Uroczystość Objawienia Pańskiego M Ę DRCY Ś W I A T A, M O N A RCHOWIE, G D Z I E Ś P I E SZNIE D Ą ŻYCIE? P O WIEDZCIEŻ N A M, T R Z E J K R Ó LOWIE, C H C ECIE W I D Z IEĆ D Z I E CIĘ?
Objawienie Pańskie, Epifania, Uroczystość Trzech Króli Objawienie Pańskie, Epifania, Uroczystość Trzech Króli te wszystkie określenia odnoszą się do chrześcijańskiego święta mającego uczcić objawienie się Boga człowiekowi, obecność Boga w historii człowieka, a także uzdolnienie człowieka do rozumowego poznania Boga. Objawienie Pańskie zaliczane jest do pierwszych świąt uświęconych przez Kościół. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa wyznaczało ono początek roku liturgicznego. W Kościele wschodnim znane było już w III wieku, natomiast w Kościele obrządku zachodniego zaczęto je obchodzić pod koniec wieku IV. We wczesnym chrześcijaństwie dzień ten obchodzony był jako święto Bożego Narodzenia: w Apostolskim Kościele Ormiańskim jest tak do dzisiaj; w Cerkwi prawosławnej jest to Wigilia święta Narodzenia Chrystusa Epifania, obchodzona łącznie, tj. święto Bożego Narodzenia ze świętem Trzech Króli.
Herod w narodzonym upatrywał rywala Symbolem uroczystości Objawienia Pańskiego jest historia opisana w Ewangelii św. Mateusza (2, 1-12), według której Mędrcy ze Wschodu przybyli do Betlejem, aby oddać pokłon Jezusowi. Opowiadanie to ma zasadnicze znaczenie teologiczne. Ukazuje bowiem, że Jezus od momentu urodzenia jest zapowiedzianym mesjaszem i że jego misja jest uniwersalna, ogólnoświatowa. Pokłon trzech królów, magów, mędrców jest symboliczną zapowiedzią uznania przez świat pogański w Jezusie Pomazańca-Władcę wszystkich narodów, posłanego przez Boga. Natomiast reakcja Heroda i całej Jerozolimy jest symbolicznym wyrazem stosunku władców tego świata wobec Władcy-Pomazańca Pańskiego. Opis pokłonu Mędrców znajduje się tylko w Ewangelii św. Mateusza. Co ciekawe, ich liczba nie jest znana, bowiem w przekazach biblijnych mówi się jedynie o trzech darach i to na tej podstawie wysnuwa się potocznie przyjętą liczbę mędrców, którzy wiedzeni gwiazdą, wyruszyli w drogę do Betlejem, które wyznaczyli jako miejsce narodzin na podstawie proroctwa z Księgi Micheasza (Mi 5,1), aby złożyć pokłon i dary narodzonemu królowi żydowskiemu. Po drodze zawitali na dwór Heroda, który usłyszawszy tę nowinę, w narodzonym upatrywał rywala.
W zachodnim chrześcijaństwie nazywani są imionami: Kacper, Melchior i Baltazar Mędrcy według Ewangelii weszli do domu, w którym przebywali Maria i Józef z Jezusem, ofiarowali mu mirrę, złoto i kadzidło (mirra i kadzidło była wówczas w cenie złota, tę aromatyczną żywicę z rzadkich drzew palili w swoich pałacach jedynie najzamożniejsi), po czym, otrzymawszy we śnie wskazówkę, aby nie wracali do Heroda, wyruszyli z powrotem do swych krajów inną drogą. Biblia, tak jak i liczby, nie wymienia imion mędrców. W zachodnim chrześcijaństwie nazywani są imionami: Kacper, Melchior i Baltazar. Bezpodstawnie również uważa się ich za królów, bo ani Pismo Święte, ani najstarsza tradycja nie widziały w nich królów wszelkie zaś badania biblijne pozwalają domniemywać, iż najbliższe prawdzie jest określenie ich astrologami. Charakterystycznym dla tej uroczystości jest wykształcony na przełomie XV i XVI wieku zwyczaj święcenia złota i kadzidła. Kadzidłem była żywica z jałowca, którym okadzano domy i obejścia, co miało znaczenie symbolicznego zabezpieczenia go przed chorobami i nieszczęściami.
Christus Mansionem Benedicat W tym samym celu poświęconym złotem dotykano całej szyi. Po uroczystym obiedzie podawano ciasto z migdałem. Ten, kto go odnalazł w swoim kawałku, zostawał królem migdałowym. Znany był też zwyczaj chodzenia dzieci z gwiazdą, które pukając do domów, otrzymywały rogale, zwane szczodrakami. Śpiewano przy tym kolędy o Trzech Królach. Przy kościołach stały stragany, sprzedawano kadzidło i kredę. Od XVIII wieku rozpowszechnił się także zwyczaj święcenia kredy, którą zwyczajowo w uroczystość Trzech Króli na drzwiach wejściowych w wielu domach katolickich pisano litery: K+M+B oraz datę bieżącego roku. Zwyczaj ten, znany również w czasach obecnych, jest błędną interpretacją łacińskiej inskrypcji CMB Christus Mansionem Benedicat (Niech Chrystus błogosławi temu domowi), choć św. Augustyn tłumaczy je jako Christus Multorum Benefactor (Chrystus dobroczyńcą wielu). Legenda o trzech królach pojawiła się w średniowieczu, stąd przyjęło się błędne odczytywanie tych liter jako imion Mędrców.
Uroczystość Trzech Króli jest również zakończeniem okresu Godów Dzień uroczystości Trzech Króli jest również zakończeniem okresu Godów, który rozpoczynał się w dniu święta Bożego Narodzenia, a także początkiem karnawału. W Polsce powojennej uroczystość Objawienia Pańskiego była dniem wolnym od pracy do 16 listopada 1960 roku. Mocą ustawy Sejmu PRL przestaje być dniem świątecznym. We wrześniu 2010 roku rozpoczęto prace legislacyjne nad przywróceniem dnia wolnego i 19 listopada 2010 roku, a więc po półwiecznym okresie zawieszenia, została podpisana przez Prezydenta RP, Bronisława Komorowskiego, odpowiednia ustawa stanowiąca, iż 6 stycznia jest dniem wolnym od pracy. Opr.: A.Szewczyk