Inwestuj w bezpieczeństwo. WYPADKOZNAWSTWO Ireneusz Pawlik
RODZAJE WYPADKÓW wypadek przy pracy wypadek traktowany na równi z wypadkiem przy pracy wypadek do lub z pracy
WYPADKI PRZY PRACY Podstawa prawna Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz. U. Nr 21 poz. 94 z 1998 ze zm.). Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 167, poz. 1322 z 2009 ze zm.). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870 z 2009). Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (Dz. U. Nr 236, poz. 1992 z 2002 ze zm.). Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz. U. Nr 14, poz. 80 z 2009 ze zm.).
OBOWIĄZKI PRACODAWCY W razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany: podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku, zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom, niezwłocznie zawiadomić właściwego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy, prowadzić rejestr wypadków przy pracy, przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat, koszty związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy ponosi pracodawca
PODZIAŁ WYPADKÓW PRZY PRACY Ze względu na skutki: wypadek powodujący czasowa niezdolność do pracy, wypadek ciężki - wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała, wypadek śmiertelny - wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku. Ze względu na ilość osób poszkodowanych: wypadek indywidualny, wypadek zbiorowy - wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
DEFINICJA WYPADKU PRZY PRACY Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych, podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności w na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy, a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Nagłość zdarzenia czas oddziaływania czynnika niebezpiecznego na organizm człowieka, trwający nie dłużej niż dniówkę roboczą poszkodowanego. Przyczyna zewnętrzna może to być każdy czynnik pochodzący spoza organizmu poszkodowanego, zdolny w istniejących warunkach wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym. Uraz - uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego.
WYPADEK PRZY PRACY Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas: uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe, wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie, odbywania szkolenia lub stażu przez absolwenta pobierającego stypendium w okresie odbywania tego stażu lub szkolenia na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy, wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, pracy na rzecz tych spółdzielni,
WYPADEK PRZY PRACY wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi, odbywania zastępczych form służby wojskowej, nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających stypendium,
WYPADEK PRZY PRACY wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
WYPADEK ZRÓWNANY Z WYPADKIEM PRZY PRACY Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się w zakresie uprawnień do świadczeń wypadek, któremu pracownik uległ: w czasie podróży służbowej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań, podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony, przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe
ZABEZPIECZENIE MIEJSCA WYPADKU PRZY PRACY Do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku pracodawca ma obowiązek zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający: dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych, uruchomienie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane, dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności. Zgodę na uruchomienie maszyn i innych urządzeń technicznych lub dokonanie zmian w miejscu wypadku wyraża pracodawca, w uzgodnieniu ze społecznym inspektorem pracy, po dokonaniu oględzin miejsca wypadku oraz po sporządzeniu, jeśli zachodzi potrzeba, szkicu lub fotografii miejsca wypadku.
ZABEZPIECZENIE MIEJSCA WYPADKU PRZY PRACY Jeżeli zabezpieczenia miejsca wypadku pracodawca dokonał po uzgodnieniu z właściwym inspektorem pracy i prokuratorem (w sytuacji zaistnienia wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego), wówczas zgoda pracodawcy na uruchomienie maszyny lub wprowadzenie zmian wymaga akceptacji odpowiedniego organu. Dokonywanie zmian w miejscu wypadku bez uzyskania zgody, o której mowa, jest dopuszczalne, jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób lub mienia albo zapobieżenia grożącemu niebezpieczeństwu.
POSTĘPOWANIE SKŁAD ZESPOŁU Okoliczności i przyczyny wypadków przy pracy ustala zespół powypadkowy w składzie: pracownik służby bhp oraz społeczny inspektor pracy, pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bhp, albo specjalista spoza zakładu pracy ( u pracodawcy, który nie ma obowiązku tworzenia służby bhp), przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bhp ( w przypadku braku SIP), pracodawca oraz specjalista spoza zakłau pracy,
POSTĘPOWNIE CZYNNOŚCI ZESPOŁU dokonanie oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadanie warunków wykonywania pracy i innych okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku, jeżeli jest to konieczne, sporządzenie szkicu lub wykonanie fotografii miejsca wypadku, wysłuchanie wyjaśnień poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, zebranie informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku, zebranie innych dowodów dotyczących wypadku, zasięgnięcie opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku, dokonanie kwalifikacji prawnej wypadku, kierując się definicją wypadku, określenie wniosków i środków profilaktycznych.
POSTĘPOWNIE WYPADEK NA TERENIE INNEGO ZAKŁADU PRACY Jeżeli wypadek miał miejsce na terenie innego zakładu pracy, ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku dokonuje zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę poszkodowanego pracownika, w obecności przedstawiciela pracodawcy, na którego terenie miał miejsce wypadek. Pracodawcy, na którego terenie miał miejsce wypadek, w którym została poszkodowana osoba niebędąca jego pracownikiem, jest obowiązany w szczególności: zapewnić udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanemu, zabezpieczyć miejsce wypadku, zawiadomić niezwłocznie o wypadku pracodawcę poszkodowanego, udostępnić miejsce wypadku i niezbędne materiały oraz udzielić informacji i wszechstronnej pomocy zespołowi powypadkowemu ustalającemu okoliczności i przyczyny wypadku,
POSTĘPOWNIE WYPADEK NA TERENIE INNEGO ZAKŁADU PRACY Na wniosek pracodawcy poszkodowanego pracownika pracodawca, na którego terytorium miał miejsce wypadek, może ustalić okoliczności i przyczyny wypadku, a następnie dokumentację powypadkową przekazać pracodawcy poszkodowanego pracownika.
POSTĘPOWANIE - SPORZĄDZANIE PROTOKOŁU POWYPADKOWEGO Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku Sporządzenie- nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (w treści protokołu powypadkowego należy podąć przyczyny opóźnienia, jeżeli wystąpiły). Zapoznanie poszkodowanego (członków rodziny pracownika zmarłego wskutek wypadku) z treścią protokołu powypadkowego i pouczenie o przysługującym mu prawie do zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole. Doręczenie protokołu powypadkowego wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową pracodawcy w celu zatwierdzenia.
POSTĘPOWANIE - SPORZĄDZANIE PROTOKOŁU POWYPADKOWEGO Sporządzenie - nie później niż w ciągu 5 dni nowego protokołu powypadkowego na wniosek pracodawcy po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień w przypadku, gdy do treści protokołu zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny pracownika zmarłego w skutek wypadku albo protokół ten nie odpowiada warunkom określonym w rozporządzeniu. Sporządzenie nie później niż w ciągu 5 dni nowego protokołu powypadkowego (po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień), gdy właściwy inspektor pracy zwróci pracodawcy protokół powypadkowy, który zawiera ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo niewłaściwe wnioski profilaktyczne, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku (śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego).
POSTĘPOWANIE SCHEMAT
POSTĘPOWANIE PROWADZENIE REJESTRU WYPADKÓW PRZY PRACY Pracodawca ma obowiązek prowadzić rejestr wypadków, który powinien zawierać: imię i nazwisko poszkodowanego; miejsce i datę wypadku; informacje dotyczące skutków wypadku dla poszkodowanego; datę sporządzenia protokołu powypadkowego; stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy; datę przekazania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosku o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy; liczbę dni niezdolności do pracy; inne informacje, niebędące danymi osobowymi, których zamieszczenie w rejestrze jest celowe, w tym wnioski i zalecenia profilaktyczne zespołu powypadkowego.
Dziękuję za uwagę