Wypadek przy pracy oprac. Tom asz A. Winiarczyk

Transkrypt

1 Wypadek przy pracy oprac. Tom asz A. Winiarczyk podstawa prawna ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. nr 199, poz z późn. zm.) zwana ustawą wypadkową ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy definicja art. 3 ust. 1 Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: 1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych; 2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia; 3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. rozbiór definicji nagłość zdarzenia przyczyna zewnętrzna spowodowanie urazu lub śmierci związek z pracą definicja art. 3 ust. 2 Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ: 1) w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań; 2) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony; 3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe. definicja art. 3 ust. 3 Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas: 1) uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe; 2) wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania; 3) pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie; 3a) (uchylony); 4) odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osobę pobierającą stypendium w okresie odbywania tego szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub przez inny podmiot kierujący; 5) wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, pracy na rzecz tych spółdzielni;

2 6) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia; 7) współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia; 8) wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych; 9) wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych; 10) wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi; 11) odbywania służby zastępczej; 12) nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających stypendium; 13) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy; 14) pełnienia przez funkcjonariusza celnego obowiązków służbowych. wypadek śmiertelny art. 3 ust. 4 Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku. wypadek ciężki art. 3 ust. 5 Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała. wypadek zbiorowy art. 3 ust. 6 Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby. uraz uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego z urazem utożsamiana jest czasowa niezdolność do pracy związana z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową podstawą do uznania zdarzenia za wypadek przy pracy jest również niezdolność do pracy z powodu choroby będącej konsekwencją tego zdarzenia za wypadek przy pracy może być uznane zdarzenie niebędące przyczyną czasowej niezdolności do pracy, ale powodujące uraz u poszkodowanego (np. skaleczenie) nagłość zdarzenia ma miejsce wówczas, gdy występuje w ciągu jednej dniówki roboczej, włącznie z drogą do pracy i z pracy W wyroku z dnia 30 czerwca 1999 r. (sygn. akt II UKN 24/99, OSNP 2000/18/697) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że zdarzenie będące istotnym zewnętrznym czynnikiem wywołującym negatywną reakcję organizmu i stanowiące przyczynę wypadku przy pracy, posiada cechę nagłości tylko wtedy, gdy przebiega w czasie nie dłuższym niż trwanie dnia pracy. W wyroku z dnia 18 marca 1999 r. (sygn. akt II UKN 523/98, OSNP 2000/10/396) Sąd Najwyższy stwierdził, że nie jest wypadkiem przy pracy zdarzenie, którego następstwa chorobowe występują po okresie znacznie przekraczającym jedną dniówkę roboczą.

3 W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1997 r. (sygn. akt II UKN 115/97, OSNP 1998/5/159) uznano, że dla oceny, czy zdarzenie jest wypadkiem przy pracy, nie ma znaczenia data, w której poszkodowany zgłosił się do lekarza oraz symbol choroby umieszczony na zwolnieniu lekarskim. przyczyna zewnętrzna może to być każdy czynnik pochodzący spoza organizmu poszkodowanego, zdolny - w istniejących warunkach - wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 sierpnia 1999 r. (sygn. akt II UKN 87/99, OSNP 2000/20/760) zdarzenia wywołane przez choroby ubezpieczonego nie mogą być uznane za przyczyny zewnętrzne, gdyż jako przyczyny wewnętrzne spowodowane przez niedomagania organizmu ubezpieczonego, eliminują uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 1977 r. (III PRN 17/77, LexPolonica), także inna przyczyna zewnętrzna, pozostająca w związku z pracą, o ile spowodowała, bądź w istotnym stopniu wpłynęła na wystąpienie zawału serca u pracownika, uzasadnia uznanie tego zdarzenia za wypadek przy pracy, chociażby stan ten łączył się także z przyczyną wewnętrzną, tkwiącą w organizmie tego pracownika. Nadmierny wysiłek fizyczny w czasie pracy pracownika cierpiącego na samoistne schorzenia serca, może również uzasadniać uznanie tego zdarzenia za wypadek przy pracy, jeżeli wysiłek ten był choćby tylko jedną z zasadniczych przyczyn wystąpienia zawału serca, bądź też wpłynął istotnie na przyspieszenie zawału. W myśl wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 1997 r. (sygn. akt II UKN 85/96, OSNP 1997/19/386) przyczyną zewnętrzną wypadku przy pracy może być wykonywanie codziennych obowiązków pracowniczych, jeżeli przyczyniły się w znaczącym stopniu do pogorszenia samoistnej choroby pracownika. przyczyną zewnętrzną wypadku przy pracy mogą być urazy mechaniczne, chemiczne, spowodowane przez narzędzia pracy, działanie zbyt wysokich, bądź niskich temperatur, działanie energii elektrycznej, często czynności samego pracownika, jego nadmierny wysiłek. dopuszczenie pracownika do wykonywania pracy na podstawie aktualnego okresowego zaświadczenia lekarskiego, zawierającego obiektywnie błędną ocenę jego zdolności do pracy, stanowi zewnętrzną przyczynę wypadku w rozumieniu ustawy wypadkowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 1999 r., sygn. akt II UKN 208/99, OSNP 2001/5/172) dopuszczenie pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku na podstawie aktualnego okresowego orzeczenia lekarskiego, które było oczywiście błędne stanowi przyczynę zewnętrzną (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 sierpnia 1999 r., sygn. akt II UKN 89/99, OSNP 2000/20/762) W wyroku 7 lutego 2006 r. (sygn. akt I UK 192/05, M.P.Pr. 2006/5/269) Sąd Najwyższy stwierdził, że w związku z ustanowionym w art K.p. zakazem dopuszczenia pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, za zewnętrzną przyczynę wypadku można przyjąć dopuszczenie do pracy bez przeprowadzenia badań kontrolnych lub na podstawie orzeczenia lekarskiego wydanego po upływie terminu obowiązującego do przeprowadzenia tych badań albo w przypadku oczywistej błędności tego orzeczenia fakt zdenerwowania u ubezpieczonego nie może być uznany za przyczynę zewnętrzną w sytuacji, gdy jest to spowodowane osobistymi odczuciami pracownika, a stres nie przekracza przeciętnej porcji w określonej sytuacji o zdarzenie to jest traktowane w takiej sytuacji jako spowodowane nagłą reakcją ubezpieczonego, wynikającą z braku odporności na stres. W wyroku z dnia 22 czerwca 1977 r. (III PRN 12/77, OSNCP 1977 r. nr 12 poz. 248) Sąd Najwyższy stwierdził, że nie można nadać charakteru przyczyny zewnętrznej w rozumieniu art. 6 ustawy z

4 dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych samemu faktowi zdenerwowania, spowodowanego nieodpowiadającym życzeniom pracownika przesunięciem go do innej pracy. Sąd Najwyższy podkreślał, że stres jest elementem obowiązków pracowniczych i może być uznany za przyczynę zewnętrzną tylko wtedy, gdy jest to stres przekraczający typowe warunki pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1997 r., II UKN 407/97, OSNAPiUS 1998 r. nr 21 poz. 644). związek z pracą Nie musi to być związek przyczynowy, a jedynie związek adekwatny, co potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 sierpnia 1994 r. (sygn. akt II PRN 1/94, OSNP 1995/3/34). Sąd wyjaśnił, że związek zdarzenia z pracą istnieje wówczas, gdy zdarzenie nastąpiło podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności wchodzących w zakres jego obowiązków albo poleceń przełożonych, względnie podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności w interesie zakładu pracy bez polecenia i bez związku tego działania z normalnymi obowiązkami i w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji zakładu pracy. W doktrynie i orzecznictwie ukształtował się pogląd, że związek ten nie musi przejawiać się jako związek przyczynowy w rozumieniu art K.c., co oznacza, że praca nie musi być przyczyną zdarzenia. Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy W myśl art. 5 ustawy wypadkowej, ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy jakiemu uległ pracownik, następuje w trybie określonym przepisami Kodeksu pracy (art. 234). Pracownik, który uległ wypadkowi, powinien - jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala - niezwłocznie poinformować o zdarzeniu swojego przełożonego. Natomiast zadaniem pracodawcy jest ustalenie czy zaistniałe zdarzenie jest wypadkiem przy pracy oraz zbadanie przyczyn tego wypadku. Pracodawca ma obowiązek: podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadku, zabezpieczyć miejsce wypadku, ustalić w przewidzianym trybie okoliczności przyczyny wypadku w oparciu o przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. nr 105, poz. 870), zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom, niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał takie skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy, prowadzić rejestr wypadków przy pracy. Obowiązek informacyjny pracodawcy w związku z zaistniałym wypadkiem przy pracy Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał takie skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy. niezwłoczne zawiadomienie rozumie się czas niezbędny na przekazanie informacji o wypadku (bez zbędnej zwłoki) głównym celem zawiadomienia o wypadku jest zapewnienie odpowiednim organom możliwości zbadania wypadku bezpośrednio po jego wystąpieniu właściwym inspektorem pracy jest inspektor okręgowego inspektoratu pracy obejmującego właściwością miejscową zakład pracy, w którym zdarzył się wypadek.

5 Naruszenie obowiązku powiadomienia odpowiednich organów o zdarzeniu, stanowi: wykroczenie przeciwko prawom pracownika - jeżeli jest nieumyślne (art pkt 6 KP) albo przestępstwo - jeśli czyn popełniono z winy umyślnej (art. 221 KK). Forma zawiadomienia inspekcji nie jest określona przepisami prawa pracy. Z treści zawiadomienia powinno wynikać gdzie i kiedy miało miejsce zdarzenie, na czym polegało oraz kto został poszkodowany. Zabezpieczenie miejsca wypadku Do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku pracodawca ma obowiązek zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający: dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych, uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane, dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności. Zgodę na uruchomienie maszyn i innych urządzeń technicznych lub na dokonanie zmian w miejscu wypadku wyraża pracodawca w uzgodnieniu ze społecznym inspektorem pracy, po dokonaniu oględzin miejsca wypadku oraz po sporządzeniu, jeśli zachodzi potrzeba, szkicu lub fotografii miejsca wypadku (zamiast szkicu lub fotografii może być wykonane nagranie kamerą video). Jeżeli zabezpieczenia miejsca wypadku pracodawca dokonał po uzgodnieniu z właściwym inspektorem pracy i prokuratorem (w sytuacji zaistnienia wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego), wówczas zgoda pracodawcy na uruchomienie maszyn lub wprowadzenie zmian wymaga akceptacji odpowiedniego organu. Dokonywanie zmian w miejscu wypadku bez uzyskania zgody, o której mowa, jest dopuszczalne, jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób lub mienia albo zapobieżenia grożącemu niebezpieczeństwu. zespół powypadkowy Okoliczności i przyczyny wypadku ustala powoływany przez pracodawcę zespół powypadkowy, w skład którego wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy. U pracodawcy, u którego nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu powypadkowego zamiast społecznego inspektora pracy, jako członek zespołu, wchodzi przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bhp. Jeżeli pracodawca nie może utworzyć zespołu powypadkowego w składzie dwuosobowym, ze względu na małą liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół, w skład którego wchodzi pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy. wypadek na terenie innego zakładu pracy Jeżeli wypadek miał miejsce na terenie innego zakładu pracy, ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku dokonuje zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę poszkodowanego pracownika, w obecności przedstawiciela pracodawcy, na którego terenie miał miejsce wypadek Pracodawca, na którego terenie miał miejsce wypadek, w którym została poszkodowana osoba niebędąca jego pracownikiem, jest obowiązany w szczególności: zapewnić udzielenie pomocy poszkodowanemu, zabezpieczyć miejsce wypadku, zawiadomić niezwłocznie o wypadku pracodawcę poszkodowanego, udostępnić miejsce wypadku i niezbędne materiały oraz udzielić informacji i wszechstronnej pomocy zespołowi powypadkowemu ustalającemu okoliczności i przyczyny wypadku.

6 Na wniosek pracodawcy poszkodowanego pracownika pracodawca, na którego terenie miał miejsce wypadek, może ustalić okoliczności i przyczyny wypadku, a następnie dokumentację powypadkową przekazać pracodawcy poszkodowanego pracownika. Zespół powypadkowy jest obowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku. Zespół powypadkowy obowiązany jest: dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku, sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku - jeżeli jest to konieczne, wysłuchać poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala oraz zebrać informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku, zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku, zebrać inne dowody dotyczące wypadku, dokonać prawnej kwalifikacji wypadku zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy wypadkowej, określić środki profilaktyczne oraz wnioski, w szczególności wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek. Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza - nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku - protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (dalej protokół powypadkowy). Jeżeli ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku nastąpi w terminie późniejszym wskutek uzasadnionych przeszkód lub trudności, to przyczyny tego opóźnienia należy podać w treści protokołu powypadkowego. Należy zaznaczyć, że przekroczenie terminu uzasadniają jedynie okoliczności uniemożliwiające jego sporządzenie, do których należy np. stan zdrowia poszkodowanego. Zespół powypadkowy sporządza protokół powypadkowy w niezbędnej liczbie egzemplarzy i wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową doręcza niezwłocznie pracodawcy w celu zatwierdzenia. Członek zespołu powypadkowego ma prawo złożyć do protokołu powypadkowego zdanie odrębne, które powinien uzasadnić. W przypadku rozbieżności zdań członków zespołu powypadkowego o treści protokołu powypadkowego decyduje pracodawca. Zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać poszkodowanego z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem przez pracodawcę. Poszkodowany ma prawo do: zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym, o czym zespół powypadkowy jest obowiązany pouczyć poszkodowanego, wglądu do akt sprawy oraz sporządzania z nich notatek i odpisów oraz kopii. W razie wypadku śmiertelnego (lub zgonu poszkodowanego przed sporządzeniem protokołu), zespół powypadkowy zapoznaje z treścią protokołu powypadkowego członków rodziny zmarłego pracownika oraz poucza ich o prawie zgłaszania uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym. Jeśli w protokole powypadkowym zespół uznał, że zdarzenie nie jest wypadkiem przy pracy albo że zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku, stanowisko takie wymaga szczegółowego uzasadnienia i wskazania dowodów stanowiących podstawę takiego stwierdzenia.

7 protokół powypadkowy załączniki Do protokołu należy dołączyć wszystkie dokumenty będące podstawą dokonanych ustaleń, tj.: zapis wyjaśnień poszkodowanego i informacji uzyskanych od świadków wypadku, inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności pisemną opinię lekarza lub innych specjalistów, szkice lub fotografie miejsca wypadku, odrębne zdanie złożone przez członka zespołu powypadkowego (jeżeli było złożone) oraz uwagi i zastrzeżenia poszkodowanego (lub członków rodziny zmarłego pracownika) - stanowiące integralną część protokołu powypadkowego. Protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca nie później niż w terminie 5 dni od dnia jego sporządzenia. Jeżeli do treści protokołu powypadkowego zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego wskutek wypadku pracownika albo protokół powypadkowy nie odpowiada warunkom określonym w rozporządzeniu, pracodawca zwraca niezatwierdzony protokół powypadkowy, w celu wyjaśnienia i uzupełnienia go przez zespół powypadkowy. W razie wniesienia zastrzeżeń do protokołu, zespół powypadkowy po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień sporządza, nie później niż w terminie 5 dni, nowy protokół powypadkowy, dołączając do niego protokół powypadkowy niezatwierdzony przez pracodawcę. W przypadku, gdy wypadek miał miejsce na terenie innego zakładu pracy, protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca poszkodowanego pracownika. Zatwierdzony protokół powypadkowy, zawierający pouczenie o przysługujących środkach odwoławczych, pracodawca niezwłocznie doręcza poszkodowanemu pracownikowi (w razie wypadku śmiertelnego - członkom rodziny pracownika). Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych pracodawca niezwłocznie doręcza właściwemu inspektorowi pracy. Inspekcja pracy jest uprawniona m.in. do nadzoru i kontroli przestrzegania przepisów dotyczących zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz do nakazania ustalenia, w określonym terminie, okoliczności i przyczyn wypadku. Wynika to z treści art. 10 ust. 1 pkt 1 i art. 11 pkt 6 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. nr 89, poz. 589 z późn. zm.). W związku z tym właściwy inspektor pracy może zwrócić pracodawcy protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku, jeżeli protokół zawiera ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe wnioski profilaktyczne. Na podstawie zatwierdzonego protokołu powypadkowego, w którym stwierdzono, że wypadek jest wypadkiem przy pracy lub wypadkiem traktowanym na równi z wypadkiem przy pracy, należy sporządzić statystyczną kartę wypadku przy pracy. Wzór karty został określony przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz. U. nr 14, poz. 80). statystyczna karta wypadku przy pracy Część I statystycznej karty pracodawca sporządza nie później niż w terminie 14 dni roboczych od dnia, w którym został zatwierdzony protokół powypadkowy, a następnie przekazuje w terminie do 15 dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu, w którym zatwierdzono protokół. statystyczna karta wypadku przy pracy Część II (uzupełniającą) statystycznej karty sporządza się w terminie umożliwiającym zachowanie terminu jej przekazania, tj. nie później niż z upływem 6 miesięcy od dnia zatwierdzenia protokołu powypadkowego.

8 Statystyczną kartę przekazuje się w formie elektronicznej na portal sprawozdawczy Głównego Urzędu Statystycznego lub oryginał sporządzony w formie pisemnej do Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy. rejestr wypadków Stosownie do art K.p. oraz 16 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. nr 105, poz. 870), pracodawca jest obowiązany do prowadzenia rejestru wypadków przy pracy na podstawie wszystkich protokołów powypadkowych Rejestr wypadków powinien zawierać: imię i nazwisko poszkodowanego, miejsce i datę wypadku, informacje dotyczące skutków wypadku dla poszkodowanego, datę sporządzenia protokołu powypadkowego, stwierdzenie czy wypadek jest wypadkiem przy pracy, datę przekazania do ZUS wniosku o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy, liczbę dni niezdolności do pracy, inne informacje, niebędące danymi osobowymi, których zamieszczenie w rejestrze jest celowe, w tym wnioski i zalecenia profilaktyczne zespołu powypadkowego. Pracodawca jest obowiązany przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat (art K.p.). postępowanie odwoławcze Pracownik (lub w razie wypadku śmiertelnego - jego rodzina) może wnieść odwołanie od ustaleń protokołu powypadkowego do sądu pracy. Prawo to przysługuje pracownikowi wówczas, gdy ma w tym interes prawny, np. gdy od wyników ustaleń okoliczności i przyczyn wypadku zależy prawo do świadczeń lub odpowiedzialność porządkowa pracownika, a także wówczas, gdy pracownikowi zarzucono winę polegającą na naruszeniu obowiązujących przepisów bhp. interes prawny w postępowaniu odwoławczym ws. wypadku Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 1994 r. (sygn. akt II PZP 1/94, OSNP 1994/6/96): Pracownikowi, który nie dochodzi roszczeń odszkodowawczych bądź rentowych (...), ale ma interes prawny w ustaleniu, że określone zdarzenie było wypadkiem przy pracy lub zaistniało w okolicznościach nie pozbawiających go roszczeń (...) - a ustalenia te decydują o jego prawach i związanych z nimi ewentualnie w przyszłości roszczeniach - przysługuje prawo wystąpienia do sądu rejonowego - sądu pracy z powództwem o ustalenie i sprostowanie protokołu powypadkowego na podstawie art. 189 K.p.c. interes prawny w postępowaniu odwoławczym ws. wypadku W wyroku z dnia 21 czerwca 2001 r. (sygn. akt II UKN 425/00, OSNP 2003/6/157) Sąd Najwyższy stwierdził, że: Pracownik lub członkowie jego rodziny z reguły mają interes prawny w uzyskaniu orzeczenia zastępującego protokół powypadkowy, jeżeli chcą ubiegać się o świadczenie w postępowaniu przed organem rentowym (art. 189 K.p.c.). Rozstrzygnięcie sprawy przez sąd pracy jest wiążące zarówno dla pracodawcy, jak i dla ZUS. W świetle postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2003 r. (sygn. akt II UK 330/02, OSNP-wkł. 2003/10/1): Ugoda sądowa w sprawie o ustalenie wypadku przy pracy, w której pracodawca uznał zdarzenie za wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy, nie jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o jednorazowe odszkodowanie i rentę z tytułu wypadku przy pracy.

9 Do dokumentacji powypadkowej zalicza się następujące dokumenty: protokół powypadkowy, statystyczną kartę wypadku przy pracy, rejestr wypadków przy pracy, kartę wypadku w drodze do pracy lub z pracy, kartę wypadku. Podstawowym dokumentem stwierdzającym, że zdarzenie zostało (lub nie) zakwalifikowane jako wypadek przy pracy jest protokół powypadkowy. Prawidłowo sporządzony protokół powypadkowy jest podstawą do przyznania poszkodowanemu świadczeń określonych przepisami ustawy wypadkowej. Zdaniem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 25 maja 1999 r. (sygn. akt II UKN 658/98, OSNP 2000/15/594): Prawidłowo sporządzony protokół powypadkowy stanowi dokument urzędowy (art K.p.c.), którego treść jest dowodem tego, że miały miejsce opisane w nim fakty oraz że zakwalifikowano je jako wypadek przy pracy. ZUS odmawia przyznania świadczeń wypadkowych w sytuacji, gdy: nie zostanie przedstawiony protokół powypadkowy lub karta wypadku, w protokole powypadkowym lub karcie wypadku zdarzenie nie zostanie uznane za wypadek przy pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej, protokół powypadkowy lub karta wypadku zawierają stwierdzenia bezpodstawne. Jeżeli protokół powypadkowy lub karta wypadku zawierają braki jedynie o charakterze formalnym, ZUS niezwłocznie zwraca protokół lub kartę wypadku w celu ich uzupełnienia WYPADKI W SZCZEGÓLNYCH OKOLICZNOŚCIACH podstawa prawna ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz. U. nr 199, poz z późn. zm.) definicja Za wypadek w szczególnych okolicznościach uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło podczas: ratowania innych osób od grożącego ich życiu niebezpieczeństwa, chronienia własności publicznej przed grożącą jej szkodą, udzielania przedstawicielowi organu państwowego lub organu samorządu terytorialnego pomocy przy spełnianiu czynności urzędowych, ścigania lub ujmowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub chronieniu innych osób przed napaścią, wykonywania funkcji radnego lub członka komisji rady wszystkich jednostek samorządu terytorialnego albo wykonywania przez sołtysa czynności związanych z tym stanowiskiem, wykonywania funkcji ławnika w sądzie, zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych realizowanych przez jednostki organizacyjne systemu oświaty, zajęć w szkole wyższej lub na studiach doktoranckich albo w czasie odbywania praktyki przewidzianej organizacją studiów lub nauki, pracy w Ochotniczych Hufcach Pracy na innej podstawie niż umowa o pracę, pracy wykonywanej w ramach terapii zajęciowej w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz publicznych zakładach opieki zdrowotnej, wykonywania bezpośredniej ochrony przed klęskami żywiołowymi, wykonywania funkcji członka komisji powołanej przez organ państwowy lub organ samorządu terytorialnego do przeprowadzenia wyborów lub referendum, wykonywania świadczeń przez wolontariusza, tj. osobę, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. nr 96, poz. 873 z późn. zm.), uczestnictwa w centrum integracji społecznej, wykonywania przez bezrobotnego prac społecznie użytecznych, o których mowa w art. 73a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. nr 99, poz z późn. zm.), przy odbywaniu praktyki absolwenckiej w rozumieniu ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. nr 127, poz. 1052).

10 WYPADKI W DRODZE DO I Z PRACY podstawa prawna USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania definicja wypadku w drodze Art. 57b ustawy 1. Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza. 2. Za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu również drogę do miejsca lub z miejsca: 1) innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego; 2) zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych; 3) zwykłego spożywania posiłków; 4) odbywania nauki lub studiów. 3. Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku w drodze do pracy lub z pracy dokonują w karcie wypadku w drodze do pracy lub z pracy pracodawcy w stosunku do ubezpieczonych, będących pracownikami, a w stosunku do pozostałych ubezpieczonych podmioty określone w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673, z późn. zm.). zawiadomienie Ubezpieczony, który uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy, zwany dalej poszkodowanym, zawiadamia niezwłocznie lub po ustaniu przeszkód uniemożliwiających niezwłoczne zawiadomienie o wypadku pracodawcę lub podmiot określony w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673). uznanie zdarzenia za wypadek Uznanie zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy następuje na podstawie: 1) oświadczenia poszkodowanego, członka jego rodziny lub świadków co do czasu, miejsca i okoliczności zdarzenia; 2) informacji i dowodów pochodzących od podmiotów badających okoliczności i przyczyny zdarzenia lub udzielających poszkodowanemu pierwszej pomocy; 3) ustaleń sporządzającego kartę.

11 karta wypadku Ustalenie okoliczności wypadku w drodze do pracy lub z pracy jest dokonywane w karcie wypadku w drodze do pracy lub z pracy. Kartę wypadku, o której mowa w 3, pracodawca i podmiot określony w 1 sporządzają po ustaleniu okoliczności i przyczyn zdarzenia, nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku, w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje poszkodowany lub członek jego rodziny, a drugi przechowuje się w dokumentacji powypadkowej. odmowa uznania uzasadnienie Odmowa uznania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy wymaga uzasadnienia. orzecznictwo Wyrok z dnia 18 lipca 2006 r. Sąd Apelacyjny w Lublinie sygn. III AUa 1553/05 Nie ma podstaw do odmowy zastosowania art. 57b ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz z późn. zm.) w przypadku udowodnionego związku między zajściem wypadku a spożyciem przez poszkodowanego alkoholu lub innych środków odurzających. OSA 2007/8/15 Wyrok z dnia 26 marca 2008 r. Sąd Najwyższy I PK 260/07 Stres psychiczny pracownika wywołany uprawnionym sposobem sprawowania funkcji kierowniczych przez jego przełożonego, działającego z poszanowaniem godności pracownika (art. 111 k.p.) oraz respektującego ukształtowane w zakładzie pracy zasady współżycia społecznego (art. 94 pkt 10 k.p.), nie może być uznany za sprawczą współprzyczynę wypadku przy pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673). LEX nr Wyrok z dnia 24 października 2007 r. Sąd Najwyższy I UK 127/07 F Wprawienie się pracownika w stan nietrzeźwości w czasie odbywania drogi z miejsca wykonywania obowiązków wynikających ze stosunku pracy do siedziby pracodawcy środkiem lokomocji należącym do pracodawcy i kierowanym przez innego pracownika nie wyłącza pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz ze zm.). F Stan nietrzeźwości jest zaprzeczeniem gotowości do świadczenia pracy. Pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy w myśl art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych wyraźnie dotyczy drogi między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy, natomiast nie odnosi się do czasu wykonywania tego obowiązku. F Należy przyznać, że istotnie w niektórych orzeczeniach Sąd Najwyższy przyjmował, że stwierdzony stan nietrzeźwości pracownika stanowi podstawę odmowy uznania zdarzenia za wypadek przy pracy. Zarazem jednak trzeba zwrócić uwagę, że po pierwsze, powołane orzeczenia dotyczą wypadków aktualnie opisanych w art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2, podczas gdy w rozpoznawanej sprawie chodzi o wypadek opisany w punkcie 3.

12 Po drugie, w orzecznictwie, zwłaszcza nowszym, Sąd Najwyższy wyraźnie opowiedział się przeciwko koncepcji, że stan nietrzeźwości przesądza automatycznie o braku związku z pracą (por. uzasadnienie wyroku z dnia 5 marca 2003 r., II UK 194/02, OSNP 2004 nr 8, poz. 143; zob. też w dawniejszym orzecznictwie wyrok z dnia 27 marca 1979 r., III PR 16/79, LexPolonica nr ). Po trzecie wreszcie, w kontekście sytuacji opisanej w art. 3 ust. 1 pkt 3 u.w. Trybunał Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 9 lipca 1968 r. (III TR 916/69) uznał za wypadek przy pracy zdarzenie, w którym na polecenie przełożonego pracownik udał się z nim w podróż służbową na jego i przez niego prowadzonym motorze, mimo iż kierujący motocyklem, jak i pracownik, znajdowali się pod wpływem alkoholu, przyjmując, że siedzący z tyłu pracownik nie mógł mieć żadnego wpływu na zajście wypadku, a więc jego stan nietrzeźwości nie spowodował zerwania związku wypadku z pracą. Również w rozpoznawanej sprawie stan nietrzeźwości pracownika nie miał żadnego wpływu na zaistnienie wypadku. Wyrok z dnia 12 października 2007 r. Sąd Najwyższy I UK 205/07 Zasłabnięcie ubezpieczonego rolnika, wskutek czego doszło do wciągnięcia jego ręki w pas klinowy kombajnu zbożowego podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej, jest nagłym zdarzeniem wywołanym przyczyną zewnętrzną (art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, jednolity tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.). OSNP 2008/23-24/361 Wyrok z dnia 12 października 2007 r. Sąd Najwyższy I UK 205/07 Aby zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, musi zostać wywołane przyczyną zewnętrzną. Tylko wtedy poszkodowany może ubiegać się o odszkodowanie. M.P.Pr. 2008/3/114 Wyrok z dnia 12 października 2007 r. Sąd Najwyższy I UK 205/07 Nagłym zdarzeniem powodującym doznane przez ubezpieczonego zranienie i w konsekwencji stały lub długotrwały jego uszczerbek na zdrowiu było wciągnięcie prawej ręki ubezpieczonego w pas klinowy będącej w ruchu maszyny rolniczej. Ta maszyna, jej ruch, jej mechaniczne oddziaływanie na rękę poszkodowanego były oczywistą - w sensie bezpośredniości i adekwatności związku - przyczyną zdarzenia. Była to zatem przyczyna zewnętrzna wobec poszkodowanego. Ujmując te relacje między nagłym zdarzeniem a jego przyczyną trzeba podkreślić, że to co było "wewnętrzne" w okolicznościach zdarzenia, owo chwilowe zasłabnięcie poszkodowanego nie jest przyczyną nagłego zdarzenia w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. LEX nr Wyrok z dnia 12 lipca 2007 r. Sąd Najwyższy I UK 20/07 Wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz ze zm.) jest doznanie obrażeń, które spowodowały śmierć pracownika w czasie wypełniania obowiązków służbowych na skutek zderzenia pojazdów mechanicznych, do którego doszło z tej przyczyny, że samochód kierowany przez pracownika poruszał się po niewłaściwym pasie ruchu. OSNP 2008/17-18/265

13 Wyrok z dnia 28 czerwca 2007 r. Sąd Apelacyjny w Białymstoku III AUa 1502/06 Zgodnie z art. 17 ust. 5 ustawy z dnia r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673), renta rodzinna z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje uprawnionym członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy, również w sytuacji gdy znajdował się w stanie nietrzeźwym w czasie zdarzenia, jeżeli nie przyczynił się do zaistnienia wypadku. Wyrok z dnia 5 czerwca 2007 r. Sąd Najwyższy I UK 8/07 1. Powództwo o ustalenie, że zdarzenie było wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz ze zm.) jest dopuszczalne na podstawie art. 189 k.p.c. 2. Pracodawca nie jest zainteresowanym w postępowaniu o przyznanie prawa do renty z tytułu wypadku przy pracy lub o jednorazowe odszkodowanie. OSNP 2008/15-16/228 Wyrok z dnia 5 czerwca 2007 r. Sąd Najwyższy I UK 8/07 Powództwo o ustalenie, że konkretne zdarzenie było wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 3 ustawy z r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, jest dopuszczalne na podstawie art. 189 KPC. M.P.Pr. 2007/9/494 Wyrok z dnia 29 listopada 2006 r. Sąd Najwyższy II UK 101/06 Wypadek komunikacyjny w drodze z miejsca zamieszkania (domu) do miejsca wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy nie jest wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz ze zm.), nawet wówczas, gdy pracownik świadczy pracę w ramach zadaniowego czasu pracy (art. 140 k.p.). OSNP 2008/1-2/20 Wyrok z dnia 17 lipca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 28/06 Przepis art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz ze zm.) umożliwia uznanie związku z pracą nie tylko wypadku, który zdarzył się podczas wykonywania przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, ale również takiego, który nastąpił w związku z wykonywaniem tego rodzaju czynności. Związek funkcjonalny z pracą istnieje niezależnie od czasu i miejsca, w którym wypadek nastąpił. M.P.Pr. 2006/12/670

14 Wyrok z dnia 20 kwietnia 2006 r. Sąd Najwyższy (I UK 260/05) Umowa "o dofinansowanie dokształcania zawodowego" zawarta na podstawie 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz.U. Nr 103, poz. 472 ze zm.) jest czynnością prawną uzupełniającą treść stosunku pracy wówczas, gdy nałożenie na pracownika obowiązku podnoszenia kwalifikacji zawodowych wynika z jej postanowień. OSP 2007/9/97 Wyrok z dnia 16 marca 2006 r. Sąd Najwyższy (III UK 162/05) Trudno przyjąć, że niska temperatura, jak również śliska nawierzchnia, są w Polsce w drugiej dekadzie stycznia czymś nadzwyczajnym i zaskakującym, powodującym w trakcie pokonywania drogi z miejsca zamieszkania do miejsca pracy konieczność takiego wysiłku, który mógłby prowadzić do zawału. Nie można zatem twierdzić, aby tego dnia panowały nadzwyczajne warunki atmosferyczne, wymagające od pracownika szczególnego wysiłku w porównaniu z innymi dniami w tym okresie. Tym samym uzasadnione jest przyjęcie, że jedyną istotną przyczyną zawału i następującej w jego wyniku śmierci była przyczyna leżąca w organizmie męża wnioskodawczyni. Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy (I UK 127/05) Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy. Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika do pracy - subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej świadczenia. Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do pracy. Wyrok z dnia 29 kwietnia 2004 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach (III AUa 4062/02) Ubezpieczona zajmowała stanowisko głównej księgowej i trudno za przyczynę zewnętrzną (art. 3 ustawy z r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy, jednolity tekst Dz. U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 z późn. zm.) uznać jej zdenerwowanie spowodowane rozmową telefoniczną z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Stanowisko głównej księgowej jest bowiem stanowiskiem kierowniczym, samodzielnym i pracownik zajmujący takie stanowisko musi się liczyć z tym, że wykonywanie normalnych obowiązków nie zawsze przebiega bez konfliktów oraz że z wykonywaniem tych obowiązków łączy się z reguły konieczność doznania mniejszych lub większych stresów psychicznych. Kontakt głównej księgowej z pracownikiem ZUS jest rzeczą zupełnie normalną, mającą niewątpliwie miejsce niejednokrotnie, dotyczy sytuacji, z którymi główna księgowa styka się na co dzień, i trudno taki kontakt nawet przy zaistnieniu kontrowersji co do opatrywanego problemu uznać za nadzwyczajną sytuację, która miała wpływ na stan zdrowia ubezpieczonej. Postanowienie z dnia 15 marca 2004 r. Sąd Najwyższy (II UK 381/03) Kwalifikacja zawału serca jako wypadku przy pracy jest rezultatem oceny materiału dowodowego i ustaleń faktycznych w każdej konkretnej sprawie. Nie można więc zasadnie twierdzić, że zakwalifikowanie związanego z pracą i spowodowanego przyczyną zewnętrzną zdarzenia raz jako nagłego, innym razem jako pozbawionego tej cechy dowodzi rozbieżności w orzecznictwie sądów.