WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI Delegatura w Krakowie LKR-4101-020-04/2014 P/14/074 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli P/14/074 Ograniczanie skutków susz i powodzi w drodze zwiększania malej retencji wód Jednostka przeprowadzająca kontrolę Kontrolerzy Jednostka kontrolowana Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Krakowie 1. Barbara Madejska specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 92112 z 29 lipca 2014 r., 2. Rafał Rossowski starszy inspektor kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 92111 z 29 lipca 2014 r. (dowód: akta kontroli str. 1-4) Państwowe gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo Piwniczna, 33-350 Piwniczna-Zdrój, ul. Zagrody 32 (dalej: Nadleśnictwo) Kierownik jednostki kontrolowanej Stanisław Michalik Nadleśniczy Nadleśnictwa Piwniczna (dalej: Nadleśniczy) (dowód: akta kontroli str. 5) II. Ocena kontrolowanej działalności Ocena ogólna Uzasadnienie oceny ogólnej Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie 1 podejmowane przez Nadleśnictwo działania w zakresie ograniczania skutków i powodzi w drodze zwiększania małej retencji wód. Nadleśnictwo podjęło działania związane ze zwiększeniem małej retencji na obszarze zarządzanych lasów państwowych. W ich wyniku m.in. zbudowano 25 zbiorników retencyjnych wraz z infrastrukturą oraz przeprofilowano drogi leśne. Uzyskano założone efekty rzeczowe i ekologiczne, w tym zwiększono pojemność retencyjną o 14,5 tys. m 3. Postępowania o udzielenie zamówienia publicznego zostały przeprowadzone zgodnie z ustawą Prawo zamówień publicznych 2. Zlecone roboty zostały wykonane w terminach wynikających z harmonogramów, a podczas ich odbioru nie stwierdzono wad i usterek. Zadania dotyczące małej retencji górskiej realizowano w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 przy wsparciu finansowym realizowanym za pośrednictwem Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Złożone przez Nadleśnictwo wnioski o płatność zostały sporządzone zgodnie z obowiązującym Podręcznikiem wdrażania projektu. W latach 2011-2014 (I półrocze) powodzie i podtopienia spowodowały szkody na drogach i szlakach zrywkowych. Środki finansowe uzyskane z tytułu ubezpieczenia przeznaczono na usuwanie zniszczeń po intensywnych opadach. Nadleśnictwo prowadziło działania informacyjno-promocyjne przyczyniające się do zwiększenia świadomości społecznej z zakresu małej retencji m.in. za pośrednictwem 1 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. 2 Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 907 ze zm.) 2

Ośrodka Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Roztoce Ryterskiej oraz Parku Ekologicznego Płazów i Gadów, na terenie którego wybudowano dwa zbiorniki retencyjne. III. Opis ustalonego stanu faktycznego Opis stanu faktycznego 1. Rozpoznanie zagrożeń z tytułu powodzi i susz oraz potrzeb rozwijania małej retencji wód Zarządzane przez Nadleśnictwo lasy wchodzą w skład Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Beskidu Sądeckiego i są położone na obszarze Natura 2000. Powierzchnia terenu zarządzanego przez Nadleśnictwo wynosiła 13,28 tys. ha, z czego lasy stanowiły 13,13 tys. ha (w tym tereny zalesione 12,81 tys. ha). Nadleśnictwo nie posiadało informacji dotyczących możliwości retencyjnych lasów, a możliwości zatrzymywania wody w obiektach małej retencji w 2011 r. były zerowe. Wskutek realizacji programu małej retencji górskiej powstałe obiekty były zdolne do czasowego zatrzymania 14,5 tys. m³ wody. W latach 2011 2014 (I półrocze), tj. w okresie objętym kontrolą, powodzie i podtopienia wystąpiły na drogach i szlakach zrywkowych, gdzie uszkodzeniu uległy skarpy, rowy oraz obiekty (mosty, brody i przepusty), występujące w pasie drogowym lub na szlaku zrywkowym. Powierzchnia obszarów dotkniętych powodzią lub podtopieniami w 2011 r. stanowiła 40 ha, a w latach 2012-2013 15 ha oraz w I półroczu 2014 r. 84 ha. Straty poniesione przez Nadleśnictwo w wyniku powodzi i podtopień oszacowano łącznie na 1 865,1 tys. zł, z tego 491,5 tys. zł w roku 2011; 199,6 tys. zł w 2012 r.; 168,5 tys. zł w 2013 r. oraz 1 005,5 tys. zł w I półroczu 2014 r. Na usuwanie tych szkód Nadleśnictwo z tytułu ubezpieczenia uzyskało środki finansowe w łącznej wysokości 1 997,9 tys. zł 3. Środki te pozwoliły Nadleśnictwu usunąć skutki zniszczeń wyrządzonych w wyniku powodzi i podtopień. W latach 2011-2014 (I półrocze) środki finansowe wykorzystane na likwidację szkód stanowiły odpowiednio 100 %; 78%; 68%; 100% uzyskanych odszkodowań. Na terenie Nadleśnictwa nie stwierdzono występowania suszy, prowadzącej do zubożenia siedlisk (zamierania drzewostanów) wskutek niedoboru wody. W okresach letnich w partiach przyszczytowych, położonych powyżej 800 m n.p.m czasowo obniżał się poziom wód gruntowych, co szczególnie niekorzystnie wpływało na drzewostany świerkowe, charakteryzujące się płaskim systemem korzeniowym. (dowód: akta kontroli str. 6-59, 61-64, 253) Działania mające ograniczać w przyszłości występowanie powodzi i podtopień, w tym działania w zakresie poprawy retencji wód, ujęte zostały w Planie urządzania lasu dla Nadleśnictwa Piwniczna na lata 2009-2012, Programie Ochrony Przyrody na lata 2009-2018, Prognozie oddziaływania na środowisko projektu Planu urządzania lasu Nadleśnictwa na okres gospodarczy od 1.01.2009 r. do 31.12.2018 r., Programie Gospodarczo-Ochronnym Leśnego Kompleksu Promocyjnego - Lasy Beskidu Sądeckiego z 2006 r. oraz w opracowaniu z 2010 r. pt. Zbiorowiska Roślinne Nadleśnictwa Piwniczna. Głównym celem Nadleśnictwa było utrzymywanie drzewostanów we właściwym stanie, przy czym w wymienionych opracowania odnoszono się także do potrzeby zatrzymywania i retencjonowania wody w możliwie największym zakresie. Na lata 2009-2018 zaplanowano przebudowę drzewostanów, nieprzystosowanych do miejscowych siedlisk, głównie rozpadających się świerczyn na gatunki właściwe na powierzchni kilkuset hektarów, co wpłynie na poprawę zdolności retencyjnych lasu. Nadleśniczy wyjaśnił, że niezwykle ważnym działaniem jest utrzymanie w niepogorszonym stanie zidentyfikowanych siedlisk przyrodniczych, w szczególności siedlisk zlokalizowanych na terenach wokół koryt rzek i potoków oraz terenów podmokłych i zabagnionych. Planowane w wymienionych wyżej dokumentach tzw. działania nietechniczne miały na celu poprawię gospodarki wodnej (ochrona wód powierzchniowych i głębinowych, retencja 3 Z tego w: 2011 r. 450 tys. zł, 2012 r. 255,5 tys. zł, 2013 r. 248,0 tys. zł i w I półroczu 2014 r. 1 044,4 tys. zł. 3

zlewni) i były działaniami wynikającymi z ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach 4. Pominięcie działań technicznych w Programie urządzania lasu wynikało, zgodnie ze złożonymi przez z-cę Nadleśniczego wyjaśnieniami, z braku terenów objętych typową suszą czy terenów, na których dochodzi do zubożenia siedlisk, a także z ukształtowania terenu - wąskie doliny, strome stoki, duże spadki, brak miejsc, gdzie można planować i realizować budowę zbiorników retencyjnych bez przegradzania naturalnych cieków wodnych. Większość cieków (potoków górskich), wyrządzających największe straty w okresie ulewnych opadów w infrastrukturze drogowej i szlakach zrywkowych, jest własnością Skarbu Państwa w zarządzie RZGW w Krakowie 5, w związku z powyższym Nadleśnictwo nie ma możliwości planowania zadań na gruntach zarządzanych przez inne podmioty. Zadania techniczne realizowane przez Nadleśnictwo, wynikające z Programu małej retencji górskiej oraz działania nietechniczne, wynikające z Planu urządzania lasu były działaniami ściśle związanymi z obszarami zagrożonymi szkodami powodziowymi oraz terenami, gdzie dochodziło do czasowych, ale znaczących dla gospodarki leśnej obniżeń poziomu wód gruntowych. W tym zakresie Nadleśnictwo uwzględniało zasady planowania i realizacji małej retencji w Lasach Państwowych, określone w 1997 r. przez Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych. (dowód: akta kontroli str. 7-63) Nadleśnictwo nie uczestniczyło w opracowaniu Programu Małej Retencji Województwa Małopolskiego. (dowód: akta kontroli str. 62-63) Ustalone nieprawidłowości Nie stwierdzono nieprawidłowości w skontrolowanym zakresie. Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie ocenia działania w obszarze rozpoznania zagrożeń z tytułu powodzi i susz oraz potrzeb rozwijania małej retencji wód. 2. Działania podejmowane w celu wykonywania zadań technicznych małej retencji wód oraz ich efekty Opis stanu faktycznego Początkowo w ramach działań małej retencji Nadleśnictwo zamierzało wykonać jeden zbiornik o pojemności 25 tys. m 3 oraz cztery zbiorniki o pojemnościach od 0,5 tys. m 3 do jednego tys. m 3, o łącznej pojemności retencyjnej 27,5 tys. m 3. Wyniki raportu oddziaływania na środowisko tak dużego zbiornika wykluczyły jego budowę, bowiem zbiornik spowodowałby przedzielenie cieku wodnego. W związku z tym zastąpiono jego budowę 21 małymi zbiornikami, umiejscowionymi na terenie zarządzanym przez Nadleśnictwo 6. Realizacja obiektów małej retencji była objęta trzema zadaniami w ramach projektu pn. Przeciwdziałanie skutkom odpływu wód opadowych na terenach górskich. Zwiększenie retencji i utrzymanie potoków oraz związanej z nim infrastruktury w dobrym stanie 7, tj.: Zadanie 1 - Zwiększenie możliwości retencyjnych zlewni potoku Roztoka Mała, przywracanie ciągłości biologicznej cieków oraz budowa budowli spowalniających spływ wody (11 zbiorników, 7 kaszyc, 5 przepustów, 4 brody, 6 kierownic); Zadanie 2 Budowa dwóch zbiorników dla podniesienia retencji (2 zbiorniki); Zadanie 3 - Budowa małych zbiorników retencyjnych w celu ograniczenia spływu wód powierzchniowych na terenie Nadleśnictwa Piwniczna (12 zbiorników - zadanie wyodrębnione z zadania 1). 4 Dz. U. 2011 r., Nr 12, poz. 596 ze zm. 5 Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie. 6 Dziewięć na zlewni potoku Roztoka Mała oraz 12 na pozostałym terenie Nadleśnictwa (Leśnictwa: Roztoka Wielka, Rzyczanów, Wierchomla, Runek oraz Żegiestów). 7 Projekt współfinansowany przez UE ze środków Funduszu Spójności III oś priorytetowa Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska. 4

Łącznie w okresie objętym kontrolą, tj. w latach 2011-2014 (I półrocze), wykonano 35 obiektów, w tym: 25 zbiorników retencyjnych, pięć przepustów, cztery brody, siedem kaszyc, sześć kierownic (kierownice i kaszyce zaliczono jako jeden obiekt, gdyż stanowią zabudowę liniową w jednej zlewni). Rozpoczęcie realizacji zadań nastąpiło 1 grudnia 2011 r. i 20 czerwca 2013 r., natomiast odbioru końcowego dokonano 15 maja 2012 r. i 19 grudnia 2013 r. Ponadto, w ramach małej retencji górskiej, Nadleśnictwo zrealizowało w 2010 r. jedną inwestycję w zakresie przeprofilowania powierzchni szlaku zrywkowego na odcinku 4 km oraz zamontowania drewnianych wodospustów i sączków podziemnych. W wyniku realizacji powyższych zadań osiągnięto wzrost pojemności retencyjnej, która według stanu na 30 czerwca 2014 r. wynosiła 14 511,1 m³. Żadne z wymienionych zadań technicznych małej retencji nie zostało wyszczególnione w Programie Małej Retencji Województwa Małopolskiego. Wszystkie wymienione wyżej zadania objęte były projektem dotyczącym retencji na terenach górskich, realizowanym w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Dokonane oględziny 14 zbiorników retencyjnych potwierdziły ich wykonanie i spełnianie funkcji zgodnych z przeznaczeniem. (dowód: akta kontroli str. 64, 102, 160-201, 252-253, 256-281, 290-302) W okresie objętym kontrolą Nadleśnictwo na ww. zadania poniosło wydatki w łącznej wysokości 1 772,5 tys. zł netto (2 173,4 tys. zł brutto). Źródłem finansowania nakładów netto w wysokości 1 493,5 tys. zł były środki z NFOŚiGW (pozyskane w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko) oraz środki własne Nadleśnictwa w wysokości 279,0 tys. zł 8. (dowód: akta kontroli str. 102-159) Na realizację powyższych zadań Nadleśnictwo dokonało zabezpieczenia środków w planach finansowo-gospodarczych na lata 2011-2013. Nadleśnictwo 13 sierpnia 2010 r. zawarło porozumienie w sprawie współpracy przy realizacji projektu 9 z Państwowym Gospodarstwem Leśnym Lasy Państwowe Dyrekcją Generalną Lasów Państwowych w Warszawie. Porozumienie dotyczyło m.in. zasad realizacji projektu, zakresu rzeczowego oraz efektu ekologicznego projektu, wartości i źródeł finansowania, a także zasad refundacji poniesionych wydatków, ich kwalifikowalności, ewidencji księgowej, monitorowania i sprawozdawczości, informacji i promocji. W porozumieniu określono kwotę ogólną przedsięwzięcia w wysokości 2 756 tys. zł. Wartość realizacji zakresu rzeczowego była dwukrotnie zmieniana 10. Zastępca Nadleśniczego wyjaśnił, że konieczność zwiększenia wartości projektu wynikała z faktu, iż projekt miał być realizowany w okresie wysokich cen na rynku usług budowlanych. Zaszła konieczność unieważnienia przetargu na wykonanie projektu (wraz z uzyskaniem prawomocnego pozwolenia na budowę) dla zadania pn. Budowa dwóch zbiorników na podniesienie retencji, bowiem wpłynęła tylko jedna oferta o wartości przekraczającej o 62% kwotę, jaką zamawiający przeznaczył w 2010 r. na realizację zamówienia. Ostateczna wartość projektu ustalona w harmonogramie rzeczowo-finansowym w marcu 2014 roku wyniosła 1 852,4 tys. zł. (dowód: akta kontroli str. 104-105) Zastępca Nadleśniczego wyjaśnił, że takie obniżenie wartości projektu w stosunku do kosztorysów inwestorskich uzyskano wskutek ogłoszenia przetargu w okresie największego popytu na usługi budowlane. Oferty wykonawców wyłonionych w przetargach ukształtowały się na poziomie od 56% do 64% wartości kosztorysowych. (dowód: akta kontroli str. 221-222) 8 W całym okresie realizacji projektu, tj. w latach 2010-2013, Nadleśnictwo poniosło wydatki kwalifikowalne - 1 852,4 tys. (85%) zł, z tego środki zewnętrzne z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - 1 574,6 tys. zł oraz środki własne 277,9 tys. zł (15%), a ponadto wydatki niekwalifikowalne (środki własne) w wysokości 15,5 tys. zł. 9 Porozumienie nr 0321 I JG/2010 w sprawie współpracy przy realizacji projektu Przeciwdziałanie skutkom odpływu wód opadowych na terenach górskich. Zwiększenie retencji i utrzymanie potoków oraz związanej z nimi infrastruktury w dobrym stanie (dalej: Porozumienie ). 10 Aneks nr 1 z 22 lutego 2013 r. do kwoty 3 256,5 tys. zł, a następnie na podstawie harmonogramu rzeczowo-finansowego z marca 2014 r. do wysokości 1 852,4 tys. zł. 5

Dla zachowania ciągłości finansowania Nadleśnictwo zawarło z Dyrektorem Generalnym Lasów Państwowym porozumienie w sprawie czasowego udostępnienia środków funduszu leśnego 11 w wysokości 1 345,3 tys. zł z terminem realizacji do 30 września 2014 r., na podstawie którego Nadleśnictwo 9 września 2013 r. otrzymało środki. (dowód: akta kontroli str. 97) Nadleśnictwo przekazało do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych pięć wniosków o płatność obejmujących poniesione koszty kwalifikowane w wysokości 1 852,4 tys. zł, w tym środki podlegające refundacji wynosiły 1 574,6 tys. zł. Wnioski zostały złożone terminowo, zawierały niezbędne informacje oraz załączono do nich wymagane dokumenty. Poniesione wydatki, przedstawiane we wnioskach, były zgodne wymogami Podręcznika wdrażania projektu. (dowód: akta kontroli str. 102, 132-134,138-146) Szczegółowa analiza dwóch zamówień publicznych na realizację zadań technicznych małej retencji, które zostały przeprowadzone w 2011 r. dla zadania drugiego oraz w 2013 r. dla zadania pierwszego i trzeciego, wykazała, że wartości zaoferowane przez wykonawców zadań, to odpowiednio zadanie pierwsze i trzecie (łącznie) 1 321 tys. zł oraz zadanie drugie 150 tys. zł. Postanowienia umów zawartych z wykonawcami robót budowlanych były tożsame z projektami umów, stanowiącymi załączniki do SIWZ. Przeprowadzone postępowania były zgodne z ustawą Prawo zamówień publicznych. (dowód: akta kontroli str. 102, 160-196, 226-241, 248-251) Zadania zostały wykonane zgodnie z umowami zawartymi z wykonawcami, w terminach wynikających z harmonogramów rzeczowo-finansowych. Zgodnie z protokołami odbiorów, odbiory końcowe nastąpiły w umownych terminach, a wykonane roboty budowlane były pod względem technicznym zrealizowane w sposób właściwy, z odpowiednich materiałów oraz bez usterek. Małopolski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w Krakowie wydał dla wszystkich obiektów decyzje o pozwoleniu na użytkowanie. (dowód: akta kontroli str. 197-219) W wyniku realizacji projektu Nadleśnictwo uzyskało założone efekty wyrażone wskaźnikami produktu - 36 obiektów 12 oraz rezultatu (pojemność zbiorników), który został przekroczony o 799 m 3 w stosunku do planowanych 13 712 m 3 i ostatecznie wyniósł 14 511 m 3. Działania te były zgodne z zapisami wynikającymi z powołanego wyżej Porozumienia, w którym w zakresie rzeczowym ujęto wskaźnik produktu w ilości 36 szt. oraz wskaźnik rezultatu 13 712 m³. W wyniku realizacji przedmiotowych zadań łączna powierzchnia zbiorników retencyjnych wyniosła 1,65 ha. W wyniku realizacji zadań nastąpiła poprawa stosunków wodnych na powierzchni około 3,7 tys. ha oraz ochrona infrastruktury drogowej na terenach leśnych i poza tymi terenami, tj. na około 15 km szlaków zrywkowych, 21 km dróg leśnych wraz z infrastrukturą oraz łącznie 11 km dróg gminnych i powiatowych. Ponadto ochroną przeciwpowodziową objęto ok. 2,5 tys. mieszkańców. Po realizacji projektu (wg danych orientacyjnych) przepływ wody spowolnił się od 20% do 25% w zlewni potoku Roztoka Mała; od 2% do 3% w zlewni potoku Wierchomlanka; od 10% do 15% w zlewni potoku Młodowskiego oraz 15% w zlewni potoku Sucha Struga. W wyniku zrealizowanego projektu dotychczas osiągnięto zakładane efekty ekologiczne, bowiem poprawa stosunków wodnych wpływa na zwiększenie ilości zbiorowisk roślinnych, a tym samym typów siedliskowych lasu związanych z glebami wilgotnymi, jak osy i łęgi oraz siedlisk lasowych, które posiadają zdecydowanie większe zdolności retencyjne niż siedliska borowe. Ponadto, jak wyjaśnił Zastępca Nadleśniczego, spowolnienie spływu wód opadowych powstrzyma procesy związane z pogłębianiem się koryt potoków górskich i podcinania stoków, co przełoży się na utrzymanie odpowiedniego poziomu wód gruntowych oraz na zmniejszenie zagrożeń powstawania osuwisk na obszarach górskich. Wpłynie to również na zmniejszenie szkód w infrastrukturze leśnej i niżej położonych miejscowościach (Roztoka Ryterska, Rytro, Sucha Struga, Młodów, Wierchomla i Żegiestów). Powstanie sieci małych zbiorników pozytywnie wpłynie na zwierzęta związane ze środowiskiem wodnym lub terenami wilgotnymi (płazy, owady, ptaki, ssaki kopytne). 11 Porozumienie nr EP-363-25-2/2013 z 29 listopada 2013 r. 12 Jedno zadanie wykonane w 2010 r. polegające na przeprofilowaniu drogi leśnej na odcinku 4 km. 6

Uzyskane efekty ekologiczne są zgodne z efektami planowanymi do uzyskania w ramach realizacji projektu małej retencji górskiej, określonymi w 4 Porozumienia. (dowód: akta kontroli str. 102-103, 160-201, 252-258) Ustalone nieprawidłowości Ocena cząstkowa Nie stwierdzono nieprawidłowości w skontrolowanym zakresie. Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie ocenia działania podejmowane w celu wykonywania zadań technicznych małej retencji wód. 3. Inne działania związane z małą retencją wód oraz ich efekty Opis stanu faktycznego Ocena cząstkowa W okresie objętym kontrolą, Nadleśnictwo (wg stanu na 30 czerwca 2014 r.) zrealizowało dwa zadania nietechniczne dotyczące małej retencji wód, tj. przebudowa drzewostanów oraz rewitalizacja jednego zbiornika wodnego. W ramach zadań nietechnicznych wykonano zabiegi z zakresu gospodarki leśnej, tj. przebudowę drzewostanów świerkowych i przedplonowych ulegających rozpadowi, polegającą na przywróceniu naturalnych, dostosowanych do warunków glebowych i klimatycznych gatunków lasotwórczych (jodła, buk, domieszki: jawor, lipa, jesion, czereśnia), pozwalających zachować trwałość tych drzewostanów i pełną realizację przez las funkcji pozaprodukcyjnych i produkcyjnych. W okresie objętym kontrolą wykonano przebudowę drzewostanów na powierzchni 175,25 ha, obejmując nią lasy 10 z 12 leśnictw Nadleśnictwa. Rewitalizacja zbiornika wodnego polegała na oczyszczeniu z namułu oraz usunięciu przerośniętej roślinności. Rewitalizowany obiekt, pełniąc funkcję ekologiczną, ze względu na liczne zasiedlenie przez płazy i gady równocześnie jest obiektem edukacyjnym. (dowód: akta kontroli str. 285-287) Wysokość wydatków poniesionych w kontrolowanym okresie na te zadania wyniosła 1 431,0 tys. zł (1 540,3 tys. zł brutto), w tym środki własne stanowiły 1 004,2 tys. zł (1 113,5 tys. zł brutto) oraz środki z NFOŚiGW 426,8 tys. zł. (dowód: akta kontroli str. 286-287) W ramach działań informacyjnych i popularyzatorskich Nadleśnictwo prowadziło edukację przyrodniczo-leśną, w ramach której odbyły się w latach 2011-2014 (I półrocze) spotkania z kilku tysiącami osób (głównie dzieci i młodzieży), podczas których tematyka prowadzonej hodowli i ochrony lasu, jako głównej metody retencji nietechnicznej, była bardzo szeroko omawiana. Nadleśniczy wyjaśnił również, że przedstawiciele Nadleśnictwa udzielali wywiadów w lokalnej prasie, radiu i telewizji. Tematyka dotycząca poprawy retencji była również realizowana w Ośrodku Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Roztoce Ryterskiej. Ośrodek dysponuje bazą ekspozycyjną i wystawienniczą, a także kilkoma ścieżkami przyrodniczo-edukacyjnymi. (dowód: akta kontroli str. 282-287) Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie ocenia inne działania związane z małą retencją wód. IV. Wnioski W związku z niestwierdzeniem nieprawidłowości Najwyższa Izba Kontroli nie formułuje wniosków pokontrolnych. V. Pozostałe informacje i pouczenia Prawo zgłoszenia zastrzeżeń Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. 7

Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do Dyrektora Delegatury NIK w Krakowie. Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. W związku z niesformułowaniem wniosków pokontrolnych Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Krakowie nie oczekuje odpowiedzi na niniejsze wystąpienie pokontrolne. Kraków, 30 września 2014 r. Kontroler: Barbara Madejska Specjalista kontroli państwowej Podpisał Marcin Kopeć WIcedyrektor... podpis Kontroler: Rafał Rossowski Starszy inspektor kontroli państwowej... podpis 8