Literatura na zajęcia z historii Polski średniowiecznej Temat I. Mity, baśnie i podania o początkach państwa polskiego. Anonim tzw. Gall, Kronika polska, przeł. R. Grodecki, oprac. M. Plezia, Wrocław 1989, s. 12 18 [I, 1 4]. Mistrz Wincenty (tzw. Kadłubek), Kronika polska, przeł. i oprac. B. Kürbis, Wrocław 1999, s. 7 44 [I, 1 II, 3]; 49 50 [II, 8]. Kronika wielkopolska, tłum. K. Abgarowicz, oprac. B. Kürbisówna, Warszawa 1965, s. 45 70. Jan Długosz, Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. I, Warszawa 1961, s. 95 100; 134 137; 163 167; 180 182; 186 195; 197 238. J. Strzelczyk, Na tropie najdawniejszych podań narodowych. Podanie o Popielu i Piaście, Przegląd Zachodni, t. XLIII, 1987, z. 5 6, s. 17 43. K. Ślaski, Wątki historyczne w podaniach o początkach Polski, Zeszyty Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Prace Komisji Historycznej, 1968, t. XXIV, z.1, s. 25 45, 51 84. J. Banaszkiewicz, Polskie dzieje bajeczne mistrza Wincentego Kadłubka, Wrocław 1998, s. 7 44. Tenże, Podanie o Popielu i Piaście. Studium porównawcze nad wczesnośredniowiecznymi tradycjami dynastycznymi, Warszawa 1986, s. 5 24. Cz. Deptuła, Gala Anonima mit genezy Polski. Studium z historiozofii i hermeneutyki symboli dziejopisarstwa średniowiecznego, Lublin 2000, s. 221 265. Temat II. Pierwsze wzmianki o plemionach polskich w źródłach historiograficznych. Geograf Bawarski, Opis grodów i terytoriów z północnej strony Dunaju, w: Teksty źródłowe do ćwiczeń z historii Polski średniowiecznej, pod red. L. Matusik, Wrocław 1975, s. 17. G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999, s. 55 56. Króla Alfreda opis Germanii i Słowiańszczyzny, w: G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna..., s. 56 59. Dagome iudex, w: Teksty źródłowe do ćwiczeń..., s. 29 31. G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna..., s. 159 161. Ibrahim ibn Jakub, O państwach słowiańskich w połowie X wieku, w: Teksty źródłowe do ćwiczeń..., s. 19 20 G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna..., s. 148 149. Powieść minionych lat (fragment), G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna..., s. 64 67. Żywot św. Metodego, w: Teksty źródłowe do ćwiczeń..., s. 17 18. *dla chętnych 1
G. Labuda, Źródła, sagi i legendy do najdawniejszych dziejów Polski, Warszawa 1960, s. 13 28; 43 51; 71 84. Tenże, Mieszko I, Wrocław 2002, s. 177 195. J. Strzelczyk, Mieszko Pierwszy, Poznań 1999, s. 173 187. H. Łowmiański, O pochodzeniu Geografa Bawarskiego, w: Tenże, Studia nad dziejami Słowiańszczyzny, Polski i Rusi w wiekach średnich, Poznań 1986, s. 118 150. Tenże, O identyfikacji nazw Geografa Bawarskiego, w: Tamże, s. 151 181. Tenże, Początki Polski, t. V, Warszawa 1973, s. 595 611. Kroniki staroruskie, oprac. F. Sielicki, Warszawa 1987, s. 7 10. T. Lehr Spławiński, Żywoty Konstantyna i Metodego, Warszawa 2000, s. XXII XXVI. L. A. Tyszkiewicz, Problem Wiślan i ich państwa, w: Ojczyzna bliższa i dalsza. Studia historyczne ofiarowane Feliksowi Kirykowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, pod red. J. Chrobaczyńskiego, Kraków 1993, s. 293 304. Temat III. Stosunki polsko niemieckie w czasach pierwszych Piastów. (relacja: Widukinda, Thietmara, Galla, roczniki niemieckie) Teksty źródłowe do ćwiczeń..., s. 19 24; : G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna..., s. 154 159. Teksty źródłowe do ćwiczeń..., s. 26 28; 31 32; 32 34; 35 36. G. Labuda, j. w., s. 86 88; 159; 199 202. W. Korta, Milsko, Łużyce w polityce pierwszych Piastów, Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, t. XLV, 1990, z. 2, s. 141 182. K. Myśliński, Polska wobec Słowian Połabskich do końca XII w., Lublin 1983, s. 10 25. H. Łowmiański, Początki Polski, t. V, s. 508 528; 528 548; 548 560. G. Labuda, Studia nad początkami państwa polskiego, t. I, Poznań 1987, s. 33 36; 48 54; 130 141; 511 521 Tenże, Mieszko I..., s. 62 86; 117 126; 138 158. *J. Strzelczyk, Mieszko..., s. 140 160. Tenże, Bolesław Chrobry, Poznań 1999, s. 44 88; 114 122; 129 159. H. Ludat, Słowianie Niemcy Europa. Wybór prac, Poznań 2000, s. 9 26; *27 41. *J. P. Sobolewski, Niemcy, Polska a Pomorze Zachodnie, Kwartalnik Historyczny, t. XCV, 1988, z. 1, s. 61 74. *Tenże, Wojna polsko wolińska, Tamże, t. XCVI, 1989, z. 3, s. 3 14. *dla chętnych 2
Temat IV. Chrzest Polski. Teksty źródłowe do ćwiczeń..., s. 24 26 (relacja: Galla Anonima, Thietmara, Kosmasa), Mistrz Wincenty (tzw. Kadłubek), Kronika polska..., s. 49 51 [II, 8 9]. Jan Długosz, Roczniki..., ks. II, Warszawa 1962, s. 241 244. Żywot św. Metodego, w: Teksty źródłowe do ćwiczeń..., s. 17 18. H. Łowmiański, Początki Polski, t. V, Warszawa 1973, s. 575 581. Tenże, Imię chrzestne Mieszka, w: Studia nad dziejami..., s. 286 304; 324 339. J. Dowiat, Metryka chrztu Mieszka I i jej geneza, Warszawa 1961, s. 55 86; *87 146. G. Labuda, Studia nad początkami..., t. I, s. 55 79. Tenże, Mieszko I..., s. 87 116. J. Strzelczyk, Mieszko..., s. 94 122. J. Dobosz, Monarchia i możni wobec Kościoła w Polsce do początku XIII wieku, Poznań 2002, s. 17 24.*25 61. *K. T. Witczak, Król Gebalim w liście Chasdaja. Nowa interpretacja, Roczniki Historyczne, t. LX, 1994, s. 5 19. Temat V. Kryzys monarchii pierwszych Piastów. Anonim tzw. Gall, Kronika polska..., s. 40 41 [I, 17]; 43 48 [I, 19 21]. Mistrz Wincenty (tzw. Kadłubek), Kronika polska..., s. 60 66 [II, 13 14]. Kronika wielkopolska..., s. 74 79. Teksty źródłowe do ćwiczeń..., s. 40 42; 43. D. Borawska, Kryzys monarchii wczesnopiastowskiej w latach trzydziestych XI wieku, Warszawa 1964, s. 44 56; 100 127. G. Labuda, Mieszko II, król Polski (1025 1034). Czasy przełomu w dziejach państwa polskiego, Kraków 1992, s. 78 134. J. Strzelczyk, Bolesław Chrobry..., s. 198 212. *dla chętnych 3
Temat VI. Ośrodki władzy zwierzchniej w państwie piastowskim. Anonim tzw. Gall, Kronika polska..., s. 26 27 [I, 8]; 35 36 [I, 14 15]; 109 110 [II, 39]. R. Michałowski, Princeps fundator. Studium z dziejów kultury politycznej w Polsce X XIII wieku, Warszawa 1989, s. 85 117; 210 248. J. Banaszkiewicz, Jedność porządku przestrzennego, społecznego i tradycji początku ludu, Przegląd Historyczny, t. LXXVII, 1986, z. 3, s. 445 466. Z. Dalewski, Między Gnieznem a Poznaniem. O miejscach władzy w państwie pierwszych Piastów, Kwartalnik Historyczny, t. XCVIII, 1991, z. 2, s. 19 43. K. Modzelewski, Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego X XIII wiek, Wrocław 1975, s. 15 27; 31 42. Temat VII. Factum św. Stanisława. Anonim tzw. Gall, Kronika polska..., s. 51 55 [I, 26 28]. Mistrz Wincenty (tzw. Kadłubek), Kronika polska..., s. 69 82 [II, 16 21]. Jan Długosz, Roczniki, czyli kroniki..., ks. III, s. 158 167. Do wyboru: G. Labuda, Święty Stanisław: biskup krakowski, patron Polski. Śladami zabójstwa, męczeństwa, kanonizacji, Poznań 2000, s. 13 25; 47 128. M. Plezia, Dookoła sprawy św. Stanisława, Bydgoszcz 1999, s. 35 134; 165 189. Do wyboru (2): T. Wojciechowski, Szkice historyczne XI wieku, Warszawa 1970, s. 221 252. H. Łowmiański, Król Bolesław II i biskup krakowski. Dwie tendencje ustrojowe: jedynowładcza i patrymonialna, Studia Historyczne, t. XXII, 1979, z. 2, s. 165 197. R. Grodecki, Sprawa św. Stanisława, Kraków 1979. T. Grudziński, Bolesław Śmiały Szczodry i biskup krakowski Stanisław. Dzieje konfliktu, Warszawa 1982, s. 163 202. T. Wasilewski, Factum św. Stanisława w świetle roczników, Kwartalnik Historyczny, t. XCVI, 1989, z. 3, s. 15 30. W. Korta, Co faktycznie wiemy o konflikcie biskupa krakowskiego św. Stanisława z królem Bolesławem Śmiałym?, Zeszyty Naukowe KUL, r. XXII, 1979, nr 4. *J. Mularczyk, Jak zginął król Bolesław II Szczodry, Kwartalnik Opolski, r. XL, 1993, nr 3, s. 97 102. *dla chętnych 4
Temat VIII. Stosunki polsko ruskie: od Mieszka I do Bolesława III Krzywoustego. Anonim tzw. Gall, Kronika polska..., s. 23 26 [I, 7]; 28 30 [I, 10]; 49 50 [I, 23]. Mistrz Wincenty (tzw. Kadłubek), Kronika polska..., s. 56 60 [II, 12]; 151 152 [III, 24]. Teksty źródłowe do ćwiczeń..., s. 36 37. Kronika wielkopolska..., s. 117 124. J. Strzelczyk, Bolesław Chrobry..., s. 160 191. T. Grudziński, Bolesław Śmiały Szczodry..., s. 23 25; 50 63 [*15 71]. K. Maleczyński, Bolesław III Krzywousty, Wrocław 1975, s. 207 215; 312 313; 315; 317; 318 319. M. Cetwiński, Piotr Włostowic czy Piotr Rusin?, Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, t. XXIX, 1974, z. 4, s. 429 443. Temat IX. Początek rozbicia dzielnicowego w Polsce. Mistrz Wincenty (tzw. Kadłubek), Kronika polska..., s. 159 160 [III, 26]; : Teksty źródłowe do ćwiczeń..., s. 50 51. Teksty źródłowe do ćwiczeń..., s. 51 (bulla Innocentego III z 1210 roku). Kronika wielkopolska..., s. 137 139. G. Labuda, Studia nad..., Poznań 1988, t. II, s. 313 320. K. Maleczynski, Bolesław III..., s. 320 341. T. Grudziński, O akcie sukcesyjnym z czasów Bolesława Krzywoustego, Czasopismo Prawno Historyczne, t. XXIV, 1972, z. 1, s. 35 62. E. Rymar, Primogenitura zasadą regulującą następstwo w pryncypat w ustawie sukcesyjnej Bolesława Krzywoustego, Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, r. XLVIII, 1993, nr 1, s. 1 16. J. Bieniak, Polska elita polityczna XII wieku (część 1. Tło działalności), w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, pod red. S. Kuczyńskiego, t. II, Warszawa 1982, s. 30 61 [11 61]. Temat X. Księstwo opolskie (opolsko raciborskie) od powstania do podziału w II poł. XIII wieku. Bytom średniowieczny. Przekazy źródłowe 1123 1492, oprac. J. Drabina, J. Horwat, Z. Jedynak, Opole 1985, nr 18, 29. Kronika wielkopolska..., s. 219 220. *dla chętnych 5
Biogramy: Kazimierz I Opolski (1211 ok. 1230), PSB* Henryk Brodaty (1202 1238?), PSB* Mieszko II Otyły (1238 1246), PSB* Władysław I Opolski (1246 1281)*. *ewentualnie w/w biogramy można także odnaleźć w: Książęta i księżne Górnego Śląska, pod red. A. Barciaka, Katowice 1995. K. Jasiński, Rodowód Piastów Śląskich. Piastowie opolscy, cieszyńscy i oświęcimscy, t. III, Wrocław 1977. Słownik władców polskich, pod red. J. Dobosza, Poznań 1997. Piastowie. Leksykon biograficzny, pod red. S. Szczura i K. Ożoga, Kraków 1999. J. Rajman, Książę Mieszko Plątonogi jako twórca księstwa opolskiego, w: Sacra Silentii provincia. 800 lat dziedzicznego księstwa opolskiego (1202 2002), pod red. A. Pobóg Lenartowicz, Opole 2003, s. 83 91. Tenże, Mieszko II Otyły. Książę opolsko raciborski, Kwartalnik Historyczny, nr C, 1993, z. 3, s. 19 37. J. Bieniak, Powstanie księstwa opolsko raciborskiego jako wyraz przekształcania się Polski w dzielnicową poliarchię, w: Sacra Silentii provincia..., s. 37 81. B. Zientara, Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1997, s. 303 323. J. Horwat, Formowanie się miast księstwa opolsko raciborskiego do połowy XIV w., Gliwice Rzeszów 1996, s. 11 22. Tenże, Stosunki między książętami opolskimi a Henrykiem IV Probusem w latach 1278 1288, Rocznik Muzeum w Gliwicach, t. VI, 1990, s. 9 21. Temat XI. Kolonizacja na prawie niemieckim na ziemiach polskich jako element działalności gospodarczej książąt w średniowieczu. Teksty źródłowe do ćwiczeń..., s. 127 131; 137 150 (lokacja Poznania, Krakowa, Wrocławia), + rozbiór dyplomatyczny dokumentu. B. Zientara, Henryk Brodaty..., s. 59 93; 211 228. Tenże, Źródła i geneza prawa niemieckiego (ius Teutonicum) na tle ruchu osadniczego w Europie zachodniej i środkowej, Przegląd Historyczny, t. LXIX, 1978, s. 47 71. K. Modzelewski, Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej, Wrocław 1987, s. 238 250. J. Wyrozumski, Czy było polskie prawo osadnicze, w: Ojczyzna bliższa i dalsza..., s. 305 310. *K. Buczek, Problem prawa miejskiego w Polsce przed kolonizacją na prawie niemieckim, Sprawozdania z Posiedzeń Komisji PAN Oddział w Krakowie, 1959 (1960), s. 48 53. K. Tymieniecki, Historia chłopów polskich, t. I, Warszawa 1965, s. 124 130. *Tenże, Kolonizacja a germanizacja Śląska w wiekach średnich, Katowice 1937. *dla chętnych 6
Temat XII. Rodzina w średniowiecznej Polsce. Teksty źródłowe do ćwiczeń..., s. 170 171. J. Tyszkiewicz, Kilka uwag o rodzinie na początku XIII wieku, w: Społeczeństwo Polski..., t. VI, Warszawa 1994, s. 111 120. M. Dembińska, Pozycja kobiety wiejskiej w społeczeństwie średniowiecznym, w: Tamże, s. 121 130. Kultura Polski średniowiecznej X XIII w., pod red. J. Dowiata, Warszawa 1985, s. 56 58; 59 75; 100 105 116; 118 123; 178 179; 184 192; 308 318; 321 328; 375 380. J. Drabina, Życie codzienne w miastach śląskich w XIV i XV w., Wrocław 1998, s. 14 26; 107 119; 119 130; 140 150; 150 153; 173 178. S. Bylina, Spowiedź jako instrument katechezy i nauki współżycia społecznego w Polsce późnego średniowiecza, w: Społeczeństwo Polski..., t. V, Warszawa 1992, s. 255 265. *dla chętnych 7