Obowi±zki podatkowe zwi±zane z rozpoczêciem dzia³alno ci gospodarczej 16.04.2009. Wybór formy opodatkowania przez osoby rozpoczynaj±ce dzia³alno æ gospodarcz± Jednym z podstawowych obowi±zków osób fizycznych rozpoczynaj±cych lub prowadz±cych dzia³alno æ gospodarcz±, wynikaj±cym z przepisów podatkowych, jest wyboru formy opodatkowania. Zasady podatkowej rejestracji firmy w zakresie zg³oszeñ identyfikacyjnych lub aktualizacyjnych NIP zosta³y znacznie uproszczone, jednak nadal trzeba odrêbnie rejestrowaæ siê dla celów VAT i zawiadomiæ organ podatkowy o wyborze okre lonej formy opodatkowania podatkiem dochodowym. Do wyboru s± nastêpuj±ce formy w zakresie podatku dochodowego: - zasady ogólne, przy zastosowaniu skali podatkowej -18 i 32 %, - podatek liniowy - 19%, - zrycza³towane formy opodatkowania: - rycza³t od przychodów ewidencjonowanych, - karta podatkowa. Ka da osoba. bêd±ca przedsiêbiorc± mo e rozliczaæ siê w sposób wskazany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. wed³ug skali podatkowej, lub podatkiem liniowym z 19 procentow± stawk± podatku. Niektórzy przedsiêbiorcy, w zale no ci od rodzajów prowadzonej dzia³alno ci mog± wybraæ kartê podatkow± lub rycza³t ewidencjonowany.
Zasady ogólne Podstawow± form± opodatkowania s± zasady ogólne, wed³ug progresywnej skali podatkowej. Oznacza to, e podatnik, który zgodnie z odpowiednimi przepisami nie powiadomi urzêdu skarbowego o wyborze szczególnego sposobu rozliczeñ podatkiem liniowym lub zrycza³towanych formach opodatkowani, op³aca podatek wed³ug skali podatkowej, o której mowa wart. 27 ustawy o PIT., tj. w wysoko ci 18 i 32 procent oraz kwot± zmniejszaj±c± podatek w wysoko ci 556,02 z³. Dochód w wysoko ci nie przekraczaj±cej kwoty 85 528 z³ podatnik op³aca podatek wed³ug ni szej stawki podatkowej - 18 %, natomiast po jej przekroczeniu wed³ug stawki 32 %. Podatek obliczany na w/w zasadach przedsiêbiorca p³aci od faktycznie uzyskanego dochodu, czyli ró nicy pomiêdzy przychodami z dzia³alno ci, a kosztami ich uzyskania (tj. poniesionymi w celu osi±gniêcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia ¼ród³a przychodów, z wyj±tkiem kosztów wymienionych wart. 23 ustawy o PIT). Przedsiêbiorcy, którzy zdecyduj± siê na op³acanie podatku przy zastosowaniu skali podatkowej, ewidencjonuj± wszystkie zdarzenia gospodarcze w ksi± ce przychodów i rozchodów. Istotn± zalet± takiej formy rozliczeñ jest mo liwo æ skorzystania z preferencyjnych zasad rocznego rozliczenia podatku w sposób przewidziany dla ma³ onków i osób samotnie wychowuj±cych dzieci. Ponadto przedsiêbiorcy rozliczaj±cy siê na zasadach ogólnych zachowuj± prawo do uwzglêdnienia ulg i odliczeñ regulowanych w ustawie o PIT, m.in. rehabilitacyjnej, ulgi pro rodzinnej. Podatek liniowy Przedsiêbiorca rozpoczynaj±cy prowadzenie dzia³alno ci gospodarczej mo e skorzystaæ z op³acania podatku dochodowego wed³ug jednolitej 19-proc. stawki podatku. Tak jak opodatkowanie na zasadach ogólnych opodatkowaniu podlega uzyskany przychód z dzia³alno ci gospodarczej pomniejszyæ o koszty jego uzyskania. Wymagane jest prowadzenie podatkowej ksi± ki przychodów i rozchodów. Wybór podatku liniowego powoduje automatyczn± utratê mo liwo ci skorzystania ze wspólnego opodatkowania ma³ onków oraz opodatkowania w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowuj±cych dzieci. Ponadto wybieraj±c opodatkowanie przy zastosowaniu podatku liniowego traci siê prawo do wiêkszo ci zwolnieñ oraz ulg podatkowych. Podatek liniowy pozbawia prawa do ulgi na darowizny, internetowej, prorodzinnej, czy te z odliczeñ wydatków na cele rehabilitacyjne. Pozostaje jednak mo liwo æ odliczania sk³adek na ubezpieczenie spo³eczne oraz sk³adek na ubezpieczenie zdrowotne. Ze wzglêdu na wskazane powy ej obostrzenia, opodatkowanie wed³ug stawki liniowej op³acalne jest dla tych podatników rozpoczynaj±cych dzia³alno æ, których przewidywane dochody z dzia³alno ci gospodarczej przekraczaæ bêd± próg skali podatkowej (85 528 z³). Wybór podatku liniowego wymaga z³o enia pisemnego o wiadczenia w urzêdzie skarbowym do 20 stycznia roku podatkowego. Podatnicy rozpoczynaj±cy prowadzenie dzia³alno ci gospodarczej w trakcie roku podatkowego takie o wiadczenie sk³adaj± do dnia poprzedzaj±cego dzieñ rozpoczêcia dzia³alno ci, nie pó¼niej jednak ni w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Z³o one o wiadczenie o wyborze podatku liniowego dotyczy równie lat nastêpnych, chyba e podatnik, w terminie do 20 stycznia roku podatkowego, zawiadomi w formie pisemnej w³a ciwego naczelnika urzêdu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania lub z³o y w tym terminie pisemny wniosek lub o wiadczenie o zastosowanie form opodatkowania okre lonych w ustawie o zrycza³towanym podatku dochodowym.
Rycza³t ewidencjonowany Przedsiêbiorcy mog± rozliczaæ siê z urzêdem skarbowym na zasadach rycza³tu ewidencjonowanego. Prawo do skorzystania z tej formy opodatkowania maj± osoby fizyczne prowadz±ce samodzielnie dzia³alno æ gospodarcz± oraz spó³ki cywilne osób fizycznych. Stawki rycza³tu s± zró nicowane w zale no ci od rodzaju dzia³alno ci (20 proc., 17 proc., 8,5 proc., 5,5 proc., 3 proc.). Uproszczony charakter tej formy opodatkowania polega na tym, e podatek oblicza siê od przychodów, bez uwzglêdniania kosztów uzyskanych przychodów. Zatem brak jest obowi±zku ewidencjonowania operacji gospodarczych dotycz±cych tych kosztów. Zalet± rycza³tu jest zatem nieskomplikowana ksiêgowo æ: prowadzenie ewidencji przychodów. Innym aspektem wyboru tej formy opodatkowania op³aca siê przede wszystkim podatnikom, którzy ponosz± niskie koszty swej dzia³alno ci. Od przychodów opodatkowanych rycza³tem mo na jednak odliczyæ sk³adki na ubezpieczenia spo³eczne oraz ulgi podatkowe okre lone wart. 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli odliczane od podstawy opodatkowania (m.in. ulga rehabilitacyjna, internetowa). Podatek obliczony wed³ug w³a ciwej stawki mo na natomiast obni yæ o kwotê sk³adki na ubezpieczenie zdrowotne. Wybór rycza³tu uniemo liwia jednak z³o enie wspólnego zeznania z ma³ onkiem czy te rozliczenia jako podatnik samotnie wychowuj±cy dziecko. Pisemne o wiadczenie o wyborze opodatkowania w formie rycza³tu od przychodów ewidencjonowanych za dany rok podatkowy podatnik sk³ada naczelnikowi urzêdu skarbowego w³a ciwemu wed³ug miejsca zamieszkania podatnika nie pó¼niej ni do dnia 20 stycznia roku podatkowego. Natomiast podatnik rozpoczynaj±cy dzia³alno æ gospodarcz± w trakcie roku podatkowego ma czas na poinformowanie fiskusa o wyborze rycza³tu do dnia poprzedzaj±cego dzieñ rozpoczêcia dzia³alno ci, nie pó¼niej jednak ni w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Podatnicy trac± prawo do rozliczania rycza³tem ewidencjonowanym po uzyskaniu przychodu przekraczaj±cego 150 tys. euro. W takim wypadku od nastêpnego roku podatkowego musz± przej æ na zasady ogólne opodatkowania. Karta podatkowa Karta podatkowa jest najprostszym sposobem opodatkowania dzia³alno ci. Mog± z niego korzystaæ osoby fizyczne prowadz±ce samodzielnie dzia³alno æ gospodarcz± oraz spó³ki cywilne osób fizycznych. Mo liwo æ rozliczania siê w tej formie dotyczy podatników prowadz±cych dzia³alno æ gospodarcz± okre lon± wart. 23 ustawy o zrycza³towanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osi±ganych przez osoby fizyczne. Kartê podatkow± mog± p³aciæ podatnicy prowadz±cy dzia³alno æ:
- us³ugow± lub wytwórczo-us³ugow±, - gastronomiczn±, - w zakresie us³ug transportowych, - w zakresie sprzeda y posi³ków domowych w mieszkaniach, - w wolnych zawodach, - polegaj±c± na wiadczeniu us³ug w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego i us³ug weterynaryjnych, - w zakresie opieki domowej nad dzieæmi i osobami chorymi, - w zakresie us³ug edukacyjnych, polegaj±c± na udzielaniu lekcji na godziny. Wysoko æ podatku p³aconego w formie karty podatkowej nie zale y od wysoko ci uzyskiwanego dochodu z dzia³alno ci. Stawka podatku ustalana jest przez naczelnika urzêdu skarbowego w drodze decyzji administracyjnej odrêbnie na ka dy rok podatkowy i zale y od poszczególnych rodzajów dzia³alno ci, od liczby mieszkañców miejscowo ci, w której podatnik prowadzi dzia³alno æ, oraz liczby zatrudnionych pracowników. Wyboru karty dokonuje siê poprzez z³o enie wniosku wed³ug ustalonego wzoru (formularz PIT-16) nie pó¼niej ni do 20 stycznia roku podatkowego, a je eli podatnik rozpoczyna dzia³alno æ w trakcie roku podatkowego - przed rozpoczêciem dzia³alno ci. Rejestracja dla celów podatku VAT Przedsiêbiorca prowadz±cy dzia³alno ci gospodarczej: - mo e skorzystaæ ze zwolnienia z podatku VAT z mocy prawa, które w szczególno ci przys³uguje podatnikowi: - rozpoczynaj±cemu w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynno ci podlegaj±cych opodatkowaniu podatkiem VAT, je eli przewidywana przez niego warto æ sprzeda y nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej dzia³alno ci gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 50 tys. z³. (zwolnienie podmiotowe) - art. 113 ust 9 ustawy o podatku VAT,
- wykonuj±cemu wy³±cznie czynno ci zwolnione od podatku VAT, wymienione w ustawie o podatku od towarów i us³ug oraz w przepisach wykonawczych, niezale nie od warto ci sprzeda y (zwolnienie przedmiotowe). Podatnik zwolniony z podatku VAT nie ma obowi±zku sk³adania zg³oszenia rejestracyjnego, przy czym mo e zarejestrowaæ siê jako podatnik VAT zwolniony. - rejestruje siê jako podatnik VAT czynny, t.j.: - mimo przys³uguj±cego prawa do zwolnienia, chce byæ podatnikiem VAT od pocz±tku uprowadzenia dzia³alno ci gospodarczej, - nale y do grupy podatników nieobjêtych podmiotowym zwolnieniem ( art. 113 ust. 13 ustawy o podatku VAT). Zwolnienia nie maj± zastosowania do importu towarów i us³ug, wewn±trz-wspólnotowego nabycia towarów, dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, oraz do podatników dokonuj±cych dostaw wyrobów z metali szlachetnych lub z udzia³em tych metali, towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z wyj±tkiem energii elektrycznej (PKWiU 40.10.10) i wyrobów tytoniowych w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, nowych rodków transportu, terenów budowlanych oraz przeznaczonych pod zabudowê, wiadcz±cych us³ugi prawnicze, us³ugi w zakresie doradztwa, us³ugi jubilerskie, a tak e nie maj±cych siedziby lub miejsca zamieszkania na terytorium kraju. Zg³oszenie rejestracyjne w zakresie podatku VAT sk³ada siê na formularzu VAT-R: - przed dokonaniem pierwszej czynno ci podlegaj±cej VAT, - przed dniem utraty prawa do zwolnienia, - przez pocz±tkiem miesi±ca, w którym podatnik rezygnuje z tego zwolnienia. Naczelnik urzêdu skarbowego wydaje potwierdzenie (VAT-S) zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego lub podatnika VAT zwolnionego. Od potwierdzenia zarejestrowania podatnika podatku od towarów i us³ug jako podatnika VAT czynnego lub podatnika VAT zwolnionego nale y ui ciæ op³atê skarbow± w wysoko ci 170 z³. Kserokopiê dowodu zap³aty op³aty skarbowej
(orygina³ do wgl±du) nale y do³±czyæ do wniosku o rejestracjê. Wp³aty nale y dokonaæ w kasie lub na rachunek bankowy urzêdu miasta (gminy) w³a ciwy dla siedziby urzêdu skarbowego dokonuj±cego czynno ci. Ponadto podatnicy zamierzaj±cy dokonaæ transakcji z podmiotami z pañstw bêd±cych cz³onkami Unii Europejskiej s± obowi±zani do zarejestrowania siê dla potrzeb handlu wewn±trz-wspólnotowego. Rejestracji tej dokonuje siê poprzez wype³nienie zg³oszenia rejestracyjnego VAT-R oraz za³±cznika VAT-R/UE. Uprawnienia podatników rozpoczynaj±cych prowadzenie dzia³alno ci gospodarczej w podatku dochodowym Podatnicy rozpoczynaj±cy prowadzenie dzia³alno ci gospodarczej mog± liczyæ na okre lone przywileje podatkowe, w szczególno ci w zakresie podatku dochodowego, i korzystaæ z: - przyspieszonej, jednorazowej amortyzacji, - op³acania zaliczek na podatek dochodowy w systemie kwartalnym,. kredytu podatkowego. Jednorazowa amortyzacja Przyspieszona amortyzacja umo liwia podatnikom rozpoczynaj±cym dzia³alno æ (oraz ma³ym podatnikom) jednorazowe dokonanie odpisów amortyzacyjnych od warto ci pocz±tkowej niektórych rodków trwa³ych do wysoko ci nie przekraczaj±cej okre lonego przez ustawodawcê limitu. Powy sze dotyczy rodków trwa³ych zaliczonych do grupy 3-8 Klasyfikacji rodków Trwa³ych, z wy³±czeniem samochodów osobowych, w roku podatkowym, w którym rodki te zosta³y wprowadzone do ewidencji rodków trwa³ych oraz warto ci niematerialnych i prawnych. Jednorazowa amortyzacja obejmuje zarówno nabyte, wytworzone, nowe, u ywane jak i ulepszone rodki trwa³e. Podatnicy mog± dokonywaæ odpisów amortyzacyjnych nie wcze niej ni w miesi±cu, w którym rodki trwa³e zosta³y wprowadzone do ewidencji rodków trwa³ych oraz warto ci niematerialnych i prawnych, lub rozliczyæ w równych ratach co miesi±c, co kwarta³ albo jednorazowo na koniec roku. Od nastêpnego roku podatkowego podatnicy dokonuj± odpisów amortyzacyjnych zgodnie z przepisami. Suma odpisów amortyzacyjnych, w tym dokonanych w pierwszym roku podatkowym oraz nie zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, nie mo e przekroczyæ warto ci pocz±tkowej tych rodków trwa³ych. Przepisy o jednorazowej amortyzacji nie maj± zastosowania do podatnika rozpoczynaj±cego prowadzenie dzia³alno ci gospodarczej, który w roku rozpoczêcia tej dzia³alno ci, a tak e w okresie dwóch lat, licz±c od koñca roku poprzedzaj±cego rok jej rozpoczêcia, prowadzi³ dzia³alno æ gospodarcz± samodzielnie lub jako wspólnik spó³ki nie maj±cej osobowo ci prawnej lub dzia³alno æ tak± prowadzi³ ma³ onek tej osoby, je eli miêdzy ma³ onkami istnia³a w tym czasie wspólno æ maj±tkowa. Op³acanie zaliczek na podatek w systemie kwartalnym
Podatnicy rozpoczynaj±cy prowadzenie dzia³alno ci gospodarczej mog± wp³acaæ na rachunek urzêdu skarbowego, którym kieruje w³a ciwy naczelnik urzêdu skarbowego, zaliczki kwartalne. Warunkiem do skorzystania z powy szego jest z³o enie zawiadomienia w terminie do dnia poprzedzaj±cego dzieñ rozpoczêcia tej dzia³alno ci, nie pó¼niej jednak ni w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Przedmiotowe zawiadomienie dotyczy równie lat nastêpnych, chyba e podatnik, w terminie do dnia 20 lutego roku podatkowego, zawiadomi w formie pisemnej w³a ciwego naczelnika urzêdu skarbowego o rezygnacji z kwartalnego sposobu wp³acania zaliczek. Kredyt podatkowy Podatnicy, którzy po raz pierwszy rozpoczêli prowadzenie pozarolniczej dzia³alno ci gospodarczej, mog± korzystaæ ze zwolnienia z obowi±zków wp³acania zaliczek na podatek dochodowy, w roku podatkowym nastêpuj±cym: - bezpo rednio po roku, w którym rozpoczêli prowadzenie tej dzia³alno ci, je eli w roku jej rozpoczêcia dzia³alno æ ta by³a prowadzona co najmniej przez pe³nych 10 miesiêcy, lub - dwa lata po roku, w którym rozpoczêli prowadzenie tej dzia³alno ci, je eli nie zosta³ spe³niony warunek, o którym mowa wy ej. Przez podatnika rozpoczynaj±cego po raz pierwszy prowadzenie pozarolniczej dzia³alno ci gospodarczej nale y rozumieæ osobê, która w roku rozpoczêcia tej dzia³alno ci, a tak e w okresie trzech lat, licz±c od koñca roku poprzedzaj±cego rok jej rozpoczêcia, nie prowadzi³a pozarolniczej dzia³alno ci gospodarczej samodzielnie lub jako wspólnik spó³ki nie maj±cej osobowo ci prawnej oraz dzia³alno ci takiej nie prowadzi³ ma³ onek tej osoby, o ile miêdzy ma³ onkami istnia³a w tym czasie wspólno æ maj±tkowa. Ze zwolnienia mo e skorzystaæ tylko przedsiêbiorca spe³niaj±cy wszystkie ustawowe kryteria, t.j. je eli podatnik: - w okresie poprzedzaj±cym rok korzystania ze zwolnienia osi±gn±³ rednio-miesiêczny przychód z pozarolniczej dzia³alno ci gospodarczej przynajmniej w wysoko ci stanowi±cej równowarto æ w z³otych kwoty 1 tys. euro, - od dnia rozpoczêcia prowadzenia dzia³alno ci do dnia 1 stycznia roku podatkowego, w którym rozpoczyna korzystanie ze zwolnienia, by³ ma³ym przedsiêbiorc± w rozumieniu przepisów o dzia³alno ci gospodarczej, - w okresie poprzedzaj±cym rok korzystania ze zwolnienia zatrudnia³, na podstawie umowy o pracê, w ka dym miesi±cu co najmniej 5 osób w przeliczeniu na pe³ne etaty, - w prowadzonej dzia³alno ci nie wykorzystuje rodków trwa³ych oraz warto ci niematerialnych i prawnych, a tak e innych sk³adników maj±tku, pochodz±cego z likwidacji dzia³alno ci o znacznej warto ci - udostêpnionych mu nieodp³atnie przez osoby zaliczone do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, wykorzystywanych uprzednio w dzia³alno ci gospodo prowadzonej przez te osoby i stanowi±cych ich w³asno æ,
- z³o y³ w³a ciwemu naczelnikowi urzêdu skarbowego pisemne o wiadczenie o korzystaniu z kredytu podatkowego do 31 stycznia roku podatkowego, w którym podatnik bêdzie z niego korzysta³. Podatnicy, którym przys³uguje kredyt podatkowy, w rocznym zeznaniu sk³adanym za rok podatkowy, w którym z niego korzystali, wykazuj± osi±gniêty dochód (poniesion± stratê) z pozarolniczej dzia³alno ci gospodarczej. Dochodu tego nie ³±czy siê z dochodami z innych ¼róde³. Dochód z dzia³alno ci osi±gniêty w roku korzystania z kredytu podatkowego ³±czy siê z dochodem (strat±) z tego ¼ród³a, wykazanym w zeznaniach o wysoko ci osi±gniêtego dochodu (poniesionej straty) sk³adanych za piêæ kolejnych lat nastêpuj±cych bezpo rednio po roku, w którym podatnik korzysta³ ze zwolnienia, w wysoko ci 20 proc. w ka dym z tych lat. Niniejsze opracowanie ma charakter informacyjny i nie stanowi ¼ród³a prawa podatkowego. Wicedyrektor Izby Skarbowej w Krakowie Jaros³aw Gorczyca