Stosunek do szczepień ochronnych dzieci

Transkrypt

1 KOMUNIKAT Z BADAŃ ISSN Nr 9/2019 Stosunek do szczepień ochronnych dzieci Styczeń 2019 Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą CBOS. Wykorzystanie fragmentów oraz danych empirycznych wymaga podania źródła

2 Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 11 stycznia 2018 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej ul. Świętojerska 5/7, Warszawa sekretariat@cbos.pl; info@cbos.pl (48 22)

3 1 Obywatelski projekt ustawy znoszącej obowiązek szczepień ochronnych, który ostatecznie w listopadzie został odrzucony przez Sejm, a także doniesienia o pojawiających się w Polsce zachorowaniach na odrę sprawiły, że w ostatnich miesiącach wiele mówiło się na temat szczepień ochronnych. Skłoniło nas to do sprawdzenia, czy zmieniło się nastawienie Polaków do szczepienia dzieci. Powróciliśmy do tej problematyki w naszym grudniowym sondażu 1. Ogromna większość Polaków uważa, że szczepienia są najskuteczniejszym sposobem ochrony dzieci przed poważnymi chorobami (93%), że szczepienie dzieci powoduje więcej dobrego niż złego (90%) oraz że szczepionki są bezpieczne (86%). W zdecydowanej mniejszości zaś są ci, którzy sądzą, że szczepionki promowane są nie dlatego, że są potrzebne, lecz dlatego, że leży to w interesie koncernów farmaceutycznych (22%), oraz respondenci, którzy są zdania, że szczepionki dla dzieci mogą wywołać poważne zaburzenia rozwojowe (18%). Opinie na temat szczepień są słabo zróżnicowane społecznie. We wszystkich analizowanych grupach społeczno-demograficznych ogromna większość badanych uważa, że szczepienia są najskuteczniejszym sposobem ochrony dzieci przed poważnymi chorobami, są bezpieczne, a szczepienie dzieci powoduje więcej dobrego niż złego. Nieco bardziej zróżnicowany społecznie jest pogląd, że szczepienia promowane są głównie dlatego, że leży to w interesie koncernów farmaceutycznych. Z poglądem tym częściej niż pozostali zgadzają się respondenci w wieku lata (26%), mieszkańcy miast od 20 tys. do niespełna 100 tys. mieszkańców (28%), ankietowani z wykształceniem zasadniczym zawodowym (27%), o dochodach per capita od 1300 zł do 1799 zł (28%), a uwzględniając kwestie światopoglądowe badani identyfikujący się z prawicą (28%). Natomiast częściej niż inni z przekonaniem tym nie zgadzają się osoby w wieku lata (72%), absolwenci wyższych uczelni (76%), respondenci o najwyższych dochodach per capita (78%) oraz badani o lewicowych poglądach politycznych (75%). Z kolei związek szczepień z poważnymi zaburzeniami rozwojowymi najczęściej negują najmłodsi respondenci (73%), absolwenci wyższych uczelni (67%), badani o najwyższych dochodach per capita (67%) oraz identyfikujący się z lewicą (70%). 1 Badanie Aktualne problemy i wydarzenia (343) przeprowadzono metodą wywiadów bezpośrednich (face-to-face) wspomaganych komputerowo (CAPI) w dniach 29 listopada 9 grudnia 2018 roku na liczącej 942 osoby reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.

4 2 CBOS RYS. 1. Obecnie można spotkać się z różnymi opiniami na temat szczepień. Czy zgadza się Pan(i), czy też nie zgadza z następującymi stwierdzeniami? % Szczepienia są najskuteczniejszym sposobem ochrony dzieci przed poważnymi chorobami Ogólnie rzecz biorąc, szczepienie dzieci powoduje więcej dobrego niż złego Szczepionki dla dzieci są bezpieczne Szczepienia są promowane nie dlatego, że są rzeczywiście potrzebne, lecz dlatego, że leży to w interesie koncernów farmaceutycznych Szczepionki dla dzieci mogą wywoływać u nich poważne zaburzenia rozwojowe, np. autyzm Zdecydowanie się zgadzam Raczej się nie zgadzam Raczej się zgadzam Zdecydowanie się nie zgadzam Trudno powiedzieć

5 3 W ciągu ostatnich pięciu lat, od kiedy monitorujemy tę kwestię, bardzo wyraźnie poprawiło się nastawienie Polaków do szczepień, a szczególnie duża poprawa nastąpiła w ciągu ostatniego półtora roku. W stosunku do lipca 2017 roku wyraźnie wzrósł odsetek badanych uważających, że szczepienia są bezpieczne (wzrost o 13 punktów procentowych) oraz negujących stwierdzenie, że szczepienia mogą wywoływać poważne zaburzenia rozwojowe (wzrost o 14 punktów). Przybyło również respondentów uważających, że szczepienia są najskuteczniejszym sposobem ochrony przed poważnymi chorobami (wzrost o 7 punktów w stosunku do lipca 2017 roku) oraz że szczepienie dzieci powoduje więcej dobrego niż złego (wzrost o 5 punktów). Bardzo znacząco zwiększył się także odsetek badanych sprzeciwiających się opinii, że szczepienia promowane są głównie dlatego, iż leży to w interesie koncernów farmaceutycznych (wzrost o 16 punktów). CBOS RYS. 2. W ostatnich latach przybywało rodziców, którzy z obawy przed szczepionkami nie szczepili swoich dzieci przeciwko chorobom zakaźnym. W dyskusji na ten temat z jednej strony pojawiają się argumenty o prawach rodziców do decyzji, z drugiej o ryzyku powrotu wielu groźnych chorób zakaźnych. Które z następujących stanowisk jest Panu(i) bliższe? % VII XII Żadne szczepienia ochronne nie powinny być obowiązkowe, a o zaszczepieniu bądź nieszczepieniu dziecka powinni decydować wyłącznie rodzice Szczepienia ochronne przeciwko najgroźniejszym chorobom zakaźnym powinny być obowiązkowe, a rodzice mogą decydować tylko o ewentualnych szczepieniach dodatkowych Mam inne zdanie Trudno powiedzieć Obecnie Polacy częściej niż półtora roku temu uważają, że szczepienia przeciw najgroźniejszym chorobom zakaźnym powinny być obowiązkowe (87%, wzrost o 7 punktów procentowych), a rzadziej opowiadają się za dobrowolnością szczepień (spadek o 3 punkty, do 9%). Mniej jest też badanych, którzy nie mają wyrobionej opinii na ten temat (o 3 punkty). Niewielka część respondentów miała inne zdanie w tej kwestii. Ankietowani mogli w swobodnej wypowiedzi rozwinąć ten temat. Niektórzy wspominali o wysokiej odpłatności za szczepienia i postulowali, aby były one darmowe. Inni mówili, że kalendarz szczepień w przypadku części dzieci powinien być bardziej zindywidualizowany, że powinny być wykonywane szczegółowe badania przesiewowe i zagwarantowana większa dostępność szczepionek pojedynczych dla osób, które nie chcą szczepić dzieci szczepionkami

6 4 skojarzonymi. Respondenci mówili również, że w przypadku, gdy rodzice z jakichś powodów obawiają się skutków ubocznych szczepień, powinno się z nimi rozmawiać. Pojawiały się też wątpliwości dotyczące bezpieczeństwa szczepień i jakości szczepionek, obaw o to, gdzie i w jakich warunkach są one produkowane, oraz czy szczepionki dostępne w Polsce są równie dobre i bezpieczne jak te w Europie Zachodniej. W ciągu ostatnich pięciu lat, od kiedy monitorujemy tę kwestię, poprawiło się nastawienie Polaków do szczepień, a szczególnie wyraźną poprawę odnotowaliśmy w ciągu ostatniego półtora roku. W tym czasie umocniło się wśród badanych przekonanie, że szczepienia przeciwko najgroźniejszym chorobom zakaźnym powinny być obowiązkowe, i obecnie taki pogląd podziela ogromna większość respondentów. Wzrost poparcia dla poglądu, że szczepienia powinny być obowiązkowe, można tłumaczyć ogólną poprawą nastawienia wobec szczepień. Polacy obecnie częściej niż półtora roku temu podzielają przekonanie, że szczepienia są najskuteczniejszym sposobem ochrony dzieci przed poważnymi chorobami, że szczepionki są bezpieczne oraz że szczepienie dzieci powoduje więcej dobrego niż złego. Coraz rzadziej natomiast uważają, że szczepionki dla dzieci mogą wywoływać u nich poważne zaburzenia rozwojowe oraz że są one promowane przede wszystkim dlatego, że leży to w interesie koncernów farmaceutycznych. Warto również podkreślić, że bardzo wyraźnie zmalał odsetek badanych niemających wyrobionego zdania na temat szczepień. Opracowała Małgorzata Omyła-Rudzka

7 A N E K S TABELA 1 Obecnie można spotkać się z różnymi opiniami na temat szczepień. Czy zgadza się Pan(i), czy też nie zgadza z następującymi stwierdzeniami? Ogólnie rzecz biorąc, szczepienie dzieci powoduje więcej dobrego niż złego Zgadzam się Nie zgadzam się Trudno powiedzieć % % % Liczba osób Ogółem Płeć Mężczyźni Kobiety Wiek lata lat i więcej Miejsce zamieszkania Wieś Miasto do i więcej mieszk Wykształcenie Podstawowe / gimnazjalne Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe Grupa społeczna i zawodowa Kadra kier., spec. z wyższym wykszt Średni personel, technicy Pracownicy adm.-biurowi Pracownicy usług Robotnicy wykwalifikowani Robotnicy niewykwalifik Rolnicy Pracujący na własny rach Bezrobotni Emeryci Renciści Uczniowie i studenci Gospodynie domowe i inni Pracuje w: inst. państw., publicznej spółce właścicieli prywatnych i państwa sekt. pryw. poza rolnict prywatnym gosp. rolnym Dochody na jedną osobę Do 899 zł Od 900 zł do 1299 zł Od 1300 zł do 1799 zł Od 1800 zł do 2499 zł zł i więcej Ocena własnych war. mater. Złe Średnie Dobre Udział w prakt. religijnych Kilka razy w tygodniu Raz w tygodniu razy w miesiącu Kilka razy w roku W ogóle nie uczestniczy Poglądy polityczne Lewica Centrum Prawica Trudno powiedzieć

8 6 TABELA 2 Obecnie można spotkać się z różnymi opiniami na temat szczepień. Czy zgadza się Pan(i), czy też nie zgadza z następującymi stwierdzeniami? Szczepienia są najskuteczniejszym sposobem ochrony dzieci przed poważnymi chorobami Zgadzam się Nie zgadzam się Trudno powiedzieć % % % Liczba osób Ogółem Płeć Mężczyźni Kobiety Wiek lata lat i więcej Miejsce zamieszkania Wieś Miasto do i więcej mieszk Wykształcenie Podstawowe / gimnazjalne Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe Grupa społeczna i zawodowa Kadra kier., spec. z wyższym wykszt Średni personel, technicy Pracownicy adm.-biurowi Pracownicy usług Robotnicy wykwalifikowani Robotnicy niewykwalifik Rolnicy Pracujący na własny rach Bezrobotni Emeryci Renciści Uczniowie i studenci Gospodynie domowe i inni Pracuje w: inst. państw., publicznej spółce właścicieli prywatnych i państwa sekt. pryw. poza rolnict prywatnym gosp. rolnym Dochody na jedną osobę Do 899 zł Od 900 zł do 1299 zł Od 1300 zł do 1799 zł Od 1800 zł do 2499 zł zł i więcej Ocena własnych war. mater. Złe Średnie Dobre Udział w prakt. religijnych Kilka razy w tygodniu Raz w tygodniu razy w miesiącu Kilka razy w roku W ogóle nie uczestniczy Poglądy polityczne Lewica Centrum Prawica Trudno powiedzieć

9 7 TABELA 3 Obecnie można spotkać się z różnymi opiniami na temat szczepień. Czy zgadza się Pan(i), czy też nie zgadza z następującymi stwierdzeniami? Szczepionki dla dzieci są bezpieczne Zgadzam się Nie zgadzam się Trudno powiedzieć % % % Liczba osób Ogółem Płeć Mężczyźni Kobiety Wiek lata lat i więcej Miejsce zamieszkania Wieś Miasto do i więcej mieszk Wykształcenie Podstawowe / gimnazjalne Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe Grupa społeczna i zawodowa Kadra kier., spec. z wyższym wykszt Średni personel, technicy Pracownicy adm.-biurowi Pracownicy usług Robotnicy wykwalifikowani Robotnicy niewykwalifik Rolnicy Pracujący na własny rach Bezrobotni Emeryci Renciści Uczniowie i studenci Gospodynie domowe i inni Pracuje w: inst. państw., publicznej spółce właścicieli prywatnych i państwa sekt. pryw. poza rolnict prywatnym gosp. rolnym Dochody na jedną osobę Do 899 zł Od 900 zł do 1299 zł Od 1300 zł do 1799 zł Od 1800 zł do 2499 zł zł i więcej Ocena własnych war. mater. Złe Średnie Dobre Udział w prakt. religijnych Kilka razy w tygodniu Raz w tygodniu razy w miesiącu Kilka razy w roku W ogóle nie uczestniczy Poglądy polityczne Lewica Centrum Prawica Trudno powiedzieć

10 8 TABELA 4 Obecnie można spotkać się z różnymi opiniami na temat szczepień. Czy zgadza się Pan(i), czy też nie zgadza z następującymi stwierdzeniami? Szczepienia są promowane nie dlatego, że są rzeczywiście potrzebne, lecz dlatego, że leży to w interesie koncernów farmaceutycznych Zgadzam się Nie zgadzam się Trudno powiedzieć % % % Liczba osób Ogółem Płeć Mężczyźni Kobiety Wiek lata lat i więcej Miejsce zamieszkania Wieś Miasto do i więcej mieszk Wykształcenie Podstawowe / gimnazjalne Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe Grupa społeczna i zawodowa Kadra kier., spec. z wyższym wykszt Średni personel, technicy Pracownicy adm.-biurowi Pracownicy usług Robotnicy wykwalifikowani Robotnicy niewykwalifik Rolnicy Pracujący na własny rach Bezrobotni Emeryci Renciści Uczniowie i studenci Gospodynie domowe i inni Pracuje w: inst. państw., publicznej spółce właścicieli prywatnych i państwa sekt. pryw. poza rolnict prywatnym gosp. rolnym Dochody na jedną osobę Do 899 zł Od 900 zł do 1299 zł Od 1300 zł do 1799 zł Od 1800 zł do 2499 zł zł i więcej Ocena własnych war. mater. Złe Średnie Dobre Udział w prakt. religijnych Kilka razy w tygodniu Raz w tygodniu razy w miesiącu Kilka razy w roku W ogóle nie uczestniczy Poglądy polityczne Lewica Centrum Prawica Trudno powiedzieć

11 9 TABELA 5 Obecnie można spotkać się z różnymi opiniami na temat szczepień. Czy zgadza się Pan(i), czy też nie zgadza z następującymi stwierdzeniami? Szczepionki dla dzieci mogą wywoływać u nich poważne zaburzenia rozwojowe, np. autyzm Zgadzam się Nie zgadzam się Trudno powiedzieć % % % Liczba osób Ogółem Płeć Mężczyźni Kobiety Wiek lata lat i więcej Miejsce zamieszkania Wieś Miasto do i więcej mieszk Wykształcenie Podstawowe / gimnazjalne Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe Grupa społeczna i zawodowa Kadra kier., spec. z wyższym wykszt Średni personel, technicy Pracownicy adm.-biurowi Pracownicy usług Robotnicy wykwalifikowani Robotnicy niewykwalifik Rolnicy Pracujący na własny rach Bezrobotni Emeryci Renciści Uczniowie i studenci Gospodynie domowe i inni Pracuje w: inst. państw., publicznej spółce właścicieli prywatnych i państwa sekt. pryw. poza rolnict prywatnym gosp. rolnym Dochody na jedną osobę Do 899 zł Od 900 zł do 1299 zł Od 1300 zł do 1799 zł Od 1800 zł do 2499 zł zł i więcej Ocena własnych war. mater. Złe Średnie Dobre Udział w prakt. religijnych Kilka razy w tygodniu Raz w tygodniu razy w miesiącu Kilka razy w roku W ogóle nie uczestniczy Poglądy polityczne Lewica Centrum Prawica Trudno powiedzieć

12 10 TABELA 6 W ostatnich latach przybywało rodziców, którzy z obawy przed szczepionkami nie szczepili swoich dzieci przeciwko chorobom zakaźnym Żadne szczepienia ochronne nie powinny być obowiązkowe, a o zaszczepieniu bądź nieszczepieniu dziecka powinni decydować wyłącznie rodzice Szczepienia ochronne przeciwko najgroźniejszym chorobom zakaźnym powinny być obowiązkowe, a rodzice mogą decydować tylko o ewentualnych szczepieniach dodatkowych Mam inne zdanie Trudno powiedzieć % % % % Ogółem Płeć Mężczyźni Kobiety Wiek lata Miejsce zamieszkania lat i więcej Wieś Miasto do i więcej mieszk Wykształcenie Podstawowe / gimnazjalne Grupa społeczna i zawodowa Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe Kadra kier., spec. z wyższym wykszt Średni personel, technicy Pracownicy adm.-biurowi Pracownicy usług Robotnicy wykwalifikowani Robotnicy niewykwalifik Rolnicy Pracujący na własny rach Bezrobotni Emeryci Renciści Uczniowie i studenci Gospodynie domowe i inni Pracuje w: inst. państw., publicznej Dochody na jedną osobę Ocena własnych war. mater. Udział w prakt. religijnych Poglądy polityczne spółce właścicieli prywatnych i państwa sekt. pryw. poza rolnict prywatnym gosp. rolnym Do 899 zł Od 900 zł do 1299 zł Od 1300 zł do 1799 zł Od 1800 zł do 2499 zł zł i więcej Złe Średnie Dobre Kilka razy w tygodniu Raz w tygodniu razy w miesiącu Kilka razy w roku W ogóle nie uczestniczy Lewica Centrum Prawica Trudno powiedzieć Liczba osób