Stan środowiska naturalnego w polskich uzdrowiskach

Transkrypt

1 KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH Stan środowiska naturalnego w polskich uzdrowiskach Sierpień 1992 Janusz Jeziorski Informacja Nr 62 Środowisko naturalne polskich uzdrowisk wymaga, podobnie jak one same - rewaloryzacji. Wiele z nich znajduje się w obszarach zagrożenia ekologicznego. Przekraczane są tam dopuszczalne normy stężeń zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, stan wód płynących i podziemnych jest zły, przekraczany a poziom hałasu nadmierny. Wiele z uzdrowisk nie posiada dostatecznie sprawnych oczyszczalni ścieków; niektóre nie posiadają ich w ogóle.

2 -1- Uzdrowiska wraz z otaczającymi je strefami ochronnymi zaliczone zostały do obszarów objętych szczególną ochroną prawną. Ich działalność reguluje ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o uzdrowiskach, lecznictwie uzdrowiskowym (Dz.U. Nr 23, poz. 150), uchwała nr 168 Rady Ministrów z dnia 28 maja 1969 r. w sprawie wzorcowego statutu uzdrowiska (M.P. Nr 27, poz. 174), uchwała Rady Ministrów nr 210 z dnia 23 grudnia 1987 r. w sprawie uznania miasta Ustki za uzdrowisko ( M.P. Nr 38, poz.333), a także zarządzenie Ministra 2Idrowia i Opieki Społecznej z dnia 25 lipca 1967 r. (M.P. nr 45, poz. 228). Początki uzdrowisk znajdujących się na ziemiach polskich sięgają XVII wieku. Najstarszymi są Połczyn - Zdrój (1668 r.), Cieplice (XVII wiek), Kołobrzeg (1710 r.). Wody mineralne, cieplice itp. były wykorzystywane leczniczo wcześniej, bo co najmniej od XII wieku. W uzdrowiskach prowadzone jest obecnie leczenie 8 grup chorób. Są to: - choroby narządu ruchu i reumatyczne, - choroby układu oddechowego, - choroby układu krążenia, - choroby układu trawienia, - choroby układu moczowego, - choroby układu wydzielania wewnętrznego i przemiany materii, - choroby skór, - choroby kobiece. Kierunki leczenia w poszczególnych uzdrowiskach ilustrują poniższe tabele 1 )

3

4

5 -4- Zanieczyszczenia atmosferyczne Najbardziej zagrożone emisją zanieczyszczeń pyłowych są uzdrowiska Inowrocław i Jastrzębie-Zdrój oraz w mniejszym stopniu Konstancin, Ustka i Busko Zdrój 2 ) Źródłem tych zanieczyszczeń są zakłady przemysłowe i lokalne kotłownie. Największą ilościowo emisję gazową na którą składały się głównie SO2, NO2, CO2 i węglowodory obserwowano w Inowrocławiu, Jastrzębiu - Zdroju oraz w Ustce, Kołobrzegu i Konstancinie (zał. 1). Obok wymienionych substancji w powietrzu polskich uzdrowisk zawarte bywają fenole, metale ciężkie, formaldehyd, siarkowodór, kwas siarkowy, fluor, substancje smołowe, benzo(a)piren. Szczegółowy wykaz tych substancji i pomierzonych ich stężeń zawiera załącznik 2. Średnioroczne opady pyłu w 38 uzdrowiskach na 40 zbadanych przekraczają dopuszczalne wartości, niekiedy nawet ponad trzykrotnie (zał. 3). Emisja SO2 (poza uzdrowiskami Połczyn - Zdrój i Nałęczów) we wszystkich pozostałych badanych uzdrowiskach przekracza dopuszczalne stężenia (zał. 4). Nieco lepsza jest sytuacja w dziedzinie emisji NO2; dopuszczalne stężenia są przekroczone w 11 na 20 skontrolowanych uzdrowisk. Najniższe stężenia NO2 notowano w Rymanowie i Horyńcu. Zjawiska te są szczególnie niepokojące w uzdrowiskach specjalizujących się w leczeniu chorób układu oddechowego. W Ciechocinku stężenia średnioroczne amoniaku były dwukrotnie wyższe od wartości dopuszczalnych, podobnie - fenolu i dwutlenku siarki. W Czerniawie notowano dwukrotnie wyższe stężenia od dopuszczalnych kwasu siarkowego o dwutlenku siarki, w Jedlinie - dwutlenku węgla i formaldehydu, w Ustce - dwutlenku siarki (zał. 2). Ścieki Zaledwie kilka uzdrowisk oczyszcza w całości swoje ścieki. Są to: Augustów, Duszniki - Zdrój, Iwonicz - Zdrój, Jedlina - Zdrój, Nałęczów i Ustroń (zał. 5). Całkowicie nieoczyszczone ścieki odprowadza Ciechocinek, Szczawnica i Trzebnica. Stan czystości wód Wody rzeczne nadmiernie zanieczyszczone występują w 10 na 12 przebadanych uzdrowisk. Stanowią one najczęściej % całości przepływających wód. Najgorsza sytuacja obserwowana jest w uzdrowiskach Jastrzębie - Zdrój, Swoszowice oraz w mniejszym stopniu we Wieńcu - Zdrój i Jedlinie. Brak jest (poza odcinkiem Kamiennej w Cieplicach) wód o I klasie czystości (zał.6). Woda zwłaszcza w ujęciach lokalnych jest często zła lub niepewna pod względem sanitarnym (zał. 7). Odpady W dwóch uzdrowiskach (Jastrzębie - Zdrój i Inowrocław) na 10 przebadanych ma miejsce znaczny przyrost wytworzonych odpadów (zal. 8). Część /. nich jest poddana dalszemu przerobowi gospodarczemu (około 40%), pozostała część jest zaś składowana. Hałas W sześciu uzdrowiskach na osiem przebadanych poziom hałasu sięgnął db/a (zał. 9). Zjawisko to obserwowano na obszarze 30-50% (maksymalnie 100%) ulic uzdrowisk poddanych pomiarom.

6 -5- WNIOSKI W uzdrowiskach polskich obok postępującej dekapitalizacji urządzeń uzdrowiskowych, zużycia obiektów wypoczynkowych, infrastruktury miejskiej pogarsza się stan środowiska naturalnego. Wiele uzdrowisk znajduje się w obszarach zagrożenia ekologicznego. Przekraczane są dopuszczalne normy stężeń substancji pyłowych i gazowych zawartych w powietrzu; stwierdza się w nim obecność wielu silnie toksycznych, mutagennych substancji (np. benzo(a)pirenu). W większości uzdrowisk brak jest dostatecznie skutecznie działających oczyszczalni ścieków, stan czystości wód płynących i podziemnych jest zły. Natężenie hałasu na ulicach większości przebadanych uzdrowisk jest nadmierne. Środowisko naturalne polskich uzdrowisk wymaga, podobnie jak one same - rewaloryzacji. Wykorzystane materiały: 1 ) - Atlas uzdrowisk polskich. PPWK Warszawa ) - Ochrona środowiska Materiały i opracowania statystyczne. GUS Warszawa 1991 MIASTA UZDROWISKOWE 0 DUŻEJ SKALI ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA EMISJA Z ZAKŁADÓW PRZtMYSŁOWYCH SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH W 1990 R.

7

8

9

10

11

12

13

14