526 Probl Hig Epidemiol 2008, 89(4):

526 Probl Hig Epidemiol 2008, 89(4): 526-530 Konsumpcja alkoholu i innych środków psychoaktywnych wśród studentów poszczególnych kierunków uniwersyteckich studiów medycznych. Cz. II. Obecna konsumpcja napojów alkoholowych Consumption of alcohol and other psycho-active substances among the students of selected Medical University faculties. Part II. Present consumption of alcoholic beverages ANETA KLIMBERG 1/, JERZY T. MARCINKOWSKI 1/, JANUSZ PRZYBYLSKI 2/ 1/ Zakład Higieny Katedry Medycyny Społecznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 2/ Studium Wychowania Fizycznego, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Wprowadzenie. Ostatnie lata, to okres agresywnego marketingu przemysłu alkoholowego, który reklamy (głównie piwa) tworzy tak, aby trafiać nimi przede wszystkim do młodzieży. Dlatego aktualna ocena wielkości konsumpcji alkoholu przez młodzież stała się bardzo ważna. Cel pracy. Poznanie wielkości konsumpcji napojów alkoholowych wśród studentów. Materiał i metoda. Zbadano studentów poszczególnych kierunków studiów w Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu w okresie rozpoczynania zajęć z wychowania fizycznego w roku akademickim 2004/2005. Narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety, który został skonstruowany specjalnie dla potrzeb prowadzonych badań. Wyniki. Do konsumpcji alkoholu w ciągu ostatnich 30 dni przed prowadzeniem badań przyznało się 85,1% studiujących nauki medyczne (89,3% studentów i 83,7% studentek), przy czym jej częstotliwość przedstawiała się następująco: 1-2 razy w miesiącu 35,7%, 1-2 razy w tygodniu 25,6%, 3-4 razy w miesiącu 18,5%, 3-4 razy w tygodniu 15,9%, codziennie 2,3%. Najczęściej konsumowane było piwo (80,3%). O ryzykownym piciu niektórych z badanych świadczą następujące fakty: do wypicia piwa przed sklepem (bezpośrednio po jego zakupie) przyznało się aż 15,8% ankietowanych, a jeszcze w sklepie 4,2%, 14,3% zdarzyło się wyskoczyć na piwo w czasie przerwy w zajęciach. Wniosek. Istniejące podwyższone ryzyko uzależnienia od alkoholu wśród studiujących nauki medyczne uzasadnia konieczność intensywniejszego kształcenia przeddyplomowego w tym zakresie. Słowa kluczowe: ryzykowne zachowania pod wpływem alkoholu, studenci nauk medycznych, zachowania zdrowotne, konsumpcja alkoholu, ryzykowne nawyki w konsumpcji alkoholu, używanie alkoholu Probl Hig Epidemiol 2008, 89(4): 526-530 www.phie.pl Nadesłano: 20.03.2008 Zakwalifikowano do druku: 28.12.2008 Wprowadzenie Ostatnie lata, to okres agresywnego marketingu przemysłu alkoholowego promującego picie napojów alkoholowych głównie przez młodzież. Dlatego aktualnie problem spożywania alkoholu przez młodzież stał Introduction. The recent years have been a period of aggressive marketing in alcohol industry, with young people as the main target of the product advertising (mainly beer). Therefore the current assessment of alcohol consumption by young people has become very important. Aim. To assess the level of alcohol consumption among students. Material and method. Students of different specializations of the Poznan University of Medical Sciences were assessed at physical education classes in the academic year 2004/2005. The study tool was a questionnaire developed for the purpose of the study. Results. 85.1% of the medical students confessed to alcohol consumption during the 30 days preceding the study (89.3% of males and 83.7% of females); with the following frequency of intake: 1-2 times monthly 35.7%, 1-2 times weekly 25.6%, 3-4 times monthly 18.5%, 3-4 times weekly 15.9%, every day 2.3%. Beer was the most popular alcoholic beverage (80.3%). Hazardous alcohol drinking habits were demonstrated by the following facts: drinking beer in front of the store (immediately after the purchase) was a habit of 15.8% of the respondents, with 4.2% usually drinking beer inside the store. 14.3% of the students happened to grab a beer between lectures. Conclusion. The existing increased risk of alcohol dependence among medical students justifies the necessity of intensified education on the subject before their graduation. Key words: alcohol-related risk behaviours, medical students, health behaviour, alcohol consumption, hazardous alcohol drinking habits, alcohol use Adres do korespondencji / Address for correspondence Dr n. biol. Aneta Klimberg Zakład Higieny UM ul. Rokietnicka 5c, 60-806 Poznań telefax (0-61) 854-73-90, e-mail: anetak@ump.edu.pl się bardzo ważny. Zajęli się nim już także posłowie na Sejm. W wyniku ich działań powstała Polska Deklaracja w Sprawie Młodzieży i Alkoholu, w której czytamy: Picie i upijanie się przez dzieci i młodzież jest jednym z największych problemów społecznych współczesnej

Klimberg A i wsp. Konsumpcja alkoholu i innych środków psychoaktywnych wśród studentów poszczególnych... 527 Polski. Można i trzeba przeciwstawić się mu z całym zdecydowaniem. W drugiej połowie lat 90. nastąpił znaczny wzrost spożycia alkoholu przez polską młodzież. Jest ona poddawana przez biznes alkoholowy agresywnym, zaplanowanym i skutecznym oddziaływaniom promującym picie alkoholu. Pijaństwo i alkoholizm burzą życie rodzinne i prowadzą do licznych tragedii... Wzywamy administrację rządową i samorządową, instytucje publiczne i organizacje pozarządowe oraz wszystkich obywateli do powszechnego i skutecznego współdziałania w realizowaniu zadań określonych w Narodowym Programie Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Ustawie o wychowywaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi [1]. Cel pracy Poznanie wielkości konsumpcji napojów alkoholowych wśród studentów poszczególnych kierunków uniwersyteckich studiów medycznych. Materiał i metody Materiał do badań stanowiły anonimowe ankiety wypełnione przez wszystkich studentów poszczególnych kierunków studiów w Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu w okresie rozpoczynania zajęć z wychowania fizycznego w roku akademickim 2004/2005 (w okresie od 27.09.2005 r. do 08.10.2005 r.). Narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety, który został skonstruowany specjalnie dla potrzeb prowadzonych badań. Zawierał on 32 pytania, w tym 26 pytań zamkniętych i 6 pytań otwartych oraz 8 pytań tzw. metryczki. W kwestionariuszu postawiono pytania dotyczące m.in. obecnej konsumpcji napojów alkoholowych, częstości picia w ostatnim miesiącu, rodzaju konsumowanych napoi alkoholowych. Kwestionariusz ankiety kończyła metryczka. W obliczeniach statystycznych wykorzystano test Fishera; przyjęto poziom istotności p 0,05. Wyniki badań Konsumpcja alkoholu w ostatnich 30 dniach przed badaniem Wśród ogółu ankietowanych studentów (tab. I) do konsumpcji alkoholu w ostatnich 30 dniach przed prowadzeniem badań ankietowych przyznało się 85,1% 1485 studentów; przy tym nie obserwowano istotnych statystycznie różnic pomiędzy poszczególnymi wydziałami/kierunkami. Wprawdzie istotnie częściej statystycznie byli to studenci (377 89,3%) niż studentki (1108 83,7%), ale nie była to różnica duża. Ten fakt zrównywania się kobiet z mężczyznami pod względem konsumpcji alkoholu (a także palenia tytoniu) jest symptomatyczny dla obecnych czasów, szeroko omawiany w piśmiennictwie [2]. Częstość konsumpcji napojów alkoholowych Konsumpcja alkoholu przez ogół ankietowanych w ciągu ostatnich 30 dni przed prowadzeniem badań miała najczęściej miejsce 1-2 razy w miesiącu 531 osób (35,7%). Pozostali studenci podawali, że pili alkohol 1-2 razy w tygodniu 380 osób (25,6%) czy 3-4 razy w miesiącu 275 osób (18,5%). Konsumpcja alkoholu przez pozostałych ankietowanych była częstsza aniżeli 3-4 razy w tygodniu 15,9%; a 2,3% przyznało się, że piło alkohol nawet codziennie (tab. II). Tabela I. Odsetki konsumujących napoje alkoholowe w ostatnich 30 dniach przed prowadzeniem badań ankietowych wg wydziałów (kierunków) studiów i płci Konsumpcja alkoholu w ostatnich 30 dniach TAK 76,6 84,8 90,7 82,4 95,1 94,5 73,3 87,5 82,2 87,5 91,5 75,8 74,8 88,0 86,7 83,7 p = 0,2474 NIE 23,4 15,2 9,3 17,6 4,9 5,5 26,7 12,5 17,8 12,5 8,5 24,2 25,2 12,0 13,3 16,3 TAK 85,5 93,5 82,7 92,6 96,4 100,0 100,0 100,0 89,6 100,0 60,0 66,7 100,0 80,0 100,0 89,3 p = 0,1734 NIE 14,5 6,5 17,3 7,4 3,6 10,4 40,0 33,3 20,0 10,7 Tabela II. Częstość konsumpcji alkoholu w ostatnich 30 dniach przed badaniem wg wydziałów (kierunków) studiów i płci Częstość konsumpcji alkoholu w ostatnich 30 dniach: L I L II L III S I S II S III An I An II Fa I Fi I Fi II Po I Pi I Zd I Zd II codziennie 2,8 2,7 1,6 3,6 1,4 5-6 razy w tygodniu 5,4 3,9 1,8 5,1 3,8 3,8 5,7 2,4 9,2 1,1 1,4 4,6 3-4 razy w tygodniu 14,9 20,5 24,4 17,9 5,1 28,8 8,6 4,8 2,9 7,0 5,3 6,1 5,5 13,8 1-2 razy w tygodniu 19,4 29,5 25,2 21,4 27,1 28,8 21,2 17,1 26,5 22,9 32,6 26,6 14,3 23,3 32,3 3-4 razy w miesiącu 20,4 14,3 20,5 19,6 13,6 11,5 18,2 28,6 25,3 25,7 25,6 14,9 23,5 24,7 15,5 1-2 razy w miesiącu 42,5 27,6 24,4 35,7 49,1 26,0 57,6 40,0 41,0 48,5 25,6 52,1 56,1 43,7 33,8 codziennie 1,5 9,7 1,6 8,0 22,2 10,5 50,0 5,0 25,0 5-6 razy w tygodniu 3,1 8,3 4,8 4,0 3,8 26,3 2,3 10,0 6,3 27,3 3-4 razy w tygodniu 15,4 23,6 16,1 8,0 33,3 21,1 30,2 5,0 66,7 25,0 33,3 18,8 18,2 1-2 razy w tygodniu 27,7 29,2 29,0 32,0 29,6 10,5 66,7 50,0 18,6 45,0 25,0 33,3 31,3 54,5 3-4 razy w miesiącu 15,4 8,3 21,0 8,0 11,1 15,8 16,3 30,0 33,3 25,0 18,6 1-2 razy w miesiącu 36,9 20,9 27,5 40,0 15,8 33,3 32,6 5,0 33,3 25,0

528 Probl Hig Epidemiol 2008, 89(4): 526-530 Studentki zadeklarowały, że konsumowały alkohol najczęściej 1-2 razy w miesiącu (441 studentek 39,8%); po ok. 20% piło alkohol 1-2 razy w tygodniu lub 3-4 razy w miesiącu. Pozostałe piły istotnie częściej, a nawet 11 z nich (1,0%) przyznało się do picia codziennego (tab. II). Podobnie przedstawiała się ta sytuacja i wśród studentów, przy czym zdecydowanie częściej studenci pili 1-2 razy w tygodniu 28,9% (109 studentów) czy 1-2 razy w miesiącu 23,9% (90). Istotnie częściej studenci pili alkohol powyżej 3-4 razy w tygodniu, a 6,1% (23 studentów) przyznało się do codziennego picia (tab. II). Rodzaj konsumowanych napojów alkoholowych Ogółem badani w ciągu ostatnich 30 dni przed ankietowaniem najczęściej spożywali piwo (1193 osób 80,3%); pozostałe rodzaje napojów alkoholowych były wskazywane wyraźnie rzadziej (tab. III). Natomiast były istotne różnice w rodzajach konsumowanych alkoholi w zależności od płci. Studenci zdecydowanie częściej pili piwo (91,8%) aniżeli studentki (76,4%), 2-krotnie częściej pili wódkę (51,7%) aniżeli studentki (23,7%). Nieco częściej konsumpcja słabszych alkoholi (szampan czy drink) wskazywana była przez studentki, co wskazuje na preferowanie przez kobiety słabych napojów alkoholowych. Konsumpcja napojów alkoholowych w okolicznościach niedopuszczalnych dla studiujących Do niedopuszczalnych okoliczności nabywania i konsumpcji napojów alkoholowych należy zaliczyć następujące: zakupy w czasie przerw lekcyjnych, konsumpcja w sklepie, konsumpcja przed sklepem, konsumpcja w obecności nauczyciela. Konsumpcja piwa przed sklepem Do wypicia piwa przed sklepem (bezpośrednio po jego zakupie) przyznało się aż 275 ogółu ankietowanych 15,8%. Istotnie częściej przyznali się do tego studenci (159 37,7%) aniżeli studentki (116 8,8%). Najczęściej do konsumpcji piwa przed sklepem spośród ankietowanych z wszystkich wydziałów/kierunków i lat przyznawali się studenci i studentki z II roku Oddziału Analityki Medycznej; nie były to jednak zależności istotne statystycznie (tab. IV). Konsumpcja piwa w sklepie Konsumpcja piwa w sklepie albo przed sklepem może świadczyć o tym, że nie jest to już picie towarzyskie, ale noszące cechy głodu alkoholowego. O ile takie okoliczności picia są częste, to są one niepokojącym objawem wskazującym na możliwość uzależnienia. Tabela III. Rodzaj konsumowanego alkoholu w ostatnich 30 dniach przed badaniem wg wydziałów (kierunków) studiów i płci Rodzaj konsumowanego alkoholu w ostatnich 30 dniach L I L II L III S I S II S III An I An II Fa I Fi I Fi II Po I Pi I Zd I Zd II piwo 74,1 73,2 74,0 77,7 59,3 71,2 66,7 88,6 80,7 84,3 81,4 78,7 74,5 83,6 83,1 wino 49,1 56,3 52,2 37,5 40,7 53,8 24,2 45,7 43,4 40,0 44,2 30,9 24,5 38,4 43,1 wódka 26,9 37,5 29,1 23,2 32,2 30,8 12,1 17,1 19,3 15,6 11,6 14,9 13,3 26,0 26,2 drink 25,9 40,2 32,3 37,5 40,7 28,8 24,2 37,1 25,3 25,7 34,9 22,3 16,3 21,9 23,1 szampan 15,7 10,7 14,2 17,9 8,5 19,2 18,2 22,9 13,3 10,0 7,0 14,9 12,2 8,2 9,2 inny 4,6 4,5 1,6 3,6 1,7 1,1 piwo 90,8 91,7 93,5 88,0 92,6 94,7 66,7 100,0 90,7 95,0 100,0 75,0 100,0 87,5 100,0 wino 36,9 51,4 43,5 52,0 44,4 47,4 66,7 75,0 34,9 40,0 75,0 33,3 31,3 54,5 wódka 33,8 56,7 51,6 60,0 66,7 63,2 75,0 46,5 50,0 66,7 75,0 66,7 43,8 72,7 drink 12,3 22,2 11,3 32,0 33,3 21,1 33,3 25,0 18,6 20,0 50,0 37,5 36,4 szampan 3,1 9,7 8,1 8,0 18,5 10,0 25,0 18,6 50,0 18,8 36,4 inny 4,6 4,2 1,6 4,0 5,3 9,1 Tabela IV. Odsetki badanych przyznających się do konsumpcji piwa przed sklepem i w sklepie wg wydziałów (kierunków) studiów i płci p = 0,4854 p = 0,5189 p = 0,2180 p = 0,2727 Konsumpcja piwa przed sklepem TAK 7,8 10,6 11,4 13,2 3,2 12,7 4,4 20,0 5,0 10,0 6,4 6,5 7,6 7,2 9,3 8,8 NIE 92,2 89,4 88,6 86,8 96,8 87,3 95,6 80,0 95,0 90,0 93,6 93,5 92,4 92,8 90,7 91,2 TAK 28,9 45,5 33,3 33,3 50,0 52,6 33,3 75,0 22,9 50,0 40,0 33,3 66,7 35,0 54,5 37,7 NIE 71,1 54,5 66,7 66,7 50,0 47,4 66,7 25,0 77,1 50,0 60,0 66,7 33,3 65,0 45,5 62,3 Konsumpcja piwa w sklepie TAK 3,8 2,1 1,5 1,6 2,2 4,0 0,8 1,2 5,3 1,7 NIE 100,0 96,2 97,9 98,5 98,4 100,0 97,8 100,0 100,0 100,0 100,0 96,0 99,2 98,8 94,7 98,3 TAK 13,2 7,8 16,0 11,1 10,7 10,5 6,3 25,0 16,7 66,7 15,0 9,1 12,1 NIE 86,8 92,2 84,0 88,9 89,3 89,5 100,0 100,0 93,7 75,0 100,0 83,3 33,3 85,0 90,9 87,9

Klimberg A i wsp. Konsumpcja alkoholu i innych środków psychoaktywnych wśród studentów poszczególnych... 529 Do wypijania piwa w sklepie bezpośrednio po jego zakupie lub nawet przed zapłaceniem za nie przyznało się 73 objętych badaniami 4,2% (tab. IV). Istotnie częściej do tego przyznawali się studenci (51 12,1%) aniżeli studentki (22 1,7%). Wśród ogółu studentek najczęściej przyznawali się do takiej konsumpcji studentki z L II, Po I, Zd II, natomiast wśród studentów jedynie z Pi I. Konsumpcja napojów alkoholowych w obecności nauczyciela Konsumpcja alkoholu w obecności nauczyciela szkoły średniej, czy nawet wespół z nauczycielem, jest niedopuszczalne, natomiast w odniesieniu do nauczycieli akademickich wprawdzie dopuszczalna, ale co najmniej niezalecana ze względów etycznych. Ponad 1/4 ogółu studentów (471 27,0%) przyznała się do konsumpcji piwa w obecności nauczyciela akademickiego (tab. V). Istotnie częściej do tego przyznawali się studenci (156 37,0%) aniżeli studentki (315 23,8%). Wśród ogółu studentek zaobserwowano częstsze, aczkolwiek nieistotne statystycznie, wskazania w odpowiedziach u studentek z An I i II, Fi I, Po I i Pi I, natomiast u studentów wyraźne różnice zaobserwowano na dwóch kierunkach: An I, gdzie nie było żadnego wskazania i Pi I, gdzie odnotowano 100% wskazań. Konsumpcja piwa w czasie przerw w zajęciach Wielokrotnie zwracano uwagę w masmediach, i także było to przedmiotem norm prawnych, aby nie były lokowane sklepy z napojami alkoholowymi w pobliżu szkoły. Jeżeli taka możliwość istnieje, to młodzież w czasie przerw w zajęciach wyskakuje na piwo. Spośród ogółu studiujących aż 250 (14,3%) zdarzyło się wyskoczyć na piwo w czasie przerwy w zajęciach (tab. V). Istotnie częściej zdarzało się to studentom (147 34,8%) aniżeli studentkom (103 7,8%). Wśród studentek istotnie częściej przytrafiało się to na starszych latach studiów; podobnej zależności nie odnotowano wśród studentów. Najrzadziej w czasie przerw było konsumowane piwo przez studentki z: An I, Fi I, Po I i Pi I, natomiast najczęściej przez studentki z S III; natomiast wśród najrzadziej z Fi II, a najczęściej z: S II, S III i Pi I. Dyskusja Badania epidemiologiczne wskazują na podwyższone ryzyko uzależnienia od alkoholu (a także zespołu wypalenia zawodowego, depresji, zaburzeń w związkach małżeńskich, nadużywania substancji psychoaktywnych, samobójstw) wśród studentów medycyny i lekarzy [3]. Podkreśla się przy tym podwyższony stres psychiczny związany ze studiami medycznymi [4]. Dlatego tak ważne znaczenie ma styl życia przyszłych fachowych pracowników opieki zdrowotnej, w szczególności przyszłych lekarzy [np. 5]. Wiąże się to z koniecznością intensywniejszego kształcenia w tym zakresie [3, 6, 7, 8]. Uzasadnia się nawet celowość implementowania przed-uniwersyteckich kursów prozdrowotnego stylu życia dla przyszłych studentów medycyny [9]. Wyniki badań własnych, wskazujące na znaczący odsetek nadużywających alkoholu wśród studiujących nauki medyczne, nie są zaskakujące w porównaniu z wynikami innych autorów. Na przykład konsumuje alkohol ponad 4/5 węgierskich studentów medycyny, aczkolwiek głównie okazjonalnie [5]. Wśród amerykańskich studentów medycyny na przestrzeni jednego miesiąca przed prowadzeniem badań konsumowało alkohol 78% studentów, z tego 1/3 ekscesywnie i ta konsumpcja nie zmienia się wyraźniej na przestrzeni lat [10]. W innym badaniu intensywna konsumpcja alkoholu ( heavy drinking ), definiowana jako konsumpcja 5 i więcej okazyjnych drinków na przestrzeni dwóch tygodni, dotyczyła aż 33,2% studiujących nauki medyczne [6]. W Szwecji wśród studiujących medycynę u 12% mężczyzn i u 4% kobiet stwierdzano ryzyko problemów alkoholowych [11]. Z porównań międzykontynentalnych wynika, że picie ryzykowne wśród studentów jest podobne Ameryce Północnej, Australii, Europie i Południowej Ameryce, ale jest niższe w Afryce i w Azji [7], np. w Nepalu [12]. Tabela V. Odsetki przyznających się do konsumpcji piwa w obecności nauczyciela oraz wyskoczenia na piwo w czasie przerwy w zajęciach wg wydziałów (kierunków) studiów i płci p = 0,3844 p = 0,1716 p = 0,5599 p = 0,7351 Konsumpcja piwa w obecności nauczyciela TAK 24,8 31,8 30,7 26,5 29,0 29,1 1,1 7,5 25,7 13,8 27,7 16,1 13,7 26,5 33,3 23,8 NIE 75,2 68,2 69,3 73,5 71,0 70,9 98,9 92,5 74,3 86,2 72,3 83,9 86,3 73,5 66,7 76,2 TAK 34,2 36,4 32,0 48,1 28,6 52,6 25,0 43,8 40,0 40,0 33,3 100,0 30,0 36,4 37,0 NIE 65,8 63,6 68,0 51,9 71,4 47,4 100,0 75,0 56,2 60,0 60,0 66,7 70,0 63,6 63,0 Konsumpcja piwa w czasie przerw w zajęciach TAK 9,2 11,4 11,4 7,4 8,1 16,4 2,2 12,5 5,9 1,3 12,8 3,2 4,6 6,0 8,0 7,8 NIE 90,8 88,6 88,6 92,6 91,9 83,6 97,8 87,5 94,1 98,7 87,2 96,8 95,4 94,0 92,0 92,2 TAK 27,6 41,6 26,7 33,3 57,1 63,2 33,3 50,0 31,3 40,0 16,7 66,7 25,0 27,3 34,8 NIE 72,4 58,4 73,3 66,7 42,9 36,8 66,7 50,0 68,7 60,0 100,0 83,3 33,3 75,0 72,7 65,2

530 Probl Hig Epidemiol 2008, 89(4): 526-530 Wniosek Istniejące podwyższone ryzyko uzależnienia od alkoholu wśród studiujących nauki medyczne uzasadnia konieczność intensywniejszego kształcenia przeddyplomowego w tym zakresie. Piśmiennictwo / References 1. ***Ustawa z dnia 28.03.2003 r. o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 719). 2. Mays D, Thompson NJ. Alcohol-related risk behaviors and sports participation among adolescents: an analysis of 2005 Youth Risk Behavior Survey data. J Adolesc Health 2009, 44(1): 87-89. 3. Voltmer E, Kieschke U, Schwappach DL et all. Psychosocial health risk factors and resources of medical students and physicians: a cross-sectional study. BMC Med Educ 2008, 2, 8:46. 4. Loureiro E, McIntyre T, Mota-Cardoso R, Ferreira MA. The relationship between stress and life-style of students at the Faculty of Medicine of Oporto. Acta Med Port 2008, 21(3): 209-214. 5. Bíró E, Balajti I, Adány R, Kósa K. Health behaviour survey among medical students. Orv Hetil 2008, 16,149(46): 2165-2171. 6. Baldwin JN, Davis-Hall RE, DeSimone EM et all. Survey of attitudes and behaviors toward alcohol and other drug use in allied health and physician assistant students. J Allied Health 2008, 37(3):156-161. 7. Karam E, Kypri K, Salamoun M. Alcohol use among college students: an international perspective. Curr Opin Psychiatry 2007, 20(3): 213-221. 8. Rai D, Gaete J, Girotra S et all. Substance use among medical students: time to reignite the debate? Natl Med J India 2008, 21(2): 75-78. 9. Cerame G, Meli V, Vitale F et all. A study to evaluate the lifestyle of medical students in Palermo (Italy). Ig Sanita Pubbl 2008, 64(4): 473-488. 10. Frank E, Elon L, Naimi T, Brewer R. Alcohol consumption and alcohol counseling behaviour among US medical students: cohort study. BMJ 2008, 7, 337: a2155. 11. Borschos B, Kühlhorn E, Rydberg U. Alcohol and drug use among medical students 1995: more than every tenth male student had hazardous alcohol drinking habits. Lakartidningen 1999; 14, 96(28-29): 3253-3258. 12. Shyangwa PM, Joshi D, Lal R. Alcohols and other substance use/abuse among junior doctors and medical students in a teaching institute. JNMA J Nepal Med Assoc 2007; 46(167): 126-129.