Wrocław 2007 SYSTEMY OPERACYJNE WYKLAD 5 - zarządzanie pamięcią pomocniczą Paweł Skrobanek C-3, pok. 323 e-mail: pawel.skrobanek@pwr.wroc.pl www.equus.wroc.pl/studia.html 1 PLAN: 3. Struktura katalogowa 4. Podsumowanie (zadanie dla odwaŝnych) 2 PLIK zbiór powiązanych ze sobą danych określonych przez jego twórcę Przykładowe rodzaje plików: wykonywalne (.exe,.com, o atrybucie x ), graficzne (.jpg,.gif,.tif,.bmp,.jpe), wsadowe (.bat,.sh), dokumenty (.doc,.pdf,.rtf), archiwalne (.zip,.rar,.gz), inne (.avi,.mpg,.pas,.asm,.cdr,.br5,.ps) 3 1
Organizacja sektora dyskietki ISO-MFM GAP1 SYN C znacz nik TRACK HEAD SECT OR #BYT ES CRC GAP2 TRACK numer ścieŝki HAED głowica SECTOR numer sektora #BYTES długość sektora (0-128B, 1 256B, 2 512B) KONSTRUKCJA SYSTEMU PLIKÓW - RÓśNE PUNKTY WIDZENIA UśYTKOWNIK jak uŝytkować, jakie operacje są dozwolone, jak moŝna chronić dane, jak manipulować skorowidzem. KONSTRUKTOR zarządzanie przestrzenią dyskową, efektywność, niezawodność. PARTYCJA PODSTAWOWA (ang. primary partition) ROZSZERZONA (ang. extended partition) Ograniczenia dla dysku (wynikające ze struktury MBR): 3 podstawowe i 1rozszerzona, 4 podstawowe (brak rozszerzonej) DYSKI LOGICZNE (ang. logical disk) 2
PYTANIA: 1. Czy moŝe być załoŝona jedna partycja na dwóch dyskach? 2. Ile jest katalogów urządzenia dla jednej partycji na dwóch dyskach? 3. Co to jest tzw. montowanie systemu plików? 7 2. Wprowadzenie partycja aktywna (ang. active partition) - ta, z której będzie uruchamiany system operacyjny, partycja ukryta (ang. hidden partition) partycja ukryta (opcja wykorzystywana, jeśli np. mamy kilka systemów i chcemy, by jedna partycja nie była dostępna dla niektórych z nich - odpowiednia konfiguracja boot managera ), MBR (ang. Master Boot Record) struktura zapisana w pierwszym sektorze dysku twardego (Cylinder 0, Głowica 0, Sektor 1) 8 PYTANIA: 1. Co się stanie, jeśli uszkodzony zostanie fizycznie MBR? 2. Czy wirus moŝe spowodować uszkodzenie MBR? 3. Jak naprawić dysk (Ŝeby mógł z niego startować SO) z uszkodzonym MBR? Struktura MBR, sposób kopiowania np.: http://pl.wikipedia.org/wiki/mbr 9 3
DESKRYPTOR PLIKU (ang. file descriptor) - unikatowy identyfikator pliku wykorzystywany przez system operacyjny, dla systemów WINDOWS funkcjonuje nazwa: uchwyt pliku (ang. handle) Informacje o funkcjach z wykorzystaniem deskryptora przegląd informacji na stronie: http://en.wikipedia.org/wiki/file_descriptor 10 ATRYBUTY PLIKU (ang. file attribute) - cechy pliku, zaleŝne od systemu operacyjnego, np.: identyfikator pliku, nazwa pliku i rozszerzenie (jeśli system operacyjny rozróŝnia), długość pliku w bajtach, data i czas utworzenia, data i czas ostatniej modyfikacji 11 ATRYBUTY PLIKU cd.: identyfikator uŝytkownika (właściciela, ale równieŝ np. programu w którym plik stworzono, np. Windows zawiera taką informację, a LINUX nie uprawnienia (kto moŝe czytać, pisać, wykonywać) 12 4
TYPOWE OPERACJE NA PLIKU otwieranie/tworzenie, zamykanie (moŝe być automatyczne), zmiana atrybutów (np. praw, nazwy, typu, właściciela) zmiana połoŝenia pliku w pamięci, zmiana pozycji w pliku (wskaźnik bieŝącej pozycji), czytanie, zapisywnie 13 METODY DOSTĘPU (ze względu na organizację) sekwencyjny (ang. sequential access) Ŝeby dostać się do n-tego elementu, trzeba przeczytać n-1, rekordy jednakowej długości, rekordy zmiennej długości, dostęp za pomocą klucza (np. kaŝdy rekord ma pole NAZWA_AGENTA, które sprawdzamy) UWAGA: w celu przyspieszenia dostępu do duŝych plików moŝe być np. osobny plik indeksowy 14 METODY DOSTĘPU cd.: bezpośredni (ang. direct access) najpierw wyznaczamy miejsce, a potem realizujemy dostęp 15 5
PYTANIE: Skąd program wie, z jakich plików moŝe korzystać? Czy w systemie moŝna otworzyć dowolną liczbę plików? Co to jest tzw. ścieŝka przeszukiwania (ang. search path) lub ścieŝka dostępu? Czym róŝni się ścieŝka absolutna od względnej? 16 katalog urządzenia (ang. device directory) - zawiera wykaz nazw plików oraz informacje o ich lokalizacji na dysku (moŝe mieć róŝne implementacje), jednostka dyskowa wydzielona część dysku (partycja, wolumen, minidysk), kaŝda posiada własny katalog urządzenia, blok dyskowy najmniejszy fragment logiczny dysku, który moŝe być przydzielony dla pliku (moŝe odpowiadać np. jednemu lub kilku sektorom) 17 PRZYDZIAŁ CIĄGŁY - kaŝdy plik zajmuje ciąg kolejnych bloków dyskowych (adresów na dysku), problemy z miejscem na nowy plik (fragmentacja), ale plik zajmuje kolejne obszary (szybki dostęp), metody przydziału miejsca analogicznie, jak dla PO, patrz. ksero (1) 18 6
PRZYDZIAŁ LISTOWY - kaŝdy plik stanowi listę powiązanych ze sobą bloków, w katalogu typowo znajduje się wskaźnik do pierwszego i ostatniego bloku, brak fragmentacji (zewnętrznej), łatwe dopisywanie, problem z niezawodnością oraz z dostępem (kaŝdy blok zawiera wskaźnik do następnego) patrz. ksero (2) 19 PRZYDZIAŁ LISTOWY FAT (ang. File Allocation Table) - utworzono tablicę przydziału bloków, brak fragmentacji (zewnętrznej), łatwe dopisywanie, szybki dostęp do bloków dyskowych, problem z niezawodnością (jeśli uszkodzona zostanie tablica), patrz. ksero (3). 20 PRZYDZIAŁ INDEKSOWY - kaŝdy plik posiada swój blok indeksowy zawierający indeksy ( spis numerów ), bloków w których zapisany jest plik, UWAGA: w praktyce moŝliwa struktura hierarchiczna (blok indeksowy ma moŝliwość wskazania bloków dyskowych, a jak ich zabraknie - kolejnych bloków indeksowych) wspólnie ustalamy zalety i wady 21 7
3. Struktura katalogowa jednopoziomowa wszystkie pliki są umieszczone w tym samym katalogu (prosta, łatwa w obsłudze, szybki dostęp, zastosowanie w urządzeniach nie wymagających duŝej ilości plików), dwupoziomowa poziom katalogów, a w nich pliki (zastosowanie: kaŝdy uŝytkownik ma swój katalog), struktura drzewiasta dowolna (ale uwaga: ograniczenia systemu plików) ilość poziomów Analiza materiałów ksero. 22 4. Podsumowanie Forma zadanie fajne 23 8