MINISTERSTWO ZDROWIA DEPARTAMENT ORGANIZACJI OCHRONY ZDROWIA WYDZIAŁ DO SPRAW UZDROWISK WARSZAWA UL. MIODOWA 15
PREZENTACJA Polskich Uzdrowisk i Lecznictwa Uzdrowiskowego Kościerzyna 13.01.2014 r. STATUTOWE UZDROWISKA W POLSCE W Polsce znajduje się 45 miejscowości o statusie uzdrowiska oraz dwa obszary ochrony uzdrowiskowej (Skierniewice oraz Latoszyn) oraz 3 miejscowości przygotowane do otrzymania tego statusu (Frombork, Miłomłyn, Rogóźno) 2
STATUTOWE UZDROWISKA W POLSCE 3
Generalnie dzielimy Polskie uzdrowiska biorąc pod uwagę: 1) położenie geograficzne: nizinne, położone do 200 m n.p.m (Ciechocinek, Busko Zdrój, Połczyn Zdrój) Dwa Największe uzdrowiska nizinne Busko Zdrój Sanatorium Marconi Ciechocinek Unikalne Tężnie Solankowe - podstawowy kierunek leczniczy - górne i dolne drogi oddechowe: choroby ortop.-urazowe - podstawowy surowiec: solanka siarczkowa - solanka z siarkowodorem 4
nadmorskie, położone w odległości nie większej niż 3 km od, brzegu morza Kołobrzeg sanatorium Arka Świnoujście sanatorium Bursztyn 5
nadmorskie, położone w odległości nie większej niż 3 km od, brzegu morza (c.d.) Ustka sanatorium Perła Dąbki - uzdrowisko dziecięce sanantorium Argentyt 6
podgórskie, położone od 200 do 400 m n.p.m (Polanica Zdrój, Muszyna Zdrój, Piwniczna Zdrój) Polanica Zdrój Pijalnia Kudowa Zdrój sanatorium Zameczek 7
górskie, położone od 400 do 800 m n.p.m (Krynica Zdrój, Rabka Zdrój, Szczawnica) Krynica Zdrój, sanatorium Stary Dom Zdrojowy Krynica Zdrój Pijalnia Krynica Zdrój jedyne uzdrowisko państwowe. Położone w województwie małopolskim, na obszarze którego znajduje się kilkanaście zakładów lecznictwa uzdrowiskowego. Główny kierunek leczniczy to schorzenia układu pokarmowego. Posiada wspaniałe surowce lecznicze jakimi są wody Zuber, Jan, Słowinka, znane na całym świecie. 8
2) występujące tworzywa lecznicze: zdrojowiska, posiadające wody lecznicze (Świnoujście, Ciechocinek, Busko - Zdrój); uzdrowiska borowinowe oparte na leczeniu borowiną (Kamień Pomorski, Gołdap); mieszane posiadające wody lecznicze i borowinę (Horyniec Zdrój, Kołobrzeg, Połczyn); termalne (Uniejów, Cieplice Zdrój); podziemne (Kopalnia soli w Wieliczce); Około 30 miejscowości o walorach potencjalnie uzdrowiskowych czyni starania o uzyskanie statusów uzdrowiska. 9
Uzdrowiska Polskie działają na podstawach prawnych (1) 1.1. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz gminach uzdrowiskowych. (Dz. U. z dnia 1 września 2005 r. Nr 167, poz.1399 z późn. zm.) oraz nowelizacja ustawy uzdrowiskowej z dnia 6 kwietnia 2011r. (Dz.U. Nr. 073, poz.390) Zapisy ustawy uzdrowiskowej określają: 1) zasady oraz warunki prowadzenia i finansowania lecznictwa uzdrowiskowego (finansowanie przez Państwo NFZ, ZUS, PEFRON lub pełnopłatne); 2) kierunki lecznicze uzdrowisk (17 ustalane przez Ministra Zdrowia); 3) zasady sprawowania nadzoru nad lecznictwem uzdrowiskowym; 10
Uzdrowiska Polskie działają na podstawach prawnych (2) 4) zasady nadawania obszarowi statusu uzdrowiska albo statusu obszaru ochrony uzdrowiskowej; 5) zasady pozbawiania obszaru statusu uzdrowiska albo statusu obszaru ochrony uzdrowiskowej; 6) zadania gmin uzdrowiskowych. Do tej ustawy opracowano 11 Rozporządzeń Ministra Zdrowia, regulujących między innymi zasad kwalfikowania i kierowania pacjentów na leczenie uzdrowiskowe, dopłatę skierowanych pacjentów do sanatorium itp. 11
Uzdrowiska Polskie działają na podstawach prawnych (3) Ponadto: 1.2. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz.1947 z późn. zm.) 1.3. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. prawo wodne (Dz. U z dnia 11 października 2001 r. Nr 111, poz.1229 z późn. zm.) 1.4. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony środowiska. (Dz. U. z dnia 20 czerwca 2001 r. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.) 1.5. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (Dz. U. Nr 106, poz. 1126 z późn. zm.) 1.6. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z dnia 10 maja 2003 r. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.) 1.7. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (Dz. U. Nr 273 poz. 2703 z późn. zm.) 12
Uzdrowiska Polskie działają na podstawach prawnych (4) 1.8. Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz.435 z późn. zm.); 1.9. Ustawa z dnia 7 lipca 2006 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 121 poz. 844 z późn. zm.); 1.10. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z dnia 20 czerwca 2001 r. Nr 62 poz. 628 z późn. zm.); 1.11. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko ( Dz. U. z dnia 3 grudnia 2004 r. Nr 257, poz. 2573 z późn. zm.) 1.12. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 lipca 2004 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z dnia 13 sierpnia 2004 r. Nr 178 poz.1841); 1.13. Ustawa z dnia 28 listopada 2005 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 236, poz. 2008 ). 13
Przyznawanie statusu uzdrowiska Uznanie miejscowości za uzdrowisko dokonuje po wystąpieniu i opracowaniu operatu uzdrowiskowego przez Gminę, pozwalającego stwierdzić posiadanie wymagań zawartych w ustawie uzdrowiskowej. Rada Ministrów na wniosek Ministra Zdrowia, zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. O lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz gminach uzdrowiskowych. Status uzdrowiska lub obszaru ochrony uzdrowiskowej stwarza podstawy prawno organizacyjne do prowadzenia na danym obszarze lecznictwa uzdrowiskowego oraz działalności wypoczynkowej i turystycznej. 14
Strefy ochrony uzdrowiskowej (1) Polskie uzdrowiska działają na podstawie ustawy uzdrowiskowej i aby uzyskać status uzdrowiska, gminy muszą posiadać odpowiedni powierzchniowo obszar pozwalający bezkolizyjnie wyznaczyć strefy ochrony uzdrowiskowej, zwłaszcza strefę A ochrony uzdrowiskowej. Strefy Ochrony Uzdrowiskowej stanowią jeden z ważniejszych warunków decydujących o powstaniu nowego uzdrowiska. Ich prawidłowa powierzchnia i przebieg, powinien pozwalać na prawidłowe i bez kolizyjne prowadzenia leczenia uzdrowiskowego na obszarze Gminy. Strefą określającą wielkość i kształt uzdrowiska jest strefa C ochrony uzdrowiskowej. 15
Strefy ochrony uzdrowiskowej (2) Granicą danego uzdrowiska lub obszaru ochrony uzdrowiskowej jest obszar pokrywający się z granicami administracyjnymi gminy lub granicami jednostek pomocniczych gminy takimi jak sołectwa, dzielnice, osiedla. Granicę uzdrowiska wyznacza przebieg strefy C ochrony uzdrowiskowej. Decydującą w uzdrowiskach strefą ochrony uzdrowiskowej jest strefa A ochrony uzdrowiskowej, na obszarze której zapisy ustawy uzdrowiskowej przewidują przede wszystkim prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego. 16
Strefy ochrony uzdrowiskowej (3) Ustawa wprost nie określa wymaganych powierzchni poszczególnych stref ochrony uzdrowiskowej, nie mniej jednak strefa A jak również pozostałe, wymagają akceptacji Ministra Zdrowia. Biorąc pod uwagę prowadzone leczenie uzdrowiskowe w 45 uzdrowiskach jak również wyliczenia naukowe dawnego Instytutu Balneologicznego z Poznania, wielkość tej strefy powinna wynosić min. od 100-500 ha w zależności od projektowanego uzdrowiska. Dla projektowanego uzdrowiska na 500 1000 pacjentów nie licząc pozostałej ludności strefa ta powinna posiadać powierzchnię ponad 100 ha, z czego 65% przeznacza się na zieleń i 35 % na inwestycje służby zdrowia i infrastrukturę uzdrowiskową w tym urządzenia uzdrowiskowe. 17
Strefy ochrony uzdrowiskowej (4) Przyjmuje się że pozostałe strefy mają stanowić bezpieczną otulinę strefy A i tak strefa B ochrony uzdrowiskowej jest powierzchniowo dobrze zaprojektowana jeżeli jej wielkość wynosi trzy lub cztero krotność strefy A. Podobnie strefa C - trzy lub cztero krotność stref A + B. Dla przejrzystości części graficznej operatu uzdrowiskowego, poszczególne strefy przyjęto oznaczać ciągłymi liniami w kolorach: - strefa A kolor czerwony - strefa B kolor niebieski - strefa C kolor zielony - teren górniczy kolor żółty 18
Strefy ochrony uzdrowiskowej (5) Graficzny układ stref ochrony uzdrowiskowej i teren górniczy 19
Obszar ochrony uzdrowiskowej (1) Ponadto dany obszar musi posiadać: określony wskaźnik terenów zieleni i terenów biologicznie czynnych (strefie A - 65% terenów zieleni, w strefie B 50 - % terenów zieleni, w strefie C - 45% terenów biologicznie czynnych), klimat lokalny o walorach leczniczych, unikalne, naturalne złoża surowców uzdrowiskowych (wody lecznicze i peloidy) znajdujące się w obszarze stref uzdrowiskowych, zakłady udzielające świadczeń z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego przez wysoko wykwalifikowane kadry medyczne, 20
Obszar ochrony uzdrowiskowej (2) Ponadto dany obszar musi posiadać: obiekty szpitalne i sanatoryjne, zakłady przyrodolecznicze z pełnym zapleczem, o wysokim standardzie, urządzenia przeznaczone do korzystania z uzdrowiskowych zasobów naturalnych i ich neutralizacja po wykorzystaniu, wymagania określone w przepisach prawa o ochronie i kształtowaniu środowiska, pełną infrastrukturę techniczną. 21
Lecznictwo uzdrowiskowe (3) Prowadzone jest: przy pomocy naturalnych tworzyw leczniczych (naturalne surowce lecznicze - kopaliny lecznicze, w tym wody lecznicze, torfy lecznicze i gazy lecznicze, których właściwości lecznicze zostały potwierdzone na zasadach określonych w ustawie, przez jednostki naukowe potwierdzone przez Ministra Zdrowia, lecznictwo uzdrowiskowe w Polsce prowadzi się w miejscowościach o statusie uzdrowiska, nadanym przez Radę Ministrów, zgodnie z zapisami ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz gminach uzdrowiskowych. 22
Lecznictwo uzdrowiskowe (4) 23
Lecznictwo uzdrowiskowe (5) Największa ilość uzdrowisk zgrupowana jest w województwie dolnośląskim (12) i małopolskim (8). W chwili obecnej na obszarze województw, wielkopolskiego, opolskiego i lubuskiego nie posiadamy uzdrowisk. w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego, uzdrowiska oferują bardzo wysoki standard zabiegów leczniczych, wykwalifikowaną kadrę i opiekę medyczną. Bardzo bogatą ofertę leczniczą, uzupełnia również bogata oferta turystyczna, rekreacyjna, sportowa i kulturalna. Na wysokim poziomie jest także dzisiejsza baza hotelowa polskich uzdrowisk. 24
Polskie Uzdrowiska (1) polskie uzdrowiska to najpiękniejsze rejony naszego kraju, które oferują swoim gościom zdrowie i odnowę sił psychofizycznych, wspaniałe warunki do uprawiania sportu i rekreacji, to wciąż oazy czystego powietrza, gleby i wody, są świetnie przygotowane pod każdym względem do wypełnienia swojej roli, na bazie szpitali uzdrowiskowych, sanatoriów względnie na bazach przychodni jako ambulatoryjne, uzdrowiska polskie to nie tylko baza lecznicza, licząca około 40 000 łóżek, ale również wybitne walory przyrodnicze i krajobrazowe, które predysponują je do prowadzenia działalności turystycznej. Znajdująca się w nich ogromna baza turystyczna /około 80 tys. miejsc/ stanowi 18% potencjału kraju, 25
Polskie Uzdrowiska (2) miejscowości uzdrowiskowe są wyraźnie zróżnicowane. W usługach uzdrowiskowych zatrudnionych jest w Polsce około 30 000 osób, kolejne 100 000 pracuje w usługach towarzyszących, generalnie oceniając możliwości bazy sanatoryjnej i szpitalnej w uzdrowiskach, należy stwierdzić że nie jest ona wykorzystana w sposób pozwalający na pełne obłożenie posiadanych miejsc hotelowych. Wykorzystanie bazy leczniczej i turystycznej wynosi obecnie w naszych uzdrowiskach około 70%, w 45 uzdrowiskach prowadzi działalność w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego 108 szpitali uzdrowiskowych w podstawowych kierunkach leczniczych, szpitale uzdrowiskowe dysponują bazą w ilości 12 150 miejsc. 26
Polskie Uzdrowiska (3) w polskich uzdrowiskach istnieją ograniczenia wynikające z przepisów sanitarnych, budowlanych, architektonicznych, ochrony środowiska naturalnego oraz prawa geologicznego górniczego, które są konieczne dla zachowania wybitnych walorów uzdrowiskowych, głównymi podporami, na których dzisiaj opiera się ekonomicznie nowoczesne uzdrowisko, jest przede wszystkim leczenie chorych poprzez kurację uzdrowiskową oraz turystyka zdrowotna, budując w uzdrowiskach infrastrukturę uzdrowiskową, turystyczną, rekreacyjną i sportową, budujemy uzdrowiska wielofunkcyjne o wysokim standardzie. W interesie narodowym jest utrzymanie uzdrowisk polskich oraz zapewnienie im rozwoju, niezależnie od podmiotów właścicielskich zakładów lecznictwa uzdrowiskowego. 27
ZAPRASZAMY DO POLSKICH UZDROWISK Opracował: Włodzimierz Śliwiński Naczelnik Wydziału d.s. Uzdrowisk w Ministerstwie Zdrowia 28