STONKA ZIEMNIACZANA (LEPTINOTARSA DECEMLINEATA SAY) ZAGROŻENIE DLA POLSKICH UPRAW ZIEMNIAKÓW

Podobne dokumenty
Metodyka integrowanej ochrony cebuli ozimej przed wciornastkiem tytoniowcem

ZASTOSOWANIE AKWIZYCJI OBRAZU DO SZACOWANIA STRAT W UPRAWIE ZIEMNIAKA

TECHNIKA OCENY I MODELOWANIE STATYSTYCZNE STOPNIA USZKODZEŃ ZIEMNIAKA PRZEZ STONKĘ ZIEMNIACZANĄ

Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci Lindeman, 1888 ssp. communis Uzel, 1895

Metodyka integrowanej ochrony cebuli, pora i kapusty głowiastej białej przed szkodami wyrządzanymi przez wciornastka tytoniowca

Metody zwalczania zachodniej stonki kukurydzianej

Omacnica prosowianka, czyli ogromne straty

Metodyka prowadzenia obserwacji występowania chrabąszcza majowego (Melolontha melolontha L.)

Zwalczanie stonki ziemniaczanej: czym grozi obecność tego szkodnika

INTEGROWANA OCHRONA ROŚLIN Niechemiczne i chemiczne metody ochrony plantacji

OMACNICA PROSOWIANKA. Ostrinia nubilalis (Hubner)

NR 232 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 2004

PAŃSTWOWA INSPEKCJA OCHRONY ROŚLIN I NASIENNICTWA

Metodyka prowadzenia obserwacji występowania przebarwiacza malinowego (Phyllocoptes gracilis) na malinie

WIADOMOŚCI - INFORMACJE - OPINIE

Omacnica: mechaniczne zwalczanie szkodnika

Metodyka prowadzenia obserwacji występowania owocnicy porzeczkowej (Bacconematus pumilio Konow)

STRATEGIA PRZECIWDZIAŁANIA ODPORNOŚCI SŁODYSZKA RZEPAKOWEGO I STONKI ZIEMNIACZANEJ NA INSEKTYCYDY

Uszkodzenia rzepaku ozimego przez szkodniki w okresie wiosennym w latach

INTEGROWANA OCHRONA ROŚLIN

Chowacze w rzepaku: wyzwanie dla plantatorów!


Journal of Agribusiness and Rural Development

System integrowanej produkcji roślinnej (IP) a integrowana ochrona roślin

Aktualne zagadnienia integrowanej ochrony roślin

Metody zwalczania chorób grzybowych w kukurydzy

Mamy sposób na zwalczanie omacnicy prosowianki w kukurydzy!

SPRAWOZDANIE z prowadzenia w 2008r. badań podstawowych na rzecz rolnictwa ekologicznego w zakresie ochrony upraw rolniczych

PRZĘDZIOREK CHMIELOWIEC

Drosophila suzukii nowe zagrożenie dla owoców czereśni i innych

WYSTĘPOWANIE SZKODNIKÓW GLEBOWYCH W BURAKU CUKROWYM NA PLANTACJACH PRZEMYSŁOWYCH W LATACH

OKAŚ GARBATEK (ZABRUS TENEBRIOIDES GOEZE)

Zaraza ziemniaka - Phytophthora infestans (Mont.) de By 1. Systematyka Rząd: Pythiales Rodzina: Pythiaceae Rodzaj: Phytophthora

mszyce jary zaraza ziemniak przebiegiem pogody oraz z wczesnością i odpornością odmian 1-2 chrząszczy na 25 roślin wczesnych odmian ziemniaka lub

Jak chronić uprawy pszenicy jesienią?

Najważniejsze zasady integrowanej ochrony roślin

EKONOMICZNO-ORGANIZACYJNE PROBLEMY OCHRONY PSZENICY I RZEPAKU PRZED SZKODNIKAMI W POLSCE W LATACH

PROGRAM. INTEGROWANA PRODUKCJA ROŚLIN Rośliny warzywne

Integrowana ochrona roślin - przypominamy zasady

Rolnice gąsienice sówkowatych 1. Systematyka. Rząd motyle (Lepidoptera) Rodzina sówkowate (Noctuidae) Podrodzina rolnice (Noctuinae)

Na podstawie przeprowadzonych wstępnych ocen przezimowania roślin rzepaku ozimego stwierdzono uszkodzenia mrozowe całych roślin uprawnych (fot.1).

DRUGI ROK WYSTĘPOWANIA DIABROTICA VIRGIFERA LE CONTE W POLSCE STAN AKTUALNY I NOWE DOŚWIADCZENIA W ZWALCZANIU SZKODNIKA

Wpływ insektycydów na ilość i jakość plonu rzepaku ozimego

Insektycydy na rzepak: podwójny cios w szkodniki

EWOLUCJA METOD I ŚRODKÓW W ZWALCZANIU STONKI ZIEMNIACZANEJ (LEPTINOTARSA DECEMLINEATA SAY)

Aneks do I N S T R U K C J I. dla służby ochrony roślin z zakresu prognoz, sygnalizacji i rejestracji

Deltam 015 EW 2 x 5 ml ( Preparat referencyjny Decis )

NR 242 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 2006

WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ROŚLIN I NASIENNICTWA w Warszawie ODDZIAŁ w PRZYSUSZE

SYLABUS. Wydział Biologiczno-Rolniczy. Katedra Agroekologii. Architektura Krajobrazu I stopień ogólnoakademicki stacjonarne

Niewłaściwa ochrona kłosa pszenicy ozimej i innych zbóż skutki

Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce

ZASTOSOWANIE APLIKACJI KOMPUTEROWEJ TRACE DO OCENY IDENTYFIKACJI OBIEKTÓW RUCHOMYCH

Mospilan 20 SP 200g kod produktu: 580a kategoria: Kategoria > Rolnik > Insektycydy - owadobójcze

Aktualna sygnalizacja występowania chorób i szkodników wg komunikatu Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa na dzień r.

INSTYTUT OCHRONY ROŚLIN PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY

DYNAMIKA POPULACJI WCIORNASTKA TYTONIOWCA THRIPS TABACI LIND. WYSTĘPUJĄCEGO NA PORZE UPRAWIANYM WSPÓŁRZĘDNIE Z SZAŁWIĄ

Ochrona roślin - opis przedmiotu

PROGRAM. INTEGROWANA PRODUKCJA ROŚLIN Rośliny rolnicze

AKTYWNOŚĆ DOBOWA CHRZĄSZCZY DIABROTICA VIRGIFERA LE CONTE NA KUKURYDZY CUKROWEJ (ZEA MAYS VAR. SACCHARATA) W LATACH

Odchwaszczanie plantacji ziemniaka: chwasty jednoliścienne

Wstęp i cel badań. Zrealizowano na podstawie decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30. maja 2016 r HORre-msz /16 (244)

SKUTECZNOŚĆ BIOLOGICZNA ORAZ WSKAŹNIKI EKONOMICZNE CHEMICZNEGO ZWALCZANIA SZKODNIKÓW W PSZENŻYCIE JARYM

Instrukcja prowadzenia monitoringu obecności rolnic w uprawach warzyw z wykorzystaniem pułapek feromonowych

Ochrona kukurydzy Kruszynek

R o l n i c t w o e k o l o g i c z n e w P o l s c e w roku

Monitorowanie zużycia środków ochrony roślin w uprawie pszenicy ozimej

WPŁYW UPRAWY MIESZANKI BOBIKU Z OWSEM NAGOZIARNISTYM W SYSTEMIE EKOLOGICZNYM NA WYSTĘPOWANIE SZKODNIKÓW

Szkolenia dla liderów na obszarach wiejskich

Do zadań Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa należy w szczególności:

Pyrinex 480 EC. insektycyd chloropiryfos. Szkodzi szkodnikom!

Aktualna sygnalizacja występowania chorób i szkodników wg komunikatu Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa na dzień r.

Komunikat 24 z dnia dotyczący aktualnej sytuacji agrotechnicznej

mapę wartości klimatycznego bilansu wodnego (załącznik 2), zestawienie statystyczne zagrożenia suszą dla upraw (załącznik 3),

TYDZIEŃ 45/2016 (7-13 LISTOPADA 2016)

WYKORZYSTANIE METODY BIOLOGICZNEJ W OCHRONIE POMIDORA SZKLARNIOWEGO PRZED SZKODNIKAMI. Wstęp

DYNAMIKA POPULACJI WCIORNASTKA TYTONIOWCA THRIPS TABACI LIND. WYSTĘPUJĄCEGO NA CEBULI UPRAWIANEJ WSPÓŁRZĘDNIE Z MARCHWIĄ

mapę wartości klimatycznego bilansu wodnego (załącznik 2), zestawienie statystyczne zagrożenia suszą dla upraw (załącznik 3),

dr inż. Tomasz Erlichowski IHAR-PIB Oddział w Boninie, Pracownia Nasiennictwa Ziemniaka

PORÓWNANIE FAUNY WYSTĘPUJĄCEJ NA WARZYWACH KORZENIOWYCH UPRAWIANYCH METODĄ EKOLOGICZNĄ I KONWENCJONALNĄ

ROLNICTWO W LICZBACH. Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Lubaniu

Cena ziemniaków - czy utrzyma się na niskim poziomie?

Ekonomiczna opłacalność chemicznego zwalczania chorób, szkodników i chwastów w rzepaku ozimym

Komunikat jagodowy z dnia 01 lipca 2015 (Tomasz Gasparski Bayer CropScience)

CZĘŚĆ I. PROGRAM SZKOLENIA INŻYNIERIA PRODUKCJI ROLNICZEJ (1 grupa)

Integrowana Ochrona Roślin

ROLNICTWO W LICZBACH. Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Lubaniu

ZASIEDLANIE UPRAWY ROŚLIN IPOMOEA BATATAS (L.) LAM. PRZEZ ŚLIMAKI W POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ POLSCE

Mączniak prawdziwy zbóż i traw: kiedy zwalczanie będzie skuteczne?

Wpływ zaprawy Prestige 290 FS na zdrowotność i plonowanie ziemniaka

Anna Tratwal Instytut Ochrony Roślin PIB, Poznań. Wdrażanie i upowszechnianie witryny internetowej Platforma Sygnalizacji Agrofagów

Ochrona rzepaku przed słodyszkiem - o czym należy pamiętać?

Zadania do planszy PRACE W LESIE LATO

Groźne choroby buraka cukrowego - czym je zwalczać?

Lubań, grudzień 2018 r.

Rejony występowania i szkodliwość monitorowanych agrofagów rzepaku ozimego w ostatnim dziesięcioleciu w Polsce

Wstępna ocena przezimowania rzepaku ozimego oraz zbóż ozimych. Stacja Doświadczalna BASF w Gurczu woj. pomorskie r.

Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku. Trakt Św. Wojciecha 293, Gdańsk, tel , fax ,

Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce

Transkrypt:

STONKA ZIEMNIACZANA (LEPTINOTARSA DECEMLINEATA SAY) ZAGROŻENIE DLA POLSKICH UPRAW ZIEMNIAKÓW COLORADO BEETLE (LEPTINOTARSA DECEMLINEATA SAY) THREAT FOR POLISH POTATO CROPS Natalia Zwolińska-Niedźwiadek Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach Wstęp Stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata Say) należy do chrząszczy (Coleoptera) z rodziny stonkowatych (Chrysomelidae) (Kochman i Węgorek 1997). Stonka ziemniaczana (L. decemlineata Say) jest szkodnikiem ziemniaków oraz innych uprawnych, dziko rosnących, roślin psiankowatych, takich jak pomidor oraz bakłażan (Lipa i Zych 1994). Podczas badań prowadzonych w Instytucie Ochrony Roślin w Poznaniu oraz ponad 40-letnich obserwacji zauważono, że szkodnik ten ma tendencję do gradacyjnych pojawów co 7 do 10 lat. Wtedy też masowo migruje we wszystkich kierunkach (Piekarczyk i in. 1984). Historia rozprzestrzeniania się stonki W Europie pierwsze żywe chrząszcze zaobserwowano już w 1876 roku na okrętach przypływających ze Stanów Zjednoczonych. Już rok później, w 1877 roku, częste ogniska szkodnika wystąpiły w Niemczech oraz portach morskich. Europejczycy, kosztem dużych nakładów finansowych, zniszczyli te ogniska. Jednak po roku 1922 doszło do inwazji stonki w Europie, kiedy wykryto stonkę na powierzchni około 250 m 2 w okolicach Bordeaux we Francji. Od tego momentu, do roku 1938, stonka opanowała praktycznie cały teren Francji i rozpoczęła inwazję na inne kraje europejskie. Już w roku 1935 szkodnik ten pojawił się w Hiszpanii, Belgii, Luksemburgu, Niemczech oraz Szwajcarii. W latach kolejnych, 1936 i 1937, chrząszcze zostały zaobserwowane w Luksemburgu, natomiast w roku 1938 w Holandii. W roku 1936 w Niemczech zanotowano zwiększoną liczebność szkodnika, a do końca roku 1945 opanowała całe terytorium tego kraju. W tym samym roku stonka ziemniaczana występowała już masowo w Austrii, a jej pojawy stwierdzono także w Czechosłowacji, gdzie masowo wystąpiła w latach 1948-1950. Do roku 1980 występowanie stonki ziemniaczanej zanotowano niemal w całej

- 86 - Europie, jedynie na Wyspach Brytyjskich oraz w Skandynawii szkodnik ten nie wystąpił (Sosnowska i in. 2009). W Polsce po raz pierwszy odnotowano wystąpienie stonki ziemniaczanej 50 km od Gorzowa w roku 1944. Dwa lata później, 17 km od Kielc wykryto kolejne ognisko. Szkodnik pojawił się tam na 8 sąsiadujących ze sobą polach, których łączna powierzchnia wynosiła 3 ha. Stonka została zniszczona, a na terenie całej Polski zarządzono prowadzenie lustracji na polach ziemniaczanych. W wyniku tych działań, w roku 1947, wykryto 9 ognisk chrząszczy na terenie całego kraju. Rok później były 33 ogniska, natomiast w roku 1949 było ich tylko 12. Wynika z tego, że podjęte kroki, czyli lustracja pól oraz radykalne niszczenie szkodnika, dawały w tym czasie zadowalające efekty. Jednak w roku 1950 doszło do właściwej inwazji stonki w Polsce. Szkodnik ten prawie całkowicie opanował tereny Polski zachodniej, zostało odnotowane ponad 11 tys. miejsc jego występowania. W kolejnych latach doszło do dalszego przemieszczania się stonki na wschód Polski i w roku 1954 stwierdzono kilka ognisk szkodnika przy granicy ze Związkiem Radzieckim (Sosnowska i in. 2009). W roku 2009 Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu przeprowadzał na terenie całej Polski obserwacje na obecność stonki ziemniaczanej. Badania te wykazały, że średnia liczba roślin ziemniaka z objawami żerowania wyniosła w skali kraju 8,6%, przy średniej wieloletniej 23,3%. Średnia liczba uszkodzonych roślin w poszczególnych województwach przedstawiała się następująco: świętokrzyskie - 12,5%, małopolskie i pomorskie - 12,0%, podkarpackie - 11,6%, lubelskie - 11,2%. Lokalna średnia liczba uszkodzonych roślin była największa w Nowym Sączu oraz Nowym Targu i wyniosła 100%, w Staszowie oraz Wałbrzychu 65%, w Lubaczowie 64%, natomiast na terenie Przeworska 40%. Najmniejsze zagrożenie upraw ziemniaków, poniżej 5%, zanotowano w województwie opolskim oraz wielkopolskim (Walczak i in. 2010). Morfologia Chrząszcze stonki ziemniaczanej mają długość 9-12 mm i szerokość 6-7 mm, są barwy żółtopomarańczowej z czarnymi paskami (Boczek 1995). Jak podaje Borowiak (2007) oraz Kochman i Węgorek (1997) czarnych pasów jest 10, natomiast Lipa i Zych (1994) mówią o 5 paskach. Ciało chrząszczy jest od spodu płaskie, natomiast z wierzchu silnie wypukłe, na przedpleczu znajdują się czarne plamki. Błoniaste skrzydła drugiej pary, które służą do lotu, są przykryte pokrywami. Owady w momencie wyjścia z poczwarek mają skrzydła błoniaste, o barwie

- 87 - jasnokremowej, które w ciągu kilku tygodni zmieniają kolor na karminowy (Kochman i Węgorek 1997). Larwy stonki mają duży odwłok oraz łukowato wygięte ciało. Larwa L 1 ma barwę malinowoczerwoną z lśniącą czarną głową oraz stopami. Starsze larwy zmieniają barwę na pomarańczowoczerwoną, później jasnopomarańczową, a po bokach widoczne są przetchlinki w postaci pojedynczych rzędów czarnych kropek (Lipa i Zych 1994). Jaja są owalne, barwy od jasnożółtej do jasnopomarańczowej, o wymiarach 1,8x0,8 mm (Boczek 1995). Tworzą one foremne złoża na dolnej stronie liści. Kiedy rozwój embrionalny jest zakończony można zaobserwować przez osłonę jajową ciemne punkty brodawek grzbietowych młodych larw (Kochman i Węgorek 1997). Biologia Formą zimującą są chrząszcze w glebie. W maju w okresie kwitnienia lilaka pospolitego, bzu czarnego oraz kasztanowca, pojawiają się osobniki dorosłe. Chrząszcze intensywnie żerują na ziemniakach lub pomidorach, po czym samice składają jaja (Robak i Wiech 1998). Jedna samica od czerwca do połowy sierpnia może złożyć od 500 do 3000 jaj, po kilkadziesiąt w złożu. Wylęgłe larwy żerują od 11 do 30 dni i w tym czasie przechodzą cztery wylinki (L 1 -L 4 ). Do przepoczwarczenia dochodzi w glebie na niewielkiej głębokości (Bunalski i Nowacki 1996). Na początku sierpnia pojawiają się osobniki dorosłe, które dają początek drugiemu pokoleniu. Po zakończeniu okresu żerowania chrząszcze schodzą do gleby na zimowanie (Borowiak 2007). Szkodliwość Stonka ziemniaczana (L. decemlineata Say) to jeden z najpoważniejszych szkodników ziemniaka. Owady dorosłe oraz larwy mogą doprowadzić do całkowitego gołożeru zaatakowanych roślin, a straty w plonie dochodzące nawet do 50% (Lipa i Zych 1994). Badania prowadzone w Katedrze Techniki Rolniczej i Leśnej na Politechnice Opolskiej wykazały, że dorosłe osobniki stonki żerują w sposób systematyczny i powodują w większym stopniu uszkodzenia liści ziemniaka niż larwy (Szwedziak i Rut 2008). Szkodliwość stonki jest jednak największa w uprawach ekologicznych. Spowodowane jest to brakiem dozwolonych środków ochrony roślin do zwalczania tego szkodnika (Kowalska 2010).

- 88 - Progi szkodliwości W przypadku wystąpienia na ziemniaku jednego złoża jaj lub 15 larw mówimy o progu ekonomicznej szkodliwości stonki ziemniaczanej - minimalne straty plonu. Jednak w przypadku wystąpienia około 60 larw na jednej roślinie straty te będą już istotne ekonomicznie (Pawińska 2003). W przypadku osobników dorosłych próg szkodliwości wynosi 2 chrząszcze na 25 roślin ziemniaka (Erlichowski 2009). Jeżeli zniszczona zostanie powierzchnia liści powyżej 15% oznacza to, że plon ziemniaków z 1 ha może spaść nawet o 28%, tj. ok. 7 ton (Kowalska 2010). W uprawie odmian wczesnych największy wpływ na plon ma zniszczenie roślin w drugiej i trzeciej dekadzie czerwca, a u odmian późnych na początku lipca. Terminy zwalczania Są trzy najlepsze okresy na wykonywanie zabiegów przeciwko stonce ziemniaczanej, czyli: 1. okres, kiedy chrząszcze zimowe gromadzą się na wschodzących wczesnych ziemniakach, 2. okres, kiedy następuje masowe wylęganie się larw oraz pojawiają się pierwsze larwy L 3, 3. okres masowego wylotu chrząszczy letnich pokolenia pierwszego (Tratwal i Jakubowska 2011). Zwalczanie stonki ziemniaczanej wczoraj i dziś Stonka ziemniaczana jest organizmem kwarantannowym. Pierwsze przepisy kwarantannowe w Europie wprowadzono już w 1875 roku. Obejmowały one obowiązek sprawdzania statków przypływających do Europy oraz kontrolę pól ziemniaczanych. Ponieważ szkodnik ten szybko rozprzestrzeniał się po kontynencie, kolejne państwa wprowadzały stonkę na listy kwarantannowe. Pojawiało się bardzo dużo informacji na temat stonki ziemniaczanej oraz prowadzono masowe lustracje pól. Znalezione ogniska oraz owady były w radykalny sposób niszczone (Sosnowska i in. 2009). Metodą mechaniczną, jaką próbowano zwalczyć stonkę ziemniaczaną w Polsce w 1950 roku, było dokładne zbieranie wszystkich owadów (postaci dorosłych oraz larw). W okresie pomiędzy 24 maja a 13 czerwca 1950 roku na wybrzeżu Morza Bałtyckiego zebrano w sumie ponad 7 300 chrząszczy. Niestety metoda ta nie zdała egzaminu podczas inwazji tego szkodnika. Obecnie ręczne zbieranie owadów może zostać zastąpione przez specjalnie do tego celu skonstruowane maszyny (Sosnowska i in. 2009).

- 89 - Pierwszą metodą fizyczną jaką zastosowano do walki z tym szkodnikiem było wypalanie całych plantacji ziemniaków. Metoda ta sprawdzała się podczas likwidacji pierwszych ognisk szkodnika (Sosnowska i in. 2009). Kolejną metodą ograniczenia strat powodowanych przez stonkę ziemniaczaną były próby wyhodowania odmian ziemniaka odpornych na tego szkodnika. Badania takie podjęto stosunkowo wcześnie, jednak uzyskane odmiany odporne nie nadawały się do konsumpcji, ze względu na wysoką zawartość solaniny (Sosnowska i in. 2009). W chwili obecnej najczęściej stosowaną metodą jest metoda chemiczna. Przy jej stosowaniu należy pamiętać, że na skuteczność działania insektycydów duży wpływ ma temperatura. Powyżej 18 C lepiej działają insektycydy z grupy fosforoorganicznych, poniżej 20 C dobrze działa grupa pyretroidów, natomiast w dni upalne najlepiej zastosować nereitoksyny. Bez względu na temperaturę można stosować preparaty z grupy neonikotynoidów (Erlichowski 2009). Literatura Boczek J. 1995. Nauka o szkodnikach roślin uprawnych. Warszawa, wyd. SGGW. Borowiak J. 2007. Pomidory w polu. Warszawa, Hortpress Sp. z o. o. Bunalski M., Nowacki J. 1996. Szkodniki roślin uprawnych. Poznań, Medix Plus Wydawnictwo. Erlichowski T. 2009. Letnie szkodniki plantacji. W: Wiadomości Rolnicze, 7 (59), s. 6. Kochman J., Węgorek W. 1997. Ochrona roślin. Kraków, Plantpress. Kowalska J. 2010. Ochrona upraw ziemniaków w systemie rolnictwa ekologicznego. Poznań, IOR-PIB. Lipa J. J., Zych A. 1994. Kwarantannowe agrofagi Europy. Warszawa, Agro- Consult. Pawińska M. 2003. Ochrona ziemniaków przed chwastami, szkodnikami oraz niszczenie naci. W: Ziemniaki nowe wyzwania 8: 57-61. Piekarczyk K., Pruszyński S., Matysiak M. 1984. Masowy pojaw stonki ziemniaczanej (Leptinotarsa decemlineata Say) w 1983 roku, jej zwalczanie i prognoza pojawu w 1984. Materiały 24. Sesji Naukowej Instytutu Ochrony Roślin, s. 229-242. Robak J., Wiech W. 1998. Choroby i szkodniki warzyw. Kraków, Plantpress Sp. z o. o. Sosnowska D., Pruszyński S., Lipa J.J. 2009. Ewolucja metod i środków w zwalczaniu stonki ziemniaczanej (Leptinotarsa decemlineata Say). W: Progress in Plant Protection/ Postępy w Ochronie Roślin, 49 (2), s. 565-576.

- 90 - Szwedziak K., Rut J. 2008. Technika oceny i modelowanie statystyczne stopnia uszkodzeń ziemniaka przez stonkę ziemniaczaną. W: Inżynieria Rolnicza, 6(104), s. 203-210. Tratwal A., Jakubowska M. 2011. Rejestracja i sygnalizacja warunkiem prawidłowego prognozowania w integrowanej ochronie roślin /cz. II szkodniki/. IOR Poznań wersja elektroniczna. Walczak F., Jakubowska M., Rosiak K., Tratwal A., Złotkowski S. 2010. Stan fitosanitarny roślin uprawnych w Polsce w roku 2009 i spodziewane wystąpienie agrofagów w 2010. Poznań, IOR-PIB. Natalia Zwolińska-Niedźwiadek COLORADO BEETLE (LEPTINOTARSA DECEMLINEATA SAY) THREAT FOR POLISH POTATO CROPS Summary Colorado beetle is one of the most dangerous pest of potato. This insect is on European quarantine list and it undergo to control. It is recorded in Poland since 1944. Colorado potato beetles are easy to recognize because of the characteristic morphology. Cover of the wings are orange or yellow with black stripes. During last 40 year period, it is observed in each year with varying intensity, however, for every 7-10 year this pest occurs with higher intensity. Adult insects and larvae can cause defoliation of plants. In result of feeding it can come to decrease of total yield even by about 50%. To control Colorado potato beetle many different methods can be used: mechanical, physical, culture, but the most effective way to control this pest is the chemical method.