Spis treści. Wstęp... 11

Transkrypt

1 Wstęp Rozdział I. Zarys dziejów południowego Podlasia Sytuacja polityczno-administracyjna między Bugiem a Włodawką Stosunki wyznaniowe. Kościół wschodni na południowym Podlasiu Rozdział II. Charakterystyka językowo-kulturowa południowego Podlasia Klasyfikacja i cechy gwar ukraińskich południowego Podlasia Próba charakterystyki polsko-ukraińskiego pogranicza kulturowego Pisownia Rozdział III. Obrzędowość doroczna w świetle badań naukowych Podstawowe pojęcia związane z obrzędowością Charakterystyka obrzędów dorocznych Historia badań nad obrzędowością doroczną Słowian wschodnich Rozdział IV. Leksyka obrzędów dorocznych gwar ukraińskich południowego Podlasia na tle gwar sąsiednich I. CYKL ZIMOWY 1. Wigilia Bożego Narodzenia (24 XII/6 I) Zakazy i nakazy w dniu wigilijnym Wyposażenie izby w wieczór wigilijny Pamięć o zmarłych przodkach Potrawy wigilijne Nazwy postu przed Bożym Narodzeniem Nazwy wigilii Bożego Narodzenia Nazwy wieczerzy wigilijnej Nazwy wigilijnego snopa żyta Nazwy potraw wigilijnych Nazwy ciasta używanego jako komunia, którym łamano się podczas wieczerzy wigilijnej Boże Narodzenie (25 XII/7 I) Zakazy i nakazy w dniu Bożego Narodzenia Kolędowanie bożonarodzeniowe Święte wieczory Nazwy święta Bożego Narodzenia Nazwy drugiego dnia świąt Bożego Narodzenia Nazwy trzeciego dnia świąt Bożego Narodzenia Nazwy wieczorów w okresie od Bożego Narodzenia do Nowego Roku Nazwy kolędowania Nazwy uczestników kolędowania Nazwy atrybutów kolędników Nazwy pieśni wykonywanej przez kolędników Nazwy wynagrodzenia za kolędowanie

2 6 3. Nowy Rok (1 I/14 I) Wróżby w wieczór przed Nowym Rokiem Wieczerza w wigilię Nowego Roku Kolędowanie przed Nowym Rokiem Posiewanie zboża Nazwy wigilii Nowego Roku Nazwy ostatniego wieczoru starego roku Nazwy wieczerzy spożywanej w wigilię Nowego Roku Nazwy kolędowania noworocznego Nazwy kolędników odwiedzających domy w wigilię Nowego Roku Nazwy pieśni wykonywanej przez kolędników w wigilię Nowego Roku Nazwy pierwszego dnia nowego roku Święto Objawienia Pańskiego (6 I/19 I) Święcenie kredy Święto Objawienia w tradycji Kościoła wschodniego Nazwy wigilii święta Objawienia Pańskiego Nazwy uroczystej wieczerzy spożywanej w wigilię Objawienia Pańskiego Nazwy święta Objawienia Pańskiego Nazwy wody święconej w dniu Objawienia Pańskiego Karnawał Zabawy w okresie karnawału Nazwy okresu od Nowego Roku do Wielkiego Postu Nazwy ostatniego czwartku karnawału Nazwy ciastek smażonych na Tłusty Czwartek Nazwy przedostatniej niedzieli karnawału Nazwy ostatniego tygodnia karnawału Nazwy ostatniej niedzieli karnawału Prządki i darcie pierza Nazwy spotkań poświęconych wspólnemu przędzeniu wełny, lnu i konopi Święto Oczyszczenia Najświętszej Marii Panny (2 II/15 II) Święcenie gromnic i ich wykorzystanie Prognozy dotyczące urodzaju Nazwy święta Oczyszczenia Najświętszej Marii Panny Nazwy świec święconych w dniu Oczyszczenia Wielki Post Popielec Śródpoście Inne praktyki w okresie Wielkiego Postu Nazwy Wielkiego Postu Nazwy środy rozpoczynającej Wielki Post Nazwy dnia przypadającego w połowie Wielkiego Postu II. CYKL WIOSENNY 1. Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny (25 III/7 IV) Zakazy i nakazy w dniu Zwiastowania Związek święta Zwiastowania z początkiem wiosny Nazwy święta Zwiastowania Najświętszej Marii Panny Nazwy ciasta pieczonego przed świętem Zwiastowania

3 7 2. Niedziela Palmowa Święcenie palm i ich wykorzystanie Nazwy Niedzieli Palmowej Nazwy palmy Święto Zmartwychwstania Pańskiego Wielki Tydzień Jajka wielkanocne Babka wielkanocna Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego Lany Poniedziałek Wołoczebne Gry i zabawy z jajkami Zabawy młodzieży i dorosłych w czasie świat wielkanocnych Nazwy Wielkiego Tygodnia Nazwy Wielkiego Czwartku Nazwy Wielkiego Piątku Nazwy Wielkiej Soboty Nazwy święta Zmartwychwstania Pańskiego Nazwy drugiego dnia świąt wielkanocnych Nazwy kolorowych jajek wielkanocnych Nazwy wywaru z cebuli używanego do farbowania jajek wielkanocnych Nazwy wielkanocnego ciasta drożdżowego Nazwy święconki Nazwy jajek dawanych chrześniakom przez rodziców chrzestnych w czasie Wielkanocy Nazwy grup dzieci odwiedzających domy z życzeniami wielkanocnymi Nazwy gier z jajkami Nazwy wspólnych zabaw i pieśni wielkanocnych Niedziela Przewodnia Uroczystości zaduszkowe Artos Nazwy pierwszej niedzieli po Wielkanocy Dzień św. Jerzego (23 IV/6 V) Pierwszy wypęd bydła Rytualne obchody pól Nazwy dnia św. Jerzego Nazwy obrzędowego pieczywa przygotowywanego przed dniem św. Jerzego Dzień św. Mikołaja (9 V/22 V) Zakazy wykonywania zajęć gospodarskich przed dniem św. Mikołaja Nazwy dnia św. Mikołaja Zesłanie Ducha Świętego Ozdabianie domów i podwórzy zielenią Nazwy święta Zesłania Ducha Świętego Boże Ciało Procesje do czterech ołtarzy Święcenie wianków w oktawę Bożego Ciała Nazwy święta Bożego Ciała

4 8 Rozdział V. Cykl letnio-jesienny Święto Jana Chrzciciela (24 VI/7 VII) Ognie świętojańskie Nazwy święta Jana Chrzciciela Święto apostołów Piotra i Pawła (29 VI/12 VII) Nazwy postu przed świętem apostołów Piotra i Pawła Nazwy święta apostołów Piotra i Pawła Święto proroka Eliasza (20 VII/2 VIII) Zakazy i nakazy związane z dniem św. Eliasza Nazwy święta proroka Eliasza Siedmiu Męczenników Machabejskich (1 VIII/14 VIII) Nazwy święta Męczenników Machabejskich Święto Przemienienia Pańskiego (6 VIII/19 VIII) Nazwy postu przed świętem Przemienienia Pańskiego Nazwy święta Przemienienia Pańskiego Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny (15 VIII/28 VIII) Święcenie bukietów w dniu Wniebowzięcia i ich wykorzystanie Nazwy święta Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny Święto Narodzin Najświętszej Marii Panny (8 IX/21 IX) Święcenie zboża Nazwy święta Narodzin Najświętszej Marii Panny Święto Opieki Matki Bożej (14 X) Nazwy święta Opieki Matki Bożej Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny (1 2 XI) Nazwy dnia Wszystkich Świętych Nazwy Dnia Zadusznego Świętego Andrzeja (30 XI/13 XII) Wróżby w wigilię św. Andrzeja Nazwy dnia św. Andrzeja Dzień św. Mikołaja (6 XII/19 XII) Nazwy dnia św. Mikołaja Rozdział VI. Motywacja leksyki obrzędów dorocznych w gwarach ukraińskich południowego Podlasia Podstawowe pojęcia i terminy teorii nominacji Nominacja jako proces i rezultat procesu. Nominacja pierwotna i wtórna Zasady, sposoby i środki nominacji Wyrazy niemotywowane i motywowane. Motywacja Typy motywacji Forma motywacyjna i znaczenie motywacyjne Wewnętrzna forma słowa Etymologia ludowa Motywacja leksykalna nazw obrzędowości dorocznej Cechy motywacyjne nazw świąt i okresów świątecznych Cechy motywacyjne nazw atrybutów świąt i obrzędów Cechy motywacyjne nazw potraw obrzędowych Cechy motywacyjne nazw wykonawców obrzędów

5 Cechy motywacyjne nazw czynności rytualnych i zwyczajowych Cechy motywacyjne gatunków folkloru związanych z obrzędowością doroczną Analiza etymologiczna nazw nieprzejrzystych motywacyjnie Zapożyczenia z języka greckiego Zapożyczenia z języka łacińskiego Zapożyczenia z języka francuskiego Zapożyczenia z języka niemieckiego Nazwy pochodzenia słowiańskiego Nazwy pochodzące od antroponimu Nazwy poddane etymologii ludowej Podsumowanie Słownik leksyki obrzędowej Wykaz skrótów Bibliografia