Urszula Krajewska

Informacje ogólne Paryż (fr. Paris) stolica i największa aglomeracja Francji, położona w centrum Basenu Paryskiego, nad Sekwaną (La Seine). Miasto stanowi centrum polityczne, ekonomiczne i kulturalne kraju. Znajdują się tu liczne zabytki i atrakcje turystyczne, co powoduje, że Paryż jest co roku odwiedzany przez ok. 30 milionów turystów. W granicach administracyjnych Paryża zamieszkuje ponad 2 mln osób (wg spisu ludności z 2008 było to 2 233 818), w tzw. Wielkim Paryżu ok. 10 mln a w całym zespole miejskim ponad 12 mln (w 2007 paryską przestrzeń aglomeracji zamieszkiwało 12 067 000 osób). Aglomeracja paryska konkuruje tym samym pod względem liczby ludności w Unii Europejskiej z Londynem. Paryż, który stanowi osobny departament o numerze 75, jest jednocześnie stolicą regionu administracyjnego Île-de-France. Oprócz departamentu paryskiego w jego skład wchodzą departamenty: Essonne (91), Hauts-de-Seine (92), Seine-Saint-Denis (93), Seine-et-Marne (77), Val-de-Marne (94), Val-d'Oise (95) oraz Yvelines (78). Miasto ma układ koncentryczny z rozchodzącymi się gwiaździście bulwarami. Jego oś stanowi wcięta dolina Sekwany, która dzieli Paryż na dwie części: prawobrzeżną (północną) Rive Droite oraz lewobrzeżną (południową) Rive Gauche.

Historia miasta 1 Historyczne jądro Paryża stanowi wyspa Île de la Cité na Sekwanie, na której położony jest m.in. Palais de Justice oraz katedra Notre-Dame de Paris. Jest ona połączona z mniejszą wyspą Île Saint-Louis. Paryż był pierwotnie osadą celtycką, głównym ośrodkiem plemienia Paryzjów (łac. Parisii), którzy zasiedlili Île de la Cité w III wieku p.n.e. W 52 r. p.n.e. przybyli tu Rzymianie. Miasto znane było wówczas pod nazwą Lutetia Parisiorum, gdzie Lutetia oznacza podmokłe miejsce. Niedługo później miasto zaczęło się rozwijać na lewym brzegu Sekwany Powoli coraz częściej używano jedynie nazwy Paris. Przez cały okres starożytności Paryż był mało znaczącą osadą i pozostawał w cieniu takich miast jak Lyon czy Bordeaux. Rzymianie władali miastem aż do 508, kiedy to Chlodwig I, król Franków, założyciel dynastii Merowingów uczynił je swoją stolicą. Najazdy Wikingów w VIII wieku zmusiły mieszkańców do postawienia fortecy- jednak 28 marca 845 miasto zostało złupione. Słabość karolińskich królów Francji doprowadziła do wzrostu potęgi książąt Paryża. W 987 królem Francji obrany został Hugo Kapet. W XI wieku Paryż został znacząco rozbudowany na prawym brzegu. W XII i XIII wieku, a zwłaszcza za rządów Filipa II nastąpił szybki rozwój miasta. Powstała pierwsza forteca Luwru oraz ważniejsze paryskie kościoły, w tym katedra Notre Dame. Kilka szkół na lewym brzegu zostało połączonych tak powstał znany paryski uniwersytet Sorbona. Miasto przeżywało okres rozwoju jako ośrodek handlu oraz centrum naukowe, co zostało przerwane przez epidemię Czarnej Śmierci oraz wojnę stuletnią.

Historia miasta 2 Burbonowie kontynuowali rozbudowę miasta, stawiając wiele znaczących budynków. Powstawały nowe dzielnice. Rozwój Paryża nie został zahamowany mimo przeniesienia, przez Ludwika XIV, siedziby królewskiej do pobliskiego Wersalu. Rozwijał się przemysł. Wyburzono mury miejskie, na ich miejscu powstały tzw. Wielkie Bulwary. W połowie XVII wieku Paryż miał już około pół miliona mieszkańców. Za panowania Ludwika XV w Paryżu utworzono straż pożarną (1722) i pierwszy urząd pocztowy (1738). Miasto stało się wielkim ośrodkiem kulturalnym i intelektualnym. 14 lipca 1789 wybuchła rewolucja francuska, którą zapoczątkowało zdobycie paryskiego więzienia Bastylii. W jej następstwie stracono króla Ludwika XVI i powołano republikę. Paryż był sceną kolejnych przewrotów. Pozostał stolicą Francji w okresie rządów Napoleona Bonaparte i restauracji Burbonów. Za panowania Ludwika Filipa nastąpił gwałtowny rozwój miasta, jak i całej Francji, przeżywającej rewolucję przemysłową. Okres monarchii lipcowej był też czasem wielkiego rozkwitu kulturalnego w Paryżu żyli i tworzyli wielcy poeci, pisarze i artyści okresu romantyzmu, nie tylko francuscy. Paryskie demonstracje w 1848 roku rozpoczęły Wiosnę Ludów, a we Francji spowodowały powstanie II Republiki. Po dojściu do władzy Napoleona III i ogłoszeniu II Cesarstwa rozpoczęto wielką przebudowę Paryża, nadzorowaną przez Georges'a Haussmanna. Obecny wygląd centrum miasta jest w dużej mierze efektem tych działań. Monumentalne budynki miały świadczyć o znaczeniu Paryża, aspirującego do miana "stolicy świata".

Historia miasta 3 W roku 1870 wybuchła wojna francusko-pruska; po klęsce pod Sedanem proklamowano III Republikę. Podczas długotrwałego oblężenia Paryża przez wojska pruskie miasto doznało największych zniszczeń w swojej nowożytnej historii. Stolica Francji skapitulowała 28 stycznia 1871 roku. Niedługo potem, 18 marca, wybuchła Komuna Paryska. Mimo wojny i zawirowań politycznych pod koniec XIX wieku Paryż zaczął przeżywać okres rozkwitu, zwany belle époque. Podczas jednej z wystaw światowych, które w Paryżu gościły kilkukrotnie, powstał jeden z symboli miasta wieża Eiffla (1889). W 1900 roku ruszyła pierwsza linia metra. Na przełomie XIX i XX wieku Paryż był uważany za artystyczną stolicę świata; tu powstały nowe prądy w sztuce, jak impresjonizm, kubizm i fowizm, a później dadaizm i surrealizm. Duży wpływ na architekturę miasta wywarła secesja. W roku 1900 w Paryżu zorganizowano igrzyska olimpijskie, które ponownie zagościły w mieście w 1924 roku. W czasie I wojny światowej wojska niemieckie zostały odparte, zanim podeszły pod Paryż. Okres międzywojenny to dalszy rozwój miasta w 1931 roku liczba mieszkańców Paryża sięgnęła blisko 2,9 miliona. Aby złagodzić problemy z brakiem mieszkań, jeszcze w latach dwudziestych zrealizowano projekt budownictwa socjalnego. Podczas II wojny światowej w 1940 roku Wehrmachtowi udało się praktycznie bez walki zająć miasto, które to weszło w skład terytoriów francuskich włączonych do III Rzeszy. Okupacja zakończyła się wyzwoleniem w roku 1944. 17 października 1961 roku, w następstwie zamieszek i demonstracji związanych z wyzwoleniem się Algierii, policja paryska dokonała masakry Algierczyków. Prawdopodobnie zginęło od 50 do 200 osób, wielu było rannych. W maju 1968 roku doszło w Paryżu do protestów i strajków studenckich.

Klimat Panuje tu klimat umiarkowany ciepły morski, na który duży wpływ ma Prąd Północnoatlantycki. Można go opisać jako łagodny i umiarkowanie wilgotny. Lato jest zazwyczaj ciepłe i przyjemne ze średnimi najwyższymi temperaturami pomiędzy 15, a 25 C z dużym nasłonecznieniem. Mimo wszystko każdego roku występują temperatury powyżej 32 C. Jednak czasami zdarzają długie trudne warunki pogodowe, jak fala upałów w 2003 roku, kiedy to temperatury wynosiły poniżej 30 C, a przez kilka dni temperatura przekraczała 40 C i rzadko, kiedy w nocy robiło się chłodniej. Jeżeli chodzi o ostatnie czasy, to średnia temperatura w lipcu wynosiła 21 C, najniższa średnia 16 C, a najwyższa 27 C. Wiosną i jesienią występują zazwyczaj łagodne dni i świeże noce, choć się zmieniają i są niestabilne. W obu porach roku często jest nieoczekiwanie zimno i chłodno. W zimie nasłonecznienie jest małe; dni są chłodne, ale temperatura wynosi ok. 7 C. Zimowe lekkie przymrozki nie są niczym obcym, choć przez kilka dni w roku temperatura spada poniżej -5 C. Rzadko pada tu śnieg, choć czasami występują tu opady śniegu bez akumulacji. W ostatnim czasie, a zwłaszcza w 2009 i 2010 roku, fala chłodu spowodowała obfite opady śniegu (15 cm w 2010 roku), a temperatura gwałtownie spadła pomiędzy - 10 C, a -20 C na przedmieściach miasta. Deszcz pada przez cały rok i, choć Paryż nie jest deszczowym miastem, to jest on znany z nagłych, obfitych deszczy. Średnia roczna suma opadów wynosi ok. 652 mm przy niewielkich opadach rozmieszczonych równomiernie przez cały rok. Najwyższa zanotowana temperatura wyniosła 40.4 C w dniu 28 lipca 1948 roku, a najniższa -23.9 C w dniu 10 grudnia 1879 roku

Miasto w kulturze Miasto w światowej kulturze zajmuje miejsce szczególne, nie tylko ze względu na to, że jest stolicą Francji i jednym z największych miast Europy i świata. To tu działają najbardziej znane domy mody, przybywają malarze i poeci. Wiele dzieł sztuki nawiązuje w swoim tytule czy treści właśnie do Paryża. Należą tu choćby wielkie dzieła literatury jak Katedra Marii Panny w Paryżu Victora Hugo, Ojciec Goriot Honoriusza Balzaka, Trzej muszkieterowie czy Królowa Margot oraz inne powieści Aleksandra Dumasa ojca, Dama kameliowa Aleksandra Dumasa syna, Sceny z życia cyganerii Henry Murgera, Gra w klasy Julio Cortazara, Zwrotnik Raka Henry'ego Millera czy nawet współczesne bestsellery Kod Leonarda da Vinci Dana Browna oraz Pachnidło Patricka Süskinda. W muzyce 31 Symfonia D-dur Wolfganga Amadeusza Mozarta, to po prostu Symfonia paryska, w Paryżu również toczy się akcja takich oper jak: La Traviata (Giuseppe Verdi), Cyganeria (Giacomo Puccini), Andrea Chénier (Umberto Giordano) czy Adriana Lecouvreur (Francesco Cilea), Nocy św. Bartłomieja Giacomo Meyerbeer poświęcił Hugonotów, a jednym z najbardziej znanych operetkowych tytułów jest Życie paryskie Jacques'a Offenbacha. Richard Heuberger akcję operetki Bal w operze także umiejscowił w Paryżu.

Atrakcje turystyczne Wieża Eiffla (fr. Tour Eiffel) Jest najwyższą budowlą w Paryżu i piątą co do wysokości we Francji. Żelazna dama stoi w zachodniej części centrum miasta, nad Sekwaną, na północno-zachodnim krańcu Pola Marsowego. Wieżę zbudowano specjalnie na paryską Wystawę Światową w 1889 roku. Miała zademonstrować poziom wiedzy inżynierskiej i możliwości techniczne epoki, być symbolem ówczesnej potęgi gospodarczej i naukowo-technicznej Francji. Po 20 latach budowla miała być rozebrana. Jej konstruktor, Gustaw Eiffel, nie chciał do tego dopuścić. Postanowił przekazać ją nauce. Założył na wieży laboratorium aerodynamiczne i meteorologiczne. Jednak dopiero udane eksperymenty (z udziałem Juliana Ochorowicza, wynalazcy i konstruktora) z umieszczonym na szczycie telegrafem bez drutu ocaliły wieżę i odstąpiono od jej demontażu. W przededniu I wojny światowej stała się obiektem militarnym łączyła Paryż z posterunkami wojskowymi na granicy z Niemcami (do tej pory do łączności używano gołębi pocztowych). Ocalona budowla z czasem stała się największą atrakcją turystyczną Paryża, którą odwiedziło już ponad 200 milionów ludzi.

Eiffla

Atrakcje turystyczne Katedra Notre Dame Jest to kościół pięcionawowy z krótką nawą krzyżową(z krótkim transeptem), dość długim prezbiterium i podwójnym obejściem na półkolu. Pierwotnie miało ono tylko trzy małe kapliczki. W drugiej połowie XIII wieku usunięto kapliczki i wybudowano pięć dużych kaplic. Całą szerokość fasady zajmują trzy portale, z czego środkowy jest najszerszy. Wyrzeźbiono na nim scenę Sądu Ostatecznego. Zamiast kolumienek (jak to było w stylu romańskim) na cokołach lub wspornikach ustawiono figury zwieńczone baldachimami. Dokładne przyjrzenie się fasadzie środkowego portalu od razu odkrywa jej asymetryczność: lewy portal, poświęcony Matce Boskiej, pochodzi z ok. 1210 roku i przedstawia w reliefach sceny z jej życia, m.in.: genealogię Maryi, Zwiastowanie, Boże Narodzenie, Zaśnięcie i Zmartwychwstanie. Filar dzielący odrzwia ozdobiony jest figurą NMP z Dzieciątkiem, w górnych częściach widać m.in. Koronację Maryi. Łuk portalu wpisany jest w trójkątne obramowanie. Prawy portal - portal św. Anny - powstał ok. roku 1220, ale zdobiący go ostrołukowy tympanon zawiera rzeźby sprzed 1180 roku, a więc najstarsze spośród wszystkich zachowanych w katedrze. W najwyższej części łuku znajduje się płaskorzeźba Matki Boskiej Tronującej z Dzieciątkiem, obok niej inicjator budowy katedry biskup Maurice de Sully i król Ludwik VII w otoczeniu aniołów.

Katedra Notre Dame

Atrakcje turystyczne Łuk Triumfalny (fr. L'Arc de Triomphe) pomnik stojący na placu Charles'a de Gaulle'a. Znajduje się w 8. dzielnicy (dawniej Plac Gwiazdy, Place de l'etoile), na zachodnim skraju Pól Elizejskich (Avenue des Champs-Élysées). Jest to ważny element architektury Paryża, stanowiący zakończenie perspektywy Pól Elizejskich. Łuk został zbudowany dla uczczenia tych, którzy walczyli i polegli za Francję w czasie wojen rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich. Jest to budowla empirowa, w formie jednoarkadowego rzymskiego łuku triumfalnego. Na łuku znajdują się 4 znaczne reliefy: Marsylianka (inna nazwa Wymarsz ochotników w 1792, François Rude 1833-1835), Triumf Napoleona (Jean-Pierre Cortot), Obrona Francji przed koalicją 1814 (Antoine Etex), Pokój (la Paix, Antoine Etex). Fryz obiegający Łuk Triumfalny przedstawia wymarsz i powrót w chwale armii francuskiej. Przedstawiono także w mniejszej formie sceny z wielu znanych bitew. Pod Łukiem znajduje się Grób Nieznanego Żołnierza, którego Płomień Pamięci (fr. Flamme du Souvenir) jest symbolicznie rozpalany każdego wieczora oraz niewielkie muzeum poświęcone historii tego obiektu.

Łuk Triumfalny

Atrakcje turystyczne Bazylika Sacré-Cœur (Bazylika Najświętszego Serca) kościół na szczycie wzgórza Montmartre w Paryżu. Kiedy w 1870 roku wybuchła wojna francusko-pruska, dwaj francuscy przemysłowcy przysięgli sobie, że jeżeli po wojnie ujrzą Paryż takim samym, jak przed wojną, to wybudują bazylikę ku czci Serca Jezusowego. Gdy rok później po zakończeniu działań zbrojnych okazało się, że Paryż został nietknięty, przemysłowcy postanowili wypełnić swoją obietnicę. Propozycję z zadowoleniem przyjął ówczesny arcybiskup Paryża i już w 1876 roku rozpoczęto budowę. Ukończono ją w 1914 roku, jednak wybuch pierwszej wojny światowej uniemożliwił konsekrację. Odbyła się ona 5 lat później, w roku 1919. Bazylika Sacré-Cœur wybudowana została na szczycie wzgórza Montmartre (XVIII dzielnica Paryża). Zaprojektował ją Paul Abadie w stylu romańsko bizantyńskim, z zastosowaniem na elewacjach nazywanego białym granitem trawertynu, stąd potoczna nazwa biała bazylika. Jej kopuły mają wysokość 79 metrów, a wieża północna 83 metry. W owej wieży znajduje się najcięższy dzwon w Paryżu (19 ton), nazywany "Savoyarde", jego serce waży 500 kg. Ze szczytu kopuły można oglądać panoramę Paryża i widok na tereny oddalone o 30 km.

Bazylika Sacré-Cœur

Atrakcje turystyczne Les Invalides - wybudowany z inicjatywy Ludwika XIV w latach 1670-76 wielki kompleks budynków w Paryżu na lewym brzegu Sekwany. Od początku istnienia służył jako szpital i pensjonat dla inwalidów wojennych. W swoich salach mógł pomieścić około cztery tysiące chorych i rannych. Składają się na niego: Hôtel des Invalides, Musée de l'ordre de la Liberation, Musée de l'armée, Musée des Plans-Reliefs, Kościół Inwalidów (Dôme des Invalides, St-Louis-des- Invalides).

Les Invalides

Atrakcje turystyczne Panteon (fr. Panthéon) budowla w Dzielnicy Łacińskiej w Paryżu. Wzniesiona w XVIII wieku jako kościół pw. św. Genowefy, obecnie pełni rolę mauzoleum wybitnych Francuzów.Król Francji Ludwik XV poprzysiągł wznieść świątynię wartą patronki Paryża (świętej Genowefy), w miejscu wczesnochrześcijańskiego kościoła zbudowanego w VI wieku w zamian za przywrócenie zdrowia. Realizacja tego przedsięwzięcia spadła na markiza Marigny, który na architekta wybrał swojego znajomego, Jacques'a Germaina Soufflota. Fundamenty pod tę monumentalną świątynię położono w roku 1758, ale ostateczne ukończenie zostało wykonane przez ucznia Soufflota, Jean-Baptiste'a Rondeleta w roku 1789.Od czasów Rewolucji (1791) Panteon jest miejscem spoczynku wielu sławnych Francuzów i Francuzek. W krypcie Panteonu znajdują się m.in. grobowce: Woltera, Jana Jakuba Rousseau, Honoré Mirabeau, Victora Hugo, Emila Zoli, Jeana Jaurèsa, wynalazcy pisma dla niewidomych Louisa Braille'a, fizyków Paula Langevina, Piotra Curie, chemika Marcelina Berthelota, uczonej Marii Skłodowskiej-Curie, generała François Marceau, przywódcy ruchu oporu z czasów II wojny światowej Jeana Moulina. Dwukrotnie próbowano przywrócić funkcję religijną Panteonowi, lecz od roku 1885 ostatecznie przeznaczono go na mauzoleum.

Panteon

Atrakcje turystyczne Conciergerie, Palais de la Cité (z fr. concierge - strażnik). - budowla o charakterze obronnym, która znajduje się na wyspie Cité - w centrum starego Paryża. Współcześnie jest jednym ze skrzydeł Pałacu Sprawiedliwości. Warto zobaczyć: Wieżę Zegarową (gdzie polski Orzeł Biały i Pogoń litewska znajdują się obok lilii Burbonów), Salę Straży Królewskiej - największa zachowana w Europie gotycka sala, rekonstrukcję celi Marii Antoniny i celi dla ważnych więźniów, kaplicę więzienną, gdzie więzieni byli żyrondyści, pomieszczenie, w którym ostatnie godziny życia spędził Maksymilian Robespierre, ekspozycję nt. Rewolucji Francuskiej z imienną listą wszystkich zgilotynowanych w Paryżu w latach 1792-1794.

Conciergerie

Atrakcje turystyczne Sainte-Chapelle (Święta Kaplica) dwukondygnacyjna kaplica zamkowa położona w centrum dawnej siedziby królewskiej na wyspie Cité w Paryżu.Wnętrze górnej kaplicyufundowana przez króla Francji Ludwika IX jako miejsce pochówku cennych relikwii Chrystusa z koroną cierniową na czele oraz świętych patronów Francji. Należy do cennych przykładów architektury gotyckiej ściśle zintegrowanej z gotyckim wystrojem z dziełami malarstwa ściennego i witrażowego oraz rzeźbami zawierającymi bogate treści ideowe podkreślające Chrystusa jako Najwyższego Króla, a co za tym idzie potęgę władzy monarszej we Francji. Swoim wyglądem nawiązuje do relikwiarzy skrzynkowych, powszechnych już w złotnictwie doby romanizmu. Jest przykładem sztuki dworskiej o wysokim znaczeniu dla rozwoju architektury sakralnej, stanowi wzór dla licznych gotyckich kaplic zamkowych w Europie Łacińskiej.Jej architektem był prawdopodobnie Pierre de Montreuil.

Sainte-Chapelle

Atrakcje turystyczne Opéra Garnier, Palais Garnier gmach opery w Paryżu przeznaczony dla 2200 osób, wybudowany w stylu eklektycznym w latach 70. XIX w. wg projektu Charles'a Garniera. Od otwarcia w 1875 do wybudowania Opéra Bastille siedziba Opery Narodowej, zaś od przeniesienia się zespołu do nowego obiektu nosi nazwę Palais Garnier, chociaż na fasadzie nadal widnieje stary napis Académie Nationale de Musique. Obecnie w budynku odbywają się jedynie przedstawienia baletu. W 1896 na publiczność spadł wielki żyrandol, zabijając jedną osobę. Poważnie uszkodzona została przy tej okazji dekoracja malarska sufitu, którą zastąpiły nowe freski Marca Chagalla. W operze Garnier rozgrywa się akcja powieści Gastona Leroux Upiór w operze. Autor zainspirował się istnieniem w podziemiach opery resztek jeziora oraz słynnym upadkiem żyrandola.

Opéra Garnier

Muzea Paryskie Luwr (Le Musée du Louvre) jedno z największych muzeów sztuki na świecie, w jej zbiorach znajduje się m.in. Mona Lisa oraz Wenus z Milo Musée d'orsay muzeum sztuki w budynku dawnego dworca kolejowego, zbiory malarstwa impresjonistycznego, Centre Georges Pompidou- muzeum sztuki współczesnej oraz centrum kultury, znany ze względu na swoją ciekawą architekturę z rurami na zewnątrz budynku, muzeum Auguste'a Rodina kolekcja rzeźb tego znanego francuskiego rzeźbiarza, Muzeum Montparnasse zbiory komuny artystycznej ze wzgórza Montparnasse Musée Cluny muzeum sztuki średniowiecznej Musée Gustave Moreau muzeum poświęcone twórczości Gustave'a Moreau znanego malarza symbolisty; Musée du quai Branly muzeum etnologiczne poświęcone cywilizacji Afryki, Azji, Oceanii i obu Ameryk, posiada zbiory 267 tys. eksponatów, z czego na stałej ekspozycji wystawiono 3500 eksponatów; Espace Dali galeria poświęcona twórczości Salvadora Dali; Musée de l'orangerie galeria malarstwa impresjonistycznego i postimpresjonistycznego

Luwr

Znane ulice i dzielnice Aleja Pól Elizejskich najbardziej znana ulica Paryża, Montmartre dzielnica bohemy artystycznej Dzielnica Łacińska Rue de Rivoli ulica handlowa z luksusowymi sklepami Plac Zgody Place de la Bastille miejsce, gdzie stała Bastylia, a obecnie opera paryska Montparnasse dzielnica bohemy artystycznej Les Halles Le Marais obecnie luksusowa dzielnica mieszkalna i faktyczne centrum współczesnej sztuki La Défense dzielnica biznesowo-handlowo-mieszkalna pod Paryżem, skupisko szklanych wieżowców

Place de la Bastille

On vous remercie pour votre attention