Nota aplikacyjna Instalacje odprowadzające ścieki i oczyszczalnie Woda to podstawowy budulec życia. Woda używana do płukania i odprowadzania płynnych odpadków w gospodarstwach domowych, sklepach, rolnictwie i przemyśle, określana jest jako ścieki. System kanałów odprowadza również nadmiarową wodę z powierzchni oraz wody opadowe. Każdy rodzaj wody, który stanowi potencjalne zagrożenie ze względu na możliwą toksyczność, zapalność, podrażnienia i możliwe reakcje chemiczne, musi być poddany obróbce, zanim ponownie dostanie się do obiegu. ST-7412-2005 PRZEPISY: Przykłady: Niemieckie Przepisy Zrzeszenia Zawodowego BGV-C5 - Przepisy bezpieczeństwa pracy przy instalacjach odprowadzających ścieki Niemiecki Zbiór Reguł Zrzeszenia Zawodowego BGR- 126 - Prace w zamkniętych przestrzeniach instalacji odprowadzania ścieków Niemieckie Zasady dotyczące Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia GUV-R 1/474 Wytyczne o stosowaniu ozonu do uzdatniania wody Niemieckie Przepisy Zrzeszenia Zawodowego BGV D5 - Przepisy bezpieczeństwa pracy Chlorowanie wody Widok ogólny Stacja krat, piaskownik, odtłuszczacz Osadnik wstępny Komora rozdziału ścieków Osadnik wtórny Chemiczny zbiornik osadów przefermentowanych Zbiornik gazu Komora fermentacyjna Kompostownia osadu Wywóz na składowisko odpadów Osad jako nawóz
02 INSTALACJE ODPROWADZAJĄCE ŚCIEKI I OCZYSZCZALNIE INSTALACJA ODPROWADZANIA ŚCIEKÓW Poprzez kanalizację, zanieczyszczone wody z gospodarstw domowych i przemysłu, podobnie jak wody opadowe i roztopowe, odprowadzane są do oczyszczalni, gdzie następnie poddawane są procesom oczyszczającym. Oprócz sieci kanałów, do kanalizacji zaliczają się również różne instalacje pomp, rozdziału czy czyszczenia mechanicznego. By utrzymać sprawność tych, często wielokilometrowych systemów, konieczne są obszerne prace inspekcyjne, oczyszczania i konserwacyjne. Prace te wymagają wejścia pracownika do kanałów czy szybów. Wtedy mówi się o pracach w pomieszczeniach zamkniętych instalacji odprowadzających ścieki. W nocie aplikacyjnej Confined Space Entry opisane są wymagania oraz zalecenia odnośnie osobistego wyposażenia ochronnego. OCZYSZCZANIE MECHANICZNE Ścieki podążają systemem kanałów do oczyszczalni. Pierwszym krokiem jest oczyszczanie z ciał stałych pływających i grubych zawiesin mineralnych oraz organicznych, przy pomocy stacji krat. Często stacje te znajdują się w budynkach, przez co stanowią zamknięte instalacje. Wraz ze ściekami do stacji krat mogą również trafić oleje opałowe, benzyna i inne substancje palne. Z tego powodu konieczny jest pomiar gazów palnych i par. W wielu oczyszczalniach pomieszczenia te są monitorowane przez stacjonarne systemy detekcji gazów. Jeżeli jednak tak nie jest, to przed wejściem do tych pomieszczeń konieczny jest pomiar za pomocą mobilnych urządzeń do pomiaru gazu. OCZYSZCZANIE BIOLOGICZNE Poprzez kolejne mechaniczne etapy oczyszczania z wykorzystaniem: piaskownika, odtłuszczacza i osadnika wstępnego, woda poddawana jest biologicznemu oczyszczaniu, podczas którego usuwanych jest 85-90 % substancji szkodliwych. Mieszanka złożona ze ścieków, bakterii i drobnoustrojów napowietrzana jest w tak zwanych komorach rozdziału ścieków. Tlen (proces aerobowy) przyśpiesza wzrost korzystnych drobnoustrojów, które wytwarzają substancje organiczne. Podczas procesu aerobowego, zwłaszcza jeżeli zbiorniki znajdują się wewnątrz budynków, pomiar dwutlenku węgla (CO 2 ) i tlenu (O 2 - ryzyko braku tlenu) może być konieczny. Jeżeli podczas procesu nastąpi awaria, to może być konieczny pomiar metanu (CH 4 ) i siarkowodoru (H 2 S). Dlatego zaleca się noszenie osobistego przyrządu do pomiaru gazu. chemicznemu. Jako środek dezynfekcyjny używany jest chlor. Alternatywnie stosuje się również dwutlenek chloru, ozon lub światło UV. Ozonowanie (utlenianie ozonem) zyskuje w ostatnich latach coraz większe znaczenie. Jest to metoda wyjaławiania i dezynfekcji, którą stosuje się przy uzdatnianiu wody pitnej; znalazła ona również zastosowanie w czyszczeniu chemicznym ścieków. Tutaj chodzi głównie o usunięcie mikrozanieczyszczeń. Przez wydzieliny ciała lub stosowanie lekarstw, farmaceutyczne substancje aktywne dostają się do ścieków, co powoduje długotrwałe zagrożenie. Ze względu na to, że wszystkie stosowane środki dezynfekcyjne posiadają bardzo niską wartość graniczną, konieczny jest pomiar ekspozycji osobistej podczas chemicznego oczyszczania. Również dla monitorowania zbiorników pod kątem ich nieszczelności, można stosować mierniki gazu i odpowiednie pompki. Rurki wskaźnikowe Dräger doskonale nadają się do pomiarów tego rodzaju. KOMORA FERMENTACYJNA Powstały podczas oczyszczania osad doprowadzany jest do komory fermentacyjnej. W warunkach anaerobowych (beztlenowych) bakterie z kompostowni osadu przetwarzają go na osad pofermentacyjny, wytwarzając przy tym gaz pofermentacyjny. Gaz ten składa się w 60 70 % z metanu, 25 do 35 % z dwutlenku węgla i kilkuset ppm siarkowodoru. Obszary te określane są mianem stref zagrożenia wybuchem. Jak w przypadku wszystkich takich stref, także i tu obowiązują szczególne środki bezpieczeństwa. Jednym z takich środków jest noszenie osobistego wyposażenia alarmującego o wystąpieniu gazu. ZBIORNIK GAZU W większości oczyszczalni gaz pofermentacyjny gromadzony jest w zbiornikach gazu i, podobnie jak w przypadku instalacji biogazu, stosowany jest do wytwarzania prądu lub ciepła w tak zwanych agregatach kogeneracyjnych (tutaj obowiązuje oddzielna nota aplikacyjna). KOMPOSTOWNIA OSADU Osad przefermentowany zagęszczany jest w tak zwanych zagęszczaczach, by zmniejszyć ich objętość i ilość wody. Pozostały osad, jeżeli jest wolny od substancji szkodliwych, można stosować w rolnictwie jako nawóz. Ewentualnie może dalej zostać poddany odwirowaniu np. w stacji wirówek, a następnie zutylizowany w spalarni odpadów. OCZYSZCZANIE CHEMICZNE Zanim oczyszczona woda ponownie wpłynie do rzek, jezior czy mórz, poddawana jest oczyszczaniu
INSTALACJE ODPROWADZAJĄCE ŚCIEKI I OCZYSZCZALNIE 03 MIERNIKI GAZU DO POMIARÓW ZEZWALAJĄCYCH / OSOBISTEJ EKSPOZYCJI W OCZYSZCZALNIACH I INSTALACJACH ODPROWADZAJĄCYCH ŚCIEKI NAPRAWCZYCH, NIEZBĘDNE JEST OSOBISTE WYPOSAŻENIE OCHRONNE (PATRZ NOTA APLIKACYJNA CONFINED SPACE ENTRY ) Dräger X-am 5600 z pompką Dräger X-am 1/2/5000 czujnik Dual IR Ex/CO 2 jest przystosowany do wymagań zakładów oczyszczania i odprowadzania ścieków: wiarygodne ostrzeżenia przed zagrożeniem wybuchem oraz CO 2, wytrzymałość, odporność na zatrucie, niskie koszty eksploatacji elastyczne wyposażenie w czujniki, również dla obszaru oczyszczania chemicznego wysoka elastyczność: zastosowanie jako miernik do pomiarów zezwalających oraz jako osobisty sprzęt ostrzegawczy Dräger X-am 7000 ze zintegrowaną pompką optymalne wyposażenie w czujniki: IR Ex i IR CO 2, H 2 S, O 2, CO wysoka elastyczność: szybka zmiana trybu pracy z pompką na dyfuzyjny, dzięki zdemontowaniu adaptera pompki wysoka elastyczność: do poszukiwań wycieków w magazynach środków dezynfekujących oraz dzięki zastosowaniu czujników XS typu Plug and Play Dräger X-am 5000 z pompką Dräger X-am 1/2/5000 wysoka elastyczność: zastosowanie jako miernik do pomiarów zezwalających oraz jako osobisty sprzęt ostrzegawczy wiarygodne ostrzeżenie przed zagrożeniem wybuchem dzięki czujnikom Cat Ex / przed zagrożeniem braku tlenu oraz dzięki czujnikom XXS H 2 S i CO 2 Dräger X-am 5100 do specjalnego zastosowania w obszarach oczyszczania chemicznego, do pomiaru nadtlenku wodoru (H 2 O 2 ) Rurki wskaźnikowe Dräger oraz pompka accuro, a także analizator Dräger CMS oraz chipy do pomiaru koncentracji chwilowej (Nie nadają się do pomiaru wybuchowości!) kalibracja nie jest konieczna niskie koszty detekcja > 500 różnych substancji niebezpiecznych APARATY UCIECZKOWE Dräger Saver CF nie wymagana konserwacja przez 10 lat - korzystne koszty eksploatacji stałe zaopatrywanie w powietrze bezpieczeństwo: ostrzeżenie akustyczne Dräger Oxy K30 S nie wymagana konserwacja przez 10 lat - podczas składowania serwis nie jest wymagany łatwe otwieranie i zakładanie natychmiastowe zaopatrywanie w tlen dzięki starterowi Dräger PAS Colt (wg EN 402) ergonomiczny aparat powietrzny, noszony na biodrze funkcja Drop Down / idealny dla wąskich pomieszczeń system nośny nadający się do prania mechanicznego Jeśli wykonywane prace wymagają stosowania ochrony dróg oddechowych, należy założyć środki ochrony indywidualnej. (Patrz nota aplikacyjna: Confined Space Entry ). URZĄDZENIA DO PRAC ZE ŚRODKAMI DEZYNFEKUJĄCYMI W INSTALACJACH ODPROWADZAJĄCYCH ŚCIEKI TECHNIKA POMIARU GAZÓW Dräger X-am 5000 z czujnikami XXS ozon, XXS chlor czujnik XXS do pomiaru chloru można stosować również do wykrywania dwutlenku chloru ciągły pomiar w zakresie wartości granicznych w miejscu pracy Rurki wskaźnikowe Dräger oraz pompka accuro, a także analizator Dräger CMS oraz chipy do pomiaru koncentracji chwilowej (Nie nadają się do pomiaru wybuchowości!) kalibracja nie jest konieczna niskie koszty detekcja > 500 różnych substancji niebezpiecznych JEŻELI KONIECZNE JEST WEJŚCIE DO PRZESTRZENI ZAMKNIĘTYCH LUB SZYBÓW W CELACH INSPEKCYJNYCH, KONSERWACYJNYCH LUB
04 INSTALACJE ODPROWADZAJĄCE ŚCIEKI I OCZYSZCZALNIE OCHRONA DRÓG ODDECHOWYCH Maska pełnotwarzowa Dräger X-plore 6530 (korpus maski z EPDM) odporność na środki dezynfekujące ozon, chlor, dwutlenek chloru i nadtlenek wodoru odporność na temperaturę łatwe i szybkie zakładanie dzięki 5-punktowej siatce nagłownej + filtr ochrony dróg oddechowych chroniący przed ozonem, chlorem, dwutlenkiem chloru i nadtlenkiem wodoru INFORMACJE ZAMÓWIENIOWE URZĄDZENIA DO POMIARU GAZU (OCZYSZCZANIE MECHANICZNE / OCZYSZCZANIE BIOLOGICZNE / KOMORA FERMENTACYJNA / ZBIORNIK GAZU) Nr katalogowy Dräger X-am 7000 Dräger X-am 7000, urządzenie podstawowe 83 17 400 Akumulator NiMH 4,8 V / 3.0 Ah 83 17 408 lub akumulator NiMH 4,8 V / 6.0 Ah 83 17 454 lub alkaliczna jednostka zasilająca (bez baterii alkalicznych) 83 17 550 Zestaw pompki wraz z adapterem pompy 83 17 804 Czujniki: Dräger Smart IR Ex i Smart IR CO 2, Dräger Sensor O 2 -LS, Dräger Sensor XS R / Dräger Sensor XS EC / Dräger Sensor XS 2 Stacja kalibrująca i testująca: Dräger E-Cal / Stacja Dräger Bump Test Dräger X-am 7000 + butle z gazem testowym patrz cennik Dräger X-am 5600 Dräger X-am 5600, z rejestratorem danych i zdarzeń, certyfikat producenta i dodatek CD / przykładowo do zamówienia z następującymi czujnikami dla instalacji odprowadzających ścieki: Dual IR/CO 2, XXS O 2, XXS H 2 S i ewentualnie XXS CO 83 21 050 Zasilanie NiMH (akumulator) 83 18 704 Inne jednostki zasilające patrz cennik Pompka zewnętrzna Dräger X-am 1/2/5000 Stacja kalibrująca i testująca: Dräger E-Cal / Stacja Dräger Bump Test Dräger X-am 2000 + butle z gazem testowym patrz cennik 83 19 400 URZĄDZENIA DO POMIARU GAZU (OCZYSZCZANIE CHEMICZNE) Dräger X-am 5000 Dräger X-am 5600, z rejestratorem danych i zdarzeń, certyfikat producenta oraz dodatek CD / przykładowo do zamówienia z następującymi czujnikami dla instalacji odprowadzających ścieki: Dual IR/CO 2, XXS O 2, XXS H 2 S i czujnik XXS chloru (dwutlenku chloru) lub czujnik XXS ozonu 83 21 050 Zasilanie NiMH (akumulator) 83 18 704 Inne jednostki zasilające patrz cennik Pompka zewnętrzna Dräger X-am 1/2/5000 Stacja kalibrująca i testująca: Dräger E-Cal / Stacja Dräger Bump Test Dräger X-am 2000 + butle z gazem testowym patrz cennik 83 19 400 Dräger X-am 5100 83 22 750 Czujnik XS H 2 O 2
INSTALACJE ODPROWADZAJĄCE ŚCIEKI I OCZYSZCZALNIE 05 INFORMACJE ZAMÓWIENIOWE RURKI WSKAŹNIKOWE DRÄGER ORAZ POMPKA ACCURO Nr katalogowy Rurki wskaźnikowe do pomiaru chloru, dwutlenku chloru, nadtlenku wodoru (H 2 O 2 ) i ozonu (patrz cennik) Pompka accuro do rurek wskaźnikowych Dräger z torbą, otwieraczem do rurek TO 7000 i zestawem części zamiennych 64 00 000 Wąż przedłużający do pompki Dräger accuro, 1 m 64 00 561 Wąż przedłużający do pompki Dräger accuro, 3 m 64 00 077 Wąż przedłużający do pompki Dräger accuro, 10 m 64 00 078 Wąż przedłużający do pompki Dräger accuro, 15 m 64 00 079 ANALIZATOR DRÄGER CMS ORAZ CHIPY Analizator / Remote Dräger CMS 83 17 700 Sonda teleskopowa 100, z akcesoriami 83 16 530 Zestaw węża przedłużającego 10 m (w komplecie pływak i adapter) 83 17 613 Chipy do analizatora Dräger CMS: chlor, nadtlenek wodoru (H 2 O 2 ) patrz cennik APARATY UCIECZKOWE Dräger Saver CF 15 33 50 491 Dräger Oxy K30 S 63 03 000 Dräger PAS Colt (wg EN 402) + maska + butla na sprężone powietrze 33 52 627 OCHRONA DRÓG ODDECHOWYCH Dräger X-plore 6530 (maska pełnotwarzowa, korpus maski EPDM) R 55795 Filtry Dräger X-plore Rd40: 1140 A1B2E2K1 Hg NO P3 R D / CO20 P3 R D 67 38 801 lub filtry Dräger X-plore Rd40: 1140 ABEK2 Hg NO P3 R D / CO20 P3 R D 67 38 814 lub filtry Dräger X-plore Rd40: 1140 B2 P3 R D / CO60 P3 R D 67 38 805 CENTRALA Drägerwerk AG & Co. KGaA Moislinger Allee 53-55 23558 Lubeka, Niemcy www.draeger.com Producent: Dräger Safety AG & Co. KGaA Revalstraße 1 23560 Lubeka, Niemcy PRZEDSTAWICIELSTWA SIEDZIBA GŁÓWNA BYTOM ul. Chorzowska 25 41 902 Bytom Tel. +48 32 28 03 111 Fax +48 32 28 21 032 BIURO HANDLOWE KATOWICE ul. Żelazna 1 40-851 Katowice Tel. +48 32 388 76 60 Fax +48 32 601 26 24 BIURO HANDLOWE WARSZAWA Al. Jerozolimskie 174 02-489 Warszawa Tel. +48 22 333 73 04 Fax +48 22 333 73 05 BIURO HANDLOWE GŁOGÓW Plac Konstytucji 3 Maja 1 67-200 Głogów Tel. +48 76 728 63 18 Fax +48 76 728 63 68 BIURO HANDLOWE RUMIA ul. Grunwaldzka 22 84-230 Rumia Tel. +48 58 671 77 70 Fax +48 58 671 05 50