Adaptacje i ekranizacje Przygotowali: Michał Nawłoka Thomas Łabno Patryk Kobyłecki Sebastian Drabczak
Romeo i Julia dramat angielskiego pisarza Williama Szekspira napisany we wczesnym stadium jego kariery. Przedstawia historię tragicznej miłości dwojga młodych ludzi, którzy stali się wzorcami romantycznych kochanków. Uważa się, że dramat powstawał w latach 1591 1595, zaś po raz pierwszy został opublikowany w 1597 roku Na podstawie tego dzieła powstało wiele różnych adaptacji i ekranizacji.
Zanim zaczniemy omawiać poszczególne adaptacje filmowe, pokrótce warto wspomnieć o pierwowzorze. "Romeo i Julia" opowiada historię dwojga tytułowych bohaterów, którzy zakochują się w sobie bez pamięci, mimo że pochodzą ze zwaśnionych rodów, od lat toczących ze sobą wojnę. Potajemnie się pobierają, tak aby ich najbliżsi nie wiedzieli, że łączy ich zakazane uczucie, lecz nawet sakrament ślubu nie kończy ich trudności, ponieważ za zabójstwo w walce Romeo zostaje wygnany z Werony, a Julię ojciec zmusza do poślubienia Parysa. W konsekwencji kochankowie razem z ojcem tytułowego bohatera obmyślają misterny plan, który kończy się jednak zupełnie inaczej, niż zakładano. Romeo popełnia bowiem samobójstwo, bo myśli, że Julia nie żyje, a gdy ta budzi się ze snu imitującego śmierć i zastaje martwe ciało ukochanego, również odbiera sobie życie. Widać więc, że dramat Szekspira pełen jest skrajnych emocji, począwszy od ślepej miłości, skończywszy na nienawiści wrogich wobec siebie rodów. Język dzieła jest nad wyraz poetycki i w sposób niezwykle barwny oddaje jego fabułę. Z kolei bohaterowie zostali zarysowani bardzo wyraźnie, jako jednostki o określonej funkcji i jednoznacznych charakterach. Wszystko to składa się na wiekopomne dzieło, które doczekało się licznych adaptacji.
Jednym z pierwszych filmów na podstawie dramatu był amerykański film krótkometrażowy. Powstał w 1908 roku. Był to film niemy Romeo i Julia Romeo and Juliet Gatunek Dramatyczny, romantyczny, krótkometrażowy, film niemy Rok produkcji 1908 rok Data premiery 6 czerwca 1908 Kraj produkcji Stany Zjednoczone Reżyseria J. Stuart Blackton Scenariusz William Szekspir (pierwowzór literacki) Wytwórnia Vitagraph Company of America
Amerykański film z 1936 roku w reżyserii George'a Cukora.
Światowa premiera tego filmu odbyła się 21 sierpnia 1936 roku w Nowym Jorku. W 1937 roku był nominowany do Oskara, nagrody Akademii Filmowej w czterech kategoriach. Niestety nie wygrał w ani jednej z nich.
Romeo i Julia (Franco Zeffirelli, 1968 r.) Adaptacją, od której omówienia chcielibyśmy rozpocząć swoje rozważania, jest wyreżyserowana przez Franco Zeffirellego produkcja nakręcona w 1968 roku. Jej akcja rozgrywa się Weronie, w tym samym okresie, jak ma to miejsce w dramacie Szekspira. Mamy więc do czynienia z renesansowymi, bardzo wiernie oddanymi budynkami i uliczkami, strojami pochodzącymi wprost z tamtej epoki, a nawet z językiem, jakim się wówczas posługiwano. Postaci występujące w filmie wypowiadają się w sposób nad wyraz poetycki i podniosły, szczególnie Romeo i Julia, kiedy mówią o swojej wielkiej miłości.
Nawet dobór aktorów, którzy odgrywają główne role, został zorganizowany tak, aby w pełni odpowiadał oryginałowi napisanemu przez Szekspira. Z tego względu rolę Romea odgrywa siedemnastoletni wówczas Leonard Whiting, zaś Julii czternastoletnia Olivia Hussey. Poza tym reżyser powiela wszystkich innych bohaterów, jak np. Tybalt, Parys, Merkucjo, niania, Benwolio czy rodzice tytułowych kochanków, zachowując ich oryginalny wizerunek i charakter. Oprócz czasu akcji, scenerii, głównych bohaterów powielono również fabułę utworu, w 100% ją odwzorowując i przenosząc na ekran. Chronologia wydarzeń w filmie jest więc identyczna jak w książce, dlatego nie ma żadnych przeinaczeń, a żaden wątek nie zostaje pominięty ani dodany. Można więc pokusić się o stwierdzenie, że film Franco Zeffirellego mówi językiem Szekspira.
Kolejnym dziełem, na które chcielibyśmy zwrócić uwagę, jest powstała w 1996 roku, wyreżyserowana przez Baza Luhrmanna ekranizacja "Romeo i Julii". Jeśli chodzi o fabułę pierwowzoru, to została już ona omówiona, więc nie trzeba jej nikomu przedstawiać. Inaczej jest z wersją kinową, która zaskakuje swoją oryginalnością ze względu na fakt, że renesansowe realia zostały przeniesione do czasów nowoczesnych. Zamiast tradycyjnych rodów mamy wobec tego do czynienia z walczącymi między sobą gangami. W miejsce mieczów wprowadzono natomiast pistolety, a zamiast koni samochody. Oprócz diametralnej zmiany otoczenia pojawiają się różnice w fabule i przeinaczenia imion bohaterów. Ciężko byłoby bowiem wyobrazić sobie sytuację, w której potężnie zbudowany murzyn z pistoletem w dłoni miałby na imię Merkucjo. Mając to na uwadze, reżyser dostosował imiona do stworzonych przez siebie realiów. Jeśli zaś chodzi o fabułę, to różnice widać już na początku filmu, kiedy to Tybalt zabija Merkucja, a Romeo Tybalta.
U Luhrmanna ta scena jest o wiele bardziej rozbudowana i dramatyczna niż u Szekspira. Reżyser wyeliminował także z ostatniej sceny Parysa, który w książce ginie z ręki Romea, lecz w wersji kinowej nie widać jego śmierci. Nie ma w niej również Baltazara, czuwającego z tytułowym bohaterem na cmentarzu. Oprócz tego finałowa scena przedstawiona w filmie różni się tym, że kochankowie umierają nie w zbiorowej mogile rodu Kapuletów, a w kościele. Jednak najbardziej istotna zmiana związana z końcową sceną dotyczy śmierci dwojga głównych bohaterów. W dramacie Szekspira Romeo odnajduje martwą Julię, po czym nie widząc sensu życia, popełnia samobójstwo, zaś kobieta po przebudzeniu, uświadamiając sobie, że jej ukochany nie żyje, zabija się sztyletem. Z kolei w wersji kinowej Romeo wypija truciznę w momencie, gdy Julia jeszcze żyje i słyszy jego słowa
Miejsca, w jakich dzieje się akcja, bohaterowie i wykorzystywane przedmioty pochodzą z naszych czasów, co pozwala reżyserowi na dotarcie do młodszej widowni. Nowoczesny język filmu jest łatwiejszy w odbiorze aniżeli jego pierwowzór, dlatego moim zdaniem Baz Luhrmann sięgnął po taką, a nie inną scenerię. Ponadto reżyser zmienił kilka istotnych scen oraz imiona bohaterów, ale zachował dramatyzm dzieła Szekspira, a także potrafił oddać intensywność miłości Romea i Julii oraz wrogość pomiędzy ich rodami, w tym przypadku gangami. Jeśli chodzi o podobieństwa, to dotyczą one również trzymania się głównej osi fabuły opartej w głównej mierze o tragiczną miłość tytułowych bohaterów. Główne role grają: Leonardo DiCaprio (Romeo), Claire Danes (Julia), John Leguizamo (Tybalt), Paul Rudd (Parys), Harold Perrineau Jr. (Merkucjo)
Dziełem, które jest stworzone stosunkowo niedawno, bo w 2011 roku jest film "Gnomeo i Julia Gnomeo i Julia jest to amerykańsko-brytyjski film animowany z 2011 roku. Fabuła filmu opowiada o ogrodowych porcelanowych krasnalach. Reżyserem produkcji jest Kelly Asbury. Światowa premiera filmu odbyła się 11 lutego 2011, a polska 6 maja 2011 roku.
W porównaniu z innymi produkcjami film ten jest adaptacją najmocniej odbiegającą od pierwowzoru. Właściwie jedyne, co reżyser tej animacji powielił z dramatu Szekspira to: - postaci głównych bohaterów, - wątek zakazanej miłości, jaka się pomiędzy nimi pojawia, - wrogość obozów, z których oni pochodzą.
Poza tym wszystko zostało zmienione, gdyż akcja filmu "Gnomeo i Julia" odbywa się w bardzo nietypowym miejscu, a mianowicie na terenie przydomowych ogródków należących do skłóconych ze sobą sąsiadów. W roli zwaśnionych rodów widzimy natomiast ogrodowe krasnale, z których czerwone to ród Kapuletich, a niebieskie Montekich.
Prowadzą one ze sobą regularną wojnę, wykorzystując w tym celu takie przedmioty jak węże ogrodowe, kosiarki do trawy, a nawet sedes. Brak tu wielu bohaterów obecnych w dramacie Szekspira; Parys pojawia się tylko na chwilę jako całkowite zaprzeczenie pewnego siebie i wyniosłego szekspirowskiego, Tybalt okazuje się największym osiłkiem ze wszystkich skrzatów, a rolę niani pełni nierozgarnięta żaba Żaneta. Bohaterowie dramatu Szekspira w Gnomeo i Julii zostali więc w dużym stopniu przerysowani i przekoloryzowani, a powielono jedynie postaci Romea i Julii oraz ich rodziców.
Filmowa animacja ma inne zakończenie niż książkowy pierwowzór, gdyż nie kończy się śmiercią głównych bohaterów. Ostatnia scena, kiedy to wielka kosiarka przez przypadek trafia w miejsce, gdzie znajdują się Romeo i Julia, kończy się bowiem ich ocaleniem. Jeśli chodzi o film, to jest on pełen humoru i gagów typowych dla tego typu komedii. Brak tu dramatyzmu obecnego w pierwowzorze Szekspira. Reasumując, Gnomeo i Julia to bardzo luźna adaptacja dzieła Szekspira, która w dużym stopniu odbiega pod wieloma względami od pierwowzoru i której humorystyczna forma została dostosowana do najmłodszych widzów.
Inne produkcje na podstawie sztuki Williama Szekspira-,,Romeo i Julia.
W 2013 roku we Włoszech powstał czteroodcinkowy serial telewizyjny pt. Romeo i Julia w reżyserii Riccardo Donna.
A oto zdjęcia z musicali i baletów.