Materiały dydaktyczne Wykład : Zapalenia OUN Wykładowca prof.. Teresa Wierzba-Bobrowicz Materiały źródłowe: Neuropatologia red. J.Dymecki, J. Kulczycki 2005.
Specyfika narządowa a przebieg procesów zapalnych mózgu pecyfika narządowa a przebieg procesów zapalnych mózgu Mała odporność naturalna tkanki nerwowej Encefalopatyczna faza zapalenia w masywnych zakażeniach Obrzęk naczyniopochodny i cytotoksyczny Zaburzenia istotnych funkcji życiowych
Struktura Zmian Zapalnych nacieki komórkowe odczyny ze strony tkanki łącznej i naczyń odczyny glejowe uszkodzenia tkankowe
TYPY ZAPALEŃ OUN ZE WZGLĘDU NA STRUKTURĘ ZMIAN ropne ziarniniakowe limfocytarne grudkowe okołożylne mikroglejowe stwardniające krwotoczne zmartwiające
Typy zapaleń ze względu na lokalizację Zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych Zapalenia opon i mózgu/rdzenia kręgowego Zapalenia mózgu/rdzenia kręgowego Zapalenia z wybiórczym zajęciem istoty szarej, białej lub całego mózgu
Czynniki infekcyjne wywołujące zapalenia Rodzaj czynnika zakaźnego Etiologiczny Z. Bakteryjne Z. Pasożytnicze Z. Grzybicze Z. Wirusowe Z. Autoimmunologiczne Poinfekcyjne Poszczepienne W zależności od przebiegu Z. ostre (2 tyg.< ) Z. podostre (2-4 tyg.) Z. przewlekłe (> 4 tyg.)
Objawy podmiotowe i przedmiotowe w ostrym bakteryjnym zapaleniu opon mózgowordzeniowych Objawy wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego (bóle głowy, nudności, wymioty) objawy oponowe (Kerniga, Flataua, Brudzińskiego, Hermana) Wysoka gorączka Objawy psycho-neurologiczne (zab. świadomości, niedowłady spastyczne, drgawki, niedowłady/porażenia nn. czaszkowych, zaburzenia mowy, bradykardia).
Zapalenia ropne Zapalenie opon ( Pachymeningitis/Leptomeningitis purulenta, Zapalenie opon i mózgu (Meningoencephalitis purulenta) Bakterie: Niemowlęta oraz osoby starsze: E.coli, Streptococci grupa B, Listeria monocytogenes Małe dzieci: Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, Neisseria menigitidis Okres dorastania oraz dorośli: Streptococcus pneumoniae, Neisseria menigitidis W zakażeniach zewnątrzpochodnych i posocznicach uogólnionych różne bakterie urazy głowy oraz operacje neurochirurgiczne: Staphylococcus, tlenowe pałeczki gram ujemne (Pseudomonas aeruginosa) złamania podstawy czaszki: Streptococcus pneumoniae i pyogenes, Haemophilus influenze Zapalenie mózgu przerzutowe (Encephalitis purulenta metastatica) Ropień mózgu (Abscessus cerebri)
Budowa ropnia: centralna martwica, proliferacja naczyń, naciek z leukocytów, limfocytów, makrofagów, fibroblastów, wł. retikulinowych, odczynowych astrocytów i glejoza włóknista.
Przewlekłe Gruźlica Bruceloza Kiła Grzyby Pasożyty Zapalenia ziarniniakowe (granulomatyczne)
Gruźlica oun, Neurotuberculosis Gruźlicze zapalenie opon (Meningitis tuberculosa) Gruźlicze zapalenie mózgu (Meningoencephalitis tuberculosa) Gruźliczak (Tuberculoma)
Kiła oun(neurosyphilis): wywołana przez krętki blade Treponema pallidum, w okresie kiły drugorzędowej naczyniowa Zapalenie oponowo-mózgowe proste Zapalenie kilakowe opon i mózgu Kiła naczyniowa
Neuroborelioza, Lyme borreliosis Zakażenie: krętek Borrelia burgdorferi. Stadia choroby: Wczesne: zakażenie Rumień wędrujacy ograniczone: Chłoniak limfocytarny skóry rozsiane : Rumień wędrujacy Wczesna neuroborelioza Ostre zapalenie stawów Zapalenie mięśnia sercowego Późne : Zakażenia przewlekłe : Przewlekłe zanikowe zap. skóry zap. stawów/zmiany neurologiczne (ok. 12 miesięcy)
Charakterystyka wybranych zakażeń grzybiczych (wg Perfect 2004, zmodyfikowana) Rodzaj Występo - wanie Powinowactwo do OUN Czynniki ryzyka Zapalenie opon Ropień Zawal mózgu Cryptoc occus Częste + + + + HIV, Sterydy ++++ + + Candid a Częste + Neurochirurgia, Uraz, Neutropenia, Narkomania iv. Kandydoza uogólniona ++++ ++ + Aspergi llus Okazjon alne ++ Neutropenia, HIV, Narkomania iv. Zajęcie zatok + +++ ++++
Ostre zapalenia mózgu wirusowe Wirusy DNA (herpes viridae) i RNA (enterowirusy, arbowirusy, rhabdoviridae) Topografia polioencephalitis, poliomyelitis, panencephalitis Struktura - grudki (neuronofagiczne i mikroglejowe - HIV, CMV, Txp.) - nacieki zapalne: okołonaczyniowe, ławicowe, rozlane - uszkodzenia tkanek (martwica, krwotoki, demielinizacja) - rozplem astrogleju - wtręty śródjądrowe Cowdry-A: SSPE subacute sclerosis panencephalitis, HSV encephalitis herpetica, CMV, Cowdry-B polio) - wtręty cytoplazmatyczne c. Negriego
Pozakaźne i poszczepienne zapalenie mózgu Powikłanie ostrych chorób wysypkowych i po szczepieniach Patogeneza - reakcja autoimmunologiczna typu opóźnionego na antygeny tkanki nerwowej