmi / przywództwo 3,21% znajomość języków obcych 3,36% Jako najważniejsze umiejętności i cechy przedsiębiorcy wskazali na: doświadczenie zawodowe, planowanie i organizacja pracy własnej, komunikatywność oraz współpraca w zespole. Najmniejszy wskaźnik odpowiedzi uzyskały takie cechy i umiejętności jak: zarządzanie ludźmi/przywództwo, znajomość języków obcych oraz wywieranie wpływu. Wyżej wymienione cechy zawarte w powyższym zestawieniu są istotne podczas zatrudniania nowych pracowników, każdy zawód wymaga natomiast innych predyspozycji stąd różnorodność odpowiedzi. 33

Analiza oceny przygotowania kandydatów do pracy w zawodach, w których pracodawcy zwiększyli zatrudnienie w badanym roku Zawód Wskaźnik struktury odpowiedzi (bardzo dobrze, raczej dobrze) Wskaźnik struktury odpowiedzi (bardzo źle, raczej źle) Dobrze vs. źle Asystentka stomatologiczna* 1,%,% 1,% Kierowca samochodu dostawczego 1,%,% 1,% Kierowca samochodu osobowego 1,%,% 1,% Księgowy 1,%,% 1,% Kucharz* 1,%,% 1,% Magazynier 1,%,% 1,% Mechanik samochodów osobowych 1,%,% 1,% Monter sieci cieplnych 1,%,% 1,% Murarz 1,%,% 1,% Murarz-tynkarz* 1,%,% 1,% Nauczyciel przedszkola 1,%,% 1,% Pakowacz ręczny 1,%,% 1,% Palacz pieców zwykłych 1,%,% 1,% Pokojowa 1,%,% 1,% Pomocniczy robotnik budowlany 1,%,% 1,% Pozostali nauczyciele kształcenia zawodowego 1,%,% 1,% Pozostali pracownicy działów kadr 1,%,% 1,% Pozostali pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej 1,%,% 1,% niesklasyfikowani Pozostali robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle 1,%,% 1,% Pracownik działu logistyki 1,%,% 1,% Recepcjonista hotelowy 1,%,% 1,% Sprzedawca* 1,%,% 1,% Stolarz* 1,%,% 1,% Szwaczka maszynowa 1,%,% 1,% Tapicer meblowy 1,%,% 1,% Technik masażysta* 1,%,% 1,% Woźny 1,%,% 1,% 34

Podczas przeprowadzania badań pytano przedsiębiorców o to, czy mają problem z pozyskiwaniem nowych pracowników. Wyniki odpowiedzi zaprezentowano na poniższym wykresie. Wykres 5. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw deklarujących problemy z pozyskiwaniem nowych pracowników w 215 roku Przedsiębiorcy, którzy zadeklarowali problemy z pozyskaniem nowych pracowników, poproszeni byli o wskazanie, w jakich zawodach najtrudniej jest znaleźć odpowiednich pracowników oraz jakich umiejętności i uprawnień najczęściej brakuje. Wyniki zawarte zostały w tabeli 1. Tabela 1. Zawody, w jakich najtrudniej znaleźć odpowiednich kandydatów do pracy Trudności z pozyskaniem pracowników Liczba bezrobotnych - stan na koniec okresu sprawozdawczego Elementarna grupa zawodów Kelnerzy Brakujące umiejętności i uprawnienia Odsetek wskazań odpowiedzi tak planowanie i organizacja pracy 7,69% własnej współpraca w zespole 7,69% znajomość języków obcych 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność,%,%,%,%,% 35

Kucharze Murarze i sprawność psychofizyczna i,% psychomotoryczna wykonywanie obliczeń,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków,% wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% planowanie i organizacja pracy 7,69% własnej współpraca w zespole 7,69% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69%,% komunikacja ustna /,% komunikatywność obsługa komputera i,% wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa,% urządzeń technicznych przedsiębiorczość, inicjatywność,,% kreatywność sprawność psychofizyczna i,% psychomotoryczna wykonywanie obliczeń,% wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% znajomość języków obcych,% przedsiębiorczość, inicjatywność, 7,69% kreatywność sprawność psychofizyczna i 7,69% psychomotoryczna współpraca w zespole 7,69% znajomość języków obcych 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim,% komunikacja ustna /,% komunikatywność obsługa komputera i,% wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa,% urządzeń technicznych planowanie i organizacja pracy,% własnej wykonywanie obliczeń,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków,% wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% Ogółem (bez względu na zawód) współpraca w zespole 5,63% planowanie i organizacja pracy 2,82% własnej obsługa, montaż i naprawa 2,6% urządzeń technicznych znajomość języków obcych,76% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność,%,% 36

Operatorzy maszyn do szycia obsługa komputera i,% wykorzystanie Internetu przedsiębiorczość, inicjatywność,,% kreatywność sprawność psychofizyczna i,% psychomotoryczna wykonywanie obliczeń,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków,% wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% obsługa, montaż i naprawa 7,69% urządzeń technicznych planowanie i organizacja pracy 7,69% własnej współpraca w zespole 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim,% komunikacja ustna /,% komunikatywność obsługa komputera i,% wykorzystanie Internetu przedsiębiorczość, inicjatywność,,% kreatywność sprawność psychofizyczna i,% psychomotoryczna wykonywanie obliczeń,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków,% wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% znajomość języków obcych,% Piekarze, cukiernicy i współpraca w zespole 7,69% Pomoce kuchenne czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim,% komunikacja ustna /,% komunikatywność obsługa komputera i,% wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa,% urządzeń technicznych planowanie i organizacja pracy,% własnej przedsiębiorczość, inicjatywność,,% kreatywność sprawność psychofizyczna i,% psychomotoryczna wykonywanie obliczeń,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków,% wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% znajomość języków obcych,% planowanie i organizacja pracy 7,69% własnej współpraca w zespole 7,69% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69%,% 37

Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani komunikacja ustna /,% komunikatywność obsługa komputera i,% wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa,% urządzeń technicznych przedsiębiorczość, inicjatywność,,% kreatywność sprawność psychofizyczna i,% psychomotoryczna wykonywanie obliczeń,% wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% znajomość języków obcych,% komunikacja ustna / 7,69% komunikatywność planowanie i organizacja pracy 7,69% własnej sprawność psychofizyczna i 7,69% psychomotoryczna współpraca w zespole 7,69% zarządzanie ludźmi / przywództwo 7,69% znajomość języków obcych 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim,% obsługa komputera i,% wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa,% urządzeń technicznych przedsiębiorczość, inicjatywność,,% kreatywność wykonywanie obliczeń,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków,% wywieranie wpływu,% 38

Zapytano przedsiębiorców także o to, w jaki sposób poszukują nowych pracowników do swoich firm. Odpowiedzi zawarte zostały na wykresie 6. Wykres 6. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw dotyczących sposobu poszukiwania nowych pracowników Poniżej zaprezentowane są zawody, w których pracodawcy najczęściej zgłaszają oferty pracy do Powiatowych Urzędów Pracy: Zawód Wskaźnik struktury Sprzedawca* 11,73% Nauczyciel języka obcego 8,63% Księgowy 4,3% Nauczyciel przedszkola 4,3% Pomocniczy robotnik budowlany 4,3% Woźny 4,3% Kierowca samochodu dostawczego 3,14% Meliorant 3,14% Murarz-tynkarz* 3,14% Nauczyciel przyrody w szkole podstawowej 3,14% Pilarz 3,14% Przedstawiciel handlowy 3,14% Robotnik gospodarczy 3,14% Szwaczka maszynowa 3,14% Tapicer meblowy 3,14% Monter sieci cieplnych 2,35% Nauczyciel historii 2,35% Palacz pieców zwykłych 2,35% Pozostali nauczyciele kształcenia zawodowego 2,35% 39

Kelner* 2,31% Pomoc kuchenna 2,31% Agent ubezpieczeniowy 1,15% Asystentka stomatologiczna* 1,15% Brukarz 1,15% Doradca do spraw odszkodowań 1,15% Farmaceuta - specjalista farmacji aptecznej 1,15% Inżynier budownictwa - budownictwo ogólne 1,15% Konserwator części / sprzętu 1,15% Kucharz* 1,15% Lekarz weterynarii 1,15% Mechanik samochodów osobowych 1,15% Nauczyciel języka polskiego 1,15% Pakowacz ręczny 1,15% Pozostali pracownicy ochrony osób i mienia 1,15% Pozostałe pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne 1,15% Recepcjonista 1,15% Stolarz* 1,15% Technik prac biurowych* 1,15% Magazynier,28% Pozostali pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani,28% 4

6. Prognoza lokalnego rynku pracy Niniejszy rozdział został przygotowany w oparciu o odpowiedzi na wybrane pytania uzyskane w ramach badania kwestionariuszowego przedsiębiorstw. Wykonane badanie dostarcza jedynie informacji o prognozowanych zmianach obserwowanych w poszczególnych grupach zawodów, a nie o poziomie kształtowania się danego czynnika w żądanym momencie czasu. Na poniższych wykresach zaprezentowano wyniki odpowiedzi przedsiębiorstw przewidujących zmiany z zatrudnieniu w 216 roku oraz o przewidywanym kierunku tych zmian. Wykres 7. Odsetek przedsiębiorstw przewidujących zmiany w zatrudnieniu w 216 roku 41

Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto dla wielkich grup zawodów w 216 roku według wielkich grup zawdów został przedstawiony na poniższym wykresie 8: Wykres 8. Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto ogółem oraz dla wielkich grup zawodów w 216 roku Wielkie grupy zawodów Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 11,4% Pracownicy biurowi,% Pracownicy przy pracach prostych 11,4% Pracownicy usług i sprzedawcy 1,% Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy,% Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 7,84% Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy,% Siły zbrojne,% Specjaliści 3,76% Technicy i inny średni personel,% Najwyższy prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto przewidywany jest w takich grupach zawodów jak: pracownicy przy pracach prostych oraz operatorzy maszyn i urządzeń ( po 11,4%) oraz pracownicy usług i sprzedawcy ( 1,%). Najniższy prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto przewiduje się w takich grupach zawodów jak: pracownicy biurowi, przedstawiciele władz publicznych i wyżsi urzędnicy oraz kierownicy, rolnicy, ogrodnicy, lesnicy i rybacy, siły zbrojne, także technicy i inny średni personel (po,%). 42