Redakcja naukowa prof. zw. dr hab. Teresa Kiziukiewicz Przygotowanie do druku: mgr Stanisław Hońko, mgr Barbara Rześniowiecka Okładka: mgr Marek Rublewski Wydawca PRINT GROUP Daniel Krzanowski Druk PRINT GROUP Daniel Krzanowski ul. Ks. Witolda 7-9, 71-063 Szczecin tel. 91 812 09 08 ISBN 83-60065-31-4 Copyright by Katedra Rachunkowości Uniwersytetu Szczecińskiego
Profesor Sawicki podczas uroczystej Rady Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania US, 02.03.2006 r.
SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 7 Część I. Portret naukowy Profesora Kazimierza Sawickiego 1. Teresa Kiziukiewicz: Osiągnięcia zawodowe Profesora Kazimierza Sawickiego... 11 2. Ksenia Czubakowska, Teresa Kiziukiewicz: 55-lecie pracy naukowej Prof. zw. dr. hab. Kazimierza Sawickiego... 19 3. Stanisław Hońko: Sześćdziesiąt lat szczecińskiego ośrodka nauki rachunkowości historia i współczesność... 30 Część II. Wkład Profesora Kazimierza Sawickiego w rozwój rachunkowości 1. Tomasz Kufel: Wkład Profesora Kazimierza Sawickiego w rozwój rachunkowości finansowej...45 2. Jadwiga Wawer - Bernat: Wkład Profesora Kazimierza Sawickiego w rozwój rachunku kosztów i analizy kosztów... 49 3. Anna Buczkowska: Wkład Profesora Kazimierza Sawickiego w rozwój organizacji rachunkowości... 53 4. Barbara Rześniowiecka: Wkład Profesora Kazimierza Sawickiego w rozwój sprawozdawczości i rewizji finansowej... 56 5. Marcin Kaczmarek: Dorobek naukowy Prof. zw. dr. hab. Kazimierza Sawickiego w obszarze polityki bilansowej... 60 Część III. Nasz Profesor wspomnienia i refleksje 1. Tadeusz Wierzbicki: Mój skromny przyczynek do obchodów 80-tej rocznicy urodzin Profesora Kazimierza Sawickiego... 67 2. Aldona Kamela - Sowińska: Do Profesora Kazimierza Sawickiego... 70 3. Andrzej Kardasz: Mistrz Mistrzów... 72 4. Anna Karmańska: Osobiste Wyznanie w 80 te urodziny Profesora Kazimierza Sawickiego... 80 5. Danuta Sołtys, Małgorzata Durbajło - Mrowiec: Wspomnienie o współpracy z Panem Prof. zw. dr. hab. Kazimierzem Sawickim... 82 6. Wiktor Krawczyk: O współpracy i kontaktach naukowych Prof. zw. dr. hab. Kazimierza Sawickiego z Katedrą Zarządzania Finansami na Wydziale Zarządzania w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie... 85 7. Bronisław Micherda: Informacja o współpracy i kontaktach Katedry Rachunkowości Finansowej Akademii Ekonomicznej w Krakowie z Prof. zw. dr. hab. Kazimierzem Sawickim... 87 8. Marian Walczak: Profesor Kazimierz Sawicki... 89 9. Ewa Walińska: Kilka słów o Profesorze Sawickim... 90 10. Magdalena Janowicz: Wspomnienia seminarzysty... 92 11. Małgorzata Wiśniewska - Łuczak: Historia pewnej miłości... 95
WPROWADZENIE Rok 2006 jest dla Pana Profesora zw. dr. hab. Kazimierza Sawickiego wyjątkowy. W tym roku Pan Profesor obchodzi 80 lecie urodzin i 55 lecie pracy zawodowej. Ten rok jest też wyjątkowy dla Katedry Rachunkowości Uniwersytetu Szczecińskiego, której Jubilat był wieloletnim kierownikiem, a pracownikiem wciąż jest. Ze względu na szczególność okazji pracownicy Katedry przygotowali program obchodów obu rocznic Pana Profesora. Pierwszym punktem była uroczysta Rada Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego. Z inicjatywy Pana Dziekana prof. zw. dr hab. Edwarda Urbańczyka Rada Wydziału odbyła się w marcu, prawie w dniu urodzin Pana Profesora. Oprócz pracowników naszego Wydziału i Uczelni, zaszczycili ją Pan Prezes Stowarzyszenia Księgowych w Polsce prof. zw. dr hab. Zbigniew Messner i Pan Prezes Krajowej Izby Biegłych Rewidentów dr Piotr Rojek. Relacja z tej uroczystości znajduje się w niniejszym opracowaniu. Kolejnym punktem jest dedykowanie Szanownemu Jubilatowi dorocznej majowej Konferencji organizowanej przez naszą Katedrę. Do udziału w niej zaprosiliśmy wszystkie ośrodki akademickie w Polsce oraz zaprzyjaźnione ośrodki zagraniczne. Dla upamiętnienia wydarzeń został przygotowany niniejszy zeszyt jubileuszowy. Zawarte w nim opracowania zostały ujęte w trzech częściach. W części pierwszej znajduje się ogólna prezentacja sylwetki naukowej Pana Profesora Sawickiego oraz Katedry Rachunkowości, z którą Pan Profesor jest związany przez cały okres pracy zawodowej, czyli w odniesieniu wielu z nas - od zawsze. Część druga zawiera prezentację dorobku Pana Profesora z podziałem na obszary Jego zainteresowań naukowych. Krótką ich charakterystykę przygotowali młodzi pracownicy naukowi Katedry Rachunkowości Uniwersytetu Szczecińskiego. W części trzeciej znalazły się wspomnienia i refleksje, dotyczące kontaktów zawodowych i osobistych z Panem Profesorem. Przygotowali je pracownicy naukowi z następujących uczelni: Szkoły Głównej Handlowej, Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Wrocławiu, Krakowie, Uniwersytetu Łódzkiego, Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie, a także Uniwersytetu Szczecińskiego. Treści zawarte w poszczególnych artykułach ukazują wpływ Jubilata na naukę rachunkowości w Polsce i Jego wkład w rozwój kadry naukowej nie tylko w Szczecinie, ale prawie w każdym ośrodku akademickim w Polsce. Panie Profesorze, dziękujemy za to i prosimy o jeszcze. Pracownicy Katedry Rachunkowości Uniwersytetu Szczecińskiego 7
8
CZĘŚĆ I PORTRET NAUKOWY PROFESORA KAZIMIERZA SAWICKIEGO Profesor Kazimierz Sawicki podczas uroczystej Rady Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego, 02.03.2006 r. 9
10
OSIĄGNIĘCIA ZAWODOWE PROFESORA KAZIMIERZA SAWICKIEGO Teresa Kiziukiewicz Uniwersytet Szczeciński, Katedra Rachunkowości Szczególny jubileusz, jakim jest 80-lecie urodzin i 55-lecie pracy zawodowej, skłania do refleksji nad całokształtem osiągnięć zawodowych profesora zwyczajnego doktora habilitowanego Kazimierza Sawickiego. Osiągnięcia te należy rozpatrywać wielopłaszczyznowo, nie tylko w odniesieniu do działalności naukowo badawczej, ale także w zakresie kształcenia kadry naukowej, działalności dydaktycznej i organizacyjnej. Na każdym polu zasługi Pana Profesora są znaczne dzięki wyjątkowej Jego pracowitości i zaangażowaniu w realizowane zadania. Po odbyciu wyższych studiów ekonomicznych I stopnia (1947-50) Pan Profesor został przyjęty z dniem 1.12.1950r. na stanowisko asystenta w Katedrze Rachunkowości Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Szczecinie. Katedrze tej Szanowny Jubilat pozostał wierny do dziś. Przeszedł w niej wszystkie szczeble kariery zawodowej. Pracując w Katedrze kontynuował w latach 1951-52 studia wyższe II stopnia w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Łodzi i uzyskał dyplom magistra nauk ekonomicznych. W szkolnictwie wyższym pracował na stanowiskach: asystenta, starszego asystenta w latach 1950 52 (WSE w Szczecinie), adiunkta w latach 1953 1968 (WSE w Szczecinie, Politechnika Szczecińska), docenta w latach 1968 1976 (Politechnika Szczecińska), profesora nadzwyczajnego w latach 1976 83 (Politechnika Szczecińska), profesora zwyczajnego od roku 1983 do dziś (Politechnika Szczecińska, Uniwersytet Szczeciński). Przedstawione zestawienie ukazuje ewolucję WSE w Szczecinie, która znalazła się jako wydział w strukturach Politechniki Szczecińskiej (w latach 1955 1985), a następnie Uniwersytetu Szczecińskiego (od 1985). Katedra Rachunkowości była jednak ta sama i z nią Pan Profesor związał swoje życie zawodowe jako pracownik, a potem kierownik, zaś obecnie jako wciąż aktywny naukowiec. W pierwszych latach pracy naukowo badawczej zainteresowania Pana Profesora koncentrowały się na rachunkowości przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych i transportowych, co znalazło wyraz w publikacjach skryptowych i artykułowych. Z czasem krąg badań rozszerzał się o problematykę rachunku kosztów, analizy finansowej, informacji ekonomicznej, analizy kosztów przedsiębiorstw przemysłowych i transportowych, sprawozdawczości i jej badania przez dyplomowa- 11
nych biegłych księgowych, biegłych rewidentów, polityki bilansowej, polityki rachunkowości, controllingu. Prowadzone indywidualnie i zespołowo prace naukowo - badawcze obejmowały również zagadnienia organizacji, mechanizacji i informatyzacji rachunkowości. W okresie do uzyskania stopnia naukowego docenta habilitowanego (aktualnie doktora habilitowanego), a więc do 1967r. zainteresowania naukowe Pana Profesora dotyczyły: a) rachunkowości i rachunku kosztów w przedsiębiorstwach żeglugi śródlądowej (m.in. pierwszy skrypt ogólnopolski wyd. PWN w 1956r.); b) rachunkowości przedsiębiorstw transportu samochodowego (m.in. pionierska praca pt. Rachunkowość w transporcie samochodowym, współautor T. Waśniewski, wydana w 1959 roku przez Wydawnictwa Komunikacyjne; rozprawa doktorska pt. Węzłowe problemy rachunku kosztów w przedsiębiorstwach transportu samochodowego, praca pt. Rachunkowość w przedsiębiorstwie transportu samochodowego, współautor T. Waśniewski, wydana w 1966 roku przez Wydawnictwa Komunikacji i Łączności); c) informacji ekonomicznej w zakresie kosztów produkcji (m. in. praca Operatywna informacja o kosztach dla potrzeb zarządzania, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1966, 1974). Wyniki badań dotyczących kalkulacji kosztów przedsiębiorstw transportu samochodowego zostały zawarte w rozprawie habilitacyjnej (Politechnika Szczecińska 1966), wyróżnionej nagrodą I stopnia przez Radę Naukową Stowarzyszenia Księgowych w Polsce w ramach konkursu na najlepsze prace habilitacyjne z dziedziny rachunkowości (1968). W okresie do uzyskania tytułu naukowego profesora nadzwyczajnego (1968 1975) zainteresowania naukowo- badawcze były skoncentrowane na następujących obszarach: a) analizy finansowej w transporcie samochodowym (m. in. wyróżniona nagrodą stopnia III Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki książka pt. Analiza finansowa w przedsiębiorstwie transportu samochodowego, WKiŁ, Warszawa 1968); b) rachunku kosztów w transporcie samochodowym (m.in. 2 monografie: Rachunek kosztów w przedsiębiorstwie transportu samochodowego - WKiŁ 1970 i Metody kalkulacji kosztów przewozów samochodowych WKiŁ 1971); c) rachunkowości przedsiębiorstw, ze szczególnym uwzględnieniem transportu morskiego, żeglugi śródlądowej i transportu samochodowego (m.in. kilka ekspertyz wykorzystanych w praktyce, skrypty uczelniane); d) analizy kosztów w przedsiębiorstwie przemysłowym (m.in. książka nt. Analiza kosztów w przedsiębiorstwie przemysłowym, PWE, Warszawa 1973, 1988); e) systemu informacji mikroekonomicznej w warunkach tradycyjnej i elektronicznej techniki obliczeniowej (m.in. książka System informacji ekonomicznej w przedsiębiorstwie transportu samochodowego, WKiŁ, 1975r.). 12
Działalność naukowa i publikacyjna Jubilata nie osłabła po uzyskaniu tytułu naukowego profesora nadzwyczajnego. W okresie tym można wyodrębnić następujące kierunki: a) kontynuację badań dotyczących rachunku kosztów w przedsiębiorstwach transportu samochodowego, poszerzonych o problematykę rachunku wyników; co znalazło m.in. wyraz w referatach, artykułach naukowych i napisanej pod redakcją naukową i przy współautorstwie Pana Profesora w pracy zbiorowej pt. Rachunek kosztów i wyników w zarządzaniu przedsiębiorstwem transportu samochodowego, (WKiŁ, Warszawa 1979r.), wyróżnionej nagrodą II stopnia Ministra NSzWiT, realizowaniu wspólnie z Wyższą Szkołą Komunikacji w Dreźnie tematu badawczego Planowanie i rachunek kosztów jako narzędzie zarządzania w transporcie. b) objęcie badaniami nowoczesnego rachunku kosztów wspólnie z ośrodkami akademickimi z Łodzi i Wrocławia, czego rezultatem była popularna do dziś praca pt. Rachunek kosztów (PWE, Warszawa 1979, 1981,1990)-(współautorzy: Alicja Jaruga, Wiktor Malc); praca została wyróżniona nagrodą zespołową I stopnia Ministra NSzWiT; c) organizacja rachunkowości (m.in. opracowanie pt. Organizacja pracy w działach rachunkowości przedsiębiorstw zawarte w pracy zbiorowej Poradnik księgowego, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1976); d) kontrola wewnętrzna i kontrola kosztów (m.in. współautorska praca T. Kiziukiewicz i B. Wardynem: Operatywna kontrola kosztów w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 1981,1986); e) pogłębianie badań na temat informacji ekonomicznej, co znalazło m.in. wyraz w artykułach i referatach, publikacjach artykułów naukowych, referatach na ogólnopolskie konferencje. Zachodzące od 1990r. zmiany systemu społeczno-gospodarczego, w tym także systemu rachunkowości znalazły odzwierciedlenie w działalności naukowo badawczej Jubilata. Zagadnienia, którymi wcześniej zajmował się Pan Profesor, stały się przedmiotem jego prac, ale z innego już punktu widzenia (rachunkowość jednostek gospodarczych, rachunek kosztów i wyników, analiza finansowa). Pojawiły się też nowe obszary badawcze, takie jak: polityka bilansowa, controlling, międzynarodowe standardy rachunkowości, badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych. Spośród wielu publikacji, które ukazały się po 2000r. można wyróżnić następujące pozycje: a) w zakresie rachunkowości jednostek gospodarczych: Rachunkowość finansowa (red. i współautorstwo, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1999, 2001,2004). Rachunkowość finansowa przedsiębiorstw (red. i współautorstwo, Ekspert, Wrocław 1994, 1995,1997,1998,1999,2000). 13
Rachunkowość finansowa przedsiębiorstw według znowelizowanej ustawy o rachunkowości (Ekspert, Wrocław 2001,2002,2003,2004). Rachunkowość finansowa przedsiębiorstw po przystąpieniu Polski do Wspólnoty Europejskiej (Ekspert, Wrocław 2005). Prace te zawierają elementy teorii i aktualne obowiązujące rozwiązania ewidencyjno sprawozdawcze, zaś liczba wydań może świadczyć o kręgu czytelników. b) z dziedziny rachunku i analizy kosztów oraz rachunkowości zarządczej. Rachunek kosztów, t. 1 i 2 (red. i współautorstwo, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 1996), Rachunkowość zarządcza (współautorstwo, Ekspert, Wrocław 1996, 1997, 1999, 2001, 2003), Zarządcze aspekty rachunkowości (współautorstwo, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003), Analiza kosztów firmy (monografia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2000); c) dotyczące polityki bilansowej i polityki rachunkowości, pionierskie w polskiej literaturze prace: Polityka bilansowa i sprawozdawczość finansowa w zarządzaniu firmą (red. i współautorstwo, Ekspert, Wrocław 1966), Polityka bilansowa i analiza finansowa. Nowoczesne instrumenty zarządzania firmą (red. i współautorstwo, Ekspert, Wrocław 2001, 2002). d) z obszaru controllingu i rewizji finansowej: Controlling a system informacyjno- sprawozdawczy zagadnienia wybrane (Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, Rada Naukowa SKwP, Warszawa 2001, nr 2 (58). Operatywne informacje na potrzeby controllingu (referat, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 8-9 10.2001). Rachunkowość jako podstawowy instrument controllingu (referat, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2002). Controlling a rachunkowość, współautor (Rachunkowość 1994, Nr 3). Rewizja finansowa i jej znaczenie po wejściu Polski do Unii Europejskiej (Przegląd Podatkowy 2004, Nr 10 i 11). Tendencje zmian w zakresie badania sprawozdań finansowych (Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, Rada Naukowa SKwP, Warszawa 2001, nr 4 (60). Konstenmanagement und Controlling in polnischen Unternehmen (Universität Rostock, 2002). 14
Kontrola jakości audytingu a rachunkowość kreatywna i błędy (Krajowa Izba Biegłych Rewidentów, Warszawa 2003). Problemy badania sprawozdań finansowych podmiotów gospodarczych (Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, Rada Naukowa SKwP, Warszawa 2000, nr 56). Osiągnięcia w zakresie prac badawczych i współpracy z jednostkami wiążą się z udziałem Jubilata w opracowaniu resortowych i indywidualnych tematów, konsultacji naukowych, występowaniem w charakterze eksperta. Do kontaktów z praktyką można zaliczyć przeprowadzanie badań rocznych sprawozdań finansowych przedsiębiorstw. Warto też podkreślić współpracę Profesora z uczelniami zagranicznymi. Pan Profesor utrzymywał wieloletnie kontakty, prowadził wspólne prace naukowo badawcze, organizował konferencje, publikował w Zeszytach Naukowych artykuły naukowe i referaty pracowników Wyższej Szkoły Transportu w Dreźnie oraz Uniwersytetu w Rostocku. W ramach bilateralnych umów o współpracę prowadził wykłady w Wyższej Szkole Transportu w Dreźnie i Wyższej Szkole Zawodowej w Wismarze. Kilkakrotnie wykładał na Uniwersytecie w Augsburgu i Budapeszcie. Krótkie staże odbył w Uniwersytecie w Stirling (Szkocja) i Uniwersytecie w Amsterdamie. Profesor Kazimierz Sawicki wraz z Profesorem Lechem Bednarskim, Szkocja, początek lat dziewięćdziesiątych. Nie mniej znacząca od pracy badawczo-naukowej jest działalność Jubilata w zakresie kształcenia kadry naukowej. Pan Profesor prowadził wykłady i seminaria na Studium Doktoranckim Metod Rachunku Ekonomicznego Politechniki Szczecińskiej. Wypromował 13 doktorów nauk ekonomicznych, z których dwóch Minister NSzWiT wyróżnił nagrodą stopnia III. O zaufaniu środowiska do kompe- 15
tencji Pana Profesora świadczy powierzenie Mu do recenzowania 61 rozpraw doktorskich, 23 rozpraw habilitacyjnych, a także opinii o osiągnięciach naukowych, dydaktycznych i organizacyjnych kandydatów do tytułu naukowego profesora. Szanowny Jubilat wniósł istotny wkład w rozwój kadry naukowej naszej Katedry. Był promotorem albo recenzentem rozpraw doktorskich i habilitacyjnych wszystkich sześciu profesorów zatrudnionych obecnie w Katedrze Rachunkowości Uniwersytetu Szczecińskiego. Profesor Kazimierz Sawicki w towarzystwie Profesor Teresy Kiziukiewicz, Profesor Marii Hass-Symotiuk oraz Profesor Kazimiery Winiarskiej. Oprócz kształcenia kadr naukowych, Pan Profesor przyczynił się do wypromowania bardzo wielu absolwentów, którzy zajmują eksponowane stanowiska w różnych jednostkach gospodarczych na terenie całego kraju. Pan Profesor kierował około 600 pracami dyplomowymi i magisterskimi, spośród których ok. 20 otrzymało nagrody i wyróżnienia w konkursie ogólnopolskim organizowanym corocznie przez Radę Naukową Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. Oprócz seminariów, Jubilat prowadził wykłady na studiach dziennych, wieczorowych, zaocznych i podyplomowych z kilkunastu przedmiotów, w tym z: Podstaw rachunkowości, Rachunkowości finansowej, Rachunku kosztów, Organizacji rachunkowości, Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, Sprawozdawczości finansowej, Auditingu, Rachunkowości w systemie controllingu, Rachunkowości holdingów, Kontroli finansowo księgowej. We wszystkich ośrodkach akademickich Pan Profesor Sawicki jest znany od lat jako redaktor i autor aktualnych oraz przystępnie opracowanych podręczników i skryptów. Do zasługujących na uwagę publikacji wykorzystywanych w procesie nauczania przez różne szkoły wyższe należą: 16
Podstawy rachunkowości, praca zbiorowa, współautor i redaktor (Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1994, 1996, 1999, 2002,2005). Podstawy rachunkowości. Zbiór zadań praca zbiorowa, współautor i redaktor (Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1996, 2000, 2002) Rachunkowość. Zasady prowadzenia w jednostkach gospodarczych. Zadania z rozwiązaniami praca zbiorowa, współautor i redaktor (WiD Ekspert, Wrocław 1995, 1997, 1998,1999, 2000), Rachunkowość finansowa przedsiębiorstw. Zadania z przykładami i rozwiązaniami praca zbiorowa, współautor i redaktor (WiD Ekspert, Wrocław 1994, 1995, 1997, 1998, 1999,2000) Niezależnie od intensywnej pracy naukowo badawczej, kształcenia kadr naukowych, obowiązków dydaktycznych, Pan Profesor nie stronił też od aktywności organizacyjnej. W Politechnice Szczecińskiej pełnił następujące funkcje: kierownika Zakładu Rachunkowości (1970 1982), prodziekana ds. nauczania i wychowania (1969 1970), prodziekana ds. nauczania i wychowania (1975 1978), dyrektora Instytutu Rachunku Ekonomicznego (1978 1981), kierownika Katedry Rachunkowości (1982 1985). W Uniwersytecie Szczecińskim był kierownikiem Katedry Rachunkowości (1985 1996). Był też członkiem Senatu Politechniki Szczecińskiej i Uniwersytetu Szczecińskiego, a także przewodniczącym Senackiej Komisji Budżetu i Finansów Uniwersytetu Szczecińskiego. Pan Profesor jest członkiem Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego (od 1965, członkiem zwyczajnym - od 1972r.). Jednak szczególnie zaangażowany jest w Stowarzyszeniu Księgowych w Polsce. Od 1959r. jest członkiem zarządu Oddziału Wojewódzkiego w Szczecinie. W oddziale tym jest wiceprzewodniczącym zarządu. Jest też członkiem Zarządu Głównego SKwP (od 1995r.) oraz członkiem Rady Naukowej i Komitetu Redakcyjnego Zeszytów Teoretycznych tejże Rady od 1969r., a od 1998r. - Honorowym Członkiem Stowarzyszenia. W związku z powołaniem Krajowej Izby Biegłych Rewidentów został wybrany przez Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów na członka Krajowej Rady. Funkcję tę pełnił przez dwie kadencje (1992-2000). Drugą kadencję (od 2000r.) jest przewodniczącym Krajowej Komisji Rewizyjnej oraz członkiem Komisji ds. standardów rewizji finansowej i norm wykonywania zawodu biegłego rewidenta. Warto jednocześnie podkreślić, że Pan Profesor tytuł dyplomowanego biegłego księgowego uzyskał w 1961r., a więc 45 lat temu. Za osiągnięcia w działalności naukowo badawczej, dydaktycznej i kształcenia kadry naukowej Jubilat otrzymał nagrody Ministra NSzWiT pierwszego (1), drugiego (1) i trzeciego (4) stopnia. Ponadto został odznaczony, m.in. Krzyżem Kawalerskim OOP (1977), Srebrnym (1971) i Złotym Krzy- 17
żem Zasługi (1973), Srebrną i Złotą Odznaką Zasłużony w Rozwoju Stowarzyszenia Księgowych w Polsce (1966,1968). Na zakończenie należy podkreślić, że osiągnięcie przedstawionych rezultatów nie zahamowało aktywności Jubilata. Pan Profesor wciąż wyróżnia się jako uczony i dydaktyk. W przeciwieństwie do niektórych nauczycieli akademickich, którzy po przejściu na emeryturę ograniczają swoją działalność, Pan Profesor Sawicki nadal tworzy nowe dzieła, czynnie uczestniczy w konferencjach i sympozjach, prowadzi wykłady i seminaria, pracuje w radach naukowych, stowarzyszeniach i organizacjach zawodowych, będąc niedoścignionym wzorem dla nas wszystkich, a także inspirując do zajmowania się nowymi obszarami badawczymi. Profesor Danuta Sołtys, Profesor Kazimierz Sawicki, Profesor Teresa Kiziukiewicz, Profesor Edward Nowak oraz Profesor Lech Bednarski. Ćwierć wieku kierowania przez dostojnego Jubilata najpierw Zakładem, a potem Katedrą Rachunkowości wywarło wpływ na tematykę badawczą, rozwój naukowy i kadrowy całego ośrodka szczecińskiego. Stało się wręcz zaczynem szczecińskiej szkoły rachunkowości, a Pan Profesor Sawicki, obok Profesora Terebuchy, jest jednym z jej twórców. Profesor Sawicki wychował liczną kadrę swoich następców w dziedzinie rachunkowości. Było to możliwe dzięki życzliwości, dopingowi i osobistemu przykładowi Pana Profesora, który realizował zasadę: verba docent, exempla trahunt, czyli słowa uczą, przykłady pociągają. 18
OBCHODY JUBILEUSZU PROFESORA NA WYDZIALE NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO Ksenia Czubakowska, Teresa Kiziukiewicz Uniwersytet Szczeciński, Katedra Rachunkowości Z okazji jubileuszu prof. zw. dr. hab. Kazimierza Sawickiego Dziekan Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania prof. zw. dr hab. Edward Urbańczyk zwołał 2 marca 2006 roku nadzwyczajne posiedzenie Rady Wydziału. W uroczystym posiedzeniu wzięli udział zaproszeni goście, członkowie Rady Wydziału oraz pracownicy Katedry Rachunkowości. Przemówienie Dziekana Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania US podczas uroczystej Rady Wydziału w dniu 02.03.2006 r. Prof. zw. dr hab. Edward Urbańczyk serdecznie powitał dostojnego Jubilata oraz Jego rodzinę, prezesa Stowarzyszenia Księgowych w Polsce prof. zw. dr. hab. Zbigniewa Messnera, prezesa Krajowej Izby Biegłych Rewidentów dr Piotra Rojka oraz profesorów i innych członków Rady Wydziału. Pan Dziekan podkreślił, że 80-lecie urodzin i 55-lecie pracy naukowej to godna okazja do przypomnienia drogi naukowej Profesora Kazimierza Sawickiego, który wniósł wspaniały i szczególny wkład w rozwój kadr dla nauki i praktyki gospodarczej, nie tylko Pomorza Zachodniego, ale i innych 19
regionów Polski. Profesor Sawicki, związany ze Szczecińską Szkołą Rachunkowości, jest znany z bogatej twórczości, która przejawia się nie tylko liczbą publikowanych prac, ale i z różnorodnością podejmowanych tematów. Wspaniała kondycja i dalsza chęć tworzenia sprawiają, że Pan Profesor jest wzorem dla następnych pokoleń pracowników naukowych. Profesor Edward Urbańczyk życzył Jubilatowi tradycyjnych stu lat w doskonałym zdrowiu, aktywnego życia w społeczności studenckiej i pełnego zaangażowania w pracę twórczą. W związku z Jubileuszem słowa uznania dla Profesora Sawickiego wyrazili w swoich wystąpieniach: prof. dr hab. Ksenia Czubakowska (w zastępstwie za kierownika Katedry Rachunkowości prof. zw. dr hab. Teresę Kiziukiewicz), prof. zw. dr hab. Zbigniew Messner jako prezes Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, dr Piotr Rojek prezes Krajowej Izby Biegłych Rewidentów. Zostały też odczytane adresy, które wpłynęły na ręce Pana Dziekana. Prof. dr hab. Ksenia Czubakowska podkreśliła, że kierowanie przez dostojnego Jubilata przez 25 lat najpierw Zakładem, a potem Katedrą Rachunkowości, a także Instytutem Rachunku Ekonomicznego wywarło znaczący wpływ na rozwój ośrodka szczecińskiego, a zwłaszcza na szczecińską szkołę rachunkowości. Pan Profesor jest znany w środowisku teoretyków i praktyków rachunkowości dzięki imponującej liczbie publikowanych prac. Jest to dorobek zróżnicowany zarówno pod względem formy, jak i podejmowanych zagadnień. Wśród publikowanego dorobku Pana Profesora Sawickiego znajdują się rozprawy i opracowania naukowe, monografie, skrypty i podręczniki, recenzje książek i prac naukowych, artykuły popularno naukowe, referaty na konferencję krajowe i zagraniczne. Z różnorodnością rodzajową łączy się zróżnicowane ujęcie i przeznaczenie prac Profesora. Część opracowań ma charakter pomocy dla praktyków i została napisana z wyraźnym zaadresowaniem do ekonomistów-księgowych zatrudnionych w podmiotach gospodarczych i instytucjach. Inne jest ujęcie treści w podręcznikach i skryptach, stanowiących cenny materiał dydaktyczny i samokształceniowy dla studentów, uczestników seminariów i kursów zawodowych. Szczególnie wartościowe są jednak opracowania teoretyczne, zajmujące liczącą się pozycję w literaturze naukowej. Podkreślone uprzednio szerokie zainteresowania naukowe Profesora Sawickiego cechuje podejmowanie takich tematów prac badawczych, które mają istotne znaczenie dla danego etapu rozwoju rachunkowości. Podejście to umożliwiło Mu nie tylko zajmowanie się tematami aktualnymi, lecz również opracowanie dzieł o pionierskim charakterze. W pierwszych latach pracy naukowo badawczej przedmiotem zainteresowania Pana Profesora były zagadnienia rachunkowości przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych i transportowych. Znalazło to wyraz w artykułach i skryptach. Dziedziną, na której Pan Profesor skoncentrował się szczególnie jest rachunek kosztów, z którym była związana rozprawa doktorska ( Węzłowe problemy rachunku kosztów jednostkowych prze- 20
wozów samochodowych ), a także rozprawa habilitacyjna ( Problemy obliczania kosztów jednostkowych przewozów samochodowych ). Oprócz obu rozpraw tematyce rachunku kosztów było poświęconych wiele monografii i opracowań, w których były przedstawione koncepcje budowy rachunku kosztów jako instrumentu zarządzania. Wysunięto w nich konstruktywne propozycje zmian metodologicznych w zasadzie ujęcia i kalkulacji kosztów. W ostatnim okresie na szczególne wyróżnienie zasługuje wydana przez Fundację Rozwoju Rachunkowości praca Rachunek kosztów, napisana pod redakcją Pana Profesora przez autorów z różnych ośrodków akademickich Profesor Sawicki jest uznanym autorytetem w dziedzinie operatywnej informacji o kosztach i operatywnej kontroli kosztów. Jest autorem pierwszej, pionierskiej pracy pt. "Operatywna informacja o kosztach dla potrzeb zarządzania" oraz "Operatywna kontrola kosztów w przedsiębiorstwie". Na podkreślenie zasługuje fakt, że treści zawarte w obu pracach stanowiły cenną pomoc w poszukiwaniu sposobów obniżki kosztów i usprawnienia zarządzania jednostkami gospodarczymi. Kolejną dziedziną zainteresowań Profesora Sawickiego jest analiza ekonomiczna. W dwóch monografiach dokonał oceny rozwiązań stosowanych w praktyce oraz kompleksowo przedstawił problematykę badań analitycznych i nowoczesne metody analizy i oceny współzależności zjawisk oraz skutków oddziaływania podstawowych czynników na badany przedmiot. W 2004 roku Pan Profesor wydał przez PWE pracę poświęconą analizie kosztów z uwzględnieniem aktualnej sytuacji gospodarczej. Przemiany zachodzące w rachunkowości wskutek postępu technicznego i zastosowania elektronicznej techniki obliczeniowej skłoniły Profesora już na początku lat siedemdziesiątych do zainteresowania się organizacją rachunkowości, od której zależy emisja użytecznej informacji ekonomicznej. Z wydanej książki o tej tematyce korzystali zarówno praktycy opracowujący i wdrażający systemy informatyczne, jak i studenci Wydziału Inżynieryjno-Ekonomicznego Transportu Politechniki Szczecińskiej. Profesor Sawicki był też inspiratorem, współautorem i redaktorem prac poświeconych problematyce nowoczesnych metod i środków organizacji rachunkowości. Zmiany systemu społeczno-gospodarczego, wprowadzane stopniowo od drugiej połowy 1989 roku, spowodowały konieczność dostosowania rozwiązań ewidencyjno sprawozdawczych do warunków gospodarki rynkowej w kraju i za granicą. Przedmiotem zainteresowań Pana Profesora pozostały zagadnienia niejako tradycyjne w jego dorobku, ale rozważane jednak z innego punktu widzenia a także obszary całkowicie nowe, takie jak polityka bilansowa, controlling, międzynarodowe standardy rachunkowości, badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych. Od 2000 roku dorobek Jubilata dotyczy kilku obszarów. Pierwszym jest rachunkowość jednostek gospodarczych. Prace z tego obszaru zawierają elementy teorii i aktualnie obowiązujące rozwiązania ewidencyjno sprawozdawcze. Drugi obszar badawczy obejmuje rachunek kosztów i analizę kosztów oraz rachunkowość zarządczą. Obszarem nowym w dorobku naukowym Jubilata jest polityka bilansowa i polityka rachunkowości. W polskiej literaturze z tego zakresu jako pionierskie można wymienić prace napisane pod 21
redakcją Pana Profesora oraz kilka artykułów naukowych i referatów publikowanych. Obszar nowych tematów w dorobku Profesora dotyczy controllingu i rewizji finansowej. W zakres tematyczny wchodzą artykuły naukowe i referaty także w języku niemieckim. W swych publikacjach Profesor uwzględniał dorobek światowej nauki rachunkowości. Dobra znajomość i głęboka analiza współczesnych tendencji rozwoju rachunkowości pozwoliła Profesorowi Sawickiemu stworzyć wiele prac, które cechuje oryginalność, wysoki poziom teoretyczny, a także wyraźny aspekt praktyczny. Dzięki dużym osiągnięciom w działalności naukowo-badawczej Profesor Sawicki stał się powszechnie uznanym autorytetem w zakresie rachunkowości i pod tym względem zajmuje jedno z czołowych miejsc wśród profesorów rachunkowości w Polsce. Jest też znany za granicą, ponieważ prowadził wykłady i odczyty w wyższych uczelniach w Amsterdamie, Budapeszcie, Dreźnie, Rostocku, Rydze, Dortmundzie i Zurychu. Był organizatorem i czynnym uczestnikiem wielu konferencji naukowych krajowych i zagranicznych. Konferencja Controlling, Rostock 2005 r. Profesor Sawicki może poszczycić się istotnymi osiągnięciami w zakresie kształcenia kadry naukowej. Jest promotorem trzynastu pomyślnie zakończonych przewodów doktorskich. Dwie rozprawy napisane pod Jego kierunkiem zostały wyróżnione nagrodą Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Był recenzentem 61 prac doktorskich, pełnił funkcję opiniodawcy 23 rozpraw habilitacyjnych 22