POLACY WOBEC ZMIAN W OFE

Warszawa, czerwiec 2015 POLACY WOBEC ZMIAN W OFE

Spis treści INFORMACJA O BADANIU... 3 WNIOSKI... 4 WYNIKI... 5 1. DEKLARACJE DOTYCZĄCE PRZYSZŁOŚCI EMERYTALNEJ... 5 2. OCZEKIWANE I SPODZIEWANE DZIAŁANIA TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO WOBEC ZAPISÓW USTAWY WPROWADZAJĄCEJ ZMIANY W OFE... 7 3. OPINIE NA TEMAT WŁASNOŚCI ŚRODKÓW ZGROMADZONYCH W OFE... 10 TABELE ZRÓŻNICOWAŃ SPOŁECZNO DEMOGRAFICZNYCH... 12 2

INFORMACJA O BADANIU Wykonawca Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej Data realizacji badania 13 20 maja 2015 r. Metoda badawcza bezpośredni wywiad ankieterski wspomagany komputerowo (CAPI) Próba ogólnopolska losowa reprezentatywna 18+ (PESEL) Liczba zrealizowanych wywiadów N = 1048 3

WNIOSKI Decyzję o pozostaniu w OFE, potwierdzoną wymaganym oświadczeniem podjął według własnych deklaracji co czwarty uprawniony. Częściej w porównaniu z innymi zdecydowały się na ten wariant osoby w przedziale wiekowym 25 44 lata, mieszkańcy dużych miast oraz badani o wyższym statusie społeczno-zawodowym i materialnym. Deklaracje badanych pozwalają sądzić, że na etapie podejmowania decyzji o swej przyszłości emerytalnej świadomość konieczności potwierdzenia zamiaru pozostania w OFE oświadczeniem złożonym w konkretnym terminie do ZUS była powszechna: wśród uprawnionych do podejmowania decyzji jedynie 4,3% osób stwierdza, że nie słyszeli o takim wymogu, a 5,4% zapomniało je złożyć. Co trzeci respondent jest zdania, że Trybunał Konstytucyjny nie powinien uznać zapisów ustawy wprowadzającej zmiany w systemie emerytalnym za zgodne z Konstytucją, a co piąty postuluje uznanie ich za zgodne z ustawą zasadniczą. Odwrotnie kształtują się przewidywania dotyczące rzeczywistej decyzji Trybunału. W obu kwestiach największą grupę stanowią jednak osoby niemające sprecyzowanej opinii i przewidywań. Co trzeci respondent sądzi, że motywem leżącym u podstaw decyzji podejmowanej przez Trybunał Konstytucyjny w sprawie zapisów ustawy o zmianach w systemie emerytalnym będzie bieżący interes finansów publicznych, a mniej niż co czwarty uważa, że Trybunał będzie kierował się zgodnością przepisów ustawy z konstytucją. Jednak najliczniejszą grupę (2/5) stanowią badani nie mający zdania w tej kwestii. Wśród ogółu badanych przeważa opinia, że środki zgromadzone w OFE stanowią prywatną własność płatników składek; jednocześnie aż co czwarty respondent nie ma sprecyzowanego poglądu na ten temat. 4

WYNIKI 1. DEKLARACJE DOTYCZĄCE PRZYSZŁOŚCI EMERYTALNEJ W styczniu 2014 roku weszła w życie ustawa wprowadzająca zmiany w systemie emerytalnym. Ustawa nakładała na przyszłych emerytów obowiązek zdecydowania, czy nadal chcą przekazywać część składki do OFE, czy też całość do ZUS. Osoby wybierające tę pierwszą opcję zostały zobligowane do dostarczenia do ZUS stosownego oświadczenia. Obecnie, blisko rok po podjęciu tej decyzji, więcej niż co czwarty wśród ogółu dorosłych Polaków zadeklarował świadomą rezygnację z OFE i niedostarczanie w związku z tym oświadczenia do ZUS. Decyzję przeciwną o pozostaniu w OFE podjął, składając w związku z tym wymagane oświadczenie w ZUS, co siódmy dorosły Polak (wykres. 1). Jeśli wyłączymy z analiz osoby nieuprawnione do podejmowania decyzji - emerytów, osoby mające 10 i mniej lat do uzyskania uprawnień do emerytury, rencistów, bezrobotnych, osoby pracujące w oparciu o umowę nieprzewidującą płacenia składek emerytalnych wśród pozostałych (uprawnionych) co czwarty zdecydował się świadomie pozostać w OFE, a decyzję przejścia do ZUS zadeklarowała blisko połowa (wykres. 2). Wykres 1 CZY W 2014 ROKU ZDECYDOWAŁ(A) SIĘ PAN(I) POZOSTAĆ W OFE I DOSTARCZYŁ(A) PAN(I) W TEJ SPRAWIE OŚWIADCZENIE DO ZUS? OGÓŁ BADANYCH (N=1048) 14,3% Tak, zdecydowałe(a)m się pozostać w OFE i dostarczył(a)em w tej sprawie oświadczenie do ZUS 27,2% Nie, zdecydowałe(a)m się zrezygnować z OFE i nie dostarczył(a)em żadnego oświadczenia do ZUS 42,8% Nie byłe(a)m uprawniony(a) do składania takiego oświadczenia 2,5% 3,1% 10,1% Byłe(a)m członkiem OFE, ale nie wiedziałe(a)m o możliwości złożenia takiego oświadczenia do ZUS Byłem członkiem OFE, ale zapomniałem złożyć oświadczenie do ZUS Odmowa odpowiedzi 5

Wykres 2 Nie byłe(a)m uprawniony(a) do składania CZY W 2014 ROKU ZDECYDOWAŁ(A) SIĘ PAN(I) POZOSTAĆ takiego W OFE oświadczenia I DOSTARCZYŁ(A) PAN(I) W TEJ SPRAWIE OŚWIADCZENIE DO ZUS? OSAOBY UPRAWNIONE DO SKŁADANE OŚWIADCZENIA (N=599) 25,0% Tak, zdecydowałe(a)m się pozostać w OFE i dostarczył(a)em w tej sprawie oświadczenie do ZUS 47,6% Nie, zdecydowałe(a)m się zrezygnować z OFE i nie dostarczył(a)em żadnego oświadczenia do ZUS 4,3% 5,4% Byłe(a)m członkiem OFE, ale nie wiedziałe(a)m o możliwości złożenia takiego oświadczenia do ZUS Byłem członkiem OFE, ale zapomniałem złożyć oświadczenie do ZUS 17,6% Odmowa odpowiedzi Deklaracje badanych pozwalają sądzić, że na etapie podejmowania decyzji o swej przyszłości emerytalnej wiedza o konieczności potwierdzenia zamiaru pozostania w OFE oświadczeniem złożonym w ZUS była wśród zainteresowanych powszechna. Wśród uprawnionych do podejmowania decyzji jedynie 4,3% osób stwierdza, że informacja o konieczności dostarczenia takiego oświadczenia do ZUS (w przypadku decyzji o pozostaniu w OFE) do nich nie dotarła czyli zostali przeniesieni do ZUS niejako bez własnego udziału, w wyniku braku informacji potrzebnych do podjęcia w tej sprawie świadomej decyzji. Uzyskane dane nie uprawniają jednak do wniosku, że dysponując wiedzą o wymogu składania oświadczeń wszystkie spośród tych osób dostarczyłyby je do ZUS, podejmując tym samym decyzję o pozostaniu w OFE. Podobnie liczna (5,4%) jest grupa osób, które jak deklarują zapomniały o złożeniu w terminie wymaganego oświadczenia. Decyzję o pozostaniu w OFE warunkuje wiek, wykształcenie, miejsce zamieszkania, grupa społeczno-zawodowa i poziom zamożności, mierzony zarówno wysokością przeciętnych dochodów na osobę w rodzinie, jak i subiektywną oceną własnych materialnych warunków życia. Deklarację pozostania w OFE zdecydowanie częściej w porównaniu z innymi składają 6

osoby w przedziałach wiekowych 25 34 i 35 44 lata, mieszkańcy dużych miast, osoby legitymujące się wyższym wykształceniem, o wyższym statusie zawodowym, uzyskujący najwyższe dochody na osobę w rodzinie i zadowolone ze swych materialnych warunków życia 1. 2. OCZEKIWANE I SPODZIEWANE DZIAŁANIA TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO WOBEC ZAPISÓW USTAWY WPROWADZAJĄCEJ ZMIANY W OFE Więcej niż co trzeci respondent wśród ogółu badanych jest zdania, że Trybunał Konstytucyjny powinien uznać zapisy ustawy wprowadzającej zmiany w OFE za niezgodne z Konstytucją. Przeciwny pogląd że TK powinien uznać zapisy ustawy za zgodne z Konstytucją prezentuje niemal co piąta osoba. Należy jednak podkreślić, że największą grupę stanowią niemający zdania w omawianej kwestii tematyka ta okazuje się za trudna do oceny dla blisko połowy Polaków. Nieco inaczej kształtują się przewidywania badanych na temat tego, jaka będzie w rzeczywistości decyzja Trybunału Konstytucyjnego. Grupa niemających zdania w tej sprawie jest jeszcze większa ponad połowa badanych nie umie przewidzieć decyzji Trybunału. Wśród pozostałych natomiast większy jest odsetek spodziewających się uznania przez TK zapisów ustawy za zgodne niż niezgodne z konstytucją (wykres 3). Wykres 3 CZY, PANA(I) ZDANIEM, TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY POWINIEN UZNAĆ PRZEPISY USTAWY WPROWADZAJĄCEJ ZMIANY W OFE ZA: A CZY, PANA(I) ZDANIEM, TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY UZNA PRZEPISY USTAWY WPROWADZAJĄCEJ ZMIANY W OFE ZA: 18,6% zgodne z konsty tucją 27,1% 34,7% niezgodne z konsty tucją 18,3% 45,8% Trudno powiedzieć 53,8% 0,9% Odmowa odpowiedzi 0,8% 1 Szczegółowe zróżnicowania w rozdziale Tabele zróżnicowań społeczno-demograficznych. 7

Osoby oczekujące od Trybunału uznania przepisów ustawy za zgodne z konstytucją w większości (65,9%) wyrażają jednocześnie nadzieję, że Trybunał podejmie decyzję zgodną z ich przekonaniem. Wśród osób oczekujących uznania zapisów ustawy za niezgodne z konstytucją jedynie co trzeci (33,3%) spodziewa się takiej samej decyzji ze strony Trybunału Konstytucyjnego; największa część (43,0%) zwolenników takiego rozwiązania sądzi, że Trybunał wbrew ich oczekiwaniom uzna ustawę za zgodną z ustawą zasadniczą (tab. 1). Tab.1 Czy, Pana(i) zdaniem, Trybunał Konstytucyjny powinien uznać przepisy ustawy wprowadzającej zmiany w OFE za: A czy, Pana(i) zdaniem, Trybunał Konstytucyjny uzna przepisy ustawy wprowadzającej zmiany w OFE za: zgodne z konstytucją niezgodne z konstytucją % w wierszu Trudno powiedzieć zgodne z konstytucją 65,9 8,3 25,8 niezgodne z konstytucją 33,3 43,0 23,6 Trudno powiedzieć 7,0 3,8 88,9 W tabeli pomięto odsetki odmów odpowiedzi Wyższe w porównaniu z innymi poparcie dla uznania przepisów ustawy wprowadzającej zmiany w OFE za niezgodne z konstytucją zauważalne jest w tych samych grupach społeczno-zawodowych, z których przede wszystkim rekrutują się osoby deklarujące świadomą decyzję pozostania w OFE: badani w przedziałach wiekowych 25 34 i 35 44 lata oraz osoby o wyższym statusie społeczno-zawodowym i materialnym. W sprawie oceny motywów, jakimi kierował się będzie Trybunał Konstytucyjny rozpatrując zapytanie dotyczące przepisów ustawy wprowadzającej zmiany w OFE Polacy są podzieleni. Dwie piąte respondentów nie ma zdania w tej kwestii i stanowią oni najliczniejszą grupę. Co trzeci sądzi, że motywem leżącym u podstaw decyzji będzie bieżący interes finansów publicznych, a tylko mniej niż co czwarty badany uważa, że Trybunał będzie kierował się zgodnością przepisów ustawy z konstytucją (wykres 4). 8

Wykres 4 CZYM, PANA(I) ZDANIEM, BĘDZIE KIEROWAŁ SIĘ TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY ROZPATRUJĄC ZAPYTANIE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW USTAWY WPROWADZAJĄCEJ ZMIANY W OFE? Bieżący m interesem f inansów publiczny ch 32,4% 23,0% Zgodnością przepisów ustawy z konsty tucją 1,0% Odmowa odpowiedzi Czy mś inny m 3,7% 39,9% Trudno powiedzieć Opinia, że bieżący interes finansów publicznych zdominuje perspektywę rozpatrywania przez Trybunał Konstytucyjny przepisów ustawy przeważa zarówno wśród badanych przewidujących, że Trybunał uzna ustawę za zgodną z konstytucją (54,4%), jak i w grupie spodziewających się uznania jej za niezgodną z nią (44,6%) (tab. 2). Tab. 2 A czy, Pana(i) zdaniem, Trybunał Konstytucyjny uzna przepisy ustawy wprowadzającej zmiany w OFE za: Czym, Pana(i) zdaniem, będzie kierował się Trybunał Konstytucyjny rozpatrując zapytanie dotyczące przepisów ustawy wprowadzającej zmiany w OFE? zgodnością przepisów ustawy z konstytucją bieżącym interesem finansów publicznych % w wierszu czymś innym Trudno powiedzieć zgodne z konstytucją 28,9 54,4 5,9 10,7 niezgodne z konstytucją 33,0 44,6 4,6 17,8 Trudno powiedzieć 17,0 17,6 2,4 62,7 W tabeli pomięto odsetki odmów odpowiedzi Sprecyzowanej opinii w omawianej kwestii sprzyja wyższy status społeczno-zawodowy i materialny: wśród osób z wyższym wykształceniem, zatrudnionych na wyższych stanowiskach, deklarujących wyższy materialny poziom życia relatywnie niewiele jest osób nie mających zdania w przedmiocie pytania, choć sprecyzowane opinie są podzielone. Niższy status wiąże się natomiast ze znacząco częstszym brakiem zdania na omawiany temat. 9

Szczególnie wysokim sceptycyzmem wobec intencji Trybunału Konstytucyjnego wyróżniają mieszkańcy najmniejszych miast i badani w przedziale wiekowym 25 34 lata: w obu tych grupach ponad 2/5 badanych sądzi, że oceniając ustawę o zmianach w OFE Trybunał Konstytucyjny będzie kierował się przede wszystkim bieżącym interesem finansów publicznych 3. OPINIE NA TEMAT WŁASNOŚCI ŚRODKÓW ZGROMADZONYCH W OFE Wśród ogółu badanych zdecydowanie przeważa opinia, że środki zgromadzone w OFE stanowią prywatną własność płatników składek, podzielana przez blisko połowę respondentów. Nieco więcej niż co dziesiąta osoba uważa, że środki te są wprawdzie własnością publiczną, ale państwo nie może nimi swobodnie dysponować. Nieco więcej osób (co siódmy respondent) jest zdania, że środki finansowe zgromadzone w OFE są własnością publiczną, którą państwo może swobodnie dysponować. Warto zwrócić uwagę, że pomimo istotnej wagi kwestii będącej przedmiotem pytania, aż co czwarty respondent nie ma na ten temat sprecyzowanego poglądu (wykres 5). Wykres 5 CZYJĄ WŁASNOŚCIĄ SĄ, W PANA(I) OCENIE, ŚRODKI ZGROMADZONE W OFE? Publiczną i państwo może nimi swobodnie dy sponować Pry watną własnością płatników składek 48,4% 14,1% 11,3% Publiczną, ale państwo nie może nimi swobodnie dy sponować 0,9% Odmowa odpowiedzi 25,3% Trudno powiedzieć Przekonanie o prywatnej własności środków zgromadzonych w OFE bliższe jest osobom o wyższym statusie społeczno-zawodowym i materialnym; warto jednocześnie podkreślić, że generalnie opinia ta podzielana jest w większym stopniu przez pracujących niż przez 10

biernych zawodowo. Ci ostatni częściej jednak nie mają swojego zdania na ten temat niż wyrażają odmienny pogląd. Sposób postrzegania własności środków zgromadzonych w OFE ma związek z podjętą w ubiegłym roku decyzją o własnej przyszłości emerytalnej: opinia, że środki te są prywatną własnością płatników składek dominuje wśród osób, które zdecydowały się pozostać w OFE (65,5%) (tab. 3). Tab.3 Czy w 2014 roku zdecydował(a) się Pan(i) pozostać w OFE i dostarczył(a) Pan(i) w tej sprawie oświadczenie do ZUS? tak, zdecydowałe(a)m się pozostać w OFE i dostarczyłe(a)m w tej sprawie oświadczenie do ZUS nie, zdecydowałe(a)m się zrezygnować z OFE i nie dostarczył(a)em żadnego oświadczenia do ZUS nie byłe(a)m uprawniony(a) do składania takiego oświadczenia byłe(a)m członkiem OFE, ale nie wiedziałe(a)m o możliwości złożenia takiego oświadczenia do ZUS byłem członkiem OFE, ale zapomniałem złożyć oświadczenie do ZUS Czyją własnością są, w Pana(i) ocenie, środki zgromadzone w OFE? Publiczną, ale państwo nie może nimi swobodnie dysponować Publiczną i państwo może nimi swobodnie dysponować % w wierszu Prywatną własnością płatników składek Trudno powiedzieć 16,8% 9,4% 65,5% 8,3% 14,0% 18,3% 51,9% 15,8% 9,5% 13,6% 43,8% 32,9% 6,0% 25,9% 52,2% 9,8% 6,6% 10,6% 74,3% 8,4% 11

TABELE ZRÓŻNICOWAŃ SPOŁECZNO DEMOGRAFICZNYCH Tabela 1 Czy w 2014 roku zdecydował(a) się Pan(i) pozostać w OFE i dostarczył(a) Pan(i) w tej sprawie oświadczenie do ZUS? tak, zdecydowałe (a)m się pozostać w OFE i dostarczyłe(a )m w tej sprawie oświadczeni e do ZUS nie, zdecydowałe (a)m się zrezygnować z OFE i nie dostarczył(a) em żadnego oświadczenia do ZUS nie byłe(a)m uprawniony(a ) do składania takiego oświadczenia byłe(a)m członkiem OFE, ale nie wiedziałe(a) m o możliwości złożenia takiego oświadczenia do ZUS byłem członkiem OFE, ale zapomniałem złożyć oświadczenie do ZUS Odmowa odpo - wiedzi % % % % % % Ogółem 14 27 43 2 3 10 1048 Płeć Mężczyźni 13 30 39 2 3 11 510 Kobiety 15 24 46 3 3 9 538 Wiek 18-24 lata 6 20 51 5 19 117 25-34 31 40 12 5 3 9 205 35-44 30 39 15 3 4 8 183 45-54 11 42 33 3 5 6 165 55-64 2 20 66 2 2 7 186 65 lat i więcej 1 1 83 1 14 192 Miejsce Wieś 10 28 47 2 2 11 419 zamieszkania Miasto do 10 27 50 5 3 5 154 19999 20 000-99 16 28 38 2 3 13 194 999 100 000-499 23 26 36 1 5 9 170 999 500 000 i więcej mieszk. 21 24 37 4 6 9 111 Wykształcenie Podstawowe / 6 15 58 1 4 16 217 gimnazjalne Zasadnicze 6 28 50 5 1 11 256 zawodowe Średnie 13 29 41 2 5 10 323 Wyższe 32 34 25 1 3 5 252 Grupa społeczna i zawodowa Liczba osób Kadra kier., 41 36 13 6 4 122 spec. z wyż. wykształc. Średni 25 43 13 2 4 14 35 personel, technicy Pracownicy 37 38 12 2 4 7 70 adm.-biurowi Pracownicy 20 47 18 4 5 6 62 usług 13 56 13 8 6 3 105 wykwalif.i 21 35 22 6 4 12 61 niewykwalif. Rolnicy 9 22 57 12 44 Pracujący na 16 30 37 2 8 7 44 własny rach. Bezrobotni 8 29 47 1 1 14 103 Emeryci 1 3 82 0 1 13 214 Renciści 3 12 75 2 9 71 Uczniowie i 4 65 6 25 54 studenci Gospodynie domowe i inni 5 32 43 7 12 63 12

Tabela 1 cd. Czy w 2014 roku zdecydował(a) się Pan(i) pozostać w OFE i dostarczył(a) Pan(i) w tej sprawie oświadczenie do ZUS? tak, zdecydowałe (a)m się pozostać w OFE i dostarczyłe(a )m w tej sprawie oświadczeni e do ZUS nie, zdecydowałe (a)m się zrezygnować z OFE i nie dostarczył(a) em żadnego oświadczenia do ZUS nie byłe(a)m uprawniony(a ) do składania takiego oświadczenia byłe(a)m członkiem OFE, ale nie wiedziałe(a) m o możliwości złożenia takiego oświadczenia do ZUS byłem członkiem OFE, ale zapomniałem złożyć oświadczenie do ZUS Odmowa odpo - wiedzi % % % % % % Liczba osób Ogółem 14 27 43 2 3 10 1048 Dochody na Do 649 zł 10 23 49 4 3 11 165 jedną osobę Od 650 do 11 27 50 3 4 5 133 999 zł Od 1000 do 13 25 46 3 4 10 160 1399 zł Od 1400 zł do 14 28 41 2 5 10 122 1999 zł 2000 zł i 24 30 38 1 5 3 198 więcej Ocena Złe 9 21 56 2 2 11 152 własnych war. Średnie 9 26 46 3 4 12 436 mater. Dobre 21 30 36 3 3 8 460 Poglądy Lewica 21 25 40 2 4 9 157 polityczne Centrum 14 33 39 3 4 7 332 Prawica 12 27 47 2 3 9 349 Trudno powiedzieć 13 20 45 2 2 19 210 13

Tabela 2 Czy, Pana(i) zdaniem, Trybunał Konstytucyjny powinien uznać przepisy ustawy wprowadzającej zmiany w OFE za: zgodne z konstytucją niezgodne z konstytucją Trudno powiedzieć Odmowa odpowiedzi % % % % Ogółem 19 35 46 1 1048 Płeć Mężczyźni 21 42 37 1 510 Kobiety 17 28 55 0 538 Wiek 18-24 lata 18 31 50 1 117 25-34 17 42 41 1 205 35-44 16 41 44 183 45-54 24 33 44 165 55-64 18 36 45 1 186 65 lat i więcej 20 24 53 2 192 Miejsce zamieszkania Wykształcenie Podstawowe / Grupa społeczna i zawodowa Dochody na jedną osobę Ocena własnych war. mater. Liczba osób Wieś 17 32 49 1 419 Miasto do 19 999 26 39 35 154 20 000-99 999 18 35 46 2 194 100 000-499 999 16 36 48 0 170 500 000 i więcej mieszk. 20 36 44 111 19 26 54 1 217 gimnazjalne Zasadnicze 20 30 48 2 256 zawodowe Średnie 18 35 46 1 323 Wyższe 18 46 36 252 Kadra kier., spec. z 14 51 34 0 122 wyższym wykszt. Średni personel, 16 49 34 35 technicy Pracownicy adm.- 11 45 44 70 biurowi Pracownicy usług 20 22 58 62 21 43 36 105 wykwalifikowani 19 31 49 61 niewykwalifik. Rolnicy 15 33 52 44 Pracujący na własny 18 35 47 44 rach. Bezrobotni 24 34 41 2 103 Emeryci 19 25 55 1 214 Renciści 22 35 41 1 71 Uczniowie i studenci 18 31 48 2 54 Gospodynie 23 23 52 2 63 domowe i inni Do 649 zł 19 34 45 2 165 Od 650 do 999 zł 22 30 48 1 133 Od 1000 do 1399 zł 18 39 43 0 160 Od 1400 zł do 1999 18 34 48 122 zł 2000 zł i więcej 21 43 35 1 198 Złe 13 31 54 1 152 Średnie 17 35 47 1 436 Dobre 22 35 42 0 460 Poglądy polityczne Lewica 23 44 33 1 157 Centrum 20 33 46 1 332 Prawica 19 39 41 0 349 Trudno powiedzieć 12 23 63 2 210 14

Tabela 3 A czy, Pana(i) zdaniem, Trybunał Konstytucyjny uzna przepisy ustawy wprowadzającej zmiany w OFE za: zgodne z konstytucją niezgodne z konstytucją Trudno powiedzieć Odmowa odpowiedzi % % % % Ogółem 27 18 54 1 1048 Płeć Mężczyźni 34 22 43 1 510 Kobiety 21 14 64 1 538 Wiek 18-24 lata 30 20 50 1 117 25-34 32 17 50 1 205 35-44 27 19 54 183 45-54 27 20 53 165 55-64 24 19 56 1 186 65 lat i więcej 24 16 58 2 192 Miejsce zamieszkania Wykształcenie Podstawowe / Grupa społeczna i zawodowa Dochody na jedną osobę Ocena własnych war. mater. Liczba osób Wieś 21 19 58 1 419 Miasto do 19 999 29 22 49 154 20 000-99 999 31 14 53 1 194 100 000-499 999 31 16 53 170 500 000 i więcej mieszk. 32 19 48 0 111 21 17 61 2 217 gimnazjalne Zasadnicze 20 21 57 1 256 zawodowe Średnie 32 18 50 1 323 Wyższe 33 17 49 252 Kadra kier., spec. z 36 14 49 122 wyższym wykszt. Średni personel, 36 23 39 1 35 technicy Pracownicy adm.- 22 23 55 70 biurowi Pracownicy usług 31 7 62 62 35 22 44 105 wykwalifikowani 23 28 48 61 niewykwalifik. Rolnicy 21 18 61 44 Pracujący na własny 30 21 50 44 rach. Bezrobotni 26 18 54 2 103 Emeryci 22 16 60 1 214 Renciści 22 26 51 1 71 Uczniowie i studenci 34 15 49 2 54 Gospodynie 15 16 66 2 63 domowe i inni Do 649 zł 24 19 56 2 165 Od 650 do 999 zł 30 12 57 2 133 Od 1000 do 1399 zł 28 23 48 160 Od 1400 zł do 1999 23 22 56 122 zł 2000 zł i więcej 41 15 43 1 198 Złe 14 23 61 2 152 Średnie 25 17 57 1 436 Dobre 33 18 48 0 460 Poglądy polityczne Lewica 42 18 39 1 157 Centrum 28 18 53 1 332 Prawica 29 20 50 0 349 Trudno powiedzieć 12 15 71 2 210 15

Tabela 4 Czym, Pana(i) zdaniem, będzie kierował się Trybunał Konstytucyjny rozpatrując zapytanie dotyczące przepisów ustawy wprowadzającej zmiany w OFE? zgodnością przepisów ustawy z konstytucją bieżącym interesem finansów publicznych 16 czymś innym Trudno powiedzieć Odmowa odpowiedzi % % % % % Ogółem 23 32 4 40 1 1048 Płeć Mężczyźni 24 37 5 33 1 510 Kobiety 22 28 3 46 1 538 Wiek 18-24 lata 25 36 4 34 1 117 25-34 23 41 4 32 1 205 35-44 24 33 5 38 183 45-54 25 35 3 36 0 165 55-64 23 26 3 47 1 186 65 lat i więcej 19 24 3 51 3 192 Miejsce zamieszkania Liczba osób Wieś 21 28 3 47 1 419 Miasto do 19 999 18 42 3 37 154 20 000-99 999 24 32 5 37 2 194 100 000-499 999 21 38 5 35 170 500 000 i więcej 38 30 3 28 1 111 mieszk. Wykształcenie Podstawowe / 12 19 3 64 2 217 gimnazjalne Zasadnicze 20 30 2 47 2 256 zawodowe Średnie 25 35 5 34 0 323 Wyższe 32 43 4 21 0 252 Grupa Kadra kier., spec. z 31 47 5 17 1 122 społeczna i zawodowa wyższym wykszt. Średni personel, 40 29 4 27 35 technicy Pracownicy adm.- 22 42 2 34 70 biurowi Pracownicy usług 19 29 5 47 62 18 40 6 37 105 wykwalifikowani 32 25 43 61 niewykwalifik. Rolnicy 21 28 5 46 44 Pracujący na własny 29 30 2 38 44 rach. Bezrobotni 18 32 7 42 2 103 Emeryci 20 23 2 53 2 214 Renciści 19 35 4 41 1 71 Uczniowie i studenci 26 33 2 37 2 54 Gospodynie domowe i inni 21 29 2 46 2 63 Dochody na jedną osobę Ocena własnych war. mater. Poglądy polityczne Do 649 zł 22 26 5 46 2 165 Od 650 do 999 zł 17 34 3 44 2 133 Od 1000 do 1399 zł 22 33 3 42 160 Od 1400 zł do 1999 25 37 3 36 122 zł 2000 zł i więcej 32 39 5 23 1 198 Złe 19 20 2 57 2 152 Średnie 18 31 5 45 1 436 Dobre 29 38 3 30 0 460 Lewica 31 42 2 25 1 157 Centrum 25 32 5 37 1 332 Prawica 25 35 4 35 1 349 Trudno powiedzieć 11 21 2 64 2 210

Tabela 5 Czyją własnością są, w Pana(i) ocenie, środki zgromadzone w OFE? Publiczną, ale państwo nie może nimi swobodnie dysponować Publiczną i państwo może nimi swobodnie dysponować Prywatną własnością płatników składek Trudno powiedzieć Odmowa odpowiedzi % % % % % Ogółem 11 14 48 25 1 1048 Płeć Mężczyźni 14 16 50 20 1 510 Kobiety 9 12 47 31 1 538 Wiek 18-24 lata 15 16 42 26 1 117 25-34 16 18 46 20 1 205 35-44 10 12 58 20 183 45-54 10 15 55 19 1 165 55-64 7 12 52 29 1 186 65 lat i więcej 10 13 37 38 2 192 Miejsce zamieszkania Liczba osób Wieś 8 14 47 30 1 419 Miasto do 19 999 15 19 45 20 1 154 20 000-99 999 11 15 47 25 2 194 100 000-499 999 16 12 50 23 170 500 000 i więcej mieszk. 14 10 58 18 111 7 9 38 44 2 217 gimnazjalne Zasadnicze 10 14 45 30 1 256 zawodowe Średnie 13 16 52 19 1 323 Wyższe 15 16 57 13 252 Kadra kier., spec. z 19 15 58 8 122 wyższym wykszt. Średni personel, 14 16 60 9 35 technicy Pracownicy adm.- 16 11 57 16 70 biurowi Pracownicy usług 11 16 54 19 62 14 18 53 16 105 wykwalifikowani 8 9 60 22 61 niewykwalifik. Rolnicy 8 11 50 31 44 Pracujący na własny 8 12 57 23 44 rach. Bezrobotni 11 9 44 34 1 103 Emeryci 8 15 38 36 2 214 Renciści 11 13 40 36 71 Uczniowie i studenci 15 19 29 35 2 54 Gospodynie 1 17 47 30 5 63 domowe i inni Do 649 zł 14 8 44 32 2 165 Od 650 do 999 zł 7 12 51 29 1 133 Od 1000 do 1399 zł 11 16 46 28 160 Od 1400 zł do 1999 12 15 54 18 0 122 zł 2000 zł i więcej 14 19 58 8 1 198 Wykształcenie Podstawowe / Grupa społeczna i zawodowa Dochody na jedną osobę Ocena własnych war. mater. Poglądy polityczne Złe 11 7 42 38 2 152 Średnie 8 16 46 29 1 436 Dobre 14 15 52 18 0 460 Lewica 16 15 52 17 157 Centrum 13 16 46 23 1 332 Prawica 9 16 54 20 0 349 Trudno powiedzieć 8 7 40 43 2 210 17