Życie do wygrania win your life

Życie do wygrania win your life

. Justyna Holm Życie mamy do wygrania! Z prawem do pragnień, z prawem do szczęścia, chociaż kulawo, po gorzkich przejściach, my niezrażeni chwil bezradnością, ścieżek szukamy, by wyjść... na prostą! We can win our life! With the right to be happy and to dream, though it is harder than it may seem, we re not discouraged by hopeless time, searching for paths that will let us shine!

6 7 Spis treści / Table of contents 6 8 15 20 28 Wstęp / Introduction: Elżbieta Bieńkowska, Minister Rozwoju Regionalnego / Elżbieta Bieńkowska, Minister of Regional Development Jarosław Wesołowski, Dyrektor Wydziału EFS Urzędu Marszałkowskiego / Jarosław Wesołowski, Director of the ESF Department of the Marshal s Office Rozdział 1: Rynek pracy / Chapter 1: The labour market Czekolada moja miłość / Miłosława Domagała / Chocolate my love Silesia Choppers / Michał Frucz / Silesia Choppers 37 42 50 Rozdział 2: Integracja społeczna / Chapter 2: Social Integration Za konsolą / Dawid Kopiasz / Behind the console Po zmroku. Świt / Bogdan Barnaś / After dark. Dawn 59 64 70 78 85 90 Rozdział 3: Adaptacyjność / Chapter 3: Adaptativeness Nasz urokliwy zakątek / Klaudia Kot / Our charming recess Dobrze zaprojektowana podróż / Agnieszka Nawrocka / Well-designed journey Doktoris w kopalni / Karol Opielka / Doktoris in the mine Rozdział 4: Edukacja / Chapter 4: Education Przedszkole marzeń / Konrad Sobik / Dream kindergarten 99 104 112 Rozdział 5: Obszary wiejskie / Chapter 5: Rural areas Przez ludzi do ludzi / Łucja Krutak / To people through people Witajcie w mojej bajce / Barbara Smyczek / Welcome to my story

Elżbieta Bieńkowska 8 9 Minister rozwoju regionalnego Elżbieta Bieńkowska Minister of Regional Development Europejski Fundusz Społeczny ma pozytywny wpływ na życie wielu ludzi. Nie trzeba do tego przekonywać bohaterów tego albumu, którzy nie tylko inwestują w swój własny rozwój, ale również pomagają innym. To ludzie, którzy mają siłę i odwagę zmieniać swoje życie. Warto poznać bliżej losy osób ze Śląska, które wygrały swoje marzenia. Takich historii jest więcej. Unijne wsparcie trafiło już do blisko 6 milionów osób w Polsce. Efekty realizacji Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki widać na każdym kroku, w szkołach, przedszkolach przedsiębiorstwach, służbie zdrowia, urzędach. Środki z EFS służą niwelowaniu różnic w rozwoju społecznym. Przypomnę, że 150 tysięcy nowych firm powstało właśnie dzięki dotacjom z EFS. Utworzono blisko 4 tysiące przedszkoli, do których uczęszczają ponad 143 tysiące dzieci, a 62,5 tysiąca studentów uczy się na kierunkach zamawianych. Wspieramy edukację na każdym jej poziomie od przedszkolaka, po doktoranta. Pomogliśmy również ponad 390 tysiącom osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Wszystkie te pozytywne zmiany są w pierwszym rzędzie zasługą osób, które dzięki uzyskanemu wsparciu z Europejskiego Funduszu Społecznego mogły rozpocząć realizację swoich marzeń, a przez to wpływać także na otaczającą je rzeczywistość. Przykłady projektów oraz historie ludzi zaprezentowane w albumie świadczą o ogromnej sile oddziaływania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na poprawę jakości życia. Dzieje się tak, ponieważ projekty finansowane z EFS odpowiadają na rzeczywiste potrzeby społeczeństwa. Ich zadaniem jest dotarcie z pomocą do tych najbardziej potrzebujących, do osób, które mają najtrudniejszą sytuację na rynku pracy, pobudzenie ich potencjału i wskazanie kierunków osobistego rozwoju. Dobre wzorce należy propagować, dlatego Ministerstwo Rozwoju Regionalnego promuje najlepsze projekty służące rozwojowi zasobów ludzkich w konkursie Dobre praktyki EFS. W tym roku przypada siódma jego edycja. Kolejne szanse na wprowadzenie pozytywnych zmian w życiu wielu osób pojawią się już niedługo, wraz z nowym unijnym budżetem na lata 2014-2020. Europejski Fundusz Społeczny będzie bardziej odpowiadał na potrzeby lokalnych społeczności za jego realizację w większym stopniu będą odpowiedzialne poszczególne Urzędy Marszałkowskie. Serdecznie zachęcam do lektury albumu Życie do wygrania, by przekonać się, że Europejski Fundusz Społeczny naprawdę zmienia ludzkie losy. The European Social Fund has positive impact on many people s life. There is no need to persuade to this the characters of this album who do not only invest in their own development but also help others. These are people who have the strength and courage to change their life. It is worth getting to know better the fates of people from Silesia who have made their dreams come true. There are more such stories. Almost 6 million people in Poland have already received union support. The results of implementation of the Human Capital Programme are visible everywhere: at schools, in kindergartens, enterprises, health care and offices. The European Social Fund resources are supposed to level the differences in social development. Let me remind that 150 thousand new companies were set up thanks to the subsidies from ESF. Almost 4 thousand kindergartens which are attended by 143 thousand children were opened and 62.5 thousand students study at the so-called ordered specialities. We support education at every stage from a kindergartener to a PhD student. Over 390 thousand people threatened by social exclusion received our support. All these positive changes were introduced thanks to people who were able to make their dreams come true with the aid of the European Social Fund support, and, as a result, influence the reality that surrounds them. The examples of projects and people s stories presented in the album prove great influence of the Human Capital Programme on the improvement of quality of life. The reason for this is that projects financed from ESF meet real demands of the society. Their objective is to give support to those who need it the most, to people who have the most difficult situation on the labour market, to arouse their potential and show directions of personal development. Good exemplars should be popularized, therefore the Ministry of Regional Development promotes the best projects that support development of human resources in the contest Best Practices of the European Social Fund. This year we will have its seventh edition. New chances to introduce positive changes in life of many people will come up together with the new union budget for the years 2014-2020. The European Social Fund will meet the demands of local communities. Particular Marshal s Offices will be responsible for the implementation of the project to a larger extent. I sincerely encourage everyone to read the album Win your life to become convinced that the European Social Fund really changes the fate of people.

Jarosław Wesołowski 10 11 Dyrektor Wydziału EFS Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego Jarosław Wesołowski Director of the ESF department of the marshal s office of the silesia voivodeship Szanowni Państwo, Ladies and Gentlemen, Oddajemy w Państwa ręce album, w którym pokazujemy wybrane najciekawsze projekty Dobre Praktyki Europejskiego Funduszu Społecznego, podsumowując tym samym realizację Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 w województwie śląskim. W naszym regionie dzięki Europejskiemu Funduszowi Społecznemu przyznano dofinansowanie blisko 3,6 tysiącom projektów. Ich łączna wartość to aż 2,7 miliarda złotych. Do tej pory ok. 415 tysięcy mieszkańców Śląskiego wzięło udział w projektach realizowanych w ramach PO KL, w tym m.in. 15 tysięcy otrzymało bezzwrotną dotację na założenie firmy, 59 tysięcy dorosłych osób pracujących zakończyło udział w projektach podnoszących i aktualizujących umiejętności zawodowe, a 15 tysięcy dzieci pochodzących z terenów wiejskich uczestniczyło w różnych formach edukacji przedszkolnej. Danych jest o wiele więcej, ale nie liczby są tu najważniejsze. Najważniejszy dla Europejskiego Funduszu Społecznego jest człowiek. Dlatego też album prezentuje przede wszystkim historie osób, które dzięki pasji, przedsiębiorczości i determinacji, ale także dzięki wsparciu Europejskiego Funduszu Społecznego, zmieniły własne życie. Poznamy więc niesłyszącego Dawida Kopiasza, który został didżejem oraz Michała Frucza entuzjastę motoryzacji, który spełnił swoje zawodowe marzenie. Zasmakujemy w czekoladowym biznesie Miłosławy Domagały, a podczas czytania o tęczowym przedszkolu i Konradzie Sobiku wrócimy wspomnieniami do beztroskich lat dziecięcych. Bogdan Barnaś udowodni, że każdy sam decyduje o jakości swojego życia, a żywiołowa Łucja Krutak pokaże, że człowiek bez korzeni to człowiek nijaki. Do swojego bajkowego świata zaprosi nas Basia Smyczek, a po krętych ścieżkach systemu informacji wizualnej poprowadzi Agnieszka Nawrocka. Każda z zaprezentowanych osób jest inna, ale łączy je jedno niezwykła historia z Europejskim Funduszem Społecznym w tle. Oddając w Państwa ręce ten wyjątkowy album, żywimy nadzieję, że zgodnie z tytułem: Życie do wygrania stanie się on źródłem inspiracji dla wszystkich, którzy pragną zmiany, a nie wiedzą, że pomocą w tym może być wsparcie z funduszy europejskich. Nasi bohaterowie udowodnili, że każdy ma prawo do spełniania marzeń. Wystarczy podjąć wyzwanie i nie schodzić z obranej ścieżki. To tak dużo i tak mało. Zapraszamy do lektury. We present to you an album which shows a selection of the most interesting projects Best Practices of the European Social Fund, summing up at the same time the implementation of the Human Capital Operational Programme 2007-2013 in the Silesia voivodeship. Owing to the European Social Fund our region received subsidy for almost 3.6 thousand projects. Their total value amounts to 2,7 billion PLN. So far, about 415 thousand inhabitants of Silesia have taken part in projects implemented within the framework of HC OP, out of whom 15 thousand have received non-refundable subsidy for launching a company, 59 thousand working adults have completed their participation in projects which raised and updated vocational skills, and 15 thousand children from rural areas have participated in various forms of pre-school education. There is much more data but these are not numbers that are of utmost importance here. Human being is the most important for the European Social Fund. Therefore in the first place the album presents stories of persons who thanks to passion, entrepreneurship and determination, as well as support from the European Social Fund, changed their own life. We will meet Dawid Kopiasz with hearing impairment who has become a DJ, and Michał Frucz motorization fan who has made his dreams come true. We will also try chocolate business of Miłosława Domagała and, while reading about the kindergarten Tęczowy Zakątek and Konrad Sobik, we will move back to carefree childhood time. Bogdan Barnaś will prove that everyone decides upon quality of their life themselves, whereas lively Łucja Krutak will show that a man without roots is indistinct. Basia Smyczek will invite us to her world of stories and Agnieszka Nawrocka will lead us through winding paths of the visual information system. Each of persons shown is different but they have one thing in common that is an unusual story with the European Social Fund in the background. While presenting to you this extraordinary album we are full of hope that, as the title suggests: Win your life, it will be a source of inspiration for everybody who pursues change but does not know that support from the European funds may help them. Our characters have proven that everybody has the right to make their dreams come true. It is enough to take up the challenge and follow the chosen path. It is so much and so little at the same time. Please read on.

12 13 Europejski Fundusz Społeczny stwarza szanse na pełniejsze wykorzystanie potencjału drzemiącego w każdym z nas. Umożliwia on poprawę warunków pracy, wspieranie zatrudnienia i wyrównywanie szans wszystkich obywateli Unii Europejskiej. Dzięki niemu Polska staje się atrakcyjnym miejscem do podejmowania pracy, rozwijania wiedzy i, co ważne, spełniania swoich zawodowych marzeń. The European Social Fund creates possibilities to make the most of the potential that is present in each of us. It allows us to improve working conditions, support employment and level chances of all citizens of the European Union. Owing to this, Poland is becoming an attractive place for taking up a job, developing knowledge and, what is vital, realising vocational dreams. Europejski Fundusz Społeczny został powołany do życia na mocy Traktatu Rzymskiego w 1957 roku. Od początku miał na celu przyspieszenie rozwoju gospodarczego Europy i zmniejszanie istniejących dysproporcji między biednymi i zamożnymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej, szczególnie widocznych i dotkliwych na rynku pracy. Dlatego w odróżnieniu od pozostałych funduszy strukturalnych, które finansują projekty modernizujące infrastrukturę EFS wspiera rozwój osobisty i zawodowy. Koncentruje swoje wsparcie na grupach, które zmagają się z poważnymi trudnościami w znalezieniu pracy tj. kobietach, młodzieży, seniorach, migrantach i osobach niepełnosprawnych. Ponadto przeznacza środki na pomoc pracownikom i przedsiębiorcom w przystosowaniu się do zmian, wspiera innowacyjne rozwiązania w miejscach pracy, uczenie się przez całe życie oraz mobilność pracowników. Od 2007 w Polsce ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego finansowany jest największy w historii Unii Europejskiej Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013. Na jego realizację przeznaczono kwotę 11,5 miliardów euro, z czego 9,7 milardów euro (85%) pochodzi ze środków EFS, natomiast pozostała część ok. 1,8 miliardów euro ze środków krajowych. Zgodnie z hasłem Człowiek najlepsza inwestycja PO KL umożliwia zdobycie lepszego wykształcenia i kompetencji, poprawia zdolność przystosowania pracowników oraz przedsiębiorstw do zmieniającej się gospodarki, zmniejsza obszary wykluczenia społecznego, wspiera struktury administracyjne państwa oraz zwiększa spójność społeczną i terytorialną. Program ten ingeruje w wiele różnorodnych obszarów, dlatego realizowany jest na poziomie centralnym i regionalnym w ramach 10 skonkretyzowanych priorytetów. Województwo śląskie otrzymało środki w wysokości 759 milionów euro. Dzięki temu niemal każdy mieszkaniec regionu może nie tylko skorzystać ze wsparcia funduszu, ale przede wszystkim uwierzyć, że przyszłość jest w jego rękach. Województwo śląskie w ramach PO KL na lata 2007-2013 otrzymało w obszarze: rynku pracy > 251 004 029 euro promocji integracji społecznej > 161 846 302 euro regionalnych kadr gospodarki > 160 519 831 euro rozwoju wykształcenia i kompetencji w regionach > 186 069 720 euro * Dane dotyczące PO KL w województwie śląskim, aktualne na dzień 30.06.2013 The European Social Fund was established in 1957 by virtue of the Roman Treaty. From the very beginning its objective was to accelerate economic development in Europe and decrease existing disproportions between poor and rich member countries of the European Union, which are particularly visible on the labour market. Therefore, contrary to other structural funds which finance projects modernizing infrastructure, the ESF supports personal and vocational development. The support is focused on groups which struggle with serious difficulties while looking for the job, i.e. women, teenagers, seniors, migrants and disabled people. Moreover, resources are allocated to help employees and entrepreneurs adjust to changes and the fund supports innovative solutions at workplaces, lifelong learning and mobility of employees. The Human Capital Operational Programme 2007-2013, the greatest one in the history of the European Union, has been financed from the resources of the European Social Fund. 11.5 billion euro has been allocated to its implementation, out of which 9.7 billion euro (85%) comes from the ESF resources, whereas the rest about 1.8 billion euro, comes from domestic resources. According to the catchphrase Human capital the best investment, the Human Capital Operational Programme enables people to gain better education and competences, improves the ability of employees and enterprises to adapt to changing conditions of economy, reduces areas of social exclusion and supports administrative structures of the state and increases social and territorial cohesion. The programme interferes in various areas therefore it is implemented on the central and regional level within the framework of 10 specified priorities. The Silesia Voivodeship received resources that amount to over 759 million euro. Owing to this, almost every inhabitant of the region could not only take advantage of the support provided by the fund, but first and foremost believe that the future is in their hands. Within the framework of the Human Capital Operational Programme for the years 2007-2013 the Silesia Voivodeship received in the scope of: the labour market > 251 004 029 euro promotion of social integration > 161 846 302 euro regional human resources for economy > 160 519 831 euro development of education and competences in regions > 186 069 720 euro * Data concerning HC OP in the Silesia Voivodeship, as for June 30st, 2013

14 15 Zobacz jak to działa w województwie śląskim!* See how it works in the Silesia Voivodeship!* 137 konkursów o dofinansowanie ponad 17 800 złożonych projektów over 137 17 800 subsidy competitions submitted projects 3 652 umowy na kwotę ponad 2 700 000 000 zł 3 652 agreements, the total value of which amounts to more than 2 700 000 000 PLN ponad 370 000 osób, które zakończyły udział w projektach over 370 000 persons who completed participation in projects * Dane dotyczące PO KL w województwie śląskim, aktualne na dzień 30.06.2013 * Data concerning HC OP in the Silesia Voivodeship, as for June 30st, 2013

17 1 rynek pracy The labour market

18 19 1 rynek pracy Praca zawodowa, choć jest tylko częścią życia każdego człowieka, pełni w nim ważną rolę. Pozwala zaspokoić nie tylko potrzeby materialne i spełnić zawodowe ambicje, ale daje też poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa. Stąd też aktywizacja zawodowa bezrobotnych, a także biernych zawodowo osób, ma szczególne znaczenie i zajmuje ważne miejsce w Europejskim Funduszu Społecznym. Najbardziej istotnym problemem jest niskie lub niedostosowane do rynku pracy wykształcenie wielu bezrobotnych zamieszkujących województwo śląskie. Nie bez znaczenia jest także ich brak wiary we własne siły i możliwości. Wśród niepokojących zjawisk wymieniane są także: wiek, słaba znajomość języków obcych i nowoczesnych technologii informatycznych. Wsparcie EFS koncentruje się na tych grupach społecznych, które doświadczają największych trudności w powrocie na rynek pracy. Bezrobotni i bierni zawodowo biorą udział w szkoleniach na nowo przyswajając niezbędne umiejętności społecznozawodowe. Stopniowo zmieniają także sposób postrzegania siebie i przekonanie, że są na straconej pozycji. Uczestnicy szkoleń i warsztatów biorą udział m.in. w kursach aktywnego poszukiwania pracy, stażach i szkoleniach zawodowych. Objęci są również wsparciem psychologiczno-doradczym. Najbardziej zdeterminowani próbują sił we własnym biznesie: po przejściu procesu aplikacji, otrzymują bezzwrotną dotację na otwarcie własnej działalności gospodarczej. Znajdują własną ścieżkę zawodową i podejmują nowe wyzwania. Dzięki temu zmieniają swoje życie, dając sobie szanse na rozwój i spełnianie nie tylko zawodowych pragnień. Professional work, even though it is just a part of everybody s life, plays an important role in it. It does not only enable people to meet material and vocational ambitions but also ensures the feeling of stabilisation and security. Thus, vocational development of unemployed and vocationally passive persons is of utmost importance and occupies a prominent place in the European Social Fund. The most significant problem is poor or unadjusted to the labour market education of many unemployed inhabitants of the Silesia Voivodeship, whose lack of confidence in themselves and their possibilities is vital here as well. There are also other disturbing phenomena to be mentioned, such as age, poor language and modern information technology skills. The support of the ESF concentrates on these social groups which experience the greatest difficulties in returning to the labour market. The unemployed and vocationally passive participate in trainings during which they may acquire essential socio-vocational skills anew. They also gradually change the way they perceive themselves and the conviction that they are not in a hopeless situation. Participants of trainings and workshops take part for example in active job-seeking courses, apprenticeships or vocational trainings. They also receive psychological and counselling support. The most determined ones try their hands at their own business: having got through the application process they receive non-refundable subsidy for launching their own business activity. They find their own vocational path and take up new challenges. Owing to this, they introduce changes in their life by giving themselves a chance for development and achieving not only vocational goals. the labour market Ponad Over Ponad Over 15 000 mieszkańców województwa śląskiego otrzymało bezzwrotną dotację na podjęcie działalności gospodarczej w tym prawie: including almost: 86 500 2 300 1 200 mieszkańców województwa śląskiego zakończyło udział w projektach z obszaru rynku pracy OSÓB W WIEKU 15-24 LATA PERSONS AT THE AGE OF 15-24 OSÓB W WIEKU 50-64 LATA PERSONS AT THE AGE OF 50-64 inhabitants of the Silesia Voivodeship received non-refundable subsidy for launching business activity inhabitants of the Silesia Voivodeship completed participation in projects within the scope of the labour market

20 Prof. zw. dr hab. Kazimiera Wódz > kierownik Zakładu Badań Kultury Współczesnej oraz Studium Pracy Socjalnej w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Śląskiego, a także Katedry Socjologii w Wyższej Szkole Biznesu w Dąbrowie Górniczej, gdzie pełni funkcję prorektora ds. studenckich. Jest autorką blisko 300 prac, w tym kilkunastu książek z zakresu socjologii, polityki społecznej i pracy socjalnej. Kierowała licznymi programami badawczymi, realizowanymi także z ośrodkami zagranicznymi. Jest członkiem wielu organizacji i stowarzyszeń naukowych. 21 Prof. Kazimiera Wódz, PhD > director of the Unit of Contemporary Culture Research and Social Work Study Centre at the Institute of Sociology at the University of Silesia, as well as the Sociology Department at the Academy of Business in Dąbrowa Górnicza where she is the vice-rector for students affairs. She is the author of almost 300 papers including several books concerning sociology, social politics and social work. She ran numerous research programmes implemented by and with foreign centers as well. She is the member of many organizations and science associations. 1 rynek pracy the labour market Uwarunkowane globalnie procesy restrukturyzacji gospodarki, określane jako przejście od społeczeństwa industrialnego do postindustrialnego (dezindustrializacja), w coraz większym stopniu określają specyfikę współczesnego rynku pracy. W krajach wysoko rozwiniętych, do których po 1989 r. dołączyła Polska, zmniejsza się zapotrzebowanie na pracę opartą na sile rąk na rzecz pracy wymagającej wysokich kwalifikacji w dziedzinach przydatnych w gospodarce polegającej na wiedzy i nowych technologiach informatycznych. Ci, którzy z różnych powodów nie są w stanie sprostać wymaganiom współczesnego rynku pracy zasilają szeregi bezrobotnych. Bezrobocie dotyka dzisiaj wiele grup zawodowych, ryzyko utraty pracy zdaje się być wpisane w trajektorie życiowe wszystkich kategorii pokoleniowych zarówno najmłodszych, którzy mają trudności z wejściem na coraz mniej przewidywalny rynek pracy, jak i osób w średnim i starszym wieku które w efekcie procesów restrukturyzacyjnych tracą miejsca pracy w sektorach, które jeszcze do niedawna wydawały się bezpieczne (vide: nauczyciele). Uruchomione dzięki środkom z Europejskiego Funduszu Społecznego projekty wspierania uczestnictwa w rynku pracy: szkolenia, kursy kwalifikacyjne, językowe, warsztaty i treningi umiejętności społecznych, opanowania technologii informatycznych, doradztwo zawodowe adresowane przede wszystkim (choć nie tylko) do grup i osób znajdujących się w szczególnie trudnych warunkach, często przez dłuższy czas pozostających poza rykiem pracy z pewnością zwiększają (przynajmniej potencjalnie) szanse uczestników na znalezienie pracy. Warto jednak pamiętać, że poza przygotowaniem merytorycznym i opanowaniem kompetencji niezbędnych do sprawnego poruszania się na trudnym rynku pracy uczestnikom projektów szkoleniowych czy warsztatów potrzebne jest pobudzenie motywacji do podejmowania wysiłków związanych z nabywaniem nowych umiejętności i poszukiwaniem pomysłów na bycie aktywnym zawodowo niekoniecznie na etacie. Sposobem na znalezienie miejsca w życiu może być otwarcie własnych firm takich jak np. założona przez inżyniera Michała Frucza Silesia Choppers firma, dodajmy, która stanowi realizację młodzieńczych fascynacji jej twórcy lub też klimatyczna gliwicka Czekoladziarnia Miłosławy Domagały. Na podstawie moich wieloletnich obserwacji i rozmów ze studentami sądzę, że wielu młodych ludzi kończących studia, zamiast wybierać pracę na przysłowiowym zmywaku w Wielkiej Brytanii czy polowanie na krótkoterminowe, nisko płatne zajęcia akwizytorów, hostess czy pracowników call centers, byłoby skłonnych podjąć ryzyko samodzielnej działalności gospodarczej czy usługowej, pod warunkiem uzyskania wsparcia merytorycznego i finansowego (na przykład w ramach akademickich inkubatorów przedsiębiorczości). Rzecz jasna podjęcie działalności na własny rachunek nie gwarantuje sukcesu ale daje szansę sprawdzenia się i zdobycia doświadczenia, o które coraz częściej pytają potencjalni pracodawcy młodych absolwentów na rozmowach kwalifikacyjnych. Globally conditioned processes of economic restructuring referred to as a transition from industrial to post-industrial society (deindustrialisation) largely define the specificity of the contemporary labour market. In highly developed countries, which Poland joined after 1989, the work based on labour decreases to the benefit of work that requires high qualifications in fields which are necessary from the point of view of economy based on knowledge and modern information technologies. Those who for some reasons cannot meet the demands of the contemporary labour market become unemployed. Many professional groups experience unemployment. Danger of losing job seems to be inscribed in life trajectories of all generations: the youngest who have difficulty in entering ever less foreseeable labour market as well as middle-aged and elderly people who, as a result of restructuring processes, lose their jobs in sectors which only till recently appeared to be safe (vide: teachers). Projects supporting participation in the labour market implemented thanks to the resources from the European Social Fund, such as trainings, qualification and language courses, workshops and social skills, information technology trainings, vocational counselling are first and foremost (but not only) aimed at these groups and persons who are in particularly difficult conditions and are very often excluded from the labour market for a long time definitely (at least potentially) increase chances of their participants to find a job. However, it is worth remembering that apart from substantial preparation and acquiring of competences that are essential for skillful orientation on a difficult labour market the participants of training projects or workshops need their motivation to be activated so that they can make an effort to gain new skills and search for ideas to be vocationally active, though not necessarily in full-time jobs. Launching one s own company may be the way to find one s place in life, as it was in case of Silesia Choppers set up by engineer Michał Frucz. Let us add that the company is a realisation of youthful fascination of its owner. Another example is the climatic Czekoladziarnia in Gliwice set up by Miłosława Domagała. On the basis of my long-term observations and conversations with students I may say that many graduates instead of choosing job consisting in doing the washing-up in Great Britain or hunting for short-term, badly-paid activities such as being a sales representative, hostess or call centre worker would prefer to take the risk of launching their own economic or service activity provided that they received substantial and financial support (for example within the framework of academic business incubators). Launching one s own business obviously does not guarantee success but it provides with a chance to prove oneself and gain experience which is more and more often required by potential employers of young graduates who are invited to job interviews.

22 Miłosława Domagała > absolwentka prawa i dziennikarstwa na Uniwersytecie Wrocławskim, właścicielka gliwickiej Czekoladziarni, którą prowadzi z pomocą męża; kolekcjonuje doświadczenia, także cudze, dlatego wolny czas najchętniej spędza na czytaniu. > law and journalism graduate at the University of Wrocław, owner of Czekoladziarnia in Gliwice which she runs together with her husband; she gains not only her own experiences but also the ones of other people, therefore she most often spends free time on reading.

25 1 rynek pracy the labour market Czekolada moja miłość Miłosława Domagała Chocolate my love Jak narodził się pomysł na czekoladziarnię? Oboje z mężem lubimy słodycze. Kiedy studiowałam we Wrocławiu, często chodziliśmy do tamtejszej czekoladziarni. Podczas jednej z rozmów doszliśmy do wniosku, że dobrze byłoby mieć coś swojego. Wówczas nie byliśmy jeszcze zapalonymi kawoszami, więc od razu odrzuciliśmy pomysł kawiarni uznaliśmy, że nie bylibyśmy w tym autentyczni. A że, jak wspomniałam, lubimy czekoladę, to założenie czekoladziarni wydało nam się ciekawym pomysłem. Oczywiście początki nie były łatwe, jednak los nam sprzyjał. Kiedy myśleliśmy o zakupie ekspresu, okazało się, że kolega mojego męża jest baristą, jednym z pierwszych mistrzów Polski w tej dziedzinie i akurat... ma ekspres do sprzedania. Podobnie było z czekoladą kiedy szukaliśmy dostawców, trafiłam na blog, w którym znalazłam informacje o konkursie dotyczącym Manufaktury Czekolady. Zgłosiłam się do organizatorów, którzy odpisali, że właśnie opracowali własną recepturę czekolady pitnej i jeśli się zdecydujemy, to będziemy ich pierwszymi klientami... Miejsce na rozkręcenie biznesu wybraliście nieprzypadkowo... Szukając odpowiedniej lokalizacji, braliśmy pod uwagę trzy miasta: Gliwice, Katowice i Knurów. Po rozważeniu wszystkich za i przeciw, zdecydowaliśmy się na Gliwice. Znaleźliśmy piękny budynek z początku XX wieku. Kiedy weszłam do środka, zakochałam się. Wnętrze pokryte było secesyjną okładziną ceramiczną. Na kafelkach, pochodzących z 1902 roku, widnieje kwiat hibiskusa. Urządzanie wnętrza okazało się wyzwaniem, bo kafelki, które tak nas urzekły, objęte są ochroną konserwatorską. Nie mogliśmy więc niczego zmieniać, nawet w detalach. Na przykład reprodukcje słynnych reklam czekolady wiszą tam, gdzie wcześniej były haki na mięso. Dokładamy starań, aby klienci czuli się u nas swobodnie. Staramy się także budować klimat muzyką. Where did the idea of a chocolate shop come from? My husband and I like sweets. When I was studying in Wrocław we often went to a chocolate shop there. Once, during our conversation we realised that it would be good to have something that would belong to us. We were not very keen on coffee at that time, so we instantly rejected the idea of a coffee shop. We thought we would not be authentic. As I have mentioned, we like chocolate, so it occured to us that opening a chocolate shop would be an interesting idea. The beginnings were not easy but we were lucky. While we were thinking of buying a coffee machine, it turned out that my husband s friend is a barista, one of the first masters in this field in Poland, and he actually had... a coffee machine for sale. The same was with chocolate: while we were looking for suppliers, I came across a blog where I found information about a contest concerning the Chocolate Manufacture. I contacted its organizers who replied to me by saying that they had just devised their own hot chocolate prescription and if we made up our minds, we could be their first customers... The choice of place for your business was not accidental... We took three cities into account while we were looking for the right location. These were: Gliwice, Katowice and Knurów. Having considered all pros and cons, we chose Gliwice. We found a beautiful building from the beginnings of the 20th century. When I entered it, I instantly fell in love with it. The interior was covered with Art Nouveau ceramic lining. There is an image of a hibiscus visible on tiles dated back to 1902. Designing of the interior was quite a challenge because the tiles that had made such a great impression on us are under preservation maintenance. We could not change anything, even when it came to details: reproductions of famous chocolate advertisements, for example, are still hanging in places where hooks for meat were previously hanging. We do our best to make our customers feel comfortable. We also try to create atmosphere with the aid of music.

26 27 1 rynek pracy Dlaczego przy zakładaniu firmy skorzystaliście z unijnej dotacji? Mieliśmy pomysł, ale brakowało środków. Unijna pomoc wydawała nam się dobrym rozwiązaniem. Szukając informacji o możliwościach dofinansowania, mąż natknął się na informacje o projekcie Własna firma twoją drogą do sukcesu. Akurat ruszała rekrutacja. Wniosek pisaliśmy w ostatnią noc przed zakończeniem naboru. Zakwalifikowaliśmy się do kolejnego etapu i otrzymaliśmy dofinansowanie, które w naszym przypadku było kołem zamachowym działalności. Bez tego byśmy nie ruszyli. Czekoladziarnia to słodki, ale czy łatwy biznes? Czekolada jest drogim surowcem, szczególnie wysokojakościowa, a na takiej nam zależało. Jest wielu producentów na skalę masową, ale nam chodziło o coś innego. Sądziliśmy, że będziemy mogli wybierać w dostawcach, tymczasem w Polsce istniała wówczas tylko jedna manufaktura, w której czekoladę wyrabia się na małą skalę z wyselekcjonowanych ziaren. Jej wyroby oferujemy do dziś. Dodatkowo musimy mierzyć się ze złymi skojarzeniami. Pod nazwą czekolada pitna najczęściej kryją się napoje na bazie cukru, kakao i zagęszczaczy, które z prawdziwą czekoladą mają niewiele wspólnego. Dlaczego warto odwiedzić Waszą czekoladziarnię? Przede wszystkim z powodu naszej specjalności, czyli aby napić się dobrej czekolady. Poza wspomnianą polską, oferujemy też toskańską Amedei. To jedna z najbardziej utytułowanych manufaktur na świecie, praktycznie niedostępna w Polsce. Poza tym w ofercie mamy także kawę, lody tradycyjne, ręcznie wyrabiane czekoladki czy naturalne ciasta. Jednak Czekoladziarnia to nie tylko produkt, który sprzedajemy. To także unikalny lokal, w którym dokładamy starań, by zbudować przyjazną atmosferę. Mamy nadzieję, że wnosimy pozytywny wkład w życie miasta. Why did you use the union subsidy while setting up your company? We had an idea but lacked resources. The union support seemed to be a good solution. While searching for information concerning subsidies, my husband came across information about the project Your company your way to success. The recruitment started at that time. We wrote an application form the night before it ended. We were qualified to the next level and received subsidy, which in our case was a flywheel of our business. We would not have started without it. Having a chocolate shop is a sweet business, but is it also an easy one? Chocolate is an expensive resource, especially the high-quality one that we wanted. There are many manufacturers on a mass scale but we aimed at something different. We were convinced that we would be able to choose from many suppliers but there was only one manufacture in Poland where chocolate was produced on a small scale from selected beans. We offer its products till now. We also need to struggle with wrong associations. The name hot chocolate most often stands for drinks based on sugar, cocoa and concentrators which have nothing to do with real chocolate. Why is it worth visiting your chocolate shop? First and foremost due to our speciality, that is to drink good chocolate. Apart from the Polish one mentioned before, we offer Tuscan Amedei chocolate as well. It is one of the most often titled manufactures in the world, which is practically unavailable in Poland. In our offer there are also: coffee, traditional ice cream, hand-made chocolates or natural cakes. However, Czekoladziarnia is not only the product that we sell but also a unique place, where we try to create friendly atmosphere. We hope that we have positive contribution to our city life. the labour market Jak wyobrażacie sobie Waszą firmę za parę lat? Otwieramy trzecią filię w Nowym Jorku (śmiech). A tak bardziej realnie patrząc, chcielibyśmy nawiązać współpracę z innymi manufakturami czekolady. Naszym marzeniem jest, aby klienci mogli napić się czekolady pochodzącej z różnych stron świata. Stawiamy sobie wysoko poprzeczkę. Choć plany mogą wydawać się nierealne, nic nie stoi na przeszkodzie, by próbować. Kiedy kilka lat temu siedzieliśmy we Wrocławiu i myśleliśmy o własnej czekoladziarni, też wydawało nam się to nierealne i oto proszę rozmawiamy w jej wnętrzu. *** Ponad 160 pomysłów na biznes zgłoszono w trakcie naboru do projektu Własna firma twoją drogą do sukcesu, realizowanego przez Park Naukowo-Technologiczny Technopark Gliwice Sp. z o.o. Autorzy dwudziestu najciekawszych pomysłów na biznes otrzymali dotację na założenie działalności gospodarczej. Przy uruchamianiu firmy mogli liczyć też na wsparcie szkoleniowe i doradcze. Przedsięwzięcie skierowane było do kobiet, osób do 25 roku życia i powyżej 45 lat. Projekt realizowany był w ramach Priorytetu VI, Działanie 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia PO KL. Dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Społecznego wyniosło 1 110 779,49 zł. How do you picture in your imagination your company in a few years time? We open the third branch in New York (laughter). Being more realistic, we would like to cooperate with other chocolate manufactures. Our dream is to give customers the possibility to drink chocolate from different parts of the world. We aim high. Though, our plans may seem unrealistic there is nothing on our way that could stop us from trying. When few years ago we were sitting in Wrocław thinking of our own chocolate shop, we also thought it was unrealistic and here we are now we are talking inside of it. *** More than 160 ideas for business were submitted during the recruitment process to the project Your company your way to success which was implemented by Science and Technology Park Technopark Gliwice Ltd. Authors of twenty most interesting ideas for business received subsidy for setting up their own companies. While starting their own business, they could also rely on training and counselling support. The undertaking was aimed at women, people under 25 and over 45 years old. The project was implemented within the framework of Priority VI, Measure 6.2 Support and promotion of entrepreneurship and selfemployment HC OP. Subsidy from the European Social Fund amounted to 1 110 779.49 PLN.

28 29

Michał Frucz 30 31 > inżynier materiałoznawca z Sosnowca; właściciel firmy Silesia Choppers, projektant i konstruktor; zapalony motocyklista, członek Klubu Motocyklowego VC 19-78, szczęśliwy mąż i ojciec. > materials science engineer from Sosnowiec; owner of Silesia Choppers, designer and constructor; keen motorcycle rider, member of Motorcycle Club VC 19-78, happy husband and father.

32 33 1 rynek pracy the labour market Silesia Choppers michał frucz Silesia Choppers Od czego zaczęła się Twoja fascynacja motocyklami? Motoryzacją zacząłem interesować się w dzieciństwie. Prenumerowałem Świat motocykli, wówczas jedyne tego rodzaju czasopismo w Polsce. Ściany pokoju miałem wyklejone plakatami z tej gazety. W telewizji kablowej oglądałem autorskie programy Jesse Jamesa, amerykańskiego konstruktora motocykli, w których mogłem śledzić, jak realizuje swoje niejednokrotnie szalone projekty. W domu na motocyklu jeździł tylko dziadek. Mama na temat motocyklistów miała niezbyt dobre zdanie. Uważała, że jest to niebezpieczna pasja. Prawo jazdy kategorii A robiłem więc w tajemnicy przed nią. W konspiracji zbierałem też pieniądze na zakup pierwszego jednośladu. Przez pięć lat mama nie wiedziała, lub nie chciała wiedzieć, że mam motocykl, który garażowałem u teścia. W końcu się jednak dowiedziała? Tak. Kiedyś zauważyła zaparkowany przed domem motocykl i zapytała czy jest mój. Przytaknąłem. Chwyciła się tylko za głowę, spojrzała na mnie z wyrzutem i przemilczała temat. Nie było mocnych, żeby mnie od tej pasji odwieść. Co jest fascynującego w jeździe na motocyklu? Dla każdego coś innego. Niektórym motocykl kojarzy się z wolnością, dla innych jest to sport zawrotne prędkości i możliwość rywalizacji, dla kogoś innego forma relaksu. Wszystkich łączy jednak miłość do dwóch kółek. Mnie najbardziej fascynuje technologia i możliwość budowania lub modyfikacji motocykli. Choć przyznaję, że bardzo trudno byłoby mi żyć bez możliwości jazdy na motocyklu wtedy mogę zapomnieć o codzienności, poczuć się choć na chwilę samotnym wilkiem, pozostawić wszystko za sobą i odkryć na nowo. A jak rodzina odbiera Twoją pasję? Dawniej żona często ze mną jeździła i muszę przyznać, że brakuje mi tego, ale pojawiły się dzieci i musimy odchować nasze pociechy, żeby się znowu How did your fascination with motorcycles begin? I was interested in motorization when I was a child. I subscribed to The world of motorcycles, the only magazine of this kind in Poland at that time. The walls in my room were covered with posters from this magazine. I watched Jesse James s, American motorcycle constructor, author s programme on cable TV, where I could follow the way he implemented his, sometimes crazy, projects. In my family only my grandfather rode a motorcycle. My mother had rather negative opinion about motorcycle riders. She thought it was a dangerous hobby, so I had to pass A category driving licence without her knowledge. I also secretly saved money for buying my first singletrack vehicle. For five years my mother did not know or did not want to know that I had a motorcycle which I kept in father-in-law s garage. But she found out eventually, didn t she? Yes. She noticed a motorcycle parked in front of the house once and asked if it was mine. I said yes. She just clutched her head in disbelief, looked at me reproachfully and did not say a word. Nobody could discourage me from this passion. What is so fascinating about riding a motorcycle? It is something else for each person. Some people associate a motorcycle with freedom, for some it is sport high speed and chance for competing, for others it is a form of relaxation. All of them, however, are joined by love for them. I am mostly fascinated with technology and possibility to build and modify motorcycles. Though, I must admit that it would be difficult for me to live if I were deprived of riding a motorcycle, because when I do so I can forget about daily life, feel like a lonely wolf for a while, leave everything behind me and discover it anew. What is your family s attitude towards your passion? My wife used to ride with me and I have to admit that I miss it but now we have children and we need to raise them first in order to get away somewhere together. My son Franuś is fascinated with

34 35 1 rynek pracy gdzieś razem wyrwać. Mój synek Franuś jest zafascynowany motocyklami, czasem robimy krótkie przejażdżki. Często również pomaga mi w warsztacie, gdzie wkręca śruby i poleruje motocykle z takim zacięciem, że nie mogę oderwać od niego oczu. Jest tym zafascynowany i myślę, że za kilka lat będzie chciał sam jeździć na motocyklu. Póki co uczy się że tak to nazwę ekstremalnej jazdy na rowerze. W pewnym momencie Twoje hobby stało się sposobem na życie... Dwa lata temu rozstałem się z firmą, w której pracowałem. Pomyślałem, że to dobry moment, aby wreszcie zacząć robić to, co mnie najbardziej fascynuje. Postanowiłem ruszyć z własną działalnością, w której zajmowałbym się budowaniem i przerabianiem motocykli. Udało mi się pozyskać unijną dotację na rozkręcenie biznesu. Pieniądze przeznaczyłem na zakup specjalistycznych maszyn i urządzeń spawarek, wypalarek plazmowych, tokarki, prasy hydraulicznej i narzędzi podręcznych. Skąd się wzięła nazwa firmy Silesia Choppers? Nawiązuje do firmy West Coast Choppers, której właścicielem jest wspomniany już Jesse James, a ponieważ miałem okazję porozmawiać z nim przed otwarciem firmy, postanowiłem, że zaczerpnę ten kawałek jego nazwy do swojej. Czasem ludzie pytają mnie, dlaczego silesia, skoro prowadzę działalność w Zagłębiu. Po prostu nie mam żadnych uprzedzeń do Śląska (śmiech). Nadając tę nazwę myślałem o przyszłości firmy, aby każdy mógł przyporządkować ją mniej więcej do regionu, gdzie się znajduje; miało być też rozpoznawalnie. A motocykliści to brać raczej burząca mury, a nie je budująca więc stało się. Od czego rozpoczyna się proces projektowania i konstrukcji motocykla? Przede wszystkim trzeba mieć pomysł na jego przebudowę, a rodzą się one w przeróżnych okolicznościach. Na pewno powinno to być coś unikalnego, coś, co będzie odróżniać się na tle motorcycles and we sometimes go for a short ride together. He also helps me in my workshop where he screws in screws and polishes motorcycles so keenly that I have my eyes riveted to him. He is fascinated with it and I think that in a few years time he will want to ride a motorcycle himself. So far he has been practicing, let me put it in this way, extreme bike riding. At one point your hobby became a way of life... Two years ago I left the company I worked for. I thought it was a good moment to start doing what fascinates me the most. I decided to set up my own business where I could deal with building and modifying motorcycles. I managed to receive union subsidy to start my business. I spent the money on purchasing specialist machines and devices - welding machines, plasma cutters, lathe, hydraulic press and hand-held tools. Where did the name Silesia Choppers come from? It refers to the company West Coast Choppers, the owner of which is Jesse James who has already been mentioned before. Since I had had the opportunity to talk to him before I set up my company I decided to take this piece of his name to my company s one. People sometimes ask me why there is silesia in it, as I conduct my business activity in Dąbrowa basin. I just do not have any prejudices against Silesia (laughter). Giving my company this name I thought about its future so that everybody could assign it to the region where it operates. It was also supposed to be recognizable. And motorcycle riders constitute a community that does not build walls but destroys them... so that is how it happened. How does the process of designing and constructing motorcycles begin? First of all, you must have an idea for its modification, and these ideas come up in various circumstances. It definitely should be something unique that will stand out from series productions. There are people who come with a ready idea, others the labour market produkcji seryjnych. Są osoby, które przychodzą z gotową wizją, inne oczekują propozycji ode mnie. Ostatnio zbudowałem motocykl według własnego pomysłu, który w konstrukcji nawiązuje do wyścigowego DirtTrackera, można go było zobaczyć w kilku tematycznych gazetach. A Ty masz swój wymarzony motocykl? Od dwóch lat nad nim pracuję: w myśl powiedzenia szewc bez butów chodzi. Większość części powstaje w warsztacie, ograniczam się do zakupów zewnętrznych do minimum, ponieważ zależy mi na oryginalności projektu. Mogę zdradzić, że w konstrukcji nawiązywać będzie do technologii STEALTH stosowanej w armii amerykańskiej. Specyfika tej techniki polega na tym, że zewnętrzne powierzchnie konstrukcji na przykład samolotu czy czołgu, nie posiadają wypukłości ani wklęśnięć, a jedynie płaskie powierzchnie. Dzięki temu są dużo trudniej wykrywalne dla radarów tłumią i odbijają fale elektromagnetyczne. Inspirując się tą technologią zbudowano na przykład pojazd Batmana. Mam nadzieję, że motocykl powstanie do wiosny i będzie niewykrywalny przez radary (śmiech). Jednym się pewnie spodoba, innym nie. Ważne, żeby wzbudzał emocje, a czy pozytywne, czy negatywne, to już nie takie istotne. *** Wsparcie osób bezrobotnych w poszukiwaniu zatrudnienia poprzez podniesienie ich atrakcyjności na rynku pracy to główny cel projektu systemowego Lepsze Perspektywy, realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Sosnowcu. Dla uczestników przedsięwzięcia przygotowano grupowe i indywidualne szkolenia zawodowe, staże zawodowe, wsparcie finansowe na rozwój działalności gospodarczej oraz poradnictwo zawodowe i pośrednictwo pracy. Projekt realizowany jest w ramach Priorytetu VI, Poddziałanie 6.1.3 Poprawa zdolności do zatrudnienia oraz podnoszenie poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych PO KL. Dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Społecznego wyniosło w 2011 r. 3 754 800,00 zł. wait for my suggestions. Recently, I constructed a motorcycle by my idea, the construction of which refers to the racing DirtTracker. It was shown in several theme magazines. Do you have your dream motorcycle? I have been working on it for two years: as the proverb goes the shoemaker s son always goes barefoot. Most parts are made in the workshop, I try to maximally limit external purchases because I pay attention to the novelty of the project. I can reveal that in its construction it will refer to STEALTH technology used in the American army. What is specific about this technique is that outer surfaces of the construction of a plane or tank do not have any convexities nor concavities, there are only flat surfaces. Owing to this, they are less detectable by radars they damp and reflect electromagnetic waves. Batman s vehicle was built according to this technology. I hope the motorcycle will be ready by spring and undetectable by radars (laughter). Some people will surely like it, others will not. It is important that it raises emotions. It does not matter whether these are positive or negative ones. *** Supporting the unemployed in seeking job by raising their atractiveness on the labour market is the main objective of the systemic project Better Perspectives implemented by the Poviat Employment Office in Sosnowiec. There were group and individual vocational trainings, apprenticeships, financial support for the development of business activity, job counselling and employment services prepared for the participants of this undertaking. The project is implemented within the framework of Priority VI, Submeasure 6.1.3 Improvement of employment ability and increase of the level of professional activity of the unemployed HC OP. Subsidy from the European Social Fund amounted to 3 754 800.00 PLN in 2011.

36 37

38 2 integracja społeczna SOCIAL INTEGRATION