PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK GÓRNICTWA OTWOROWEGO, O STRUKTURZE MODUŁOWEJ

ROGRM NUZNI DL ZWODU TEHNIK GÓRNITW OTWOROWEGO, 311702 O STRUKTURZE MODUŁOWEJ wersja przed recenzją (wersja robocza) z dn. 30.06.2012 s Warszawa 2012 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 1

SIS TREŚI 1. TY ROGRMU: modułowy... 3 2. RODZJ ROGRMU: liniowy... 3 3. UTORZY, REENZENI I KONSULTNI ROGRMU NUZNI:... 3 4. ODSTWY RWNE KSZTŁENI ZWODOWEGO... 3 5. ELE OGÓLNE KSZTŁENI ZWODOWEGO... 4 6. RZEDMIOTY ROZSZERZONE W TEHNIKUM... 4 7. KORELJ ROGRMU NUZNI DL ZWODU TEHNIK GÓRNITW OTWOROWEGO Z ODSTWĄ ROGRMOWĄ KSZTŁENI OGÓLNEGO... 5 8. INFORMJ O ZWODZIE TEHNIK GÓRNITW OTWOROWEGO... 5 9. UZSDNIENIE OTRZEY KSZTŁENI W ZWODZIE TEHNIK GÓRNITW OTWOROWEGO... 6 10. OWIĄZNI ZWODU TEHNIK GÓRNITW OTWOROWEGO Z INNYMI ZWODMI... 6 11. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTŁENI W ZWODZIE TEHNIK GÓRNITW OTWOROWEGO... 7 12. LN NUZNI DL ZWODU TEHNIK GÓRNITW OTWOROWEGO... 9 13. ROGRMY NUZNI DL OSZZEGÓLNYH MODUŁÓW... 11 1. 311702.M1. rowadzenie prac geologicznych i górniczych... 13 2. 311702.M2. Eksploatowanie maszyn i urządzeń górniczych... 31 3. 311702.M3. Otworowe eksploatowanie złóż... 40 4. 311702. M4. rowadzenie wydobycia i zagospodarowania ropy naftowej i gazu ziemnego... 50 5. raktyki zawodowe... 71 ZŁĄZNIKI... 77 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 2

TY SZKOŁY: TEHNIKUM 1.TY ROGRMU: MODUŁOWY 2.RODZJ ROGRMU: LINIOWY 3.UTORZY, REENZENI I KONSULTNI ROGRMU NUZNI: utorzy: mgr inż. Marta Łuszcz, mgr inż. Wojciech ebo Recenzenci: Konsultanci: 4.ODSTWY RWNE KSZTŁENI ZWODOWEGO rogram nauczania dla zawodu opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami prawnymi: Ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw Rozporządzeniem w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Rozporządzeniem w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach. Rozporządzeniem w sprawie ramowych planów nauczania. Rozporządzeniem zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. rawo geologiczne i górnicze; rawo ochrony środowiska; Ustawa o odpadach wydobywczych; Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie kwalifikacji w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego; Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi; rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 3

Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie ratownictwa górniczego; Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i dministracji w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach; 5.ELE OGÓLNE KSZTŁENI ZWODOWEGO Opracowany program nauczania pozwoli na osiągnięcie co najmniej następujących celów ogólnych kształcenia zawodowego: elem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy. Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników. W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy. W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. 6.RZEDMIOTY ROZSZERZONE W TEHNIKUM W programie nauczania dla zawodu technik górnictwa otworowego uwzględniono przedmioty ogólnokształcące: geografia i język obcy nowożytny, których nauka odbywać się będzie na poziomie rozszerzonym oraz uwzględniono przedmiot historia i społeczeństwo, jako przedmiot uzupełniający. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 4

7.KORELJ ROGRMU NUZNI DL ZWODU TEHNIK GÓRNITW OTWOROWEGO Z ODSTWĄ ROGRMOWĄ KSZTŁENI OGÓLNEGO rogram nauczania dla zawodu technik górnictwa otworowego uwzględnia aktualny stan wiedzy o zawodzie ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe technologie i najnowsze koncepcje nauczania. rogram uwzględnia także zapisy zadań ogólnych szkoły i umiejętności zdobywanych w trakcie kształcenia w szkole ponadgimnazjalnej umieszczonych w podstawach programowych kształcenia ogólnego, w tym: 1) umiejętność zrozumienia, wykorzystania i refleksyjnego przetworzenia tekstów, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; 2) umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; 3) umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody lub społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych; 5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi; 6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; 7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; 8) umiejętność pracy zespołowej. W programie nauczania dla zawodu technik górnictwa otworowego uwzględniono korelację treści z kształceniem ogólnym polegające na wcześniejszym osiąganiu efektów kształcenia w zakresie przedmiotów ogólnokształcących. Dotyczy to przede wszystkim takich przedmiotów jak: geografia i język obcy nowożytny, a także podstawy przedsiębiorczości i edukacja dla bezpieczeństwa. Zastosowanie rozszerzeń z tych przedmiotów pozwoli na przybliżenie uczniom zagadnień związanych z orientacją i pracą w terenie, oraz z dokumentacją utworzoną w języku obcym. 8.INFORMJ O ZWODZIE TEHNIK GÓRNITW OTWOROWEGO Technik górnictwa otworowego jest zawodem związanym z eksploatacją kopalin metodą otworową. Metodę tą stosuje się przy wydobywaniu ropy naftowej i gazu ziemnego oraz innych kopalin użytecznych bogactw naturalnych. Kształcenie w tym zwodzie ma wieloletnią tradycję, a absolwenci znajdują pracę w przedsiębiorstwach wydobywających nie tylko ropę naftową, a także sól kamienną, siarkę, miedź, wody mineralne i termalne. Zapotrzebowanie na paliwa ciekłe pochodzące przeróbki ropy naftowej, a także na gaz ziemny ciągle wzrasta, nie tylko w olsce, ale i na całym świecie. Wydobywanie tych surowców ma coraz większe znaczenie, dlatego znaczenie tego zawodu jest ważne dla gospodarki każdego kraju, który dysponuje złożami tych kopalin. bsolwent w zawodzie Technik górnictwa otworowego zgodnie z posiadaną wiedzą i umiejętnościami przygotowany będzie do podejmowania pracy w przedsiębiorstwach górniczych i geologicznych stosujących w zakresie swojej działalności otworowe technologie, prowadzenia własnej działalności gospodarczej w zakresie górnictwa otworowego (zgodnie z obowiązującymi standardami prawnymi), kierowaniem zespołami ludzkimi (zgodnie z rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 5

obowiązującymi branżowymi standardami prawnymi), kierowaniem ruchem zakładu górniczego (po ukończeniu studiów w specjalności branżowej oraz potwierdzeniu kwalifikacji zgodnie z obowiązującymi branżowymi przepisami prawnymi), wykonywania czynności zawodowych wymagających specjalnych kwalifikacji górniczych (po potwierdzeniu tych kwalifikacji zgodnie z obowiązującymi branżowymi przepisami prawnymi) oraz w szkolnictwie zawodowym (po ukończeniu studiów i specjalności nauczycielskiej zgodnie z obowiązującymi standardami kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela). 9.UZSDNIENIE OTRZEY KSZTŁENI W ZWODZIE TEHNIK GÓRNITW OTWOROWEGO Zapotrzebowanie na paliwa ciekłe pochodzące z przeróbki ropy naftowej, a także na gaz ziemny ciągle wzrasta, nie tylko w olsce, ale i na całym świecie. Wydobywanie tych surowców ma bardzo duże znaczenie dla gospodarki każdego państwa. by umożliwić zagospodarowanie złóż surowców energetycznych eksploatowanych metodą otworową, niezbędne jest wykształcenie odpowiedniej kadry technicznej. Trwające w olsce poszukiwania złóż szczególnie zasobów surowców energetycznych, a także złóż wód termalnych otwierają nowe atrakcyjne miejsca w powstających kopalniach eksploatacji otworowej. oraz większe zapotrzebowanie na ropę naftową i gaz ziemny daje szansę podjęcia ciekawej i wysoko płatnej pracy w olsce lub na świecie. Ostanie lata sprawiły, że wykwalifikowani fachowcy są ciągle poszukiwani przez firmy wydobywcze i poszukiwawcze. Szanse pracy daje także duża liczba inwestycji budowlanych w olsce; z pracami takimi wiążą się zawsze odwierty techniczne. Duże zapotrzebowanie rynku na wysokiej jakości wodę dla celów spożywczych otwiera duże możliwości dla osób przedsiębiorczych na prowadzenie własnej działalności gospodarczej na podbudowie uzyskanego zawodu związanej z wykonywaniem głębinowych ujęć wody. Ukończenie tego kierunku daje również możliwość kontynuacji nauki na wszystkich uczelniach technicznych w tym również studiów kierunkowych. 10.OWIĄZNI ZWODU TEHNIK GÓRNITW OTWOROWEGO Z INNYMI ZWODMI odział zawodów na kwalifikacje czyni system kształcenia elastycznym, umożliwiającym uczącemu się uzupełnianie kwalifikacji stosownie do potrzeb rynku pracy, własnych potrzeb i ambicji. Wspólne kwalifikacje mają zawody kształcone na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej i technikum, np. dla zawodu górnik eksploatacji otworowej wyodrębniona została kwalifikacja M.9 Eksploatacja otworowa złóż, która stanowi podbudowę kształcenia w zawodzie technik górnictwa otworowego. Technik górnictwa otworowego ma kwalifikację właściwą dla zawodu M.40. Organizacja i prowadzenie eksploatacji otworowej złóż, która jest nadbudową do kwalifikacji bazowej M.9. osiada wspólne efekty kształcenia stanowiące podbudowę dla zawodów w ramach obszaru mechanicznego i górniczo-hutniczego KZ(M.a) mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych, zegarmistrz, optykmechanik, mechanik precyzyjny, mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych, mechanik-monter maszyn i urządzeń, mechanik pojazdów samochodowych, operator obrabiarek skrawających, ślusarz, kowal, monter kadłubów okrętowych, blacharz samochodowy, blacharz, lakiernik, technik optyk, technik mechanik lotniczy, technik mechanik okrętowy, technik budownictwa okrętowego, technik pojazdów samochodowych, technik mechanizacji rolnictwa, technik mechanik, monter mechatronik, elektromechanik pojazdów samochodowych, technik mechatronik, technik transportu rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 6

drogowego, technik energetyk, modelarz odlewniczy, technik wiertnik, technik górnictwa podziemnego, technik górnictwa otworowego, technik górnictwa odkrywkowego, technik przeróbki kopalin stałych, technik odlewnik, technik hutnik, operator maszyn i urządzeń odlewniczych, operator maszyn i urządzeń metalurgicznych, operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej, operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, złotnik-jubiler oraz grupy zawodów górniczych KZ (M.e) wiertacz, górnik eksploatacji podziemnej, górnik eksploatacji otworowej, górnik odkrywkowej eksploatacji złóż, technik wiertnik, technik górnictwa podziemnego, technik górnictwa otworowego, technik górnictwa odkrywkowego. Kwalifikacja Symbol zawodu Zawód Elementy wspólne M.9 Eksploatacja otworowa złóż 811301 Górnik eksploatacji otworowej KZ(M.e) M.40. Organizacja i prowadzenie eksploatacji otworowej złóż 311702 Technik górnictwa otworowego 311702 Technik górnictwa otworowego OMZ KZ(M.e) KZ(M.a) 11.ELE SZZEGÓŁOWE KSZTŁENI W ZWODZIE TEHNIK GÓRNITW OTWOROWEGO bsolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik górnictwa otworowego powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) obsługiwania odwiertów oraz maszyn i urządzeń stosowanych podczas wydobywania ropy naftowej, gazu ziemnego, wód podziemnych, soli kamiennej i siarki otworami wiertniczymi; 2) prowadzenia procesów technologicznych związanych z wydobywaniem kopalin metodą otworową; 3) organizowania i nadzorowania racjonalnej eksploatacji złóż surowców mineralnych, rozpoznawanie zagrożeń naturalnych i zapobieganie im; 4) prowadzenia dokumentacji zakładu górnictwa otworowego. Do wykonywania zadań zawodowych niezbędne jest osiągnięcie efektów kształcenia określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie technik górnictwa otworowego: efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów (H, DG, JOZ, KS i OMZ); efekty kształcenia stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach KZ(M.a): mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych, zegarmistrz, optyk-mechanik, mechanik precyzyjny, mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych, mechanik-monter maszyn i urządzeń, mechanik pojazdów samochodowych, operator obrabiarek skrawających, ślusarz, kowal, monter kadłubów okrętowych, blacharz samochodowy, blacharz, lakiernik, technik optyk, technik mechanik lotniczy, technik mechanik okrętowy, technik budownictwa okrętowego, technik pojazdów samochodowych, technik mechanizacji rolnictwa, technik rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 7

mechanik, monter mechatronik, elektromechanik pojazdów samochodowych, technik mechatronik, technik transportu drogowego, technik energetyk, modelarz odlewniczy, technik wiertnik, technik górnictwa podziemnego, technik górnictwa otworowego, technik górnictwa odkrywkowego, technik przeróbki kopalin stałych, technik odlewnik, technik hutnik, operator maszyn i urządzeń odlewniczych, operator maszyn i urządzeń metalurgicznych, operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej, operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, złotnik-jubiler; efekty stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach KZ (M.e): wiertacz, górnik eksploatacji podziemnej, górnik eksploatacji otworowej, górnik odkrywkowej eksploatacji złóż, technik wiertnik, technik górnictwa podziemnego, technik górnictwa otworowego, technik górnictwa odkrywkowego efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji M.9. Eksploatacja otworowa złóż, oraz M.40. Organizacja i prowadzenie eksploatacji otworowej złóż wyodrębnionych w zawodzie. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 8

12. LN NUZNI DL ZWODU TEHNIK GÓRNITW OTWOROWEGO Zgodnie z Rozporządzeniem MEN w sprawie ramowych planów nauczania w 4-letnim technikum minimalny wymiar godzin na kształcenie zawodowe wynosi 1470 godzin, z czego na kształcenie zawodowe teoretyczne zostanie przeznaczonych minimum 735 godzin, a na kształcenie zawodowe praktyczne 735 godzin. W podstawie programowej kształcenia w zawodzie technik górnictwa otworowego minimalna liczba godzin na kształcenie zawodowe została określona dla efektów kształcenia i wynosi: na kształcenie w ramach kwalifikacji M.9. Eksploatacja otworowa złóż przeznaczono minimum 620 godzin, na kształcenie w ramach kwalifikacji M.40. Organizacja i prowadzenie eksploatacji otworowej złóż przeznaczono minimum 250 godzin. na kształcenie w ramach efektów wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia przeznaczono minimum 480 godzin. Tabela 3. lan nauczania dla programu o strukturze przedmiotowej Lp. Modułowe kształcenie zawodowe Obowiązkowe zajęcia edukacyjne Klasa I II III IV I II I II I II I II Liczba godzin w cyklu kształcenia tygodniowo 1 M1. rowadzenie prac geologicznych i górniczych 9 9 9 270 2 M2. Eksploatowanie maszyn i urządzeń górniczych 18 6 12 360 3 M3. Otworowe eksploatowanie złóż 12 15 13,5 405 4 M4. rowadzenie wydobycia i zagospodarowania ropy naftowej i gazu ziemnego raktyki zawodowe łącznie 15 16 15,5 465 Łączna liczba godzin kształcenia zawodowego 9 9 18 18 15 15 16 0 50 1500 *zajęcia odbywają się w pracowniach szkolnych, warsztatach szkolnych, centrach kształcenia praktycznego oraz u pracodawcy. w III klasie 4 tygodnie - 160 godzin EGZMIN OTWIERDZJĄY IERWSZĄ KWLIFIKJĘ M.9. ODYW SIĘ OD KONIE DRUGIEGO SEMESTRU KLSY DRUGIEJ. EGZMIN OTWIERDZJĄY TRZEIĄ KWLIFIKJĘ M.40. ODYW SIĘ OD KONIE IERWSZEGO SEMESTRU KLSY ZWRTEJ. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 9

Wykaz działów modułowych dla zawodu technik górnictwa otworowego Nazwa przedmiotu 1.311702.M1. rowadzenie prac geologicznych i górniczych - 270 godzin 2.311702.M2. Eksploatowanie maszyn i urządzeń górniczych 360 godziny 3.311702.M3. Otworowe eksploatowanie złóż 405 godzin 4.311702.M4. rowadzenie wydobycia i zagospodarowania ropy naftowej i gazu ziemnego 465 godzin 5.raktyki zawodowe Liczba godzin Nazwa działu przewidziana na dział 1.1.311702. M1.J1 Rozpoznawanie budowy geologicznej Ziemi 55 1.2.311702. M1.J2 Rozpoznawanie metod wykonywania wyrobisk górniczych 55 1.3.311702. M1.J3. Stosowanie języka obcego w górnictwie 60 1.4.311702. M1.J4. Rozpoznawanie zagrożeń i stosowanie przepisów prawa geologicznego i górniczego przy prowadzeniu prac geologicznych i górniczych 70 1.5.311702. M1.J5 rowadzenie działalności gospodarczej w górnictwie. 30 2.1.311702. M2.J1. Obsługiwanie urządzeń napowierzchniowych otworów eksploatacyjnych. 160 2.2.311702. M2.J2. Obsługiwanie urządzeń do transportu i magazynowania kopalin 130 2.3.311702. M2.J3. Rozpoznawanie zagrożeń i stosowanie przepisów prawa geologicznego i górniczego podczas eksploatowania maszyn i urządzeń górniczych. 70 3.1.311702. M3.J1. Obsługiwanie odwiertów eksploatacyjnych 155 3.2.311702. M3.J2. Rozpoznawanie składu i zanieczyszczeń ropy naftowej i gazu ziemnego. 170 3.3.311702. M3.J3. Rozpoznawanie zagrożeń i stosowanie przepisów prawa geologicznego i górniczego podczas eksploatacji otworowej złóż. 80 4.1.311702.M4J1.Organizowanie procesu wydobycia kopalin otworami wiertniczymi 180 4.2.311702.M4J2. Wykonywanie pomiarów wgłębnych w odwiertach eksploatacyjnych 85 4.3.311702.M4J3. Organizacja oczyszczania ropy naftowej 70 4.4.311702.M4J3. Magazynowanie i transport ropy naftowej i gazu ziemnego 70 5.1.Obsługa i obróbka odwiertów eksploatacyjnych 5.2.Oczyszczanie ropy naftowej i gazu ziemnego 160 5.3.Transport i magazynowanie ropy naftowej i gazu ziemnego w zbiornikach rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 10

13.ROGRMY NUZNI DL OSZZEGÓLNYH MODUŁÓW W programie nauczania dla zawodu technik górnictwa otworowego zastosowano taksonomię celów. Niemierko 1.rowadzenie prac geologicznych i górniczych 2.Eksploatowanie maszyn i urządzeń górniczych 3.Otworowe eksploatowanie złóż 4.rowadzenie wydobycia i zagospodarowania ropy naftowej i gazu ziemnego 5.raktyki zawodowe 270 godzin 360 godzin 405 godzin 120 godzin 160 godzin rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 11

14.Mapa dydaktyczna 311702 technik górnictwa otworowego 311702.M1 311702.M1J1 311702.M1J3 311702.M1J4 311702.M1J5 311702.M1J2 311702.M2 311702.M2 311702.M2J1 311702.M2J2 311702.M2J3 311702.M3J1 311702.M3J2 311702.M3J3 311702.M4J1 311702.M4 311702.M4J3 311702.M4J2 311702.M4J4 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 12

1.311702.M1. rowadzenie prac geologicznych i górniczych 5.4.311702. M1.J1 Rozpoznawanie budowy geologicznej Ziemi 5.5.311702. M1.J2 Rozpoznawanie metod wykonywania wyrobisk górniczych 5.6.311702. M1.J3. Stosowanie języka obcego w górnictwie 5.7. 311702. M1.J4. Rozpoznawanie zagrożeń i stosowanie przepisów prawa geologicznego i górniczego przy prowadzeniu prac geologicznych i górniczych 5.8.311702. M1.J5. rowadzenie działalności gospodarczej w górnictwie. 1.1. 311702. M1.J1 Rozpoznawanie budowy geologicznej Ziemi Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KS(3)1. zanalizować rezultaty działań; udowa Ziemi. KS(6)1. doskonalić techniki wykonywania rysunku technicznego; Zarys tektoniki i neotektoniki. rocesy endo i egzogeniczne. KS(8)1. ocenić ryzyko podejmowanych działań; Minerały i skały. H(4)9.okreslić zasady bezpiecznej obsługi maszyn i urządzeń wiertniczych. Wiadomości o wodach podziemnych. Własności hydrogeologiczne i inżynierskie skał. H(5)1. zapobiec zagrożeniom wynikającym z wykonywania zadań Historia Ziemi. zawodowych; Gudowa geologiczna olski. KZ(M.e)(1)1. określić budowę Ziemi i scharakteryzować sfery Ziemi. Nauka o złożach. KZ(M.e)(1)2. omówić występowanie i wyjaśnić pochodzenie wód podziemnych. odstawowe zasady badań geologicznych. KZ(M.e)(1)3. scharakteryzować okresy geologiczne i rozwój życia na Ziemi. KZ(M.e)(1)4. omówić budowę geologiczną olski na tle jednostek strukturalnych Europy. KZ(M.e)(1)5. scharakteryzować budowę geologiczną olski i omówić zasobność surowcową poszczególnych jednostek. KZ(M.e)(2)1. wymienić podstawowe grupy minerałów i scharakteryzować podstawowe minerały danej grupy. KZ(M.e)(2)2. określić cechy i własności minerałów. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 13

KZ(M.e)(2)3. scharakteryzować procesy skałotwórcze. KZ(M.e)(2)4. rozpoznać makroskopowo skały osadowe, magmowe i metamorficzne. KZ(M.e)(2)5. określić własności hydrogeologiczne i inżynierskie skał. M.9.1(1)1 Scharakteryzować metody dowiercania do złoża. lanowane zadania Makroskopowe rozpoznawanie skał. Uczniowie zostają podzieleni na cztero osobowe grupy. Każda grupa ma przygotować zestaw 8 skał o różnym pochodzeniu genetycznym tj. osadowe, magmowe i metamorficzne. Uczniowie szukają skał w zasobach zgromadzonych w klasopracowni geologii. Każda grupa pracuje 10 minut, wybiera okazy i opisuje je. Nauczyciel kontroluje poprawność wykonania zadania i ocenia aktywność pracy poszczególnych uczniów. o skończonej pracy uczniowie wymieniają się zestawami i rozpoznają makroskopowo skał zgromadzone przez kolegów. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne jednostki modułowej Rozpoznawanie budowy geologicznej Ziemi. powinny być prowadzone w pracowni górnictwa otworowego wyposażonej w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu, z projektorem multimedialnym, stanowiska geologiczne (jedno stanowisko dla dwóch uczniów), wyposażone w: modele krystalograficzne minerałów, minerały i skały, modele przekroju złóż surowców mineralnych, rdzenie wiertnicze, eksponaty skamieniałości przewodnich, atlas mineralogiczny i petrograficzny, próbki kopalin. Środki dydaktyczne róbki skał i minerałów, rdzenie wiertnicze i plansze lub dokumenty multimedialne przedstawiające budowę Ziemi, formy tektoniczne i mikroskopowe obrazy skał i minerałów. Zalecane metody dydaktyczne Jednostka modułowa Rozpoznawanie budowy geologicznej Ziemi. wymaga stosowania podających i praktycznych metod kształcenia. Zaplanowane do osiągnięcia efekty kształcenia przygotowują ucznia do rozpoznawania minerałów i skał oraz ich rozmieszczenia w skorupie ziemskiej,. rzygotowują ucznia do analizy procesów geologicznych zachodzących współcześnie i w minionych epokach geologicznych. ozwalają na poznanie dziejów Ziemi i tworzenia się złóż kopalin użytecznych. Zalecaną metodą jest pokaz z objaśnieniem i ćwiczenie przedmiotowe. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie oraz grupowo. Grupy maksymalnie 15 osobowe. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Oceny osiągnięć edukacyjnych uczniów należy dokonać przez ocenę ćwiczeń wykonywanych na lekcji i opracowań artykułów z czasopism branżowych, dotyczących rozpoznania warunków złożowych eksploatowanych złóż w olsce (np. Wiadomości naftowe i gazownicze, rzegląd geologiczny. W ocenie należy uwzględnić następujące kryteria ogólne: zawartość merytoryczną, sposób prezentacji (układ, czytelność, czas). rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 14

Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 1.2. 311702. M1.J2 Rozpoznawanie metod wykonywania wyrobisk górniczych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KS(1)1. zastosować zasady kultury osobistej; Historia wiertnictwa. KS(3)2. uświadomić sobie konsekwencje działań; odział i ogólna charakterystyka metod wiercenia. KS(5)1. przewidzieć sytuacje wywołujące stres; Urządzenia wiertnicze. rzewód wiertniczy. KS(6)2. aktualizować wiedzę z zakresu prawa górniczego ; Narzędzia wiercące. KS(8)2. wykonać czynności pracy zgodnie z obowiązującym prawem łuczka wiertnicza i zaczyny cementowe. Technologia wykonywania otworów KS(9)1. zastosować techniki negocjacyjne; wiertniczych. KS(10)1. doskonalić swoje umiejętności komunikacyjne; Konstrukcje otworów wiertniczych. H(4)2. określić skutki zagrożeń w poszczególnych procesach pracy; adania techniczne próbek wiertniczych. Udostępnianie horyzontów produktywnych. H(5)1. zapobiec zagrożeniom wynikającym z wykonywania zadań warie wiertnicze. zawodowych; H(6)6. określić skutki oddziaływania czynników niebezpiecznych na organizm człowieka związanych z otworową eksploatacją kopalin; bh(7)1. wskazać środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze niezbędne podczas wykonywania zadań zawodowych przy obsłudze odwiertów eksploatacyjnych; H(8)1. określić zasady doboru środków ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych; H(9)1. wymienić przepisy prawne regulujące prowadzenie eksploatacji otworowej; H(10)1. zidentyfikować stany zagrożenia życia i zdrowia podczas wykonywania zadań zawodowych; rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 15

KZ(M.e)(2)1. wymienić podstawowe grupy minerałów i scharakteryzować podstawowe minerały danej grupy. KZ(M.e)(2)2. określić cechy i własności minerałów. KZ(M.e)(2)3. scharakteryzować procesy skałotwórcze. KZ(M.e)(2)4. rozpoznać makroskopowo skały osadowe, magmowe i metamorficzne. KZ(M.e)(2)5. określić własności hydrogeologiczne i inżynierskie skał. KZ(M.e)(2)6. scharakteryzować procesy tworzenia złóż, podstawowe kopaliny tworzące złoża surowców użytecznych w olsce oraz formy występowania złóż. KZ(M.e)(3)5. Omówić znaczenie i rozwój wiertnictwa w olsce. KZ(M.e)(3)6. Omówić metody wykonywania otworów wiertniczych. KZ(M.e)(3)7. Dokonać podziału wierceń ze względu na średnicę i przeznaczenie. KZ(M.e)(3)8. Omówić budowę i podzespoły urządzeń wiertniczych do wierceń obrotowych. KZ(M.e)(3)9. Scharakteryzować budowę i pracę narzędzi wiercących. KZ(M.e)(3)10. Wyjaśnić utrudnienia i awarie wiertnicze i sposoby ich likwidacji. KZ(M.e)(4)1. stosować programy symulacyjne; p D M.9.1(8)1. Określić warunki powstawania złóż ropno-gazowych. M.9.1(8)2. Scharakteryzować budowę geologiczną typowych złóż ropno - gazowych. M.9.1(8)3. Zdefiniować energię złożową i systemy energetyczne złóż ropy i gazu. M.9.1(8)4. Zdefiniować występowanie depresji w otworze i leja depresyjnego. M.9.1(8)5. Zdefiniować ciśnienie denne ruchowe i ciśnienie statyczne. M.9.1(8)6. Omówić warunki dopływu gazu i ropy do odwiertu. M.9.1(12)1. Określić cel i rodzaje prac wchodzących w zakres obróbki odwiertów eksploatacyjnych. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 16

M.9.1(12)2. Scharakteryzować urządzenia i narzędzia do wykonania obróbki p odwiertów. M.9.1(12)3. Określić przebieg obróbki odwiertów samoczynnych i pompowanych. M.9.1(13)1. Wyjaśnić konieczność stosowania zabiegów intensyfikacji wydobycia kopalin. M.9.1(13)2. Omówić zasadę i przebieg zabiegu szczelinowania. lanowane zadania Uczniowie otrzymują polecenie rozpoznania narzędzi zwiercających i określenia jego rodzaju. Nauczyciel prezentuje na ekranie zdjęcia różnych typów świdrów i koronek wiertniczych. Uczniowie rozpoznają na rysunku narzędzie i opisują go w tabeli podanej przez nauczyciela i zapisanej w zeszycie. o prezentacji nauczyciel ponownie wznawia pokaz, wskazuje ucznia, który podaje swój opis. Nauczyciel ocenia prawidłowość opisu a pozostali uczniowie uzupełniają tabele o prawidłowy opia. Dokonują również samooceny pracy. rzykład wypełnienia tabeli Nr zdjęcia świder/ koronka Rodzaj I. świder diamentowy II koronka rdzeniowa gryzowa Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne jednostki modułowej Rozpoznawanie metod wykonywania wyrobisk górniczych powinny być prowadzone w pracowni górnictwa otworowego, wyposażonej w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu, z projektorem multimedialnym i lampą typu Lumens umożliwiająca projekcję obrazu na ekran, stanowiska wiertnictwa (jedno stanowisko dla czterech uczniów), wyposażone w: narzędzia wiertnicze, projekty geologiczno-techniczne odwiertu, modele maszyn i urządzeń wiertniczych, katalogi, normy i instrukcje dotyczące maszyn i urządzeń wiertniczych Środki dydaktyczne: lansze lub dokumenty multimedialne przedstawiające urządzenia i narzędzia wiertnicze oraz sprzęt do badań laboratoryjnych umożliwiający badanie rdzeni wiertniczych i płynów złożowych. Zalecane metody dydaktyczne: Jednostka modułowa Rozpoznawanie metod wykonywania wyrobisk górniczych wymaga stosowania podających i praktycznych metod kształcenia. Zaplanowane do osiągnięcia efekty kształcenia przygotowują ucznia do rozpoznawania metod wiercenia i prowadzenia pomiarów parametrów płuczki i właściwości rdzeni wiertniczych. Zalecaną metodą jest pokaz z objaśnieniem i ćwiczenie przedmiotowe. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie oraz grupowo. Grupy maksymalnie 15 osobowe. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 17

ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Oceny osiągnięć edukacyjnych uczniów należy dokonać przez ocenę sprawdzianów pisemnych oraz ćwiczeń wykonywanych na lekcji. W ocenie wykonania ćwiczeń należy uwzględnić następujące kryteria ogólne: zawartość merytoryczną, sposób prezentacji (układ, czytelność, czas). Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 1.3. 311702. M1.J3. Stosowanie języka obcego w górnictwie Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia JOZ(1)1.posłużyć się poprawnie kontekstem w zrozumieniu wypowiedzi z użyciem specjalistycznego słownictwa stosowanego podczas wykonywania zadań zawodowych technika górnictwa otworowego; JOZ(1)2.zabrać głos w dyskusji na temat wysłuchanego tekstu dotyczącego wykonywania zadań zawodowych technika górnictwa podziemnego; JOZ(1)3.przeczytać i przetłumaczyć prawidłowo otrzymaną dokumentację związaną z wykonywanymi zadaniami zawodowymi; JOZ(1)4. przeczytać i przetłumaczyć korespondencję otrzymywaną za pomocą poczty elektronicznej, JOZ(2)1.określić w języku obcym czynności związane z wykonywaniem typowych zadań zawodowych technika górnictwa otworowego; JOZ(2)2.zaplanować rozmowę z pracownikiem lub pracodawcą w języku obcym zawodowym z uwzględnieniem wypowiedzi pracownika służb technicznoruchowych D otworowego zakładu górniczego; JOZ(2)3.przeprowadzić szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie wykonywanych zadań zawodowych w języku obcym; D JOZ(2)4.zastosować zwroty grzecznościowe w rozmowach z pracownikami, pracodawcą lub przełożonym, zgodnie z zasadami gramatyki; JOZ(2)5. posłużyć się językiem obcym w zakresie wspomagającym wykonywane Słownictwo związane z wykonywaniem zadań zawodowych, szczególnie dotyczące górnictwa otworowego. rowadzenie szkoleń w języku obcym. Rozmowa dotycząca przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z pracownikiem i pracodawcą. Zastosowanie zwrotów grzecznościowych. Wydawanie poleceń. Organizacja stanowiska pracy. rzygotowanie materiałów propagujących tematykę z zakresu otworowej techniki górniczej. odsłuchiwanie materiałów tematycznych audiowideo, nalizowanie katalogów obcojęzyczne, nalizowanie folderów obcojęzyczne, Stosowanie słowników specjalistycznych Regulaminy i instrukcje stanowiskowe w języku rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 18

zadań zawodowych technika górnictwa podziemnego z zastosowaniem poprawnej terminologii; JOZ(2)6. zinterpretować typowe pytania stawiane przez współpracowników, przełożonych w zakresie zadań zawodowych; JOZ(2)7.wydać polecenia w języku obcym dotyczące realizacji prac w zawodzie technik górnictwa otworowego; JOZ(2)8.zastosować odpowiednią terminologię oraz zasady gramatyki w rozwiązywaniu problemów technicznych i organizacyjnych związanych z bezpiecznym wykonywaniem czynności zawodowych; JOZ(2)9. negocjować warunki wykonywania zadań zawodowych w języku obcym JOZ(2)10. przekazywać informacje w języku obcym o konieczności przestrzegania obowiazujacych przepisów w zakresie wykonywanych czynności zawodowych, zgodnie z zasadami gramatyki; JOZ(4)1. porozumieć się z uczestnikami procesu pracy wykorzystując słownictwo zawodowe, JOZ(4)2. przekazać w języku obcym informacje dotyczące wykonywanych prac zgodnie z zasadami gramatyki; JOZ(4)3. słuchać ze zrozumieniem wypowiedzi w języku obcym współpracowników oraz przełożonych zgodnie z zasadami aktywnego słuchania; JOZ(4)4. dokonać analizy informacji zamieszczonych na opakowaniach, tabliczkach znamionowych materiałów, maszyn i urządzeń w języku obcym, zasadami gramatyki; JOZ(4)5. porozumiewać się z zespołem współpracowników i przełożonymi w języku obcym zgodnie z zasadami gramatyki; JOZ(4)6. przygotować w formie pisemnej, w języku obcym opis sytuacji zawodowej zgodnie z zasadami gramatyki; JOZ(4)7.przygotować w formie pisemnej, w języku obcym ofertę pracy w zawodzie technik górnictwa otworowego; JOZ(4)8.przygotować w formie pisemnej, w języku obcym ofertę szkoleniową z zakresu zadań zawodowych; JOZ(4)9. przeczytać i przetłumaczyć obcojęzyczne instrukcje obsługi urządzeń stosowanych na stanowiskach pracy; JOZ(4)10. dokonać analizy informacji zawartych w regulaminach i instrukcjach stanowiskowych w języku obcym; D obcym. Sporządzanie i opracowywanie dokumentacji oraz analiz technicznych i technologicznych w języku obcym. Informacje zawarte w instrukcjach obsługi urządzeń mechanicznych, elektrycznych dotyczące zasad bezpiecznej pracy przy ich wykorzystaniu. Źródła informacji z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpiecznego prowadzenia ruchu otworowych zakładów górniczych. Wiedza z zakresu górnictwa otworowego w zasobach internetowych. Materiały szkoleniowe z technik i technologii górnictwa otworowego oraz zasad projektowania, budowy i eksploatacji otworowych zakładów górniczych rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 19

JOZ(3)1. przetłumaczyć na język obcy z zachowaniem zasad gramatyki i ortografii, teksty zawodowe napisane w języku polskim; JOZ(3)2. sporządzić notatkę na podstawie wysłuchanego tekstu; JOZ(3)3. przeczytać i przetłumaczyć obcojęzyczną dokumentację z zakresu eksploatacji otworowej; JOZ(3)4. przeczytać i przetłumaczyć obcojęzyczną dokumentację niezbędną do projektowania i korygowania wyrobisk górniczych; JOZ(3)5. przeczytać i przetłumaczyć obcojęzyczne instrukcje dotyczące zasad obsługi maszyn i urządzeń stosowanych górnictwie otworowym; JOZ(3)6. zredagować notatkę w języku obcym z tekstu zawodowego słuchanego i czytanego; JOZ(3)7. odczytać i dokonać analizy dokumentacji powypadkowej sporządzonej w języku obcym; JOZ(3)8. odczytać informacje zamieszczone w dokumentacji związanej z eksploatacją obiektów budowlanych i technicznych; JOZ(5)1. skorzystać z obcojęzycznych zasobów Internetu związanych z tematyką zawodową; JOZ(5)2. dokonać analizy informacji zawartych w materiałach popularyzujących tematykę górnictwa otworowego w języku obcym; JOZ(5)3. wyszukać w różnych źródłach informacje z zakresu otworowej eksploatacji złóż; JOZ (5)4. skorzystać z obcojęzycznych portali internetowych przy opracowywaniu materiałów popularyzujących tematykę górnictwa otworowego; JOZ (5)5. zgromadzić i przetłumaczyć poprawnie materiały popularyzujące tematykę bezpieczeństwa i higieny pracy w górnictwie podziemnym. KS(1)1. zastosować zasady kultury osobistej; KS(5)1. przewidzieć sytuacje wywołujące stres; lanowane zadania 1.rzygotować w grupach dwuosobowych dialog do sceny wydawania poleceń na podziale pracy. D D D rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 20

Dialog zaprezentujcie na forum grupy (5 minut). 2.Wykonaj opis robót górniczych związanych z budową masztu wiertni. Swoje opracowanie zaprezentuj na forum grupy (5 minut). Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne W pracowni, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny się znajdować: komputery z dostępem do Internetu, jedno stanowisko dla jednego ucznia. Urządzenia multimedialne i audiowizualne Środki dydaktyczne Zestawy ćwiczeń, instrukcje do ćwiczeń językowych, pakiety edukacyjne dla uczniów. zasopisma branżowe obcojęzyczne,katalogi, foldery, obcojęzyczne wydawnictwa techniczne z zakresu zawodu, Zalecane metody dydaktyczne Zaplanowane do osiągnięcia efekty kształcenia przygotowują ucznia do wykonywania zadań zawodowych technika górnictwa otworowego. W dziale powinny być kształtowane umiejętności analizowania, wyszukiwania, selekcjonowania informacji z zakresu górnictwa otworowego, porozumiewania się w języku obcym z przełożonymi i pracownikami. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie oraz grupowo. Grupy maksymalnie 15 osobowe. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru. Uczniowie zaliczają gdy odpowiedzą na 50% pytań. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 1.4. 311702. M1.J4. Rozpoznawanie zagrożeń i stosowanie przepisów prawa geologicznego i górniczego przy prowadzeniu prac geologicznych i górniczych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KS(1)1. zastosować zasady kultury osobistej; Zasady systemu prawa w olsce; KS(3)1. zanalizować rezultaty działań; kty prawne ogłoszone dotyczące prowadzenia ruchu zakładu górniczego otworowego; KS(5)1. przewidzieć sytuacje wywołujące stres; rzepisy w zakresie ochrony pożarowej przy KS(6)1. aktualizować wiedzę z zakresu prawa w górnictwie oczyszczaniu ropy naftowej; Klasy niebezpieczeństwa pożarowego KS(7)1. przyjmować odpowiedzialność za powierzone informacje zawodowe; magazynowanych kopalin; rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 21

KS(8)1. ocenić ryzyko podejmowanych działań; rzepisy w zakresie ochrony pożarowej przy KS(10)1. doskonalić swoje umiejętności komunikacyjne; magazynowaniu ropy naftowej i gazu ziemnego; H(1)1. objaśnić pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy; rzepisy w zakresie ochrony środowiska przy H(1)2. omówić pojęcia związane z ochroną przeciwpożarową; transporcie ropy naftowej i gazu ziemnego; W zakresie ochrony środowiska przy H(1)4. wyjaśnić pojęcia z zakresu ergonomii; zynności pracy zgodnie z obowiązującym H(1)5. szacować poziom ryzyka zawodowego na stanowisku pracy; prawem; rzepisy dotyczące prawnej ochrony pracy; H(2)1. Wymienić instytucje oraz służby działające Instytucje oraz służby działające w zakresie w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w olsce; ochrony pracy i ochrony środowiska w olsce; H(2)2. określić zadania i uprawnienia instytucji oraz służb działających w Zadania i uprawnienia instytucji oraz służb zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w olsce; działających w zakresie ochrony pracy ; H(2)3. zinterpretować podstawowe przepisy dotyczące prawnej ochrony pracy; Formy szkoleń związane z bezpieczeństwem i H(3)1. rozpoznać prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieną pracy; higieny pracy; ojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną H(3)2. rozpoznać prawa i obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i pracy; higieny pracy; rawa i obowiązki pracodawcy w zakresie H (3)3. opracować procedurę postępowania w zakresie bezpieczeństwa i bezpieczeństwa i higieny pracy; D higieny pracy w wybranym zakresie górnictwa; ojęcia związane z ochroną przeciwpożarową; H(3)4. wskazać prawa i obowiązki pracownika, który uległ wypadkowi przy rocedury postępowania w zakresie pracy wynikające z przepisów prawa; bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranym H(4)3. zidentyfikować źródła zagrożeń szkodliwych zakresie górnictwa; i uciążliwych występujących na określonych stanowiskach pracy; Definicja i cele ergonomii. H(5)5. scharakteryzować zagrożenia według ich rodzaju ojecie ergonomicznego wyrobu oraz i ciężkości; ergonomicznych warunków pracy. H(6)1. analizować skutki oddziaływania szkodliwych czynników fizycznych na stanowisku pracy D organizm człowieka; Źródła zagrożeń naturalnych, fizycznych, H(6)2. analizować skutki oddziaływania szkodliwych czynników chemicznych na biologicznych, chemicznych, D organizm człowieka; psychofizycznych. H(6)3. analizować skutki oddziaływania szkodliwych czynników biologicznych Skutki zagrożeń naturalnych, fizycznych, D na organizm człowieka; biologicznych, chemicznych, psychofizycznych. H(6)4. analizować skutki oddziaływania szkodliwych czynników D psychofizycznych na organizm człowieka; ojęcia, rodzaje i charakterystyka zagrożeń rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 22

H(6)5. określić skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm czynnikami występującymi w procesach pracy człowieka; w górnictwie, ze szczególnym H(7)1. określić kryteria ergonomicznej struktury przestrzennej stanowisk uwzględnieniem: czynników naturalnych, pracy; szkodliwych i uciążliwych. H(7)2. sformułować zasady ergonomicznego kształtowania wyrobów: maszyn, Nowoczesne wyposażenie stanowisk pracy, urządzeń i stanowisk pracy; mechanizacja, automatyzacja. H(7)6. posługiwać się przepisami prawnymi i normami dotyczącymi ergonomii; Środki ochrony indywidualnej. Środki ochrony zbiorowej H(7)3. określić ergonomiczne zasady organizacji pracy i stanowisk pracy; Środki ucieczkowe, aparaty, maski inne H(7)4. przewidzieć wpływ wprowadzanych zmian na poszczególnych etapach Ratownictwo górnicze D procesu produkcyjnego na poziom bezpieczeństwa i higieny pracy; ochrony H(7)10. analizować podstawowe akty prawne, prawa Sprzęt ratowniczy i obowiązki pracownika oraz pracodawcy związane Zasady prowadzenia akcji ratowniczej D z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową Współdziałanie i pomoc i ochroną środowiska; choroby zawodowej. H(7)11. określić podstawowe obowiązki pracodawcy D Rejestr chorób zawodowych i podejrzeń o w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy; choroby zawodowe. H(7)12. zorganizować wybrane stanowisko pracy zgodnie nalizowanie przyczyn zachorowania na H(7)17. analizować regulaminy oraz instrukcje stanowiskowe pod względem chorobę zawodową. D zgodności z przepisami w zakresie ochrony środowiska; Statystyki wypadkowości w górnictwie H(7)18. scharakteryzować wymagania dotyczące bezpiecznej eksploatacji rofilaktyka wypadkowa i system szkoleń D maszyn i urządzeń technicznych; pracowników H(7)19. przetestować działanie maszyn i urządzeń technicznych pod kątem Wymagania bezpieczeństwa dotyczące procesów przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy. H(8)2. określić zasady doboru środków ochrony indywidualnej i zbiorowej Rodzaje zanieczyszczeń przemysłowych podczas wykonywania zadań zawodowych; środowiska naturalnego. H(8)3. dobrać środki ochrony indywidualnej i zbiorowej do rodzaju Techniki ochrony środowiska stosowane w wykonywanych prac; przemyśle. Zasady prowadzenia gospodarki odpadami H(8)4. scharakteryzować funkcje odzieży ochronnej; i opakowaniami w przedsiębiorstwie zgodnie H(8)5. ocenić prawidłowość doboru środków ochrony indywidualnej i D z wytycznymi przepisów i norm w zakresie zbiorowej do wykonywanych zadań zawodowych; ochrony środowiska. H(9)1. wymienić przepisy prawne regulujące prowadzenie eksploatacji otworowej; Zagrożenia pożarowe, chemiczne, wybuchowe rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 23

oraz metody prewencji i ich zwalczania w H(9)2.omówić przepisy prawa ochrony środowiska; przedsiębiorstwie. H(9)3.zanalizować przepisy prawa geologicznego i górniczego; ierwsza pomoc w stanach zagrożenia życia i H(9)4. zastosować podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas D zdrowia. wykonywania prac na określonym stanowisku; H(9)5. określić sposoby prowadzenia gospodarki odpadami, gospodarki wodnościekowej D Organizacja służby H w przedsiębiorstwie. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną oraz w zakresie ochrony powietrza w przedsiębiorstwie; H(9)6. przewidzieć konsekwencje naruszenia przepisów i zasad bezpieczeństwa pracy w przedsiębiorstwie. i higieny pracy podczas wykonywania zadań zawodowych; H(9)9. dokonać analizy danych uzyskanych podczas przeglądów obiektów, D pomieszczeń i stanowisk pracy pod względem zgodności z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy; H(9)10. wyszczególnić wymagania ochrony środowiska przy eksploatacji otworowej kopalin; H(9)11. wymienić niezbędne środki ppoż spełniające wymogi przepisów D ochrony przeciwpożarowej przy obróbce i rekonstrukcji odwiertów eksploatacyjnych; H(9)12. wyszczególnić wymagania ochrony środowiska przy obróbce i rekonstrukcji odwiertów eksploatacyjnych; H(9)13. określić zagrożenia środowiska wynikające z erupcji wiertniczych. D H(9)14. wskazać podstawowe wykroczenia w sferze zagrożeń bhp. H(10)1. zidentyfikować stany zagrożenia życia i zdrowia podczas wykonywania zadań zawodowych; H(10)2. zapobiegać zagrożeniom życia i zdrowia w miejscu wykonywania czynności zawodowych technika bezpieczeństwa i higieny pracy; H(10)3. zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami ochrony przeciwpożarowej; H(10)4. powiadomić system pomocy medycznej w przypadku sytuacji stanowiącej zagrożenie zdrowia i życia przy wykonywaniu zadań zawodowych technika bezpieczeństwa i higieny pracy; H(10)5. udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia; D D rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 24

H(10)6.określic zasady alarmowania i powiadamiania o zaistnieniu zagrożenia naturalnego w miejscu pracy H(10)7.określić zasady postępowania w wyniku wystąpienia zagrożeń naturalnych H(10)8.określić zasady prowadzenia ewakuacji z zagrożonego rejonu pracy H(10)9.określić zasady współdziałania z służbami ratowniczymi przy ewakuacji i zabezpieczaniu zagrożonego rejonu pracy M.9.1(3)1. omówić system i podział prawa polskiego; M.9.1(3)2. omówić prawo polskie w górnictwie; M.9.1(3)3. określić podział aktów prawnych; M.9.1(3)4 wskazać akty prawne ogłoszone w Dzienniku Ustaw; M.9.1(3)5. wskazać akty prawne ogłoszone dotyczące prowadzenia ruchu zakładu górniczego otworowego; M.9.2(3)1. stosować przepisy w zakresie ochrony pożarowej przy oczyszczaniu ropy naftowej M.9.2(3)2. stosować przepisy w zakresie ochrony pożarowej przy oczyszczaniu ropy naftowej lanowane zadanie 1.Na podstawie dokumentów dokonaj ustalenia zakresu działań organów nadzorujących pod względem przestrzegania prawa geologicznego i górniczego.zaprezentuj swoje opracowanie na forum grupy (5 minut). 2.Na podstawie dokumentów dokonaj ustalenia zakresu działań organów nadzorujących i kontrolujących pod względem przestrzegania prawa. Swoje opracowanie zaprezentuj na forum grupy (5 minut). Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne je3dnostki modułowej Rozpoznawanie zagrożeń i stosowanie przepisów prawa geologicznego i górniczego przy prowadzeniu prac geologicznych i górniczych powinny być prowadzone w pracowni wyposażonej w zestawy norm i przepisów prawa, prawa pracy oraz dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia), stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu; drukarka i skaner, pakiet programów biurowych oraz urządzenia multimedialne. Środki dydaktyczne Zestawy ćwiczeń, instrukcje do ćwiczeń, zestawy norm i przepisów prawa, prawa pracy oraz dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. zasopisma branżowe, katalogi, filmy i rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 25