Gromadzenie danych o emisjach i zużyciu energii problemy i rozwiązania zania Katarzyna Juras, Tomasz Pawelec Konferencja To działa! Planowanie energetyczne w mieście Warszawa, 29 października 2012 r.
O czym jest ta prezentacja? Zużycie energii i emisje gazów cieplarnianych w mieście. Źródła informacji o zużyciu energii i emisjach - skąd brać dane? Problemy związane z pozyskaniem danych i obliczaniem emisji. Dobre praktyki i dostępne narzędzia. 2
O czym jest ta prezentacja? 3
Zużycie energii i emisja w miastach 4
Emisja gazów cieplarnianych w mieście Emisjęokreśla sięna podstawie zużycia energii finalnej na obszarze miasta, dlatego podstawowymi danymi są wielkości zużycia energii: zużycie energii elektrycznej (MWh), zużycie ciepła sieciowego (MWh), zużycie paliw kopalnych (GJ, MWh): gaz ziemny, LPG, olej opałowy, olej napędowy, benzyna, węgiel kamienny i in. Ważne jest również określenie zużycia energii ze źródeł odnawialnych: biopaliwa, olej roślinny, pozostała biomasa, panele słoneczne, geotermia 5
Grupy źródełemisji wg SEAP Można (nieobowiązkowo) włączyć w zakres inwentaryzacji (jeżeli przewiduje się działania w SEAP): lokalny transport na drogach tranzytowych (autostrady), transport kolejowy tranzytowy (inny niż lokalny), transport wodny (promy), pojazdy rolnicze i specjalne (np. budowlane), gospodarka wodno-ściekowa (oczyszczanie ścieków), gospodarka odpadami. Nie należy włączać w zakres inwentaryzacji: przemysł objęty systemem handlu emisjami, transport lotniczy, transport morski, emisje procesowe z przemysłu, Rolnictwo, użytkowanie, zmiany użytkowania ziemi i leśnictwo, emisje gazów fluorowanych (np. chłodnictwo). Pozostałe źródła obowiązkowo powinny być ujęte w inwentaryzacji i SEAP. 6
Jak określić emisję? Aby obliczyćwielkośćemisji należy dane o zużyciu energii (MWh, GJ) przeliczyćza pomocąwskaźników emisji (MgCO2/MWh, MgCO2/GJ). Źródła wskaźników emisji do obliczeń: How to develop a Sustainable Energy Action Plan (SEAP) Guidebook, Komisja Europejska 2010 zawiera zarówno wskaźniki standardowe jak i LCA (uwaga nie wszystkie są adekwatne do Polskich warunków); 2006 IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories, IPCC 2006 tylko standardowe wskaźniki; KOBIZE (www.kobize.pl) wskaźniki emisji do raportowania emisji GHG dla systemu handlu emisjami standardowe wskaźniki dla Polski. 7
Wskaźniki emisji Dla energii elektrycznej powinno sięstosowaćkrajowy wskaźnik (nie europejski). W literaturze można dla Polski znaleźćróżne wskaźniki: SEAP Guidebook Źródło Plan rozdziału uprawnień2008-2012 dla systemu handlu emisjami (metodyka) NFOŚiGW Inne Wartość standardowego wskaźnika dla en.el. 1,191 MgCO 2 /MWh 0,982 MgCO 2 /MWh 0,890 MgCO 2 /MWh 1,100 MgCO 2 /MWh Dla ciepła sieciowegopowinno sięstosowaćlokalny wskaźnik emisji, określony dla lokalnej sieci ciepłowniczej (np. 0,331 MgCO 2 /MWh dla Bielska-Białej, w 2008 r.). Jeżeli nie jest możliwe obliczenie lokalnego wskaźnika emisji można zastosować referencyjny wskaźnik 0,324 MgCO 2 /MWh(który jednak opiera się na podejściu BAT, w związku z czym może odbiegaćod 8 rzeczywistości).
Gromadzenie danych Dwie podstawowe metody pracy: bottom up czyli od szczegółu do ogółu można jązastosować, gdy dysponujemy szczegółowymi danymi źródłowymi (np. zużycie energii dla pojedynczych budynków użyteczności publicznej); bardziej dokładna, ale pracochłonna; top down od ogółu do szczegółu gdy dysponujemy pewnymi ogólnymi wielkościami i dzielimy je na szczegółowe na podstawie pewnych założeń(np. zużycie ciepła dla całego miasta dzielone na poszczególne grupy odbiorców); mniej dokładna i szybsza 9
Gromadzenie danych Zebraćdane dla poszczególnych grup źródełpodległych gminie: faktury za zakup energii elektrycznej, cieplnej, paliw do ogrzewania, paliw transportowych, dane z umów na odbiór ciepła. Zebraćdane o dostarczonej energii i paliwach od dystrybutorów ciepła, energii elektrycznej, gazu dla obszaru miasta. Oszacowaćzapotrzebowanie na ciepło z pozostałych paliw kopalnych w poszczególnych grupach odbiorców. Oszacować zużycie paliw transportowych. Oszacować zużycie paliw w produkcji ciepła. 10
Gromadzenie danych Sądwie podstawowe metody określania emisji z transportu: VKT ( wozokilometrowa ) obliczenie na podstawie ilości przebytych kilometrów przez wszystkie pojazdy na terenie miasta (dane pozyskane z pomiarów natężenia ruchu); paliwowa obliczenie na podstawie ilości sprzedanego paliwa na terenie miasta (dane pozyskane od dystrybutorów paliw). Obie metody są szacunkowe i obarczone dużą niepewnością. 11
Dobre praktyki Najważniejsze jest przyjęcie dobrych założeńi ich udokumentowanie inwentaryzacja musi byćweryfikowalna i powtarzalna! Tam gdzie to możliwe stosować metodologię bottom up. Należy wykonywaćkolejne inwentaryzacje wg jednolitej metodologii i zakresu (np. stosowanie wyłącznie standardowych wskaźników emisji). Aby można było porównywaćinwentaryzacje pomiędzy różnymi latami można korygowaćzużycie ciepła i paliw do ogrzewania ilością stopniodni grzewczych. Inwentaryzacje można przeliczać i korygować jeżeli pojawią się nowe, dokładniejsze dane. 12
Dobre praktyki Dobrze wykonana inwentaryzacja pozwala zidentyfikowaćgłówne źródła emisji na obszarze miasta/gminy i dobrze zaplanować działania w SEAP Źródło: opracowanie własne, na podstawie: Raport z Inwentaryzacji Emisji Gazów Cieplarnianych dla Miasta Bydgoszczy, Bydgoszcz 2012 13
Gdzie szukać informacji Urząd gminy/miasta. Jednostki podległe urzędowi. Ankietyzacja. GUS i inne bazy statystyczne (np. ARE). Dane przedsiębiorstw energetycznych (producenci i dystrybutorzy energii i paliw). Dokumenty strategiczne i planistyczne różnych poziomów. Opracowania tematyczne. Projekty współfinansowane ze środków UE, np.: Covenant CapaCITY, Energy for Mayors i inne. 14
Katarzyna Juras Konsultant ds. zmian klimatu tel. 882836126 katarzyna.juras@carbonengineering.pl Tomasz Pawelec kierownik obszaru usług dla administracji tel. 881 946 312 tomasz.pawelec@carbonengineering.pl 15