POLISH E-BOOK Opracowane z newslettera Lekcja I Jak to działa? Strona frontowa Joomla! jest efektem współdziałania czterech podstawowych składników trzonu - jądra systemu: komponentów [ang. components] - zarządzanie treścią, modułów [ang. modules] - prezentacja treści dodatkowych, botów [ang. bots, mambots lub plugins] - zadania specjalne, szablonu [ang. template - integracja i prezentacja całości. Początkującemu użytkownikowi trudno rozróżnić te składniki. A zrozumienie ich roli i wzajemnych zależności jest kluczem do zrozumienia Joomla!. Komponenty Komponenty służą do gromadzenia i udostępniania treści. Tomasz każdy komponent to mniej lub bardziej rozbudowany program komputerowy, pracujący w tle. Na stronie frontowej wyświetla artykuły, karty tematyczne, spisy odnośników do kategorii oraz umieszczonych w kategoriach artykułów i kart tematycznych. Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 1
W trybie edycji na stronie frontowej komponent dostarcza narzędzi do tworzenia, edycji i publikacji materiałów. Natomiast w trybie administracyjnym na zapleczu komponenty dostarczają narzędzi konfiguracyjnych, w tym do tworzenia i modyfikacji menu, modułów, dodatków, a także modyfikacji szablonów. Komponenty trzonu Joomla! odpowiadają za różne podstawowe i typowe usługi: obsługę menu, rejestrowanie użytkowników, korespondencje z użytkownikami, zarządzanie sekcjami i kategoriami artykułów, tworzenie, modyfikacje i publikacje artykułów, gromadzenie i wykorzystanie ilustracji i innych dokumentów elektronicznych, prowadzenie księgi adresowej, katalogu WWW, obsługę reklamodawców i publikowanych reklam, prowadzenie prostych ankiet. Standardowy, niewielki zestaw komponentów można wzbogacać, korzystając z licznych rozszerzeń dostępnych zarówno bezpłatnie, jak i za opłatą np. (polskie linki): www.joomla.pl www.webpl.info www.jokris.info www.joomlahacks.com Moduły Moduły służą do wyświetlania informacji towarzyszących treści głównej. To współpracujące z komponentami, ale znacznie prostsze programy komputerowe. Zwykle pobierają informacje gromadzone przez komponenty lub dane z innych źródeł, zewnętrznych skryptów, plików, baz danych lub stron internetowych. Nie posiadają natomiast funkcji, które pozwalałyby administratorom - jak to jest w przypadku komponentów - gromadzić, redagować i porządkować informacje. Moduły mogą stanowić okna prezentacyjne komponentów, generując odnośniki do treści dostępnych w Joomla! bądź skróty zawartości wraz z odnośnikami do całych materiałów. Spora cześć modułów generuje jednak swoje własne treści, w oparciu o zewnętrzne dane: kursy walut, pogoda, nowiny z zaprzyjaźnionych stron, ostatnie posty z forum, losowe obrazy, reklamy, prezentacje zewnętrznych statystyk. Moduł to również najprostsza forma prezentacji drobnych skryptów php, własnych lub ogólnodostępnych. Moduły są widoczne na stronie frontowej - modułami sa wszystkie menu, formularz logowania, Sondy, Statystyki, Migawki, wyszukiwarka. Prawie wszystkie bloki, zawierające jakieś odnośniki to także moduły. Boty Boty analizują treść i przetwarzają do pożądanej postaci wynikowej. Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 2
Realizują różne zadania specjalne. Czasem bardzo proste, ale niezwykle użyteczne, np. zamiast specjalnego znacznika umieszczają w dokumencie HTML pełny kod wyświetlający obrazek. Czasem wykonują zadania bardzo złożone, jak np. edytory przetwarzające treść i zastosowane formatowanie do postaci kodu HTML. Lekcja II Elementy strony w Joomla Każda strona w CMS Joomla! zbudowana jest conajmniej z kilku bloków zawartości. O ich rozmieszczeniu projektant decyduje w szablonie [Template] strony. Zawartość stron w serwisie opartym na Joomla! jest dynamiczna! Zmienia się za każdym razem, gdy otwierasz stronę startową lub gdy wywołujesz konkretną pozycję w menu. To najważniejsza informacja w tej sekcji: w Joomla! nie budujesz kolejnych stron, ale dodajesz zawartość, która pojawia się w głównym obszarze strony i powoduje dynamiczną zmianę zawartości części albo nawet wszystkich pozostałych obszarów. W szablonie wyznaczane są: obszar na główną zawartość obszary (zwane pozycjami) na moduły, obszary na inne stałe elementy, np. logo, stopkę. Gdy użytkownik kliknie odnośnik w menu głównym albo w menu lokalnym czy jakikolwiek inny odnośnik, znajdujący się w module lub w głównej zawartości, to w obszarze głównej zawartości umieszczany jest wywołany element serwisu, a w modułach nowa, zmieniona, generowana dynamicznie zawartość. Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 3
Projektant może przy tym zdecydować, czy i które z modułów ukażą się w powiązaniu z główną zawartością. Ilość i dobór modułów jest "przypisana" do konkretnych pozycji menu. Trzy podstawowe rodzaje zawartości Równie ważną kwestią, którą trzeba dobrze zrozumieć na początku, jest rozróżnienie trzech podstawowych rodzajów zawartości. Czym jest zawartość, zapewne wyjaśniać nie trzeba - to wszelkie materiały tekstowe, graficzne, wideo, dźwiękowe, animacje, pliki do pobrania udostępnione w witrynie, a także wszelkiego typu odnośniki prowadzące do zasobów wewnętrznych bądź zewnętrznych. Zrozumiałe jest również, że pozycją zawartości może być zarówno tekst, obraz, animacja, itd. jak i materiał stworzony z kilku czy wszystkich tych elementów. W Joomla! rozróżniamy trzy podstawowe jednostki zawartości: artykuły statyczne [ang. static content], artykuły dynamiczne, które nazywamy w skrócie po prostu artykułami [ang. content], odsyłacze [ang. link] lub ich zestawy Artykuł statyczny to materiał utworzony w edytorze tekstów, który może zawierać grafikę, animacje, odsyłacze, itp. Jego charakterystyczną właściwością jest brak powiązań wpływających na inne elementy zawartości. To samodzielny element struktury serwisu, niepowiązany z żadnym innym. Jedynym sposobem udostępnienia artykułu statycznego jest "ręczne" umieszczenie odsyłacza do niego w menu lub w innym artykule. Artykuły "dynamiczne" są natomiast powiązane z innymi elementami struktury serwisu: należą do kategorii, a te z kolei należą do sekcji. W efekcie, z jednej strony, gdy w obszarze głównej zawartości udostępniany jest taki artykuł, to zmienia się zawartość modułów, a z drugiej gdy w jakimkolwiek obszarze serwisu wywoływane s± składniki zawierające generowane przez system odsyłacze do artykułów, to wśród nich pojawić się może także odsyłacz do tego artykułu. Umieszczenie tego odsyłacza nie wymaga żadnego działania administratora serwisu. Najlepszym, ale oczywiście nie jedynym, przykładem jest moduł "Artykuły pokrewne". Gdy w obszarze głównej zawartości pokazywany jest artykuł "dynamiczny", to zawartość modułu "Powiązane artykuły" stanowi niepowtarzalny zestaw odsyłaczy do innych artykułów o podobnej zawartości, z wyjątkiem artykułów statycznych. Odsyłacze bądź ich zestawy to również szczególny rodzaj zawartości. Same w sobie nie zawierają zbyt dużo treści. Ale w nich przecież kryje się cała potęga Internetu. W tym miejscu jest dla nas ważne, że w serwisie opartym na Joomla! odsyłacze mogą prowadzić do: artykułów, zarówno statycznych, jak i "dynamicznych" kategorii artykułów zawartości sekcji artykułów, a więc zarówno do kategorii, jak i w kategoriach - do artykułów pozycji gromadzonych i udostępnianych za pomocą komponentów dowolnego zasobu w Internecie Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 4
Co to są komponenty i moduły? Trzecia ważna kwestia dla rozumienia Joomla! to rozróżnianie komponentów i modułów. Komponenty Komponenty to mniej lub bardziej rozbudowane programy, za pomocą których gromadzimy, redagujemy, porządkujemy i udostępniamy informacje. Aby dobrze zrozumieć, czym jest komponent, najlepiej porównać prezentowaną przez komponenty zawartość z zawartością dokumentów tekstowych. Struktura zawartości artykułu zależy od autora. Jedyne, co możemy zrobić, jak autorzy, to wyróżnić pewne segmenty artykułu śródtytułami. Program odczytujący artykuł z bazy danych może "rozumieć" jedynie, że coś w artykule jest tytułem 1 stopnia, tytułem 2 stopnia, akapitem. Ale "nie rozumie", jaka jest zawartość poszczególnych części. Inaczej w przypadku struktury zawartości gromadzonej przez komponenty. Informacje podzielone są na segmenty ze względu na ich znaczenie. Wiadomo, że jeden segment to skrócony opis, inny to opis szczegółowy, jeszcze inne to np. numer katalogowy produktu, nazwa producenta, cena, waga, itd. Z takich segmentów można budować różne konfiguracje, np. pokazać tylko nazwy i ceny, albo nazwy i skrócone opisy, albo pełny zestaw informacji. Dzięki takiej strukturze informacji gromadzonych za pomocą komponentów możemy zaprezentować użytkownikom zestawy informacji, jakich potrzebują, w bardzo czytelnym układzie, w niewielkich "dawkach", a: W im większym stopniu informacje są ustrukturalizowane, w im większym stopniu są obiektami, którymi można swobodnie rozporządzać, budować z nich dowolne konfiguracje, tym większa szansa na atrakcyjne, lubiane, często odwiedzane serwisy oraz utrzymanie aktualności i spójności danych. Projektując zawartość serwisu, trzeba rozważyć, czy i jakiego typu informacje można gromadzić i prezentować za pomocą komponentów. Możesz np. stworzyć katalog produktów, posługując się artykułami. W treści artykułu umieścisz wówczas nawet według jednolitego schematu zawsze taki sam zbiór informacji. Zawsze jednak konieczne będzie pokazanie użytkownikom całego artykułu. Czyż nie lepiej w takim przypadku byłoby skorzystać z komponentu? Możesz stworzyć książkę kucharską, w której każdej potrawie poświęcisz jeden artykuł. Czyż nie lepiej jednak skorzystać z komponentu, w którym informacje będą umieszczone w odpowiednich segmentach - odrębnie składniki, odrębnie procedura przyrządzania, odrębnie typ potrawy (mięsna, wegetariańska), rodzaj (zupa, deser, kanapka, przystawka, itd.). Tuż po zainstalowaniu joomla udostępnia Ci siedem komponentów umożliwiających zarządzanie najbardziej typowymi informacjami: komponent Artykuły [Content]: umożliwiający gromadzenie, redagowanie, porządkowanie i udostępnianie tekstów, komponent Kontakty [Contact]: do zarządzania informacjami kontaktowymi, teleadresowymi, Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 5
komponent Linki [Weblinks], nazwany "Katalog WWW": wspierający zarządzanie adresami URL, komponent Sondy [Polls]: do tworzenia i przeprowadzanie ankiet oraz publikacji wyników, komponent Spinacz RSS [News Feeds]: do pobierania i publikowania nagłówków wiadomości z udostępniających je witryn, komponent Banery [Banners]: do publikowania reklam i ogłoszeń, zarówno tekstowych jak i graficznych, komponent Media [Media Manager]: umożliwiający gromadzenie i publikację dokumentów, w tym gromadzenie zasobów graficznych, wykorzystywanych w ilustrowaniu publikacji Obok tych 7 komponentów w Joomla! dysponujesz jeszcze kilkoma innymi, z których dwa wspierają zarządzanie zawartością, a mianowicie: komponent Strona startowa [FrontPage]: do zarządzania zawartością strony powitalnej, komponent Wraper [Wrapper]: umożliwiający umieszczenie w serwisie dowolnej innej strony lub nawet całej witryny. Możesz skorzystać z tych komponentów, ale także - w większości przypadków - z alternatywnych rozwiązań, zwykle o znacznie bogatszej funkcjonalności, oferowanych przez projektantów składników dla CMS Joomla! Jak jednak łatwo stwierdzić, tych 9 komponentów pozwala gromadzić i umieścić w serwisie dowolną zawartość. Moduły Moduły to niewielkie programy, które najczęściej generują odnośniki do zawartości dostępnej w witrynie bądź sygnały informacji wraz z odsyłaczami do stron zawierających pełna treść. Moduły zwykle pobierają informacje z bazy danych lub z innych serwisów. A zatem korzystają ze wszystkich zasobów gromadzonych za pomocą komponentów oraz innych zasobów. Nie posiadają natomiast funkcji, które pozwalałyby administratorom - jak to jest w przypadku komponentów - gromadzić, redagować i porządkować informacje. Istnieje też pewna ilość modułów "z zawartością". Moduły te nie pobierają więc informacji skądinąd, ale udostępniają swoją zawartość. Modułami są menu. Modułem są sondy. Modułem jest formularz Logowanie. Prawie wszystko, co zawiera jakieś odsyłacze lub wejście dla użytkowników to moduły. Po zainstalowaniu Joomla! dysponujesz blisko 20 modułami: Menu [MainMenu]: umożliwia tworzenie różnych menu - głównego, lokalnego, użytkownika Szukaj [Search]: wyświetla okienko wyszukiwarki Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 6
Logowanie [Login Form]: wyświetla formularz umożliwiający zalogowanie się, odsyłacz do formularza rejestracyjnego, odsyłacz dla osób, które zapomniały hasła, a gdy użytkownik jest zalogowany, odsyłacz Wyloguj się [Logout] Zmień szatę [Template Choser]: umożliwia odwiedzającym wybór jednego z dostępnych szablonów graficznych, a więc dostosowanie wyglądu serwisu do swoich preferencji. Gościmy [WhosOnLine]: wyświetla ilość aktualnie odwiedzających serwis użytkowników anonimowych i zalogowanych. Statystyki [Stats]: wyświetla zestaw informacji o serwisie i serwerze, na którym serwis jest umieszczony (ilość artykułów, zarejestrowanych użytkowników, odsyłaczy w katalogu WWW, wersja PHP, wersja MySQL). Popularne [MostRead]: wyświetla odsyłacze do najczęściej przeglądanych artykułów. Artykuły pokrewne [RelatedItems]: wyświetla odsyłacze do artykułów powiązanych tematycznie z aktualnie wyświetlanym w obszarze głównej zawartości. Nowości [LatestNews]: wyświetla odsyłacze do artykułów ostatnio opublikowanych. Sekcje [Sections]: wyświetla odsyłacze do stron prezentujących zawartość sekcji artykułów. Archiwum [Archive]: umożliwia dotarcie do artykułów umieszczonych w archiwum - wyswietla odsyłacze - kolejne miesiące. Kliknięcie odsyłacza wywołuje w obszarze głównej zawartości odsyłacze do umieszczonych w archiwum artykułów. Migawki [NewsFlash]: wyświetla skrót (wstęp) losowo wybranego artykułu. Może wyświetlać także odsyłacz do pełnego tekstu. Losowy obraz [Random Image]: wyświetla losowo wybrany obraz spośród umieszczonych w specjalnym katalogu Sondy [Polls]: jest powiązany z komponentem Sondy [Polls]. Wyświetla formularz do głosowania z odsyłaczami do poglądu wyników i innych sond. Banery [Banners]: jest powiązany z komponentem Banery. Wyświetla losowo wybrany baner z puli opublikowanych. Kolporter RSS [RSSFeed]: wyświetla graficzne odsyłacze do generatorów nagłówków najświeższych wiadomości z Twojego serwisu (kanałów RSS). Wraper [Wrapper]: umożliwia wywołanie w obszarze głównej zawartości dowolnej innej witryny lub strony z całym jej interfejsem. Efektem jest wyswietlenie w serwisie innej strony lub witryny. Na stronach projektantów komponentów, a także w centralnym repozytorium - http://developer.joomla.org znajdziesz bogatą ofertę modułów powiązanych z konkretnymi komponentami, wyświetlających odsyłacze do elementów informacji gromadzonych za pomocą komponentów. Moduły umieszczasz w przeznaczonych na nie obszarach - pozycjach. W ustawieniach wyznaczasz strony, na których mają być pokazane. O ile o doborze komponentów trzeba zdecydować, planując zawartość serwisu, to o doborze modułów decydujesz, projektując system nawigacji Trzypoziomowa struktura Czwarta kwestia dotyczy hierarchii zawartości: wszelka zawartość w Joomla! opiera się na trzypoziomowej strukturze. Każdy stanowiący zamkniętą całość informacyjną element Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 7
zasobów, każda pozycja należy do jakiejś kategorii, a każda kategoria należy albo do jakiejś sekcji artykułów albo do jakiegoś komponentu: Poziom najwyższy - sekcje artykułów oraz komponenty: myśl o nich jak o kontenerach, pojemnikach, pudełkach, w których grupujesz jeden typ, jeden rodzaj materiałów; do sekcji możesz włożyć jedną lub więcej kategorii; także w komponentach masz zwykle możliwość tworzenia wielu kategorii, Kategorie: podobnie jak o sekcjach i komponentach - myśl o nich jak o pojemnikach, w których można umieścić jedną lub więcej pozycji. Pozycje - to podstawowe, pojedyncze elementy zawartości umieszczane w kategoriach, które z kolei należą do sekcji lub do komponentu. Pozycją może być tekst artykułu, pozycją może być obraz w galerii, pozycją może być dokument w plikowni, pozycją może być... odsyłacz do strony www czy adres e-mail. Krótko mówiąc, każdy obiekt, który zawiera konkretną treść. Przypomnijmy jeszcze, że artykuły statyczne nie są przypisywane do żadnej kategorii, a więc i sekcji. W przyszłości, w Joomla! 2.0 nie będzie już takiego ograniczenia struktury do trzech poziomów. Tymczasem..., cóż znasz pewno zasadę "trzech kliknięć". Po trzecim kliknięciu w dobrym serwisie internauta powinien dotrzeć do poszukiwanej pozycji. Więc może to "ograniczenie" nie jest aż takie złe? Zresztą, można je czasami obejść. Są bowiem i takie komponenty, w których organizacja informacji ma bogatą strukturę, jest wielopoziomowa. Ale to nie zmienia zasadniczej koncepcji: poziom najwyższy kategorie i ewentualnie podkategorie pozycje. Sekcje, kategorie, pozycje są w Joomla! wszechobecne. Jeśli zrozumiesz ich znaczenie w strukturze zawartości witryny, to w pełni zrozumiesz joomlę i potrafisz wydobyć z niego wszystko, co najlepsze. Lekcja III Struktura zawartości: sekcje i komponenty, kategorie Ta lekcja objaśni CI Tomasz, jak przygotować szczegółowy spis zawartości, jak dobrać sposoby gromadzenia, porządkowania i prezentowania informacji w obszarze głównej zawartości serwisu. Artykuły czy komponenty? Pamiętasz z II lekcji z czego składa się strona w Joomla!?, że projektując zawartość serwisu, trzeba rozważyć: jakie informacje gromadzić i udostępniać w sekcjach artykułów czy i jakiego typu informacje można gromadzić i prezentować za pomocą komponentów? Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 8
Aby podjąć decyzje, potrzebujemy szczegółowego rozważenia projektowanej zawartości. Ogólny zarys nie wystarczy. Zatem, pomyślmy: Materiały promocyjne Mogą to być krótkie informacje, np. opinie osób, które korzystają z Joomla!, opinie ekspertów. Mogą to być dłuższe, pokazujace walory Joomla! artykuły. Mogą to być wykazy odsyłaczy do serwisów zbudowanych na Joomla!. Mogą to być banery reklamowe z hasłami promującymi. Sporo możliwości. Bez artykułów raczej się nie obejdzie. Ich zawartości trudno nadać jednolitą strukturę. Decydujemy się więc, ze krótkie informacje, opinie, a także dłuższe opracowania będziemy gromadzić jako artykuły umieszczone w kategoriach i sekcjach. Artykuły statyczne do tego celu raczej się nie nadają. Do zaprezentowania ciekawych stron stworzonych w oparciu o joomle użyjemy komponentu Linki (Katalog WWW). Do publikacji banerów - komponentu Banery [Banners]. Może przeprowadzimy tez sondę wśród użytkowników, wykorzystując komponent Sondy [Polls]? Zauważ! Pierwsza grupa planowanych materiałów i już - jak się zdaje - musimy skorzystać i z artykułów, i z komponentów. Aktualności Aktualności to przede wszystkim informacje tekstowe. Stworzymy więc na nie specjalną sekcję artykułów. Będziemy w niej umieszczać informacje o wydarzeniach w świecie i w Polsce, zwłaszcza o tym, jakie nowe opracowania pojawiły się w innych serwisach poświęconych Joomla!. Będziemy tu umieszczać informacje o nowych wydaniach Joomla!, nowych składnikach, aktualizacjach wcześniej opublikowanych składników. Także informacje o tym, co nowego pojawiło się w naszym serwisie. Zastanówmy się wszakże, czy nie można by skorzystać z jakiegoś komponentu, który zbierałby dla nas informacje z innych serwisów i publikował je? Ależ oczywiście! Komponent Spinacz RSS [News Feeds]: do pobierania i publikowania nagłówków wiadomości z udostępniających je witryn. Dzięki niemu dostarczymy użytkownikom zawsze najaktualniejszych informacji np. z serwisu joomla.org czy joomla.pl i ewentualnie innych. Poradniki, instrukcje Jakże różnorodna może być zawartość tego działu! Poradniki dla początkujących i poradniki dla zaawansowanych. Instrukcje instalacji i instrukcje stosowania różnych składników. Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania. Jedno zdaje się nie ulegać wątpliwości: poradniki i instrukcje mogą mieć różnorodn± zawartość: tekst, grafiki, animacje, może wideo, może dźwięk. Tak zróżnicowane materiały można opracować i publikować jako artykuły. Potrzebny tez jest podział na sekcje i kategorie. Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 9
A może przydałby się jeszcze jakiś słownik terminów? Napiszemy artykuł? Zobaczmy, dysponujemy może jakimś komponentem? Szybki przegląd w menu administratora pozycji? Komponenty [Components] przekonują, że nie. Szkoda. Przydałby się. Ale, ale. Przecież możemy sprawdzić, czy takiego komponentu nie oferują projektanci składników dla Joomla!! Sprawdzamy! Udajmy się do plikowi w serwisie www.joomla.pl - Pobierz. Korzystamy z wyszukiwarki. Wpisujemy w polu "Szukaj": słownik. Okazuje się, ze jest: Glosariusz 1.8 PL. Komponent do publikacji słowników, glosariusza. Polska wersja - zarówno strona frontowa, jak i panel administratora. Świetnie, sprawdzimy póąniej, czy nam odpowiada. Pytania - odpowiedzi Możliwość wysyłania pytań do redakcji serwisu zapewnia komponent Kontakty [Contacts]. Więc sprawa wydaje się być rozwiązana. Spodziewamy się jednak, że wiele pytań będzie się powtarzać. Wartoby więc opublikować je w serwisie wraz z odpowiedziami. Aby nie rozwijać tego wątku, wyjaśnijmy od razu, że możesz zastosować wiele rozwiązań. Możesz skorzystać ze specjalnych komponentów: np. Joomlaboard - forum dyskusyjne, dzięki któremu użytkownicy będą sobie wzajemnie pomagać, czy xfaq 1.2 PL - umożliwiający gromadzenie i publikacje odpowiedzi na notorycznie zadawane pytania [ang. Frequently Answers & Questions]. Ponieważ chcemy jednak pokazać w poradniku, jak do stworzenia listy pytań i odpowiedzi wykorzystać standardowe możliwości Joomla!, nie skorzystamy tutaj z oferty instalacji dodatkowego składnika. Kontakt z redakcja serwisu Wiemy już, ze kontakt z redakcją zapewni nam standardowy komponent Kontakty [Contacts]. Musimy się jedynie zdecydować, czy będzie to jeden kontakt we wszystkich sprawach, czy może wiele kontaktów z poszczególnymi działami redakcji albo ze specjalistami od różnych spraw. Wstępny projekt spisu treści Nasz projekt zaczyna nabierać rumieńców. Spiszmy dotychczasowe wstępne ustalenia. Oto wstępny projekt spisu treści: 1. AKTUALNOśCI 1. Joomla w Polsce (kategoria artykułów) 2. Joomla w świecie (kategoria artykułów) 3. Nowości w zasobach (kategoria artykułów) 4. Nowości w serwisie (kategoria artykułów) 5. W serwisach Joomla! (komponent RSS) PORADNIKI I INSTRUKCJE 1. Słownik terminów (komponent Glosariusz) 2. Instalacje (kategoria artykułów) 3. Pierwsze kroki (kategoria artykułów) Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 10
4. Dla zaawansowanych (kategoria artykułów) PYTANIE-ODPOWIEDź 1. Gdzie to ustawić? (kategoria artykułów) 2. Jak to zrobić? (kategoria artykułów) 3. Czy wolno? (stosowanie licencji) (kategoria artykułów) PROMOCJA 1. W skrócie (kategoria artykułów) 2. Walory Joomla (kategoria artykułów) 3. Opinie (kategoria artykułów) 4. Zastosowania (komponent: Linki) WSPÓLNOTA 1. Kontakty (komponent Kontakty) Przeanalizujmy ten wstępny projekt. Czy umieściliśmy w nim wszystko, co powinno się znaleźć w serwisie? Porównajmy najpierw nasz spis z celami serwisu. Zakładaliśmy, ze chcemy stworzyć i rozwijać skupiona wokół serwisu wspólnotę użytkowników, pozyskiwać z niej z czasem autorów i współpracowników. W naszym spisie treści nie ma żadnego elementu, który pozwoliłby na budowanie wspólnoty. Skorzystamy ze standardowych komponentów Rejestracja [Registration] i Użytkownicy [Users]. Gdy zechcemy w przyszłości posłużyć się bardziej funkcjonalnym rozwiązaniem, nie będzie problemu - komponentu Community Builder czy prostszy PeopleBook Można zsynchronizować z komponentami Rejestracja i Użytkownicy. Niezbędny będzie też moduł Logowanie. Dodamy te składniki w naszym spisie do działu Wspólnota. Realizacja celów serwisu zdaje się być już zapewniona. Czy jeszcze czegoś nie brakuje? Oczywiście! Nie ma "Zasad korzystania z serwisu". Nie ma "Polityki prywatności". Przydałaby się choć krótka informacja "O nas". Dodajmy je również do działu Wspólnota W dziale tym nie planowaliśmy artykułów. Czy dodamy tam sekcje i kategorie? Nie ma takiej potrzeby. Zawartość tych trzech artykułów będzie zmieniana bardzo rzadko. Wykorzystamy więc artykuły sygnalizowane już artykuły statyczne. Po poprawkach ostatnia część naszego spisu treści przybierze więc taki kształt: 1. WSPÓLNOTA 1. Kontakty (komponent Kontakty) 2. Rejestracja użytkowników (komponent Rejestracja) 3. Logowanie (moduł Logowanie) 4. O nas (artykuł statyczny) 5. Zasady korzystania z serwisu (artykuł statyczny) 6. Polityka prywatności (artykuł statyczny) Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 11
Wprawdzie z założeniem sekcji i kategorii artykułów powinniśmy się wstrzymać, aż cały nasz projekt będzie gotowy, ale że wykonujemy ćwiczenie, którego celem jest poznać joomle, załóżmy je teraz. Jak założyć sekcję artykułów? 1. Przejdź w menu administratora do pozycji Artykuły => Sekcje artykułów. Gdy otworzy się okno wykazu sekcji, kliknij ikonę lub odsyłacz Nowy. Przejdziesz do formularza, w którym możesz zdefiniować szczegóły nowej sekcji. Określ szczegóły sekcji W polu Tytuł wpisz Aktualności. W polu Nazwa również wpisz Aktualności. Tytuł mógłby być dłuższy. Będzie wyświetlany na stronach serwisu, jeśli tak postanowisz. Nazwa natomiast jest używana w wykazach, a także wykorzystywana przez wyszukiwarki internetowe (dlatego winna być krótka, ale i czytelna). Z listy rozwijanej możesz wybrać ilustrującą opis sekcji grafikę. Na razie dysponujesz tylko standardowymi obrazkami, więc nic nie wybieraj. Pomiń także następne opcje: Wyrównanie, bo nie ma obrazka, Kolejność, bo to pierwsza dopiero sekcja, Uprawnienia, bo zapewne zechcesz ją udostępnić wszystkim odwiedzającym, Opublikowany, bo zaznaczona jest już opcja Tak W polu Opis wpisz informację adresowaną do użytkowników, informującą, jakiego typu informacje znajdą w tej sekcji. Wprawdzie najprawdopodobniej nie będziesz tej informacji akurat w przypadku sekcji Aktualnoąci publikować, ale to nie tylko dobre ćwiczenie. Po pierwsze, pozwoli Ci uzmysłowić sobie dokładniej, jaką zawartość Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 12
chcesz oferować w tej sekcji. Po drugie, proponowane ujecie (informacja dla użytkowników) zmusi Cię do myślenia ich kategoriami. A po trzecie, nawet jeśli nie będziesz pokazywać tego opisu, to spełni on ważną funkcje dokumentacyjna - gdy dołączy do Ciebie kilku, kilkunastu redaktorów, wystarczy, ze zapoznają się z opisami sekcji i kategorii, a będą wiedzieć, sporo o założeniach serwisu. Jak widzisz, założenie sekcji jest niezwykle proste. Zwróć jeszcze uwagę, że nie namawiam Cię do planowania i opisywania sekcji najpierw na papierze. Nie dlatego, ze lekceważę walory takiego planowania. Wręcz przeciwnie. Ale nie przygotowujemy serwisu na zlecenie, do którego papierowa dokumentacja jest konieczna. To jedno. A ponadto i ważniejsze, to spostrzeżenie, ze joomla wręcz wspiera Cię także i w dokumentowaniu pracy. Powtórz powyższą procedurę, by utworzyć pozostałe sekcje, np.: Poradniki i instrukcje Pytania i odpowiedzi (czyli angielskie FAQ) Promocja Oto nasz aktualny wykaz sekcji w panelu administratora. Zauważ, ze nie wymyślamy tutaj niczego szczególnego. Po prostu dla każdego z zaprojektowanych celów i rodzajów informacji zakładamy sekcje. Nazwy sekcji będzie można, oczywiście, w każdym momencie zmienić. Jak stworzyć kategorie? Tworzenie nowej kategorii jest równie proste jak sekcji. Jedyną różnicą jest konieczność przypisania kategorii do konkretnej sekcji. W wyniku dodania kategorii możesz mieć np. taka wstępną strukturę sekcji i kategorii artykułów: 1. sekcja: Aktualności 1. kategoria: Joomla w Polsce 2. kategoria: Joomla w świecie 3. kategoria: Nowości w zasobach 4. kategoria: Nowości w serwisie Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 13
PORADNIKI I INSTRUKCJE 1. kategoria: Instalacje 2. kategoria: Pierwsze kroki 3. kategoria: Dla zaawansowanych PYTANIE-ODPOWIEDź 1. kategoria: Gdzie to ustawić? 2. kategoria: Jak to zrobić? 3. kategoria: Czy wolno? PROMOCJA 1. kategoria: W skrócie 2. kategoria: Walory Joomla 3. kategoria: Opinie Kategorie w komponentach Kategorii utworzonych dla artykułów nie da się, niestety, zastosować dla komponentów. A tutaj również podział na kategorie będzie przydatny. Tworzenie kategorii zawartości w komponentach niewiele różni się od sposobu tworzenia kategorii artykułów (nie przypisujesz kategorii do sekcji). Przejdź więc w menu administratora np. do pozycji Komponenty => Spinacz RSS => Kategorieutwórz dwie kategorie wieści RSS: 1. komponent: Spinacz RSS 1. kategoria wieści RSS: W serwisach Joomla - świat 2. kategoria wieści RSS: W serwisach Joomla - Polska Przejdź w menu administratora np. do pozycji Komponenty => Linki => Kategorie i utwórz np. nastepujące kategorie: 1. komponent: Linki 1. kategoria linków: Strony projektu Joomla 2. kategoria linków: Zastosowania - serwisy prywatne 3. kategoria linków: Zastosowania - serwisy firm 4. kategoria linków: Zastosowania - portale miejskie 5. kategoria linków: Zastosowania - serwisy stowarzyszeń 6. kategoria linków: Zastosowania - serwisy klanów i klubów 7. kategoria linków: Zastosowania - strony hobbistów Czy struktura serwisu musi być taka sama jak struktura zasobów? To pytanie pojawi się wcześniej czy później, a miejsce, by na nie odpowiedzieć jest.odpowiednie. Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 14
Nie! Aby rzecz dobrze zrozumieć, spróbuj spojrzeć na zasoby informacyjne swojego serwisu jak na bibliotekę czy raczej mediatekę, w której gromadzisz różne zbiory. Sposób ich uporządkowania powinien być taki, aby w razie potrzeby łatwo dotrzeć do każdej informacji i udostępnić ja na stronach serwisu. Sytuacja idealna byłoby, gdyby internauta mógł uzyskać dostęp do każdej informacji, jaka znajduje się w zasobach serwisu, nawet wówczas, gdy nie została ona umieszczona na żadnej ze stron. Wystarczy, jeśli wyobrazisz sobie, że w Twoim serwisie będzie kilkaset artykułów, nie mówiąc juz o tym, ze może ich być kilka tysięcy. Przecież nie wystawisz wszystkich "na pokaz" w witrynie. Znaczna cześć byłaby ukryta tak głęboko, że nikt z odwiedzających serwis by do niej nie dotarł. W Joomla! rozwiązanie tego problemu jest zdumiewająco proste. Mówiliśmy o tym wcześniej - wszelkie zasoby serwisu mają hierarchiczna trzypoziomową strukturę. No, z wyjątkiem artykułów statycznych. Ale chociaż struktura serwisu może w mniejszym lub większym stopniu odpowiadać strukturze zasobów - odwzorowywać te strukturę, to w praktyce, zwłaszcza w większych serwisach, nie jest to ani konieczne, ani możliwe. Struktura serwisu rządzi się swoimi prawami. Przede wszystkim - nie musi być trzypoziomowa - możesz zbudować wielopoziomowe menu, a wiec i wielopoziomowa strukturę - inna niż struktura zasobów. Lekcja IV Po co jest potrzebna mapa witryny? Krótko: Opracowanie mapy serwisu i przetestowanie jej to najpewniejsza droga do zaprojektowania systemu nawigacji przyjaznego użytkownikowi, doprowadzającego go najkrótszymi drogami do każdego miejsca w serwisie, wszędzie tam, gdzie chce dotrzeć. Na pewno unikniesz sytuacji, która mi się swego czasu przydarzyła: sam nie umiałem znaleźć przez kilkanaście minut jednego z najważniejszych miejsc w zaprojektowanym przez siebie serwisie. Co to jest mapa witryny? Mapa wskazuje miejsca i drogi, którymi do tych miejsc można dotrzeć. Wśród miejsc są ważne orientacyjne punkty terenowe i takie, do których dotrzeć można, kierując się tymi punktami. Podobnie mapa witryny. To obraz struktury serwisu, który ilustruj organizację poszczególnych stron i informuje o nazwach głównych elementów - punktów orientacyjnych. Dzięki dobrej mapie terenowej do tego samego punktu dotrzesz wieloma drogami. Dobrze przemyślana mapa witryny również prowadzi do tych samych punktów wieloma drogami. Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 15
Punktem wyjścia dla mapy witryny jest spis zawartości oraz scenariusze postępowania użytkowników. Jak opracować mapę witryny? Możesz posłużyć się karteczkami i np. korkową tablicą. Ja wolę korzystać z programu graficznego. Najpierw na podstawie projektu spisu treści w niewielkich prostokątach wypisuję nazwy sekcji i kategorii. Bywa, że od razu nieco je modyfikuję - zamieniając na proste, czytelne sygnały zawartości Gdy wszystkie prostokąciki są gotowe, układam z nich obraz planowanej struktury, aż znajdę satysfakcjonujące mnie rozwiązanie. Na schemacie powyżej możesz podpatrzeć wstępny projekt mapy witryny opracowany na podstawie spisu treści, który stworzyliśmy w poprzednim rozdziale. Żółte prostokąty z nazwami sygnalizują główne, orientacyjne punkty - strony, dla których w kolejnym etapie zostaną zaprojektowane szablony. Niebieskie grupki prostokątów oznaczają pewną zmienną ilość pozycji. Zielone prostokąty z zaokrąglonymi narożnikami to artykuły statyczne. Schemat nie jest kompletny. Brakuje jednej sekcji: Aktualności. Dlaczego? Aktualnoci a Strona startowa W Joomla! dysponujesz specjalnym komponentem, który generuje zawartość strony startowej, właśnie komponentem Strona startowa [ang. FrontPage]. W oknie zarządzania komponentem niewiele możesz zrobić. Bo ten komponent nie służy do tworzenia strony startowej przez administratora! Spełnia trzy funkcje: tworzy w głównym obszarze strony blog artykułów z wybranych sekcji i kategorii Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 16
dostarcza Kolporterowi RSS informacji o umieszczonych na stronie startowej pozycjach, umożliwia zmianę kolejności pozycji umieszczonych na stronie startowej. Bardzo ważna uwaga: To jednak, czy na stronie startowej Twojego serwisu ukaże się zawartość generowana przez komponent Strona startowa, zależy wyłącznie od Ciebie! Aby tak się stało, trzeba na pierwszym miejscu w menu głównym witryny umieścić łącze do komponentu Strona startowa [ang. FrontPage]. Jeśli tak uczynisz, trafisz w "dziesiątkę". Bo zapewnisz w ten sposób, że na stronie startowej Twojego serwisu zawsze będą publikowane sygnały najbardziej aktualnych, nowych, ostatnio umieszczonych w serwisie artykułów. Wystarczy tylko, że: dokonasz odpowiadających Ci ustawień parametrów tej pozycji menu, będziesz zaznaczać przy niektórych lub wszystkich nowych artykułach opcję Strona startowa. Blog w Joomla! to forma zwięzłej prezentacji wielu wiadomości, naśladująca format gazety, dziennika. Zawiera pewną ilość krótkich porcji informacji: wprowadzenia do artykułów: zapowiedzi, skróty lub wstępy, odsyłacze do pozostałych artykułów umieszczonych w blogu. Pozycje blogu (wprowadzenia do artykułów i odsyłacze) układane są w kolejności chronologicznej - od najnowszej do najstarszej. Obszar prezentacji można podzielić na szpalty. Jedno wprowadzenie lub więcej można rozmieścić na całej szerokości centralnej kolumny serwisu. Porada: W parametrach komponentu możesz m.in. zdecydować, czy na stronach z pełną zawartością artykułu mają być publikowane dwie części: wstęp (skrót) i część główna, czy tylko część główna. To bardzo przydatna opcja. Pozwala Ci bowiem na ustalenie - generalnie dla całego serwisu, jaką funkcję mają spełniać skróty-wstępy artykułów dynamicznych. Jeśli będzie to wstęp, niezbędny do rozumienia artykułu, to musi być wyświetlony razem z częścią główną. Ale jeśli będzie to skrót lub zapowiedź, np. W dziale Poradniki umieściliśmy kolejny rozdział poświęcony, to na stronie z pełnym tekstem nie ma potrzeby go umieszczać. A na stronie startowej blogu spełni wyśmienicie swą rolę informacyjną. W naszym projekcie przyjmujemy, że komponent Strona startowa będzie pierwszą pozycją w menu głównym. Wszystkie nowe artykuły będziemy oznaczać do publikacji na stronie startowej. Przyjmiemy, że wyświetlana będzie jedna zapowiedź artykułu na całą szerokość, 6 zapowiedzi w dwóch kolumnach oraz 10 odsyłaczy. Na stronach z pełnym tekstem będzie publikowana tylko główna część artykułu. Wprowadzenia do artykułów będzie zawsze zwięzłymi informacjami o dodaniu nowego artykułu i jego zawartości. Do mapy witryny dodamy jeszcze zaplanowane w spisie treści kategorie Aktualności. Stronę startową nazwiemy Start - Nowiny. A skoro projekt mapy witryny jest gotowy, możemy stworzyć szablony pierwszych stron wszystkich punktów orientacyjnych. Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 17
Nie wystarczy jeden szablon, trzeba wielu? Już Cię uspokajam! Szablony [ang. templates] tworzone dla Joomla! są dynamiczne! Korzystasz z jednego szablonu, a mimo tego możesz mieć wiele jego wariantów bez jakiegoś szczególnego wysiłku. Tajemnica tkwi w modułach. Pamiętasz z rozdziału o elementach struktury stron, że prawie wszystko, co zawiera jakieś odsyłacze lub wejście dla użytkowników to moduły. Innymi słowy - dzięki modułom możesz zapewnić użytkownikom przyjazną nawigację. W nich właśnie użytkownicy znajdą różne drogi dotarcia do różnych miejsc serwisu, a przy tym najczęściej drogi na skróty Na każdej stronie możesz mieć inną konfigurację modułów. Oczywiście, inny zestaw modułów na każdej stronie doprowadziłby do chaosu. Optymalnym rozwiązaniem są takie same zestawy modułów na wszystkich stronach należących do jednego działu. Albo podobne zestawy, bo przecież nie muszą być takie same. Warianty szablonów dla różnych typów stron Szablon działu Nowiny (strona startowa) Gdy internauta wywoła w swej przeglądarce adres naszej witryny, poza innymi stałymi elementami, zobaczy: cztery łącza do 4 sekcji: Dlaczego Joomla?, Pierwsze kroki, Jak to zrobić? i Dołącz do nas. Do strony startowej prowadzić będzie kliknięcie w logo witryny. łącza do kategorii informacji w dziale Nowiny, blog najaktualniejszych materiałów w serwisie, moduł: Migawki (krótkie informacje promujące Joomlę), moduł: Nowości (z łączami do 5 najnowszych artykułów), moduł: Popularne (z łączami do 5 najczęściej przeglądanych artykułów) Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 18
Niewątpliwie, spełnimy tym sposobem istotne oczekiwania internautów: przygodnym gościom wskażemy ofertę witryny oraz być może zaintrygujemy ich "migawką" o Joomla! i losowo pojawiającym się obrazkiem-banerem promującym Joomlę, stałym bywalcom dostarczymy informacji o nowościach i najbardziej popularnych artykułach, zaprezentujemy skrótowo najświeższe wiadomości oraz umożliwimy dotarcie do szerszego zestawu nowin z poszczególnych kategorii. Nie rozważamy na razie innych umieszczenia elementów. Chcemy się bowiem skupić na najważniejszych funkcjach informacyjnych tej strony wynikających z naszego spisu treści. Dla tej sekcji może nam być potrzebny jeszcze drugi wariant szablonu - stron z pełnymi tekstami artykułów. Rozstrzygniemy tę kwestię później. CMS Joomla znacznie ułatwia nam zadanie, dzięki szablonowi prezentacji artykułu. Przewiduje on wszystkie elementy, jakie mogą być pokazane, pozostawiając redaktorom decyzję, czy i które mają być wyświetlone. Szablon działu Dlaczego Joomla? Nieco inaczej zaprojektujemy szablon dla strony Dlaczego Joomla?. Chcemy, aby po wejściu na tę stronę użytkownik zobaczył łącza do artykułów mówiących o właściwościach tego systemu oraz zorientował się, jakie materiały znajdzie w pozostałych kategoriach tej sekcji. Ponadto zobaczy: menu lokalne do kategorii informacji w dziale Dlaczego Joomla?, rotacyjnie zmieniające się przy każdym odświeżeniu strony banery promujące serwisy Centrum Rozwoju Joomla! i Polskiego Centrum Joomla!, moduł: Migawki (krótkie informacje promujące Joomlę), moduł: Sondy (umożliwiający ocenę walorów Joomla!), moduł: Losowy obraz (a jeszcze lepiej byłoby umieścić tutaj moduł z przewijającymi się obrazkami-miniaturami stron stworzonych przy pomocy Joomla!). Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 19
Zastąpienie modułu Losowy obraz wymagałoby zainstalowania alternatywnego komponentu Art*Links i modułu Art*Links. Gdyby wdrażać ten projekt praktycznie, zastosowalibyśmy oczywiście takie właśnie rozwiązanie. W efekcie użytkownicy mogliby trafić z tej strony także i do konkretnych pozycji w kategorii - Zastosowania. Szablon działu Pierwsze kroki Opracowanie szablonu i wariantów szablonu dla tego witryny działu może być nie lada wyzwaniem dla projektanta serwisu. Po opracowaniu scenariuszy postępowania użytkownika możnaby opracować schematy blokowe wykonywanych przez początkujących użytkowników operacji, a następnie tak zaprojektować informacje, aby prowadziły użytkownika rzeczywiście przez kolejne pierwsze kroki tworzenia witryny opartej na Joomla!. Każdy ze schematów blokowych należałoby przetestować, obserwując początkujących użytkowników w działaniu, w posługiwaniu się zaprojektowaną dla nich witryną, przeprowadzając badania ankietowe, wywiady. Problem leży, jak zwykle w takich przypadkach, w kosztach. Na przeprowadzenie badań nie tylko potrzebny byłby czas, ale i odpowiednie, raczej niemałe środki finansowe. A na te nas zapewne nie stać. Stąd nasz projekt będzie oparty na prostym intuicyjnym rozwiązaniu. Po wywołaniu strony głównej osoba zainteresowana instrukcjami dla początkujących zobaczy: menu lokalne do kategorii informacji w dziale Pierwsze kroki, Artykuł zawierający: informacje o serwerach pomocy: pomoc.joomla.pl oraz help.joomla.org, sposobie korzystania z serwerów pomocy oraz odsyłacze do poradników dla początkujących informacje o podręcznikach umieszczonych w naszym serwisie wraz z aktualną ilością umieszczonych w tych poradnikach artykułów. Tytuły poradników będą prowadzić do stron z łączami do artykułów moduł: pomoc.joomla.pl z łączami do ostatnio opublikowanych w tym serwisie opracowań, Pamiętaj książki o Joomla! tylko w Helion.pl 20