Restytucje ryb wędrownych w Polsce Ryszard Bartel Instytut Rybactwa Śródlądowego dowego Zakład ad Ryb Wędrownych W ul. Reduta Żbik 5, 80 761 Gdańsk e-mail: gdansk@infish.com.pl
Występowanie troci w polskich rzekach po II Wojnie Światowej niegdyś tama w 1968
Niszczenie środowiska powodowało zmniejszenie liczebności ryb wędrownych: Zanieczyszczenie Kanalizacja rzek Prostowanie rzek Eksploatacja żwiru Przełowienie Najbardziej niebezpieczne jest przegradzanie rzeki. Tarlaki nie mogą dojść do tarlisk. Część tarlisk jest zniszczona. Wędrówki tarlaków są krótsze. Liczba tarlaków na tarliskach spada, liczba smoltów spada
Wpływ zapór na łososie, trocie i certy Dunajec Zapora - 1940 r. Przepławka 1942 r. 15.10.1948 r. w przepławce 134 tarlaki troci 1952 r. brak troci w przepławce 22 km tarlisk pokryte mułem i piaskiem Ostatnie obserwowane trocie: - w Sole 1946 r. - w Dunajcu i Rabie 1968 r. Ostatnie obserwowane łososie: - w Skawie - 1952 r. Ostatnie łososie obserwowano w Drawie w połowie lat 80. XX w. Co przyspieszyło zniknięcie tej populacji? Czyszczenie zbiornika w Kamiennej w 1982 r. i 1983 r. Tarliska były pokryte pisakiem do 1985 r.
Spadek połowów troci Średnie połowy roczne przed 33,3 po wybudowaniu tamy 12,4 14,7 0,006 Wędrówka tarłowa przed po wybudowaniu tamy
Spadek połowów certy w Wiśle
Restytucja łososia Pierwsze zarybienie łososiem w 1879 r. Zaoczkowana ikra łososia z Daugavy 1985 r. i 1987 r. Zarybienie smoltami: 1994 = 45 000 osobników (Wieprza) 1995 2006 = 111 000 do > 500 000 smoltów łososi zarybiono rzeki pomorskie, ujście Wisły, Drwęcę, San, Dunajec Pierwsze tarlaki w Wieprzy I Drwęcy w 1997 r. Zebrano 381 000 jaj. Liczba pozyskiwanych jaj w niektórych latach dochodziła do 2,5 mln. Łosoś zdjęty z listy gatunków chronionych. Połowy gospodarcze w rzekach do 10 t. Corocznie znakowane smolty - 7000 do 12 000 osobników.
Samce łososia złowione z w Drawie w 1997 roku (15,5 i 11,5 kg)
Miejsca połowów znakowanych łososi w Morzu Bałtyckim (number pod-rejon ICES)
Wzrost restytuowanych łososi w morzu Rok w morzu I - 59,4 cm 2583 g II - 81,8 cm 6255 g III - 102,4 cm 11800 g Największy znakowany łosoś 130 cm i 20 kg złowiony został po 3 latach
Tarlisko łososia na Drawie (1998 r.)
Troć wiślana (letnia) złowiona w ujściu Wisły w sierpniu w 1997 r.
Restytucja troci Zarybiano wylęgiem, narybkiem, presmoltami i smoltami. Pierwsze zarybienie Dunajec 1880 r. Zarybienie smoltami (preferowane) i wylęgiem / narybkiem letnim. Rocznie w Iatch 1972 2007 wypuszczano od 168 000 do ponad 1 500 000 smoltów do rzek pomorskich i Wisły z dopływami. Wzrost troci w morzu I - 39.1-58.2 cm II - 56.8-70.7 cm III - 58.6-89.7 cm IV - 60.5-98.1 cm V - 87.3 130 cm
Miejsca zwrotów znaczków z troci wypuszczonych do Wisły w Korzeniewie w latach 1972-1977: (Bartel et al, 2005) 1 miejsce wypuszczenia smoltów, 2 zapora we Włocławku, 3 miejsca złowienia pojedynczych osobników, 4, 5, 6, 7 miejsca złowienia dużej liczby osobników (liczba ryb podana w nawiasie ), n liczba zwrotów
1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Efektywność zarybień Efektywność zarybiania ogółem i rzek smoltami troci hodowlanymi oraz dzikimi z zarybiania wylęgiem w latach 1974-2003, średnie liczby smoltów w okresach trzyletnich w latach 1974-2003, oraz masy odłowionych troci w Polsce w latach 1972-2003. 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Lata 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Odłowy ogółem (ton) Efekt.og. (kg/1000szt) / efekt. rzek (kg/1000 szt) / śr. licz. smoltów dzikich i hod.(tys.szt.) Odłowy ogółem efektywność efektywność - rzeki śr.liczby smoltów (hod.i dzikie)
1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Odłowy troci Liczby wypuszczonych smoltów oraz masa odłowionych troci w latach 1972-2003. 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Lata 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Odłowy ogółem (ton) Liczby smoltów wypuszczonych (tys. sz Odłowy ogółem (ton) Liczby smoltów ypuszczonych (tys.szt.)
Jesiotr Wędrówki dawniej Jaki był jesiotr? Skąd materiał do restytucji? Restytucja współpraca z Niemcami Zarybienia: Drwęca, Drawa, Warta, Gwda Zwroty dotychczasowe
Certa Restytucja w Odrze i Redze od 2004 r, w Inie od 2007 r W dopływach środkowej Odry (Barycz) od 2000 r., a w Wiśle od 2007 r. W 2007 r. wypuszczono ok. 2 mln narybku Zarybianie efekty są już widoczne
Uwagi końcowe Czy musimy zarybiać? Jak prowadzić restytucję? Wybór odpowiedniej populacji Ochrona bioróżnorodności Zapewnienie środków finansowanych na restytucję