PL-LS Pan Radosław Sikorski Marszałek Sejmu

Transkrypt

1 Warszawa, dnia 17 kwietnia 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW PL-LS Pan Radosław Sikorski Marszałek Sejmu W związku z upoważnieniem przez Prezesa Rady Ministrów do udzielenia, w porozumieniu z Ministrem Środowiska i Ministrem Zdrowia, odpowiedzi na interpelację nr Pana Marka Krząkały, Posła na Sejm RP, w sprawie uzależnienia opłaty miejscowej i uzdrowiskowej od faktycznych warunków klimatycznych w miejscowościach turystycznych, uprzejmie informuję. Ad. 1 Raport Fundacji ClientEarth przygotowany został w oparciu o ogólnodostępne dane z rocznych raportów dotyczących wyników ocen jakości powietrza, przeprowadzanych przez Inspekcję Ochrony Środowiska. Stan jakości powietrza w strefach, na obszarze Polski, oceniany jest corocznie na podstawie wyników oceny jakości powietrza, przeprowadzanych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska. Oceny jakości powietrza dokonywane są w oparciu o pomiary jakości powietrza, uzupełniane wynikami modelowania matematycznego. Na podstawie wyników rocznej oceny jakości powietrza, odrębnie dla każdej substancji, dokonuje się klasyfikacji stref: Klasa A - stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczają poziomów dopuszczalnych/docelowych; Klasa B - stężenia zanieczyszczenia powyżej poziomu dopuszczalnego lecz nie przekraczające poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji (dotyczy wyłącznie pyłu PM2,5 w latach ); Klasa C - stężenia zanieczyszczenia powyżej poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji (dotyczy wyłącznie pyłu PM2,5 w latach ) - lub powyżej poziomów dopuszczalnych/docelowych, jeżeli margines tolerancji nie jest określony (pozostałe substancje). Każdej strefie przypisuje się jedną klasę dla każdego zanieczyszczenia, tzw. klasę wynikową, oddzielnie ze względu na ochronę zdrowia i ze względu na ochronę roślin. Klasa wynikowa strefy dla danego zanieczyszczenia odpowiada najmniej korzystnej spośród uzyskanych z klasyfikacji według parametrów dla tego zanieczyszczenia. Analizując wyniki rocznej oceny jakości powietrza w strefach w Polsce, należy pamiętać, że klasa strefy jest określana na podstawie stężeń występujących w rejonach potencjalnie najbardziej zanieczyszczonych daną substancją. Zaliczenie strefy do klasy C lub B wynika ul. Świętokrzyska 12, Warszawa tel.: +48 (22) kancelaria@mf.gov.pl

2 z wystąpienia przekroczeń odpowiedniego poziomu substancji na określonym obszarze strefy i nie powinno być utożsamiane ze złą oceną jakości powietrza na terenie całej strefy. Ocena za 2013 r. wykazała, że na terenie niektórych uzdrowisk w Polsce wystąpiły przekroczenia poziomów dopuszczalnych i docelowych niektórych substancji w powietrzu i dotyczą one głównie pyłu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu oznaczonego w tym pyle. Ze względu na ukształtowanie terenu oraz ilość źródeł emisji, większość uzdrowisk z przekroczeniami tych norm występuje w południowej części Polski. Największe przekroczenia norm jakości powietrza występują w uzdrowiskach znajdujących się w województwach: dolnośląskim, małopolskim, świętokrzyskim i śląskim. Najwyższe stężenia pyłu PM10 i benzo(a)pirenu w 2013 r., zgodnie z danymi Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, odnotowane zostały w następujących uzdrowiskach: - Jelenia Góra Cieplice, gdzie przekroczony był poziom docelowy (1 ng/m3) dla benzo(a)pirenu i wynosił 3 ng/m3, poziom dopuszczalny dla pyłu zawieszonego PM10 zarówno wartość średnioroczna (40 µg/m3), która wyniosła 41 µg/m3, jak i wartość średniodobowa (50 µg/m3, z możliwością wystąpienia jej przekroczenia do 35 dni w roku kalendarzowym), która była przekroczona przez 73 dni dane na podstawie pomiarów stałych; - Szczawno Zdrój, gdzie przekroczony był poziom docelowy dla benzo(a)pirenu i wynosił 6 ng/m3 oraz poziom dopuszczalny dla pyłu zawieszonego PM10 (wartość średniodobowa), który był przekroczony przez 72 dni - dane na podstawie pomiarów stałych; - Busko Zdrój, gdzie przekroczony został poziom docelowy dla benzo(a)pirenu i wynosił 4 ng/m3 oraz poziom dopuszczalny dla pyłu zawieszonego PM10 (wartość średniodobowa), który był przekroczony przez 40 dni dane na podstawie pomiarów stałych. Ponadto, na podstawie modelowania matematycznego stwierdzone zostały przekroczenia poziomu dopuszczalnego dla pyłu zawieszonego PM10 w Dusznikach, Lądku Zdroju i Iwoniczu Zdroju, poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu i poziomu dopuszczalnego dla pyłu zawieszonego PM2,5 w Swoszowicach i Ustce oraz poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu w Polanicy Zdroju, Muszynie, Piwnicznej Zdroju, Krynicy Zdroju, Szczawnicy, Wapiennem, Żegiestowie i Sopocie. Jednocześnie w 2013 r., na podstawie wyników pomiarów stałych, stwierdzone zostały przekroczenia poziomu docelowego dla ozonu w uzdrowisku Ustroń. Stan jakości powietrza na obszarach niektórych uzdrowisk ocenia się poprzez analogię do stężeń na obszarach podobnych lub/i blisko położonych. Pomiary stałe są obecnie prowadzone w ośmiu miejscowościach, w których znajdują się uzdrowiska (Jeleniej Górze, Busku-Zdroju, Ustroniu, Szczawnie-Zdrój, Inowrocławiu, Ciechocinku, Sopocie i Gołdapi), w jednym uzdrowisku prowadzone są pomiary wskaźnikowe (Szczawnica), a analizy z wykorzystaniem modelowania matematycznego prowadzone są w sześciu województwach (podkarpackim, dolnośląskim, mazowieckim, łódzkim, zachodniopomorskim i pomorskim). Przykładem takiego uzdrowiska mogą być Goczałkowice, gdzie pomiary jakości powietrza nie są prowadzone i dla którego Inspekcja Ochrony Środowiska nie dysponuje wynikami modelowania stężeń zanieczyszczeń, jednakże stacja pomiarowa w Pszczynie znajdująca się ok. 5 km od uzdrowiska Goczałkowice wykazuje bardzo wysokie przekroczenia poziomu docelowego benzo(a)pirenu, które wynoszą 9 ng/m3 oraz pyłu zawieszonego PM10, dla którego wartość średnioroczna wyniosła 58 µg/m3, dlatego też obszar tego uzdrowiska należy również uznać za obszar o znacznych przekroczeniach poziomów dopuszczalnych i docelowych tych zanieczyszczeń. 2

3 Badania jakości powietrza prowadzone przez Inspekcję Ochrony Środowiska w 2013 r. nie wykazały przekroczeń norm jakości powietrza w uzdrowiskach: Ciechocinek, Inowrocław, Gołdap, Czerniawa Zdrój, Długopole Zdrój, Jedlina Zdrój, Kudowa Zdrój, Połczyn Zdrój, Dąbki, Kołobrzeg, Świnoujście, Uniejów, Nałęczów i Krasnobród. Ad. 2 Zgodnie z art. 43 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 651, z późn. zm.), zwaną dalej ustawą uzdrowiskową, gmina, na obszarze której znajduje się uzdrowisko lub obszar ochrony uzdrowiskowej, jest obowiązana do sporządzenia i przedstawienia, nie rzadziej niż raz na 10 lat, ministrowi właściwemu do spraw zdrowia operatu uzdrowiskowego, celem potwierdzenia spełnienia przez jej obszar albo jego część wymagań określonych w ustawie. Jest to pewnego rodzaju weryfikacja na podstawie, której można stwierdzić, czy gmina, na obszarze której jest położone uzdrowisko, spełnia wszystkie warunki określone w art. 34 ustawy uzdrowiskowej dla utrzymania statusu uzdrowiska. Jeżeli gmina nie spełnia tych warunków, Minister Zdrowia, zgodnie z art. 43 ust. 2 ustawy wyznacza okres dostosowawczy nie dłuższy niż pięć lat dla usunięcia nieprawidłowości. Jeżeli gmina w tym okresie nie usunie nieprawidłowości, Minister Zdrowia, na podstawie art. 43 ust. 3 ustawy, występuje do Rady Ministrów o pozbawienie obszaru statusu uzdrowiska. Status uzdrowiska, zgodnie z art. 34 ustawy uzdrowiskowej, może być nadany obszarowi, który spełnia łącznie następujące warunki: 1) posiada złoża naturalnych surowców leczniczych o potwierdzonych właściwościach leczniczych na zasadach określonych w ustawie; 2) posiada klimat o właściwościach leczniczych potwierdzonych na zasadach określonych w ustawie; 3) na jego obszarze znajdują się zakłady lecznictwa uzdrowiskowego i urządzenia lecznictwa uzdrowiskowego, przygotowane do prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego; 4) spełnia określone w przepisach o ochronie środowiska wymagania w stosunku do środowiska; 5) posiada infrastrukturę techniczną w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej, w zakresie transportu zbiorowego, a także prowadzi gospodarkę odpadami. Mając powyższe na uwadze, w przypadku braku spełnienia przez gminę uzdrowiskową powyżej wskazanych warunków, podjęte zostaną działania przewidziane ww. ustawą, tj. pozbawienie obszaru statusu uzdrowiska. Ad. 3 i 4 Opłata miejscowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach - za każdy dzień pobytu w takich miejscowościach (art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych - Dz. U. z 2014 r. poz. 849). Rada Ministrów w rozporządzeniu z dnia 18 grudnia 2007 r., opublikowanym w Dzienniku Ustaw Nr 249, poz. 1851, określiła minimalne warunki: klimatyczne, krajobrazowe oraz umożliwiające pobyt osób w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych, jakie 3

4 powinna spełniać miejscowość, w której można pobierać opłatę miejscową. Obowiązek określenia tych warunków wynika z art. 17 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Jednym z warunków minimalnych jest zachowanie - na terenie strefy, w której zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.) dokonuje się oceny jakości powietrza i na obszarze której położona jest dana miejscowość - dopuszczalnych, ze względu na ochronę zdrowia ludzi, poziomów niektórych substancji w powietrzu. Spełnienie minimalnych warunków, w tym również odnoszących się do norm jakości powietrza, oznacza zapewnienie osobom przybywającym do miejscowości, w których pobierana jest opłata miejscowa, warunków niezbędnych dla realizacji celów pobytu: turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych. Oczywistym jest bowiem, że pobór opłaty, powinien być uzależniony od rzeczywistego potencjału miejscowości w zakresie stworzenia odpowiednich warunków dla wypoczynku czy też uprawiania turystyki. Zgodnie z art. 17 ust. 5 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych rada gminy ustala miejscowości odpowiadające warunkom określonym w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie warunków, jakie powinna spełniać miejscowość, w której można pobierać opłatę miejscową. Uchwała rady gminy w tej sprawie jest aktem prawa miejscowego obowiązującym na obszarze danej gminy, podlegającym kontroli w trybie i na zasadach przewidzianych w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, z późn. zm.). Ministerstwo Finansów nie kontroluje uchwał rad gmin, jak również nie dokonuje analiz i nie zbiera informacji na temat jakości powietrza w miejscowościach, w których pobierane są opłaty: miejscowa i uzdrowiskowa. Zgodnie natomiast z art. 89 ust. 1 Prawa ochrony środowiska oceny poziomów substancji w powietrzu w danej strefie za rok poprzedni dokonuje wojewódzki inspektor ochrony środowiska, w terminie do dnia 30 kwietnia każdego roku. Opłata miejscowa jest pobierana również od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status obszaru ochrony uzdrowiskowej na zasadach określonych w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych - za każdy dzień pobytu w takich miejscowościach (art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych). W miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status uzdrowiska na zasadach określonych w ustawie o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych, od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach zdrowotnych, turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych, za każdy dzień pobytu pobierana jest opłata uzdrowiskowa. Przyjmuje się, że miejscowości znajdujące się na obszarach, którym nadano status obszaru ochrony uzdrowiskowej a także na obszarach, którym nadano status uzdrowiska, zapewniają odpowiednie warunki do pobytu w celach określonych w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, ponieważ nadanie statusu obszaru ochrony uzdrowiskowej lub uzdrowiska uzależnione jest od spełnienia licznych wymagań określonych na podstawie ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych, w tym również w odniesieniu do klimatu, który powinien mieć potwierdzone właściwości lecznicze. Zakres badań niezbędnych do ustalenia tych właściwości obejmuje również ocenę stanu sanitarnego powietrza, tj. określenie zanieczyszczenia powietrza poprzez ocenę poziomów stężeń składników szkodliwych, z uwzględnieniem dopuszczalnych poziomów tych składników w powietrzu, zgodnie z rozporządzeniami Ministra Środowiska. 4

5 Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że obowiązujące przepisy w zakresie opłat: miejscowej i uzdrowiskowej uzależniają możliwość ich poboru od faktycznego spełnienia określonych kryteriów, w tym również w zakresie norm jakości powietrza. Ad. 5 W ramach pomocy administracji samorządu terytorialnego i mieszkańcom, w tym także gminom o statusie uzdrowiskowym, w poprawie stanu jakości powietrza Ministerstwo Środowiska wraz z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchomiły w lutym 2013 r. Program Priorytetowy pt. Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii, tzw. Program KAWKA. Celem programu KAWKA jest zmniejszenie poziomu zanieczyszczeń, w szczególności pyłów PM10, PM2,5, benzo(a)pirenu oraz emisji CO2. Dlatego też w ramach Programu dofinansowywane są przede wszystkim takie przedsięwzięcia jak podłączenie budynków do miejskiej sieci ciepłowniczej, wymiana starych pieców na bardziej ekologiczne oraz termomodernizacja budynków wielorodzinnych. Mając na uwadze powyższe, miejscowości powyżej 10 tysięcy mieszkańców, w tym o statusie uzdrowiska (ograniczenie ilościowe nie dotyczy miejscowości o charakterze uzdrowiskowym), na obszarze których występują przekroczenia dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, a obszar których objęty jest programem ochrony powietrza, mogą złożyć do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wniosek o dofinansowanie działań planowanych do realizacji na obszarze określonym w programie ochrony powietrza. W katalogu działań objętych finansowaniem znajdują się m.in. podłączenie do sieci gazowej lub ciepłowniczej. W Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dostępne są również inne programy dopłat, przyczyniające się do poprawy jakości powietrza. Oferta Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na rok 2015 obejmuje następujące programy priorytetowe: 1. Poprawa efektywności energetycznej. Część 2) LEMUR Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej, 2. Poprawa efektywności energetycznej. Część 2) Dopłaty do kredytów energooszczędnych, 3. Poprawa efektywności energetycznej. Część 3) Inwestycje energooszczędne w małych i średnich przedsiębiorstwach, 4. Wspieranie odnawialnych rozproszonych źródeł energii. Część 1) BOCIAN Rozproszone, odnawialne źródła energii, 5. Wpieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii. Część 4) PROSUMENT linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii. Zgodnie z przyjętym, decyzją z dnia 16 grudnia 2014 r. przez Komisję Europejską, Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko na lata , w przypadku ochrony powietrza, wydatkowanie europejskich środków finansowych ukierunkowane będzie na inwestycje wynikające z programów ochrony powietrza. Kluczowe znaczenie z punktu widzenia poprawy jakości powietrza w powiatach i gminach będzie miała realizacja działań ujętych w Regionalnych Programach Operacyjnych na lata dla poszczególnych województw. 5

6 W 2013 roku, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko , ogłosił konkurs na przygotowanie gminnych Planów gospodarki niskoemisyjnej. Celem tych planów jest przygotowanie przez gminy m.in. listy inwestycji i przedsięwzięć: a) redukujących emisję gazów cieplarnianych, b) zwiększających udział energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, c) poprawiających jakość powietrza na obszarach, gdzie odnotowuje się przekroczenia poziomów dopuszczalnych stężeń w powietrzu. Planowane jest przygotowanie takich planów w blisko tysiącu gmin w Polsce (na 2478 gmin w całym kraju). Inwestycje wskazane w planach będą mogły uzyskać dofinansowanie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz 16 Regionalnych Programów Operacyjnych. Plany gospodarki niskoemisyjnej mają zapewnić i sprzyjać rozwojowi społeczno - gospodarczemu gmin. Celem zrównoważonego wzrostu jest wspieranie przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną. Bardziej konkurencyjna i zrównoważona gospodarka z pewnością przyczyni się do wzrostu zatrudnienia i rozwoju możliwości rynkowych, w szczególności dzięki rozwojowi źródeł odnawialnych, efektywności energetycznej i efektywnego korzystania z zasobów. Wskazane wyżej strategiczne dokumenty wyznaczają kierunki dla gminy na lata , w zakresie działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych w takich obszarach jak: transport publiczny i prywatny, budownictwo publiczne, gospodarka przestrzenna, zaopatrzenie w ciepło i energię, gospodarka odpadami. Dokumenty te powinny wyznaczać konkretne cele w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych, efektywności energetycznej oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Plan ma również być ściśle związany z realizacją działań naprawczych określonych w programach ochrony powietrza. 6