Ubezpieczenie ochrony prawnej

Ubezpieczenie ochrony prawnej prawnik dla przezornego Polaka konferencja współorganizowana przez Fundację Edukacji Ubezpieczeniowej oraz Naczelną Radę Adwokacką - Warszawa, 16 maja 2011r. Ubezpieczenie ochrony prawnej prawnik dla przezornego Polaka to tytuł konferencji zorganizowanej przez Fundację Edukacji Ubezpieczeniowej oraz Naczelną Radę Adwokacką, która odbyła się 16 maja br. w siedzibie NOT w Warszawie. Inicjując debatę na temat ubezpieczenia ochrony prawnej organizatorzy mieli nadzieję na upowszechnienie idei tych ubezpieczeo, co wpłynęłoby na poprawę świadomości prawnej obywateli i minimalizowanie ryzyk społecznych różnego rodzaju zdarzeo. Blisko 250 osobową grupę uczestników konferencji powitała Halina Olendzka - Rzecznik Ubezpieczonych oraz Andrzej Zwara - Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej. Zaproszenie na konferencję w roli prelegentów przyjęli: Krzysztof Kwiatkowski minister sprawiedliwości, Zbigniew Strus sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku, Katarzyna Łakoma dyrektor w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, Krzysztof Boszko sekretarz Naczelnej Rady Adwokackiej, dr Marcin Orlicki - adiunkt w Katedrze Prawa Cywilnego, Handlowego i Ubezpieczeniowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, dr Małgorzata Serwach - pracownik Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego oraz Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Piotr Skorupa - przedstawiciel D.A.S. TU Ochrony Prawnej S.A., mec. Jakub Nawracała i mec. Bartłomiej Janyga z Concordia Ubezpieczenia. Wśród licznych gości znaleźli się m.in. Piotr Kluza - Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, Małgorzata Barcicka - wiceprezes UFG, Jacek Kliszcz - Prezes Stowarzyszenia Polskich Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych, Adam Sankowski - Prezes Stowarzyszenia Polskich Pośredników Ubezpieczeniowych i Finansowych, Beata Karwacka - Prezes Polskiej Izby Odszkodowao, Andrzej Maciążek - wiceprezes Polskiej Izby Ubezpieczeo a także przedstawiciele 1

Ministerstwa Finansów, UOKiK, KNF, Naczelnej Rady Adwokackiej, przedstawiciele kancelarii prawnych, Naczelnej Izby lekarskiej oraz przedstawiciele zakładów ubezpieczeo, pośredników ubezpieczeniowych i ośrodków akademickich: Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu i Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Konferencję objęli patronatem medialnym: Gazeta Ubezpieczeniowa, Dziennik Ubezpieczeniowy, Miesięcznik Ubezpieczeniowy, Prawo Ubezpieczenia i Reasekuracja, Rynek Odszkodowao oraz Rozprawy Ubezpieczeniowe. Częśd merytoryczną konferencji rozpoczął Krzysztof Kwiatkowski - Minister Sprawiedliwości. W swoim wystąpieniu minister Kwiatkowski podzielił się informacjami o działaniach jakie podejmuje Ministerstwo Sprawiedliwości zmierzając do zwiększenia bezpłatnej pomocy prawnej dla społeczeostwa i rozszerzenia dostępu do usług prawniczych. Zdaniem Ministra żadne paostwo, nawet najlepiej zorganizowane, nie jest w stanie wyeliminowad sytuacji w których można stad się ofiarą wypadku komunikacyjnego, ofiarą nieuczciwego kontrahenta, czy nieuczciwego sprzedawcy, czy pracodawcy. Jednak można podjąd takie inicjatywy, które spowodują, że wyjście z trudnych sytuacji życiowych będzie prostsze. Jednym z ważniejszych działao na tym polu jest podnoszenie świadomości prawnej obywateli. Ministerstwo Sprawiedliwości realizuje projekty, które mają za zadanie podnoszenie świadomości prawnej obywateli. Zdaniem resortu na szczególną uwagę zasługuje sytuacja ofiar przestępstw. Podejmowane są działania zmierzające do wzmocnienia ich praw procesowych i pozaprocesowych. Działania te mają za zadanie utworzenie systemu sprawiedliwości naprawczej, która nie służy tylko i wyłącznie do umieszczenia sprawcy w zakładzie karnym, ale której prawdziwym celem jest przywrócenie zaburzonej przestępstwem równowagi w społeczeostwie. Ministerstwo w ramach prac nad projektem dyrektywy pomocy ofiar przestępstw pracuje nad projektem dotyczącym zaliczkowej wypłaty odszkodowania na rzecz ofiar wypadku komunikacyjnego. Środki finansowe pochodzące z takiej wypłaty byłyby wykorzystywane na leczenie lub rehabilitację, nie czekając na żmudne zakooczenie postępowania sądowego. Innym projektem realizowanym przez ministerstwo sprawiedliwości są coroczne obchody międzynarodowego dnia ofiar przestępstw. W trakcie takich dni organizowane są akcje udzielania informacji z różnych dziedzin prawa, świadczona 2

jest pomoc psychologiczna oraz pomoc z zakresu opieki społecznej. W ramach działao pomocy ofiarom przestępstw prowadzony jest, pod egidą ministerstwa sprawiedliwości, projekt pod nazwą sied pomocy ofiarom przestępstw, w wyniku którego utworzono 16 ośrodków pomocy dla osób pokrzywdzonych przestępstwem, po jednym w każdym województwie. W ośrodkach tych ofiary przestępstw uzyskują pomoc psychologiczną oraz prawną. Koordynatorzy z ośrodków podejmują działania zmierzające do poszerzenia swojej oferty dla pokrzywdzonych poprzez współpracę z innymi organizacjami zajmującymi się pomocą ofiarom przestępstw. Z inicjatywy ministerstwa sprawiedliwości została przeprowadzona kampania z wykorzystaniem radia, telewizji i bilbordów pod hasłem poznaj swoje prawa pozwól sobie pomóc. Działania te były skierowane do osób, które będąc ofiarami przestępstw, z różnych przyczyn, nie korzystały dotychczas ze swoich uprawnieo. Celem zaś było uświadomienie osobom pokrzywdzonym posiadania określonych praw, a także przełamanie tkwiących w nich blokad. Z myślą o ofiarach przestępstw ministerstwo sprawiedliwości uruchomiło stronę internetową www.pokrzywdzeni.gov.pl zawierającą wszystkie wyczerpujące informacje dotyczące uprawnieo i obowiązków w procesie karnym oraz wydało informatory poświęcone tej problematyce. Wspólnym przedsięwzięciem ministerstwa sprawiedliwości i prokuratury generalnej było opracowanie nowego, bardziej zrozumiałego formularza zawierającego pouczenia dla pokrzywdzonego o uprawnieniach i obowiązkach. Formularz ten jest wręczany podczas składania zawiadomienia o przestępstwie lub przesłuchania w charakterze świadka. Resort sprawiedliwości zdecydował się także na podjęcie nowatorskich działao opracowania standardów postępowania z różnymi kategoriami pokrzywdzonych. We współpracy z resortami zdrowia, administracji i spraw wewnętrznych, przedstawicielami PIU, rady do spraw pokrzywdzonych przy ministrze sprawiedliwości oraz reprezantami organizacji pozarządowych powstaje karta praw ofiar wypadku drogowego. Kolejnym krokiem będzie opracowanie dla poszczególnych służb standardów postępowania z ofiarami wypadków drogowych. Podobne opracowania będą dotyczyd też przestępstw seksualnych i ofiar przestępstw przeciwko mieniu. Jednym z ostatnich projektów zmierzających do podniesienia świadomości prawnej obywateli jest program edukacji prawnej. Pilotaż objął uczniów i studentów w wybranych uczelniach i szkołach na terenie całego kraju. Program był realizowany z funduszy europejskich. W oparciu o wyniki tego projektu ministerstwo sprawiedliwości zwróciło się do ministerstwa 3

edukacji z prośbą o rozważenie możliwości wprowadzenia elementów praktycznej nauki wiedzy o prawie jako elementu wiedzy o społeczeostwie albo dodatkowych zajęd w ramach kilku godzin dla młodzieży szkół średnich. Drugi etap tego programu objął wszystkie uczelnie wyższe nie mające kierunku studiów prawniczych na terenie miasta Łodzi. Wnioski z realizacji tego programu na terenie tego miasta będą służyd do zmiany podstawy programowej ministerstwa edukacji narodowej w całym kraju. Ministerstwo sprawiedliwości chciałoby stworzyd efektywny system bezpłatnej pomocy prawnej dla obywateli o niskim statusie materialnym. Podejmując działania mające na celu podniesienie świadomości prawnej pracownicy ministerstwa sprawiedliwości starają się aby były one skuteczne, aby informacje były przekazywane w sposób przystępny i zrozumiały. By były dostępne tam gdzie one są rzeczywiście potrzebne. Konferencja na temat ubezpieczenia ochrony prawnej doskonale wpisuje się w realizację planów, które są oparte o rzeczywiste potrzeby Polaków. Zdaniem Ministra Kwiatkowskiego na tym polu jest jeszcze wiele do zrobienia. Następnie o koncepcji ochrony praw obywateli w ubezpieczeniu ochrony prawnej z punktu widzenia Rzecznika Praw Obywatelskich mówiła Katarzyna Łakoma dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. Główną rolą i zadaniem Rzecznika Praw Obywatelskich jest stanie na straży praw i wolności obywateli gwarantowanych w Konstytucji. Jednym z takich praw podmiotowych obywateli jest prawo dostępu do sądów. Prawo to jest realizowane na różnych płaszczyznach i w różnych wymiarach. Z punktu widzenia Rzecznika Praw Obywatelskich i skarg wpływających do jego Biura wnioskodawcy zwracający się do Rzecznika to przede wszystkim ludzie ubodzy z odległych ośrodków w kraju. Skarżący czują się dyskryminowani ze względu na swoją sytuację finansową i materialną. Rzecznik Praw Obywatelskich jest organem antydyskryminacyjnym odpowiedzialnym za monitorowanie wszystkich organów władzy publicznej pod kątem tego, czy w ich działaniach jest respektowana zasada równości. Z obserwacji prelegentki wynika, że procedury likwidacyjne są dla konsumentów niezrozumiałe, trudne do przejścia wręcz arbitralne dlatego sprawy często kooczą się koniecznością złożenia pozwu do sądu w celu poszukiwania pełnej ochrony swoich praw. Z drugiej strony, wyłania się problem nieznajomości prawa i procedur w postępowaniu sądowym oraz jakośd świadczonych usług. System bezpłatnej pomocy prawnej w Polsce zapewnia pomoc tylko na etapie sądowym, dlatego prosta informacja prawna na etapie 4

przedsądowym, zdaniem prelegentki, jest niezbędna. Rolą Rzecznika Praw Obywatelskich nie jest udzielanie porad prawnych. Korzystając z ustawowych kompetencji niejednokrotnie Rzecznik przystępuje do postępowao sądowych czy sądowo-administracyjnych oraz udziela obywatelom informacji odnośnie przysługujących im środków działania. Od wielu lat RPO angażuje się na rzecz konieczności kompleksowego uregulowania tej sfery. Bezpłatne poradnictwo prawne jest prowadzone w dwojaki sposób. Poprzez pełnomocników przyznawanych przez sąd na etapie postępowania sądowego z urzędu albo poprzez ośrodki pomocy społecznej w sytuacjach kryzysowych, rodzinnych, karnych itp. Ten system z punktu widzenia ekonomicznego jest bardzo drogi, gdyż koszty są rozrzucone na różne organy i podmioty. Od wielu lat Rzecznik kierował w tej materii wystąpienia do ministra sprawiedliwości. Co do zasady zarówno resort sprawiedliwości jak i Rzecznik byli zgodni, że koniecznośd kompleksowego uregulowania bezpłatnej pomocy prawnej dla osób najuboższych jest konieczna. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich najbardziej wydajny byłby system biur obroocy publicznego i stworzenie instytucji, gdzie prawnicy etatowi udzielaliby informacji prawnej a pomocy na etapie postępowania sądowego świadczyliby pełnomocnicy z urzędu. Projekt był popierany przez ministerstwo sprawiedliwości. Niestety ze względu na zmiany i cięcia budżetowe zaniechano dalszych prac. Ostatnio powstał drugi projekt o świadczeniu informacji prawnej dla osób najuboższych ale nie jest tak satysfakcjonujący jeżeli chodzi o ocenę konstytucyjnych praw i wolności obywatelskich. Kolejnym nurtem działao były wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Finansów w sprawie opodatkowania usług prawniczych pro bono. Te działania będą nadal kontynuowane aby system pomocy prawnej zaczął funkcjonowad. Zdaniem dyrektor Łakomy upowszechnienie ubezpieczenia ochrony prawnej wydaje się byd instytucją pożądaną. W ten sposób każdy przezorny obywatel mógłby uzyskad pomoc prawną na etapie przedsądowym. Upowszechnienie się ubezpieczenia ochrony prawnej nie zwalnia jednak paostwa polskiego od obowiązku stworzenia kompleksowego systemu dostępu do bezpłatnej pomocy prawnej. Na koniec dyrektor Łakoma wystosowała apel do zakładów ubezpieczeo aby w trakcie tworzenia ofert ubezpieczeo ochrony prawnej wziąd pod uwagę skalę ubóstwa i pozycję obywateli w różnych regionach polski. Ubezpieczenia te mogą się stad powszechne jedynie w sytuacji, gdy będą dosyd tanim rozwiązaniem. 5

W kolejnym wystąpieniu Halina Olendzka - Rzecznik Ubezpieczonych przedstawiła korzyści jakie ubezpieczenie ochrony prawnej niesie dla konsumentów usług ubezpieczeniowych. Najprostszą i najbardziej dostępną formą ograniczenia ryzyka, oprócz unikania i podejmowania działao prewencyjnych w celu zapobiegania negatywnym zdarzeniom losowym jest przenoszenie tego ryzyka na inne podmioty poprzez transfer odpowiedzialności za pokrycie ewentualnych strat. Instytucja ubezpieczenia stworzona została w celu ochrony człowieka oraz jego działalności przed skutkami niepomyślnych zdarzeo, będących konsekwencją ponoszonego ryzyka. Ubezpieczenie minimalizuje ryzyko i kompensuje straty powstałe na skutek jego realizacji. Rzecznik Ubezpieczonych postawiła pytanie: Dlaczego możliwośd swobodnego korzystania z ochrony prawnej jest w dzisiejszym świecie, a szczególnie w stosunkach ubezpieczeniowych, tak istotna? Podstawowym czynnikiem jest wzrastający poziom skomplikowania prawa, które próbuje nadążyd za dynamicznie zmieniającą się rzeczywistością. Dodatkowo, nakłada się na to zjawisko określane czasem jako inflacja prawa czyli niestabilnośd prawa, dokonywana poprzez jego częste zmiany, ale również na skutek publikacji orzeczeo Trybunału Konstytucyjnego eliminujących z obrotu prawnego przepisy niezgodne z Konstytucją. Zmiany te utrudniają życie społeczne i gospodarcze. Zdaniem Rzecznik Ubezpieczonych nawet profesjonalistom trudno obecnie nadążyd za zmianami dokonywanymi w przepisach prawa. Kolejną przyczyną, dla której pomoc prawna za pośrednictwem ubezpieczenia staje się przydatna, są wysoce sformalizowane, czasochłonne i kosztowne procedury prawne zarówno pozasądowe dochodzenie roszczeo, jak i postępowania przed organami administracji, postępowania sądowe (cywilne, karne i administracyjne) oraz egzekucja należności. Wzrost zamożności społeczeostwa wiąże się z kumulacją dóbr materialnych, rozwojem gospodarczym, aktywnym spędzaniem wolnego czasu, jak również wzrostem znaczenia dóbr niematerialnych. Zwiększające się tempo życia, sprzecznośd interesów pomiędzy jednostkami, podmiotami gospodarczymi, a nierzadko również między jednostką a paostwem, powodują koniecznośd zabezpieczenia i ochrony własnych interesów na drodze prawnej. Ma to swoje przełożenie na liczbę postępowao przed sądami. W tym stanie rzeczy ubezpieczenie ochrony prawnej przynosi dla konsumenta usługi ubezpieczeniowej rozliczne korzyści. Przede wszystkim, za relatywnie niewielką cenę, przerzuca na ubezpieczyciela ryzyko związane z ciężarem ekonomicznym spowodowanym podejmowaną obroną prawną 6

ubezpieczonego i jego rodziny, w tym również w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Refundacja ubezpieczonemu kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego, kosztów sądowych, kosztów postępowania administracyjnego i egzekucyjnego stanowi dla niego nie tylko wymierną korzyśd finansową, ale także pozytywny bodziec do podejmowania starao zmierzających do zabezpieczenia własnych interesów na drodze prawnej. Ubezpieczenie to obejmuje również ryzyko przegrania procesu sądowego, które dla przeciętnego konsumenta może stanowid poważną przeszkodę w realizacji konstytucyjnego prawa do sądu. Wysokie koszty prowadzenia sporów sądowych są, obok ich czasochłonności, przewlekłości i stopnia skomplikowania, jedną z najczęstszych przyczyn rezygnacji z obrony swoich interesów na drodze sądowej. Skorzystanie w ramach posiadanej ochrony ubezpieczeniowej z fachowej pomocy prawnej nie tylko zwiększa szansę zakooczenia postępowania sądowego albo pozasądowego dochodzenia roszczeo w sposób dla konsumenta satysfakcjonujący, ale również dzięki trafnej poradzie lub opinii prawnej może zapobiec przed powstaniem niekorzystnej z jego punktu widzenia sytuacji, tym samym działając prewencyjnie i chroniąc jego dobra zarówno osobiste, jak i majątkowe. Jak wskazała Rzecznik Ubezpieczonych obecnie Polacy bardzo rzadko korzystają z usług prawników, zazwyczaj udając się po poradę w nadzwyczajnych i zaistniałych już sytuacjach kryzysowych. Nadal niewielki odsetek oskarżonych w postępowaniu karnym i stron w postępowaniu cywilnym decyduje się na zaangażowanie obroocy lub pełnomocnika. W dodatku nie istnieje zunifikowany system pomocy prawnej z urzędu, zaś koszty takiej pomocy paostwo pokrywa ze środków poszczególnych sądów. Dlatego w ocenie Rzecznik Ubezpieczonych ubezpieczeniem, które jak się wydaje jest obecnie niedoceniane, ale które bez wątpienia w przyszłości będzie odgrywad coraz szerszą rolę jako skuteczne narzędzie zapewniające osobom fizycznym i podmiotom gospodarczym profesjonalną pomoc prawną za atrakcyjną cenę, jest właśnie ubezpieczenie ochrony prawnej. Rozwój segmentu ubezpieczeo ochrony prawnej będzie miał doniosłe znaczenie dla całej branży prawniczej. Zwiększy dostępnośd usług świadczonych przez adwokatów i radców prawnych. Posiadanie ubezpieczenia ochrony prawnej może pozytywnie wpływad na świadomośd związaną z możnością skorzystania z usług prawniczych oraz przełamywad stereotypy dotyczące ich 7

wysokich kosztów i niewielkiej przydatności w codziennym życiu. Skutkowad to będzie upowszechnieniem tego rodzaju usług. Z punktu widzenia Rzecznik Ubezpieczonych niezwykle doniosłą kwestią jest znaczenie ubezpieczenia ochrony prawnej dla ubezpieczonych i uprawnionych, którzy dochodzą swoich roszczeo wynikających z umów ubezpieczenia, w tym również z umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Profesjonalna pomoc adwokata lub radcy prawnego w dochodzeniu roszczeo z tytułu umowy ubezpieczenia to znaczące wzmocnienie pozycji ubezpieczonego lub uprawnionego, który bez takiego merytorycznego wsparcia jest zdecydowanie słabszą stroną stosunku obligacyjnego. Aktywnośd fachowych pełnomocników działających w toku likwidacji szkód po stronie ubezpieczonych i uprawnionych wpływa znacząco na usprawnienie tego procesu. Pomoc prawna świadczona na wysokim poziomie to także dosyd skuteczne remedium na nieprawidłowości, które można często dostrzec w działaniu zakładów ubezpieczeo, w tym również na brak obiektywizmu w ocenie związanej z należnymi świadczeniami ubezpieczeniowymi. Ubezpieczenie ochrony prawnej daje ponadto możliwośd zaoszczędzenia przez poszkodowanych kwot, jakie zmuszeni byliby uiścid na rzecz swoich pełnomocników jako wynagrodzenia w formie prowizji czy premii za osiągnięcie sukcesu. Możliwośd skorzystania w toku likwidacji szkody z usług adwokata lub radcy prawnego w ramach zawartej umowy ubezpieczenia ochrony prawnej oznacza także wzmocnienie konkurencji w tym obszarze. Daje poszkodowanemu szerszy wybór, obejmujący nie tylko wyspecjalizowane kancelarie odszkodowawcze, które dominują obecnie na tym rynku, ale także tradycyjne zawody prawnicze, które posiadają bardzo ograniczone możliwości reklamowania swoich usług. Podsumowując, Rzecznik Ubezpieczonych stwierdziła, iż ubezpieczenie ochrony prawnej może wpłynąd nie tylko na wzrost świadomości prawnej, ale także wzrost świadomości ubezpieczeniowej pośród konsumentów, co w ostatecznym rozrachunku będzie mied pozytywny wpływ na cały rynek ubezpieczeniowy zarówno ubezpieczycieli, jak i konsumentów ich usług. W swoim wystąpieniu mecenas Jakub Nawracała wraz z mecenasem Bartłomiejem Janygą z Concordia Ubezpieczenia zwrócili uwagę na istotę ubezpieczenia ochrony prawnej. Ich zdaniem ubezpieczenie to jest produktem nadal bardzo mało znanym. Ubezpieczenie to chroni przed ryzykiem prowadzenia sporów prawnych ale rozumianym jako ryzyko związane 8

z ponoszonymi kosztami prowadzenia tych sporów. Samo ubezpieczenie ma za zadanie pokryd wszelkie koszty w tym zakresie. Przedmiot ubezpieczenia porównany został do przedmiotu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Przedmiotem ubezpieczenia, zdaniem prelegentów, jest pewien interes majątkowy - portfel ubezpieczonego. Podstawowym kosztem, które pokrywa ubezpieczenie ochrony prawnej jest wynagrodzenie prawnika rozumianego powszechnie w ubezpieczeniu ochrony prawnej jako adwokata czy radcę prawnego. Klient ma prawo wybrad sobie kancelarię, która będzie go reprezentowała. Jeżeli klient nie potrafi tego zrobid, zakład ubezpieczeo może mu taką kancelarię polecid. Zakłady ubezpieczeo prowadzące ubezpieczenie ochrony prawnej ponoszą koszty w zakresie porad prawnych oraz w zakresie ewentualnych postępowao pozasądowych. Jeżeli jest taka potrzeba również w postępowaniach sądowych (opłaty od pozwu, apelacji, koszty biegłych, koszty strony przeciwnej) i egzekucyjnych. Ubezpieczyciele opłacają również koszty poręczenia majątkowego czyli tzw. kaucji, tam gdzie klient zostanie tymczasowo aresztowany i jego zwolnienie z aresztu będzie uzależnione od wpłaconej kwoty. W dobie coraz większego przepływu towarów i usług coraz częstsze będzie ponoszenie kosztów podróży do sądu zagranicznego. Zdaniem prelegentów, pomoc fachową dla klienta należy rozpocząd w momencie kiedy jego spór nie jest zaawansowany. Czasem dobra, skuteczna i kompetentna porada prawna na etapie kiedy spór się rozpoczyna może zapobiec dalszej jego eskalacji. Konsultacje prawne prowadzone są wyłącznie przez kancelarie radców prawnych, bądź adwokatów. Droga sądowa jest zawsze pewną ostatecznością. Ubezpieczyciel ocenia zasadnośd roszczeo ubezpieczonego pisząc odpowiednią opinię prawną. Opinia prawna jest swoistą usługą dla klienta. Ocena braku szans pozytywnego rozstrzygnięcia sprawy i odmowa na tej podstawie dotyczy wyłącznie stwierdzenia, że absolutnie nie ma żadnych szans na powodzenie sprawy w świetle przepisów obowiązującego prawa oraz uzgodnionego stanu faktycznego. Jeżeli przedmiotem sporu jest stan faktyczny, ubezpieczyciel nie może odmówid przyjęcia odpowiedzialności. Zapis ten niesie ze sobą niebezpieczeostwo naruszenia interesów klienta, dlatego ubezpieczyciele w swoich ogólnych warunkach ubezpieczenia mają instytucję drugiej opinii wykonywanej przez prawnika z uprawnieniami, której treścią ubezpieczyciel jest związany. Ubezpieczyciel nie pobiera żadnych prowizji od kwot uzyskanych od klienta w trakcie procesu inicjowanego czy prowadzonego dzięki ubezpieczeniu ochrony prawnej. Jeżeli klient dochodzi roszczenia korzystając z ubezpieczenia 9

ochrony prawnej, jako narzędzia do finansowania kosztów dochodzenia własnych roszczeo, w przypadku uzyskania tych roszczeo przed sądem, ubezpieczyciel nie otrzymuje z tego powodu żadnego dodatkowego wynagrodzenia. Ubezpieczenie ochrony prawnej w obrocie prawnym bywa mylone z ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej. Między tymi dwoma ubezpieczeniami istnieją jednak zasadnicze różnice. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej ma dwa zadania: ma spełnid zasadne roszczenia cywilne kierowane przeciwko ubezpieczonemu i bronid ubezpieczonego przed roszczeniami nienależnymi. Ochrona prawna w zakresie odszkodowawczym daje możliwośd dochodzenia własnych roszczeo od sprawcy szkody, bądź jego ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej. Ubezpieczenia ochrony prawnej w bardzo dużym uproszczeniu można podzielid na 3 grupy. Pierwszy rodzaj dotyczy szeroko pojętej sfery komunikacyjnej, drugi rodzaj dotyczy kwestii związanych z życiem prywatnym (ochrona prawna rodziny), trzeci rodzaj jest kierowany wobec firm (ochrona prawna dla biznesu). Ochrona prawna w sferze komunikacyjnej zapewnia ochronę prawną przy dochodzeniu odszkodowao zadośduczynieo od sprawcy jak i jego ubezpieczyciela, od momentu powstania szkody. Zakres produktów kierowanych do klienta indywidualnego, związanych z życiem prywatnym tzw. produktu ochrony prawnej rodziny może wyglądad podobnie. Przy ubezpieczeniu ochrony prawnej rodziny pojawiają się własne roszczenia odszkodowawcze, ochrona w zakresie prawa pracy i ubezpieczeo społecznych dla osób które pozostają w stosunku pracy, wszelkie umowy zawierane przez konsumentów w szczególności umowy z biurami podróży czy ubezpieczenia mieszkania. Opcjonalnie te produkty mogą byd tak skonstruowane, że zawierają też element ochrony prawnej komunikacji wyodrębniany jako osobne ryzyko. Podobnie jest jeżeli chodzi o produkty skierowane do biznesu. Tam też spotykamy ochronę dotyczącą dochodzenia odszkodowao, ochronę prawną dot. spraw karnych i wykroczeo, ochronę prawną w zakresie prawa pracy i ubezpieczeo społecznych chroniącą nie tyle pracownika co pracodawcę przed potencjalnymi sporami z jego pracownikami. Składka finalna zależna jest od skali działalności przedsiębiorstwa. Im większa skala działalności, tym większe jest ryzyko ubezpieczeniowe. Zdaniem prelegentów ubezpieczenie ochrony prawnej zapewnia każdemu ubezpieczonemu usługi specjalistów. Za niewygórowaną, regularną składkę klient może mied do dyspozycji fachowego pełnomocnika, adwokata albo radcę prawnego, którego umiejętności weryfikują stosowne egzaminy paostwowe i stosowne korporacje. Ubezpieczenie ochrony prawnej dają ochronę 10

przed wysokimi kosztami. Oprócz wynagrodzenia pełnomocnika pokrywają koszty sądowe, które w Polsce należą do najwyższych w Europie. Jest ważnym uzupełnieniem polskiego systemu prawnego ponieważ zapewnia pieniądze samemu ubezpieczonemu. Prelegenci wyrazili nadzieję że obywatele zaczną zauważad istnienie takiego ubezpieczenia, tym bardziej że wcale nie musi to byd ubezpieczenie drogie biorąc pod uwagę korzyści, które może potencjalnie dad. Wszystkie zakłady ubezpieczeo, w tym również Concordia Ubezpieczenia będą prowadzid akcję promocyjną i akcję sprzedażową, której efektem będzie popularyzacja tego ubezpieczenia i objęcie nim zdecydowanie większej grupy osób niż grupa, która obecnie posiada to ubezpieczenie. Praktycznymi refleksjami na temat ubezpieczenia ochrony prawnej jako alternatywnego sposobu uzyskiwania pomocy prawnej podzieliła się dr Małgorzata Serwach z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego oraz Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. W pierwszej kolejności zwróciła uwagę na porównanie ubezpieczenia ochrony prawnej z ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej. Zdaniem prelegentki przyczyną rozwoju ubezpieczeo ochrony prawnej jest rozwój odpowiedzialności cywilnej. Często ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest utożsamianie z ubezpieczeniami ochrony prawnej. Ubezpieczenia te stoją po zupełnie innych stronach. Odpowiedzialnośd cywilna rośnie i rosnąd będzie z wielu powodów. Najnowsze zmiany przepisów z jednej strony rozciągają w czasie odpowiedzialnośd cywilną (np. przedawnienie roszczeo odszkodowawczych), z drugiej wprowadzają kolejne roszczenia nieznane dotychczas prawu cywilnemu jak zadośduczynienie na rzecz najbliższych członków rodziny, czy odpowiedzialnośd w ubezpieczeniu na rzecz pacjenta. Najnowsze tendencje w orzecznictwie sądów polskich powodują wzrost tej odpowiedzialności. Rośnie świadomośd potencjalnych poszkodowanych. Często poszkodowani wiedzą, że określone prawa i uprawnienia im przysługują ale nie wiedzą dokładnie jakie. To wszystko powoduje, że ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej i ubezpieczenia ochrony prawnej utożsamiane są, chociaż te ubezpieczenia chronią z zupełnie innej strony. Skąd się bierze to utożsamianie? Bierze się to stąd, że ubezpieczenia ochrony prawnej i odpowiedzialności cywilnej dotyczą roszczeo odszkodowawczych jako zasady. Jednak w przypadku ubezpieczeo OC chronimy sprawcę, natomiast w ubezpieczeniu ochrony prawnej chronimy drugą stronę, czyli stronę, która występuje ze swoimi żądaniami 11

odszkodowawczymi do innego podmiotu. Ubezpieczenie ochrony prawnej poza odpowiedzialnością cywilną bardzo szeroko rozumianą jako odpowiedzialnośd deliktowa, kontraktową, jako realizacja uprawnieo z tytułu rękojmi i z tytułu gwarancji bardzo często odnosi się do ochrony na innych płaszczyznach z innych dziedzin prawa np. prawo pracy, ubezpieczeo społecznych czy postępowania karnego i dyscyplinarnego. Ubezpieczenia ochrony prawnej mogą dotyczyd sfery prywatnej, rodziny, przedsiębiorcy, może odwoływad się do określonej dziedziny prawa np. ubezpieczenie pracodawcy czy ubezpieczenie podatnika. Ochrona prawna w tym ubezpieczeniu działa również w sytuacjach, gdy jest podejrzenie popełnienia wykroczenia czy przestępstwa, gdy jest postępowanie w związku z zatrzymaniem prawa jazdy, a także wszystkie inne sprawy które dotyczą pojazdu i jego kierowców. Jaką alternatywę stanowi ubezpieczenie ochrony prawnej w stosunku do innych sposobów uzyskiwania pomocy prawnej? Zdaniem dr Serwach warto podkreślid, że ubezpieczenie ochrony prawnej wykłada określone sumy pieniężne zamiast podmiotu, który występuje ze swoimi roszczeniami. Są to koszty procesu, koszty związane z wynagrodzeniem adwokata czy radcy prawnego, opłaty sądowe, w tym wszystkie opłaty związane z postępowaniem sądowym i egzekucyjnym ale też postępowaniem polubownym, ekspertyzy biegłych i wszystkie inne wydatki związane z fazą opiniowania, zwrot kosztów poniesionych przez przeciwnika jeśli takie było orzeczenie sądu, opłaty i koszty przed organami administracji paostwowej i samorządowej i dodatkowe koszty, które pojawiają się sukcesywnie. Są to również koszty podróży klienta, która jest niezbędna w związku z obroną jego praw za granicą, tłumaczenie na język obcy dokumentów potrzebnych do obrony interesów ubezpieczonego, czy chociażby nieodpłatne konsultacje, porady prawne. Patrząc na ubezpieczenie ochrony prawnej jako alternatywy do innych sposobów uzyskiwania pomocy to należy, zdaniem prelegentki, zastanowid się jakie są te sposoby czyli jaką można uzyskad pomoc prawną gdyby nie było tego ubezpieczenia. Pierwszy sposób reprezentacja swoich własnych praw bez udziału jakiegokolwiek pełnomocnika. Następnie korzystanie z pomocy instytucji czy osób które są uprawnione do występowania w przypadku naruszenia określonych praw np. Rzecznik Ubezpieczonych, Rzecznik Praw Konsumenta, Rzecznik Praw Pacjenta. Kolejne to skorzystanie z kancelarii adwokackich lub radcowskich, korzystanie z kancelarii odszkodowawczych czy korzystanie z adwokata z urzędu lub po prostu wnioskowanie o zwolnienie z kosztów sądowych, tak aby 12

nie było później potrzeby ich pokrycia. Patrząc na te wszystkie formy jako alternatywy do ubezpieczenia ochrony prawnej wyraźnie widad, że wymagane jest w tych wypadkach posiadanie a następnie wyłożenia z góry przy każdej poradzie prawnej, przy każdej prowadzonej przez siebie sprawie i postępowaniu, środków pieniężnych. Oczywiście niektóre z tych kosztów są zwracane, ale nasuwa się pytanie czy uzyskamy zwrot tych kosztów? Wynik jest niepewny, zależny od uznania sądu. Kolejnym atutem ubezpieczenia ochrony prawnej jest to, że przeciętna osoba nie jest w stanie w całym gąszczu zmieniających się przepisów mied dokładne rozeznanie czy dane prawa jej przysługują i w jakim zakresie. Niewiedza ta może doprowadzid do utraty tych praw. Poza pomocą na etapie sporu dr Serwach wskazała na swoistego rodzaju funkcję prewencyjną tego ubezpieczenia. Dostęp do wybranego adwokata czy radcy prawnego w postępowaniu przedsądowym czy chociażby możliwośd korzystania z mediacji może spowodowad, że niektóre roszczenia nie będą kierowane. Pomoc, którą można uzyskad od niektórych organizacji, instytucji lub stowarzyszeo ma ograniczony zakres. Jest ona z natury rzeczy ograniczona do konsultacji, porad prawnych, prowadzenia mediacji, kierowania określonych pism. Czasami pomoc jest ograniczona do porady telefonicznej, czy e-mail. Nie dotyczy etapu, który jest najbardziej kosztowny a więc etapu sądowego. Zwolnienie z kosztów sądowych ma fakultatywny charakter, czyli jest uzależniony od decyzji sądu. Podobnie jak przy powołaniu pełnomocnika z urzędu, trzeba wykazad okoliczności, które pozwalają na wystąpienie z takim żądaniem, żądanie musi byd uznane jako zasadne. Nawet jeżeli dojdzie uzyskania zwolnienia z kosztów sądowych nie dotyczy to zwrotu kosztów stronie przeciwnej w przypadku przegranej sprawy. Analizując potencjalne inne sposoby pozyskiwania ochrony prawnej, zdaniem dr Serwach, ubezpieczenie ochrony prawnej bardzo kompleksowo uzupełnia wszystkie luki jakie można wskazad przy poszczególnych sposobach, a przede wszystkim pozwala na zrównoważenie i zbilansowanie sytuacji ubezpieczeniowej. Jeśli dynamicznie rozwija się ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, to przy rozwoju podstawy czy samej odpowiedzialności czy innej dziedziny prawa równie dynamicznie rozwijad się będzie ubezpieczenie ochrony prawnej. Piotr Skorupa przedstawiciel D.A.S Towarzystwa Ubezpieczeo Ochrony Prawnej S.A. omówił kwestie dotyczące szkodowości w aspekcie korzystania z usług pomocy prawnej od strony firmy D.A.S. TU S.A., która oferuje tego rodzaju ubezpieczenia już od 11 lat. Na 13

podstawie danych statystycznych prelegent przedstawił jak tematyka ochrony prawnej wygląda od strony realnych liczb i strony finansowej. Przybliżonych zostało kilka ostatnich lat ponieważ ubezpieczenia te zaczęły byd oferowane przez inne zakłady ubezpieczeo dopiero od 2006 r. Od tego czasu dane te są bardziej reprezentatywne. Analiza danych wykazała wzrost składki ubezpieczeniowej oraz niewielki wzrost odszkodowao i świadczeo wypłacanych osobom ubezpieczonym. Jak wskazał Piotr Skorupa na rynku polskim następuje dziwna tendencja bardzo słabego wzrostu szkodowości, nie idąca w parze z ogólnym wzrostem składki przypisanej z rynku. Szczególnie widad to na przykładzie lat 2008-2010. Narasta dysonans pomiędzy wzrostem rynku a liczbą osób korzystających z ochrony ubezpieczeniowej. Analizując szkodowośd zauważono, że przeciętna szkodowośd w Polsce plasuje się znacznie poniżej średniej europejskiej. Na rozwiniętych rynkach ta szkodowośd jest bardzo wysoka, jednak patrząc na ogólne koszty funkcjonowania przedsiębiorstwa ubezpieczyciela, pozwala na zachowanie tzw. rozsądnego marginesu zysku. Jaka jest perspektywa i wnioski z przeprowadzonego badania? Sposób i model sprzedażowy w Polsce to przeważająca i dominująca tendencja oferowania tego produktu na rynku, jako produktu dodanego, który często ma zawężony zakres ubezpieczenia. Specyfika oferowania produktów dodanych do różnych usług, zarówno ubezpieczeniowych czy finansowych charakteryzuje się nieadekwatną składką do oferowanego ryzyka. Na rynku polskim ubezpieczenia ochrony prawnej oderwały się od ich ekonomicznego sensu co negatywnie wpływa na korzystanie z usług pomocy prawnej. Podsumowując prelegent stwierdził, że praktycznie nie istnieje świadomośd tego ubezpieczenia wśród prawie miliona posiadaczy tego produktu. Sprzedaż samodzielnych produktów ubezpieczeniowych z pełnym zakresem ubezpieczenia zamiast formy produktów dodanych przekładad się może na szersze korzystanie z usług pomocy prawnej. Związane jest to ze świadomością osoby ubezpieczonej, która podejmuje decyzje o zakupie tego ubezpieczenia znając wszystkie jego aspekty. Istotna jest świadomośd tego ubezpieczenia oraz niezależnośd i specjalizacja. Ubezpieczenie ochrony prawnej, zdaniem Piotra Skorupy, powinno gwarantowad szeroki dostęp do pomocy prawnej oraz asekurowanie ryzyka procesu sądowego, co daje każdej osobie pewną wygodę w prowadzeniu procesu, gdzie w wypadku przegranej sprawy za koszty procesu może nie zapłacid. 14

W kolejnym panelu Zbigniew Strus - sędzia Sądu Najwyższego próbował odpowiedzied na pytanie jak podnosid świadomośd obywatelską. Stwierdził, iż idea stworzenia ubezpieczeo ochrony prawnej jest dobra, ponieważ w natłoku licznych kancelarii odszkodowawczych, adwokackich, mieszanych trudno klientowi zorientowad się do kogo ma się zwrócid. Funkcje informacyjne przejmują na siebie ubezpieczyciele prowadzący ubezpieczenia ochrony prawnej, wskazując wyspecjalizowanego prawnika. W relacji z ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczenie ochrony prawnej jest, zdaniem sędziego, uzupełnieniem - drugą formą zabezpieczenia klienta. W trakcie wystąpienia prelegent zastanawiał się nad bezpieczeostwem umów ochrony prawnej. Jak wygląda kwestia lojalności adwokata czy radcy prawnego w stosunku do klienta poleconego przez zakład ubezpieczeo prowadzący te ubezpieczenia, jaki jest podział kosztów, kiedy powstaje wykonalnośd ze strony ubezpieczyciela. Zdaniem sędziego Strusa nad zwiększaniem świadomości prawnej obywateli przede wszystkim powinni pracowad sami ubezpieczyciele. Po za tym ramy tego ubezpieczenia powinny byd zapisane w kodeksie cywilnym w tytule XXVII, aby obydwie strony ubezpieczenia wiedziały na jakiej płaszczyźnie zawierają tę umowę i jakie są dopuszczalne granice, których nie może ani ubezpieczyciel ani klient przekroczyd. Krzysztof Boszko - sekretarz Naczelnej Rady Adwokackiej w swoim wystąpieniu skoncentrował się na roli adwokata i radcy prawnego w ubezpieczeniu ochrony prawnej. Tak długo jak były przestępstwa, stwierdził, występowała jakaś forma ubezpieczania się przed nimi. Od bardzo dawna grupa ubezpieczała się przed przestępcami poprzez to, że się łączyła. Później gwarantem bezpieczeostwa czy naprawienia szkód był władca. Pojęcie ubezpieczenie pojawia się dlatego, że pojawia się w nim element bezpieczeostwa. Głównym adresatem zapewnienia tego bezpieczeostwa jest paostwo. Paostwo demokratyczne, władca czy grupa, w tym zakresie sprawdza się w dośd ograniczonym stopniu. Dlatego zaczęto organizowad bezpieczeostwo w sposób samorządowy czy w sposób federacyjny wreszcie przez wyspecjalizowane podmioty gospodarcze. Zdaniem prelegenta, ubezpieczenia i adwokatura są rówieśnikami. Adwokat - to jest ten przyzwany na pomoc, pomocnik który ma ratowad w opresji. Zadaniem adwokata jest świadczenie pomocy prawnej, ochrona praw i wolności obywatelskiej. Jednym z takich praw i wolności obywatelskiej jest prawo do życia w bezpieczeostwie. Jest prawem osobistym podlegającym 15

ochronie. Funkcję zabezpieczającą prawo do sądu, bezpiecznego życia, prawo do ochrony życia powinno pełnid paostwo. Ponieważ paostwo tej funkcji do kooca nie pełni, luka w tym zakresie jest wypełniana przez organizacje samorządowe, samorządy lokalne, zawodowe czy też wreszcie podmioty profesjonalne takie jak ubezpieczyciele czy adwokaci. Adresatem pomocy prawnej adwokatury, czy adwokatów wskazywanych jako kompetentnych przez ubezpieczycieli jest klient. Klient ma swobodny wybór adwokata czy radcy prawnego, który będzie mu udzielał pomocy prawnej. Klient ma prawo dochodzid swoich roszczeo samodzielnie i zwykle tak robi ku swojemu później rozczarowaniu. Adwokat pojawia się w sprawie ubezpieczeniowej zazwyczaj na etapie sądowym. Jednak, zdaniem prelegenta, pomoc profesjonalisty powinna się pojawiad dużo wcześniej. Powinna się pojawiad najpóźniej na etapie formułowania wniosku ubezpieczeniowego, czyli rozpoczynając wewnątrz ubezpieczeniowe postępowanie. Ten etap będzie pokrywany przez ubezpieczenie ochrony prawnej. Jak wskazał Krzysztof Boszko, trzeba położyd nacisk na umożliwienie korzystania z pomocy prawnej w zakresie ubezpieczeo na jak najwcześniejszym etapie, wówczas kiedy rodzi się spór. A może nawet na etapie poszukiwania ubezpieczyciela, na etapie w którym klient decyduje się wybrad ubezpieczenie ochrony prawnej, czy wybrad określonego ubezpieczyciela. Jest to funkcja brokerów, którzy pośredniczą w imieniu osób poszukujących ochrony prawnej, ale doświadczenie uczy, że wybór skomplikowanych ofert ubezpieczeniowych w zakresie ochrony prawnej często brokerów przerasta. Skrojenie odpowiedniego produktu ubezpieczeniowego, przy zróżnicowaniu potrzeb ludzi wymaga również profesjonalnej pomocy prawnej na etapie nawiązywania stosunku prawnego. To jest moment kluczowy decydujący o tym, czy zakupione ubezpieczenie będzie martwe, tak jak jest to przy dodanych ubezpieczeniach znajdujących się przy produktach AC, kartach bankowych czy innych produktach ubezpieczeniowych, o których rzadko który z posiadaczy takiego ubezpieczenia wie. Kolejną funkcją adwokata, czy radcy prawnego w postępowaniu jest uświadomienie potencjalnemu klientowi, że w ogóle mu jakieś roszczenia przysługują. Klient kupując przeróżne produkty dostaje w pakiecie jakąś formułę ubezpieczenia, niezależnie od tego, czy ją potrzebuje czy nie. Kolejnym momentem, przy którym profesjonalista może pomagad i asystowad to etap likwidacji szkody, ustalania wysokości wynagrodzenia, postępowao pojednawczych, postępowao przedsądowych, czy postępowania arbitrażowego przewidzianego dla tego rodzaju roszczeo. Samodzielnośd 16

strony czy negocjowanie warunków wypłaty odszkodowania, pozbawionej pomocy profesjonalnej jest mało skuteczne a koszty są znacznie mniejsze jeżeli kooczy się postępowanie ubezpieczeniowe ugodą czy wręcz uznaniem roszczenia ubezpieczeniowego. Pieniądze wydane przez ubezpieczyciela ochrony prawnej na prawnika są znacznie mniejsze, niż te które klient będzie musiał wydad w przypadku prowadzenia sporu cywilnego. Rolą pełnomocników jest wychwytywanie wszystkich zmian przepisów, które są dla ubezpieczonego czy uposażonego korzystne. To samo dotyczy kosztów sądowych. W przypadku ubezpieczenia ochrony prawnej ubezpieczony nie musi myśled, że stanie się nieszczęście i nie będzie z czego mógł zapłacid skarbowi paostwa jak również profesjonalnym pełnomocnikom. To jest komfort życia, to jest poczucie bezpieczeostwa, to jest prawo do życia w poczuciu bezpieczeostwa prawnego. Adwokaci mają świadczyd pomoc prawną, chronid prawo i równości obywatelskie. Adwokat czy radca prawny nie ma żadnego innego tytułu do występowania w sprawie ubezpieczeniowej niż pełnomocnictwo klienta. Wiążą ich reguły wykonywania zawodu spisane w zasadach etyki i godności zawodu. Adwokat czy radca prawny ma obowiązek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej, której ostatnią instancją jest Sąd Najwyższy. Kontrola sprawowania nadzoru wewnętrznego nad prawidłowością postępowania adwokatów i radców prawnych jest w rękach najwyższego organu wymiaru sprawiedliwości w Polsce. Dlatego adwokatura włącza się w akcję pomocy prawnej w zakresie tychże nowych na naszym rynku ubezpieczeo i chce się z tej funkcji wywiązywad jak najlepiej. W ostatnim wystąpieniu dr Marcin Orlicki adiunkt w Katedrze Prawa Cywilnego, Handlowego i Ubezpieczeniowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu przedstawił ubezpieczenia ochrony prawnej jako czynnik poprawy jakości postępowao likwidacyjnych. Zadał pytanie na ile ubezpieczenia ochrony prawnej mogą pomóc w kontaktach z ubezpieczycielami? Jednym z podstawowych podmiotów przeciwko którym klienci występują w sądzie są ubezpieczyciele. Do ubezpieczycieli właśnie ubezpieczeni zgłaszają roszczenia i mają nadzieję, że zostaną szybko rozpatrzone. Czy ubezpieczyciele poprzez ubezpieczenie ochrony prawnej sami finansują pełnomocnika przeciwko sobie? Czy w ogóle jest potrzebny udział fachowego pełnomocnika na etapie 17

postępowania likwidacyjnego czy postępowania wyjaśniającego? Postępowanie likwidacyjne to czynności podejmowane przez ubezpieczyciela w związku z otrzymaniem zawiadomienia o zajściu wypadku ubezpieczeniowego, mające na celu wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela i wysokości świadczenia. Definicja ta nie mówi czym naprawdę to postępowanie jest. Są pewne reguły postępowania likwidacyjnego dośd mocno sformalizowane. Powstaje pytanie, czy w postępowaniu wyjaśniającym ubezpieczyciel jest sędzią i decydentem. Czy pełnomocnik mógłby pomóc na tym etapie likwidacyjnym? Dr Orlicki w swoich rozważaniach stwierdził, że jeżeli ubezpieczyciel miałby świadomośd, że klient korzysta z pomocy pełnomocnika to istnieje realna obawa skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Formalnie ta groźba jest zawsze. W rzeczywistości jest ona mocno zawężona ze względu na pewne bariery. Główną barierą są koszty sądowe oraz koszty pełnomocnika. Jeżeli ubezpieczenie ochrony prawnej tę barierę zniweluje a przynajmniej zmniejszy to podniesie to dostępnośd drogi sądowej przeciwko ubezpieczycielom. Nie wszystkie ubezpieczenia ochrony prawnej dają pełną ochronę. Są ubezpieczenia wysokiej i miernej jakości. Należy znad warunki tego ubezpieczenia zarówno jeżeli chodzi o sumę ubezpieczenia, jak i to jakie ryzyka pokrywa a kwestia roszczeo przeciwko ubezpieczycielowi jest jedną z najważniejszych, najpoważniejszych nad którą trzeba koniecznie się pochylid. Podsumowaniem konferencji była dyskusja, w trakcie której zgodzono się z tym, że dobre ubezpieczenia prawne to te, które są dopasowane do tego co klient chce kupid. Najlepszym zabezpieczeniem konsumenta i klienta w ubezpieczeniach ochrony prawnej jest to, że osoba która prowadzi sprawy klienta posiada własną etykę zawodową, czyli system reguł formalnych, którymi dany zawód musi bezwzględnie się kierowad. Zgodzono się z tym, że sprzedaż wiązana, gdy klient nie ma świadomości jaki produkt ubezpieczeniowy kupuje, jaki jest jego zakres a nawet czasem nie ma świadomości, że go kupił, jest pewną patologią. Ubezpieczenia ochrony prawnej powinny przybrad taką formę instrumentu, który obywatelowi zapewnia prawo do sądu i skutecznie dochodzenie obrony jego interesów prawnych. Idea ubezpieczeo, w tym ubezpieczeo ochrony prawnej jest dobra, słuszna i konieczna. Niezbędne jest więc szerzenie tej idei wszystkimi możliwymi sposobami, mając 18

nadzieję, iż nie kieruje się ona jedynie biznesowymi korzyściami ale jest to idea głębsza, zwiększania świadomości prawnej i chronienia osób, które bez pomocy ubezpieczycieli w sytuacjach kryzysowych nie dałyby sobie rady. Iwona Szymaoska 19