Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku Zagrożenia i zaburzenia funkcjonowania polskich rodzin pod redakcją Teresy Sołtysiak Moniki Gołembowskiej Włocławek 2007
SPIS TREŚCI Wprowadzenie (TERESA SOŁTYSIAK, MONIKA GOŁEMBOWSKA).................. 13 Część I. Trudności, nieprawidłowości i zaburzenia w funkcjonowaniu polskich rodzin............ 17 ZYGMUNT WIATROWSKI Tradycyjne i współczesne spojrzenie na rodzinę w kontekście jej funkcji, pozycji społecznej i stanu zagrożeń................................. 19 STANISŁAW KAWULA Rodziny ryzyka w Polsce współczesnej.............................. 31 ROMUALD KALINOWSKI Współczesny wymiar zagrożenia dzieci i młodzieży................... 49 ALDONA MOLESZTAK Zaburzenia realizacji wybranych funkcji we współczesnych rodzinach.... 63 MARIA KUCHCIŃSKA Senior w rodzinie źródło i ofiara zaburzeń funkcjonowania rodziny... 81 ELŻBIETA KOŚCIŃSKA Rola seniorów w profilaktyce zaburzeń w funkcjonowaniu współczesnej rodziny polskiej...................................... 91 Część II. Sieroctwo społeczne i możliwości zapobiegania temu zjawisku.................. 103 ZBIGNIEW WĘGIERSKI Dysfunkcjonalność i patologia rodzin a sieroctwo społeczne............ 105 ANDRZEJ MIELCZAREK Sytuacja ekonomiczna i społeczna rodziny dotkniętej rozwodem......... 119 GRAŻYNA DURKA Prawna ingerencja w wychowanie dziecka w rodzinie................. 131
6 Spis treści TERESA SOŁTYSIAK Blaski i cienie samotnego ojcostwa (komunikat z badań)............... 141 AGNIESZKA LATOŚ Znalazłem mamę, znalazłem tatę rodzina zastępcza i adopcyjna szansą na odzyskanie dzieciństwa.................................. 155 Część III. Trudności w funkcjonowaniu rodzin z chorobami oraz niepełnosprawnościami.................. 167 MAŁGORZATA KARWOWSKA Rola rodziny w normalizowaniu sytuacji społecznej dzieci niepełnosprawnych intelektualnie.................................. 169 KAZIMIERA NOWAK-LIPIŃSKA Mam upośledzoną umysłowo matkę rzecz o trajektorii cierpienia.... 185 LIDIA MARSZAŁEK Małżeństwo i macierzyństwo w zamiarach i oczekiwaniach kobiet z niepełnosprawnością...................................... 197 BASSAM AOUIL Potrzeby wsparcia psychospołecznego matek wychowujących niepełnosprawne dzieci............................. 215 IWONA BORUSZKOWSKA Rola rodziny w wychowaniu dziecka niepełnosprawnego intelektualnie z perspektywy pedagoga specjalnego................................ 233 MAŁGORZATA RĘBIAŁKOWSKA-STANKIEWICZ Wspierająca rola rodziny w przebiegu choroby nowotworowej piersi u kobiet............................... 245 DANUTA SEREDYŃSKA Międzypokoleniowy przekaz orientacji zdrowotnych w rodzinie wiejskiej.. 255 Część IV. Zjawiska patologiczne w rodzinie i możliwości ich przezwyciężania............................ 267 RENATA MATYSIUK, RYSZARD ROSA Przemoc w rodzinie zagrożeniem podstawowych praw i wolności dziecka............................................... 269 ELŻBIETA JUNDZIŁŁ Przemoc w rodzinie w oczach kobiet................................ 283 MAŁGORZATA KOWALCZYK-JAMNICKA, DARIA PILEWSKA Subiektywne determinanty przemocy wobec kobiet.................... 297
Spis treści 7 EWA CZERWIŃSKA Interpretacja zjawiska przestępczości młodocianych w świetle teorii kontroli Travisa Hirschiego ze szczególnym uwzględnieniem rodzinnych uwarunkowań aktywności przestępczej.................... 317 MAŁGORZATA KOWALCZYK-JAMNICKA Kazirodztwo w aspekcie fenomenologicznym i etiologicznym............ 339 MONIKA NOSZCZYK-BERNASIEWICZ Środowisko rodzinne nieletnich przebywających w zakładzie poprawczym.. 365 MONIKA GOŁEMBOWSKA Funkcjonowanie rodziny z problemem alkoholowym................... 377 IRENEUSZ JAN PYRZYK Wychowawcze następstwa nieprawidłowego zaspokajania potrzeb na gruncie rodziny............................ 393 MAŁGORZATA ROZENBAJGIER Kary stosowane przez rodziców w percepcji uczniów szkół podstawowych............................ 403 ZOFIA ŻUKOWSKA Aktywne formy wypoczynku w rodzinie wobec jej współczesnych zagrożeń.................................. 423 Abstract.......................................................... 433
TABLE OF CONTENTS Introduction (TERESA SOŁTYSIAK, MONIKA GOŁEMBOWSKA)................... 13 Part 1. The difficulties, dysfunctions, and disorders in Polish families.............................. 17 ZYGMUNT WIATROWSKI The family and its functions, social status, and hazards: Traditional and contemporary views..................... 19 STANISŁAW KAWULA Risk families in contemporary Poland............................... 31 ROMUALD KALINOWSKI Contemporary threats to children and youth......................... 49 ALDONA MOLESZTAK Selected dysfunctions in contemporary families....................... 63 MARIA KUCHCIŃSKA The senior as the source and victim of family dysfunction.............. 81 ELŻBIETA KOŚCIŃSKA The role of seniors in preventing dysfunction in contemporary Polish families.................................... 91 Part 2. Social orphanhood and its prevention.............. 103 ZBIGNIEW WĘGIERSKI Family dysfunctionality and pathology as factors in social orphanhood... 105 ANDRZEJ MIELCZAREK The economic and social situation of families after divorce............. 119 GRAŻYNA DURKA Legal intervention in child raising in families........................ 131
Table of Contents 9 TERESA SOŁTYSIAK The light and shade of single fatherhood (research report).............. 141 AGNIESZKA LATOŚ I ve found my mom, I ve found my dad : Foster and adoptive families as a chance to win back a childhood................................ 155 Part 3. Difficulties in the functioning of families with illness and disability.................................... 167 MAŁGORZATA KARWOWSKA The role of the family in normalizing the social situation of intellectually handicapped children............................... 169 KAZIMIERA NOWAK-LIPIŃSKA My mother is mentally disabled : On the trajectory of suffering......... 185 LIDIA MARSZAŁEK Marriage and motherhood in the plans and expectations of women with disabilities........................................ 197 BASSAM AOUIL Mothers of children with disabilities and their need for psycho-social support............................. 215 IWONA BORUSZKOWSKA The role of the family in raising an intellectually disabled child: A special pedagogue s view........................................ 233 MAŁGORZATA RĘBIAŁKOWSKA-STANKIEWICZ The supportive role of the family in the course of breast cancer in women........................................ 245 DANUTA SEREDYŃSKA Intergenerational transmission of attitudes to health in rural families.... 255 Part 4. Pathologies in families and ways of overcoming them........................................... 267 RENATA MATYSIUK, RYSZARD ROSA Family violence as a threat to the basic rights and freedoms of children......................................... 269 ELŻBIETA JUNDZIŁŁ Family violence as seen by women.................................. 283 MAŁGORZATA KOWALCZYK-JAMNICKA, DARIA PILEWSKA Subjective determinants of violence against women.................... 297
10 Table of Contents EWA CZERWIŃSKA Interpreting the phenomenon of juvenile crime according to Travis Hirschi s social control theory with special focus on familial determinants of criminal activity......... 317 MAŁGORZATA KOWALCZYK-JAMNICKA The phenomenological and etiological aspects of incest................. 339 MONIKA NOSZCZYK-BERNASIEWICZ The family environment of juvenile delinquents in reformatories......... 365 MONIKA GOŁEMBOWSKA The functioning of the family with an alcohol problem................. 377 IRENEUSZ JAN PYRZYK Pedagogical consequences of the wrong ways of satisfying needs in the family.................................... 393 MAŁGORZATA ROZENBAJGIER Parental punishment as seen by elementary school students............. 403 ZOFIA ŻUKOWSKA Active forms of family recreation in the context of contemporary family hazards................................... 423 Abstract.......................................................... 433