a cura di Anna Kwiatkowska

n. 2 Ricordare la seconda guerra mondiale Opere sul Secondo Corpo d armata polacco in Italia e sulla battaglia di Montecassino possedute dalla biblioteca della Fondazione Romana J. S. Umiastowska a cura di Anna Kwiatkowska La Fondazione, costituita a Roma nel 1944 grazie a un lascito della marchesa J. S. Umiastowska una nobile donna polacca, deceduta nella Capitale nel 1941 ha come scopo la promozione di iniziative intese a favorire la conoscenza e lo sviluppo delle relazioni italo-polacche. Grazie alle borse di studio offerte sin dagli anni Sessanta dalla Fondazione (circa 500) fu consentito a un ampia cerchia di giovani studiosi e operatori culturali e sociali polacchi il primo contatto con la cultura italiana ed europea ed utili approfondimenti sul piano professionale. Assieme all Istituto di Storia dell Arte dell Accademia Polacca delle Scienze, sono stati pubblicati negli anni Novanta del secolo scorso due volumi sui monumenti sepolcrali polacchi presenti nelle chiese e nei cimiteri di Roma, frutto di ricerche svolte negli anni precedenti. Ed ora nel quadro di accordi pluriennali di cooperazione viene svolto, ormai da alcuni anni, in collaborazione con la Biblioteca Nazionale di Varsavia, il reperimento e la catalogazione di stampe antiche relative alla Polonia, presenti nelle biblioteche romane (vedi il Katalog starych druków biblioteki Papieskiego Kolegium Polskiego w Rzymie, Warszawa 2010; e il Katalog poloników biblioteki Pontificia Università Urbaniana, Warszawa 2012). A partire dal 1989, da quando cioè la Polonia ha riacquistato la propria sovranità, l attività della Fondazione si concentra tra l altro sulla raccolta di documentazione e sulla promozione di ricerche attinenti al tema: I polacchi in Italia nel XX secolo. Nell ambito dei suddetti lavori, la Fondazione attribuisce una particolare importanza alle iniziative che contribuiscono a portare alla luce ciò che negli anni della lunga dipendenza della Polonia dall URSS era volutamente taciuto o falsificato dalla propaganda comunista: locale, sovietica e occidentale. Si cerca in tal modo di contribuire, anche se in misura parziale, a testimoniare la verità storica dell epoca passata. I risultati di questa attività vengono pubblicati nella collana Polonica włoskie Polonica in Italia, edita dalla Fondazione. In tale collana sono finora usciti sei volumi di Testimonianze, che raccolgono, a cura di Ewa Prządka, interviste realizzate con polacchi residenti in Italia o ricordi su di essi: due volumi con i combattenti dell ultima guerra: W walce o niepodległość [In lotta per l indipendenza, Roma 2000], e W służbie ojczyzny [Al servizio della patria, Roma 2005]; un volume con artisti, pittori, scultori, musicisti: W kręgu kultury i sztuki. [Intorno alla cultura e all arte, Roma 2002]; poloniaeuropae 2011 1

Opere sul Secondo Corpo d armata polacco in Italia e sulla battaglia di Montecassino... nel quarto volume: Pro publico bono. Polityczna, społeczna i kulturalna działalność Polaków w Rzymie w XX wieku [L attività politica, sociale e culturale dei polacchi a Roma nel XX secolo, Roma 2006], sono illustrate le varie iniziative polacche a Roma e presentati i loro promotori; nel quinto volume: Czas wojny i czas pokoju w polskim Rzymie [Tempo di guerra e tempo di pace nella Roma polacca, Roma 2009], viene ricordata l intensa, anche se poco nota, attività patriottica, assistenziale e culturale degli ambienti ecclesiastici polacchi a Roma durante la seconda guerra mondiale e nel dopoguerra; infine nel sesto volume: Per la nostra e la vostra libertà. Ricordi dei combattenti polacchi e delle loro famiglie in Italia (Roma 2011) si propone una serie di interviste con combattenti polacchi e residenti in Italia mischiati ai ricordi delle loro famiglie. In collaborazione con l Associazione Generale dei Polacchi in Italia, la Fondazione ha pubblicato nella stessa collana i seguenti volumi: Polacy we Włoszech. Kto jest kim, Z. 1 [Dizionario biografio dei polacchi in Italia, quaderno 1, Roma-Toruń 2005]; Italia e Polonia. Storia Cultura Amicizia, a cura di Renzo Panzone e della redazione di Polonia Włoska, Roma 2009 (raccolta di articoli in lingua italiana apparsi sul Bollettino d informazione Polonia Włoska Polacchi in Italia ); Polonia Włoska. Wybór artykułów z Biuletynu Informacyjnego Polonia Włoska z lat 1995-2009 (raccolta di articoli in lingua polacca apparsi sul medesimo periodico negli anni 1995-2009, a cura di Ewa Prządka e Anna Kwiatkowska, Roma 2010). Negli ultimi anni, inoltre, è stata riordinata ed arricchita la biblioteca della Fondazione che conta oggi (novembre 2012) circa 18 mila record tra libri, opuscoli, fascicoli, periodici e articoli di riviste. Tra le opere possedute dalla biblioteca, si riportano di seguito ringraziando per la collaborazione Katarzyna Jachimowicz quelle riguardanti in senso lato il Secondo Corpo d armata polacco che ha combattuto sul fronte italiano durante la seconda guerra mondiale. I risultati della ricerca sono stati divisi in tre parti: opere pubblicate negli anni 1944-1947 su vari argomenti dal Secondo Corpo d armata polacco e da altri editori romani, ad esso collegati: il ventaglio dei temi trattati prevalentemente in polacco risulta indubbiamente molto vasto comprende saggi di attualità, ristampe di opere di scrittori polacchi e stranieri, materiali didattici. Nel passaggio attraverso la penisola i militari polacchi, oltre a pubblicare in proprio, si appoggiavano a editori e stampatori locali; opere sul Secondo Corpo d armata polacco in lingua italiana, inglese e francese: l analisi delle pubblicazioni in italiano, che sono qui in maggioranza, illumina molti aspetti relativi alla storia regionale e locale italiana nella fase finale della seconda guerra mondiale; 2 poloniaeuropae 2011

n. 2 Ricordare la seconda guerra mondiale opere sul Secondo Corpo d armata polacco in lingua polacca: per un lungo periodo sono soprattutto gli ambienti dell emigrazione polacca in Inghilterra che mantengono viva la memoria delle battaglie e vittorie polacche in Italia attraverso una tenace politica editoriale perseguita contro ogni avversità. In questa terza sezione della ricerca vengono tra l altro riproposti alcuni dei testi già evidenziati nella prima sezione, a testimonianza dell alto livello intellettuale dei soldati del Secondo Corpo, il quale era ricco di iniziative culturali e di formazione. Il generale Anders e il suo comando si preoccuparono sin dal primo momento di registrare le complesse esperienze umane e militari dei tanti polacchi che combattevano con gli alleati sul fronte italiano per tramandare ai posteri fatti e peripezie che sapevano essere eccezionali. Consapevoli di provenire da un Paese che due totalitarismi, prima alleati e poi nemici, volevano assolutamente annientare, i soldati polacchi ragionavano in continuazione su se stessi, sulle proprie vicissitudini, sul momento storico che attraversavano, sulle battaglie alle quali partecipavano. 1) Opere riguardanti il secondo Corpo d armata polacco possedute dalla biblioteca della Fondazione romana J. S. Umiastowska ANDREUS, Bernard Polska a kapitalistyczna interwencja w stosunku do Z.S.R.R. 1918-1920. Rzym : Nakład Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 40 s. ; 21 cm. BERENT, Wacław Nurt : opowieści biograficzne : Pogrobowcy. Rzym : Nakład Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 224 s. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) BIELATOWICZ, Jan Bibliografia druków polskich we Włoszech (1.09.1939-1.09.1945). Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 53 s. ; 18 cm. (Biblioteka Orła Białego) BOCHEŃSKI, Adolf Artykuły zebrane (1941-1944). Włochy : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu. Drukarnia Polowa, 1944. 154 s. : il. ; 19 cm. (Biblioteka Orła Białego) BOHUSZ SZYSZKO, Zygmunt Wrześniowym szlakiem. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 51 s. ; 21 cm. (Biblioteka Orła Białego) BRZOZOWSKI, Stanisław Filozofia romantyzmu polskiego. Rzym : Nakład Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 70 s. ; 20 cm. (Biblioteka Orła Białego) poloniaeuropae 2011 3

Opere sul Secondo Corpo d armata polacco in Italia e sulla battaglia di Montecassino... CHOYNOWSKI, Piotr Młodość, miłość, awantura. Rzym : Nakładem Kultury i Prasy 2 Korpusu, 1945. 143 s. ; 20 cm. (Biblioteka Orła Białego) CONRAD, Joseph (Józef Konrad Korzeniowski) Smuga cienia / Tłumaczyła z angielskiego J. Sienkiewiczówna. Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 107 s. ; 21 cm. (Biblioteka Orła Białego) CONRAD, Joseph (KORZENIOWSKI, Józef Konrad) Tajfun / przekład J. B. Rychlińskiego. Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 100 s. ; 17 cm. CZAPSKI, Józef Wspomnienia starobielskie. Wyd. 2. Nakł. Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu ; Druk. Polowa, 1945. 62 s. : il. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) CHRZANOWSKI, Ignacy Za co powinniśmy kochać Pana Tadeusza? Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 23 s. ; 20 cm. DANIŁOWSKI, G. Wrażenia więzienne. Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 48 s. ; 21 cm. (Biblioteka Orła Białego) GAŁCZYŃSKI, Konstanty Ildefons Wiersze. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 57 s. ; 19 cm. (Biblioteka Orła Białego) GÓRECKI, J. Kamienie na szaniec : Opowiadanie o Wojtku i Czarnym. Włochy : Nakł. Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 64 s. ; 23 cm. (Biblioteka Orła Białego) GRYDZEWSKI, Mieczysław 150-lecie rzezi Pragi. Włochy : Nakład Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 34 s. ; 19 cm. (Biblioteka Orła Białego) GRYZIEWICZ, Stanisław Na marginesie zagadnienia rozwoju gospodarczego Polski. Wyd. II. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 128 s. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) HALPERN, Ada Spokojne życie. Roma : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 134 s. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) HERLING-GRUDZIŃSKI, Gustaw Żywi i umarli : Szkice literackie. Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 78 s. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) 4 poloniaeuropae 2011

n. 2 Ricordare la seconda guerra mondiale JANCZA, Jusuf Azerbajdżan. Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. p. 80 ; il. ; m. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) JANISZEWSKI, Michał Żołnierz polski we Włoszech. Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 82 s. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) KADEN-BANDROWSKI, Juliusz W cieniu zapomnianej olszyny. Rzym : Nakład Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 110 s. ; 23 cm. (Biblioteka Orła Białego) Kalendarz żołnierza 2 Korpusu A. P. : 1946 r. / oprac.: Dominik Ostoja, Zygmunt Ścibór. Włochy : Drukarnia Polowa Oddz. Kultury i Prasy 2. Korpusu A. P., 1945. 190 s. ; 13 cm. KONARSKI, W. Walka o niepodległość w kraju i na obczyźnie. Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 22 s. ; 20 m. (Biblioteka Orła Białego) KIELEWICZ, Jan W odmęcie walki. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 157 s. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) KOBRZYŃSKI, Bolesław Przewodnik serdeczny : poezje / Przedmowa Jana Bielatowicza. Roma : Nakładem Oddz. Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1944. 68 s. ; 24 cm. (Biblioteka Orła Białego) Kolędy polskie / zebrał Feliks Kapała. Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 25 s. ; 17 cm. LUBER, I. Życie i śmierć getta warszawskiego. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 29 s. ; 20 cm. (Biblioteka Orła Białego) MACIEJKO, Dominik Podręcznik do nauki języka angielskiego : W 30 lekcjach. Rzym : Nakładem Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 104 s. ; 22 cm. (Biblioteka Orła Białego) Mała Kronika. Oddział Kultury i Prasy 2. Polskiego Korpusu, 1946. 64 s. ; Nr 3, rok I, 3 luty 1946 r. MICKIEWICZ, Adam Pan Tadeusz / Na podstawie pierwszego wydania. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury Prasy 2. Korpusu, 1945. 367 s. ; 20 cm. (Biblioteka Orła Białego) Monte Cassino : Szkice Zygmunta Turkiewicza z walk 2. Polskiego Korpusu. Roma : Oddział Propagandy i Kultury APW, 1944. XV, 78 p. : il. ; 32 cm. poloniaeuropae 2011 5

Opere sul Secondo Corpo d armata polacco in Italia e sulla battaglia di Montecassino... MORCINEK, Gustaw Listy spod Morwy (Sachsenhausen Dachau).Wyd. II. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 124 s. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) MORCINEK, Gustaw Wyrąbany chodnik (cz.ii). Włochy : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 540 s. ; 20 cm. (Biblioteka Orła Białego) NACZELNY wódz na Wschodzie XI-XII 1943 : Album pamiątkowy z pobytu naczelnego wodza generała broni Kazimierza Sosnkowskiego na Środkowym Wschodzie. Roma : Oddział Propagandy i Kultury A. P. W., 1943. 32 s. : fot. ; 24 cm. Tyt. i tekst równoległy w jęz. pol. i ang. Nasze granice w Monte Cassino : Antologia walki / opr. Jan Bielatowicz ; Rysunki artystów żołnierzy 2. Korpusu. Rzym : Oddz. Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 206 s. : 17 il. ; 19 cm. (Biblioteka Orła Białego) NORWID, Stefan Tadeusz Kraj bez Quislinga. Rzym : Nakład Oddziału i Prasy 2. Korpusu, 1945. 298 s. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) NAGLEROWA, Herminia Krauzowie i inni : Powieść w trzech tomach. Roma : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu A. P., 1946. 407 s. ; 24 cm. (Biblioteka Orła Białego) NAGLEROWA, Herminia Ludzie sponiewierani. Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 100 s. ; 19 cm. (Biblioteka Orła Białego) OLECHOWSKI, Jan Prosta, jak sosna wyrosnąć : poezje / Przedmowa Włodzimierz Sznarbachowski. Italia : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1944. 36 s. ; 25 cm. Pamiętniki Michała Mikołajewicza Murawiewa Wieszatela 1863-1865 / tłumaczenie z oryginału rosyjskiego przez J. Cz. z przedmową St. Tarnowskiego. Włochy : Nakładem Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 148 s. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) PAWLIKOWSKI, Michał Biją w tarabany (Gawędy dla swoich). Rzym : Nakładem Oddz. Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 59 s. : il. ; 20 cm. (Biblioteka Orła Białego) PIĄTKOWSKI, Henryk [pułk. dypl.] Bitwa o Monte Cassino. Rzym : [s.n.], 1945. 120 s. : 14 szkiców ; 18 cm. (Biblioteka Orła Białego) PIĄTKOWSKI, Henryk Wspomnienia ze szlaku żołnierza tułacza : Pisane z myślą o kolegach w niewoli. Rzym: Nakład Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 45 s. : fot. ; 20 cm. (Biblioteka Orła Białego) 6 poloniaeuropae 2011

n. 2 Ricordare la seconda guerra mondiale PIESTRZYŃSKI, Ryszard W pół drogi. Roma : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 324 s. ; 20 cm. (Biblioteka Orła Białego) PLUTYŃSKI, A. Jest nas 115 milionów : stany zjednoczone Europy Środkowowschodniej. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 145 s. ; 24 cm. (Biblioteka Orła Białego) PODDĘBSKI, Karol Polska w obozie koncentracyjnym. Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu A.P, 1946. 100 s. ; 23 cm. (Biblioteka Orła Białego) Podróże Polskich pisarzy do Włoch / opracował Giovanni Maver. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 101 s. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) Polska w kulturze powszechnej : Sześć rozpraw / St. Kutrzeba i in. Roma : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 124 s. (Biblioteka Orła Białego) PRAGIER, Adam Cele wojenne Polski. Włochy : Nakład Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 175 s. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) Przypływ : poeci 2. Korpusu / Do druku przygotował Jan Bielatowicz. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 152 s ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) ROZENEK, Jakub Anglia i Anglicy. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 47 s. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) RUDZKA, Marta W domu niewoli. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu A. P., 1946. 354 s. ; m. ; 24 cm. (Biblioteka Orła Białego) SALVANESCHI, Nino Żal Szopenowski / Nino Salvaneschi, Ewelina Bocca Radońska. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 175 s. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) STROŃSKI, Stanisław Pięć map i niewiele słów. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 25 s. ; il. ; 20 cm. ŚWIĘCICKI, Marek Za siedmioma rzekami była Bolonia : Ostatnia bitwa Drugiego Korpusu we Włoszech. Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 97 s. ; 20 cm. (Biblioteka Orła Białego) ŚWIĘCICKI, Marek Czerwone diabły pod Arnhem. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu poloniaeuropae 2011 7

Opere sul Secondo Corpo d armata polacco in Italia e sulla battaglia di Montecassino... 1945. 70 s. : il. ; 20 cm. (Biblioteka Orła Białego) WAŃKOWICZ, Melchior Bitwa o Monte Cassino. T. 1-3. Rzym ; Mediolan : Wyd. Oddz. Kultury 2. Polskiego Korpusu, 1945,1946,1947. s. 448 ; s. 392 ; s. 386, fot., mapy, il. ; 24 cm. WAŃKOWICZ, Melchior Dzieje rodziny Korzeniewskich. Włochy : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 77 s. ; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) WEDOW, Janusz Wracające żagle : wiersze. Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1944. 47 s. ; 26 cm. Wielka Brytania na drodze do Polski: nowe miejsce postoju II Korpusu / Opracowane przez Wydział Prac Kulturalno-Oświatowych Szefostwa Służby Opieki nad Żołnierzami Sztabu Głównego. Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 91 s. ; 17 cm. WIERZYŃSKI, Kazimierz Wolność tragiczna. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 65 s. ; 19 cm. (Biblioteka Orła Białego) WIKTOR, Jan Eros na podwórzu. Rzym : Drukarnia Polowa A.P.W., 1945. 115 s. ; 19 cm. (Biblioteka Orła Białego) WIKTOR, Jan Srogi pies i sentymentalny zając. Rzym : Nakład Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 100 s. ; 20 cm. (Biblioteka Orła Białego) WITTLIN, Tadeusz Radosne dni. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 161 s.; 17 cm. (Biblioteka Orła Białego) W Marszu : Śpiewnik dla żołnierza polskiego Armii Polskiej na Wschodzie. Z.1 / w układzie Adama Dyląga i Wiarosława Sandelewskiego. Palestyna : Oddział Propagandy i Kultury APW, 1944. 103 s. ; 19 cm. (Biblioteka Orła Białego) WRAGA, Ryszard O rewolucji. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu 1945. 55 s.; 20 cm. (Biblioteka Orła Białego) WRAGA, Ryszard Rola i zadania emigracji polskiej. Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 39 s. ; 22 cm. WRAGA, Ryszard Ustrój sowiecki : marksizm a stalinizm, komunizm a sowietyzacja. Rzym : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 102 s. ; 19 cm. (Biblioteka Orła Białego) 8 poloniaeuropae 2011

n. 2 Ricordare la seconda guerra mondiale WRAGA, Ryszard Wojna sowiecko-niemiecka : 1941-1945. Italia : Wydawnictwo Orła Białego, 1945. 161 s. ; 18 cm. ZAGOŃCZYK, Polskie doświadczenia powstańcze. Włochy : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 44 s. ; 18 cm. (Biblioteka Orla Białego) ZAHORSKA, Stefania Smocza 13 : dramat w trzech aktach. Rzym : Odział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945, 1945. 39 s. ; 21 cm. (Biblioteka Orła Białego) ZAJĄCZKOWSKI, Tadeusz Od Ostrej Bramy do Ósmej Armii. Rzym : Odział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 122 s. ; 20 cm. (Biblioteka Orła Białego) ZIELIŃSKI, Tadeusz Świat antyczny a my : osiem wykładów, wygłoszonych na uniwersytecie w Petersburgu w roku 1901 / przedmowę napisał Jan Bielatowicz. Rzym : Nakł. Oddz. Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946. 192 s. ; 18 cm. (Biblioteka Orła Białego) Żołnierz z Montecassino : Album fotografii z terenu i okresu bitwy / opracowanie, układ, tekst Wiktor Ostrowski. Rzym : Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu A. P., 1945. 55 s. : fot. ; 28 cm. Żyd Polski Żołnierz Polski (1939-1945) / H. Schlesinger, St. Borkowski Wyd. Szef. Duszpasterstwa Wyznania Mojżeszowego 2. Korpusu, [b. d.]. 45 s. ; 20 cm. ŻYWINA, Jozef Rozmowa z księżycem : poezje / Przedmowa Jana Olechowskiego. Roma : Nakładem Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945. 51 s. ; 25 cm. (Biblioteka Orła Białego) Inne wydawnictwa jednostek 2. Korpusu Referat Kultury i Prasy Kresowej Dywizji Piechoty: Na szlaku Kresowej. Nr 5(23). Włochy : Referat Kultury i Prasy Kresowej Dywizji Piechoty, 1945. REFERAT KULTURY I PRASY 3 D.S.K [Trzecia] 3 Dywizja Strzelców Karpackich w Italii : Album fotograficzny : 1-2 cz. wyd. 2 (cz.1) [s.l.] : Referat Kultury i Prasy 3 D.S.K, 1945. Cz. 1-2 (78, 126 s.) : fot. ; 17 cm. Cz. 1. Nad Sangro 4.II.1944-15.IV.1944. Montecassino 27.IV.1944-23.V.1944. Cz. 2 Nad Adriatykiem 12.VI.1944-6.IX.1944. W Apeninach 26.X.1944-23.XII.1944. Od Senio do Bolonii 31.III.1945-21. IV.1945. poloniaeuropae 2011 9

Opere sul Secondo Corpo d armata polacco in Italia e sulla battaglia di Montecassino... Słowniczek polsko-włoski / Opracowany i wydany przez Referat Propagandy i Kultury 3. DSK. 2 wyd. popr. Włochy : Referat Prop. i Kultury 3 DSK, 1944. LESKI, Władysław Jak pragnie nafji! : zbiór felietonów z rysunkami autora / przedmowę napisał Roll- Mops. Italia : Referat Kultury i Prasy 3 D.S.K., 1945. 123 s. ; 17 cm. Kresowa walczy w Italii / oprac. Lucjan Paff ; rysunki Aleksander Werner. Roma : Referat Kultury i Prasy Kresowej Dywizji Piechoty, 1945. 254 s. : il. ; 24 cm. Sekcja Wydawnicza 2. Korpusu: ABRYSOWSKI, Jerzy Przyroda martwa : podręcznik dla V klasy szkół powszechnych. Bari : Sekcja Wyd. 2. Korpusu, 1945. 107 s. : tab. ; 24 cm. KRASZEWSKI, J. I. Chata za wsią : powieść. Tom. I-II. Bari : Sekcja wydawnicza 2. Korpusu, 1945. 87 s. ; 26 cm. SZOBER, St. ; NIEWIADOMSKA, C. ; BOGUCKA, C. Nauka pisowni we wzorach i ćwiczeniach. Część V : Podręcznik dla szóstej klasy szkoły powszechnej. Wyd. 6. Bari : Sekcja Wydawnicza 2. Korpusu; wydaw. P.C.K. przy 2. Korpusie,1945. 35 s. ZALESKA, M. I. Wesele zięby : bajeczka prawdziwa z obrazkami Molly Bukowskiej. Bari : Sekcja Wydawnicza 2. Korpusu, 1945. 47 s. ; 16 cm. Drukarnia Polowa A.P.W: CZAPSKI, Giuseppe [Józef] Lettera aperta a Giacomo Maritain e Francesco Mauriac : manoscritto. Drukarnia Polowa A.P.W., 1944. 16 p. ; 21 cm. Sitwa Wileńskiej Brygady Żubrów. Rzym : Zgrupow. WBP Żubrów [Drukarnia Polowa],1943-1944. 272 p. : il. ; 33 cm. Drugi zeszyt wyd. pamiątkowego pisma Zgrupowania Brygady Wileńskiej Żubrów Sitwa Zgrupowania 5. Wileńskiej Brygady Żubrów. Rzym : Zgrupow. WBP Żubrów [tipografia Poliglota i Drukarnia Polowa Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu], 1946. 304 p. : il. ; 33 cm. Trzeci tom wyd. pamiątkowego Zgrupowania 5. Wileńskiej Brygady. 10 poloniaeuropae 2011

n. 2 Ricordare la seconda guerra mondiale Polski Czerwony Krzyż przy 2. Korpusie: KLESZCZYŃSKI, Karol Wilki nad rzeką Senio. Roma : Księgarnia Polskiego Czerwonego Krzyża przy 2. Korpusie, 1945. 112 s. : fot. ; 19 cm. Naokoło świata : Ilustrowany magazyn literacki. Rzym : Polski Czerwony Krzyż przy 2. Korpusie, 1946. 112 s. : il. ; 20 cm. Zeszyt II, luty-marzec 1946. Wierne płomienie 1943. Bari : Wyd. Delegatury P. C. K. przy 2. Korpusie, 1946. 104 s. ; 16 cm. (Biblioteczka Dziatwy ; 3) Inni: Szkice perspektywiczne terenu walk 2. Korpusu Monte Cassino maj 1944. Italia : 12 Kompania Geograficzna 2. Korpusu, 1944. W służbie dla ojczyzny : kobieta-żołnierz 2 Korpusu 1941-1946 / Opracowanie, układ i tekst : Lola Romańska i Andrzej Romański. Rzym : Inspektorat PSK 2. Korpusu. 1946. 124 s.: fot. ; 19 cm. W tym marszu rośniemy w siły : Noworoczne przemówienie Dowódcy 2. Korpusu generała dywizji Władysława Andersa. Orzeł Biały, nr 2/1945, s. Inne wydawnictwa: Biuro Prasowe Biskupa Polowego W.P. BOHDANOWICZ, Feliks O zasadniczych cechach światopoglądu katolickiego. Italia : Biuro Prasowe Biskupa Polowego W.P., 1946. 32 s. ; 17 cm. (Nauka Chrystusowa ; 54) CHOŁONIEWSKI, Antoni Duch dziejów Polski. Roma : Biuro Prasowe Biskupa Polowego W.P., 1946. 101 s. ; 17 cm. DREWNOWSKI, Jan Franciszek Moralność i kultura. Rzym : Biuro Prasowe Biskupa Polowego W.P. ; Drukarnia Polowa 2. Korpusu, 1946. 62 s. ; 17 cm. (Nauka Chrystusowa ; 51 53) MICHE, Józef Filozofia bolszewicka. Roma : Biuro Prasowe Biskupa Polowego W.P. ; Drukarnia Polowa 2. Korpusu, 1946. 92 s. ; 21 cm. (Nauka Chrystusowa ; 44-47) poloniaeuropae 2011 11

Opere sul Secondo Corpo d armata polacco in Italia e sulla battaglia di Montecassino... MORCINEK, Gustaw Listy z mojego Rzymu. Rzym : Biuro Prasowe Biskupa Polowego W.P., 1946. 147 s. ; il. ; 17 cm. Z Niepokalaną przez życie. Rzym : Biuro Prasowe Biskupa Polowego W.P., 1946. 108 s. ; 17 cm. ZAJĄCZKOWSKI, Tadeusz W krainie absurdu. Rzym : Biuro Prasowe Biskupa Polowego W.P., 1946. 96 s. : il. ; 17 cm. Polski Dom Wydawniczy: BOHUSZ-SZYSZKO, Zygmunt Czerwony sfinks. Roma : Polski Dom Wydawniczy, 1946. 269 s. ; 17 cm BOHUSZ-SZYSZKO, Zygmunt Nie żałuj nowych butów. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1947. 67 s. ; 17 cm. BOHUSZ-SZYSZKO, Zygmunt Republika atomowa : powieść z niedalekiej przyszłości. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1947. 456 s. ; 17 cm. CONAN DOYLE, Artur Późna zemsta. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1947 159 s. ; 17 cm. CONAN DOYLE, A. [Artur] Ulubienica publiczności. Rzym : Polski Dom wydawniczy, 1946. 61 s. ; 17 cm. CONRAD, Józef Murzyn z załogi Narcyza : opowiadanie o kasztelu / Przekład autoryzowany Jana Lemańskiego. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1947. 163 s.; 17 cm. CONRAD, Józef Szaleństwo Almayera / Przekład autoryzowany Anieli Zagórskiej. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1947. 214 s. ; 17 cm. CONRAD, Józef Ukryty sojusznik / Przekład autoryzowany J. B. Rychlińskiego. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1946. 62 s. ; 17 cm. CONRAD, Józef Uśmiech szczęścia / Przekład J. Lemańskiego. Italy : Polski Dom Wydawniczy, 1946. 124 s. ; 17 cm. CONRAD, Józef Zwycięstwo : cztery części w jednym tomie / Przekład autoryzowany Anieli Zagórskiej. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1947. 390 s. ; 17 cm. 12 poloniaeuropae 2011

n. 2 Ricordare la seconda guerra mondiale CZAPSKA, Maria Ludwika Śniadecka. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1946. 259 s. : il. ; 21 cm. KOSSAK, Zofia Z otchłani. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1946. 240 s. ; 17 cm. LONDON, Jack Diabli na Fuatino / Przekład autoryzowany J. B. Rychlińskiego. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1947. 64 s. ; 17 cm. LONDON, Jack Perły Parlay a / Przekład autoryzowany J. B. Rychlińskiego. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1947. 68 s. ; 17 cm. LONDON, Jack Noc na Goboto / przekład autoryzowany J. B. Rychlińskiego. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1947. 60 s. ; 17 cm. LONDON, Jack Przygoda (The Adventure). Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1947. 284 s. ; 17 cm. MORCINEK, Gustaw Dziewczyna z Pól Elizejskich. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1946. 273 s. ; 17 cm. Na okładce: teczka aktów personalnych Gustawa Morcinka z obozu koncentracyjnego w Dachau. NAGLEROWA, Herminia Człowiek z więziennej wieży. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1946. 83 s. : il. ; 17 cm. OLSZEWSKI, Witold Budujemy kanał : wspomnienia kierownika biura planowania. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1947. 208 s. ; 17 cm. ROMAŃSKI, Marek Koniec Sherlocka Holmesa. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1946. 64 s. ; il. ; 17 cm. SOMMERSET MAUGHAM, W. Upadek Edwarda Barnarda / Przekład autoryzowany Stelli Olgierd. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1947. 58 s. ; 17 cm. TOM, Konrad Kochana szmira. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1947. 87 s. ; 17 cm. WAŃKOWICZ, Melchior Szczenięce lata. Rzym : Polski Dom Wydawniczy, 1946. 155 s. ; 17 cm. poloniaeuropae 2011 13

Opere sul Secondo Corpo d armata polacco in Italia e sulla battaglia di Montecassino... Polski Dom Wydawniczy K. Breiter&Co: CONAN DOYLE, Artur Pies Baskerville ów : z 12-oma ilustracjami z pierwszego wydania londyńskiego. Rzym : Polski Dom Wydawniczy K. Breiter&Co., 1946. 192 s. : il. ; 12 cm. CONRAD, Józef Plantator z Malaty. Rzym : Polski Dom Wydawniczy K. Breiter, 1946. 83 s. ; 17 cm. DĄBROWSKI, Roman Dlaczego nie wracamy... Rome : Polski Dom Wydawniczy Breiter, 1946. 35 s. ; 20 cm. Dokąd Emigrować? / z przedmową red. Romana Dąbrowskiego. Rzym Londyn : Wydawnictwo K. Breitera & Co., 1946. 139 s. : il. ; 17 cm. MAJEWSKI, St. Podręcznik języka hiszpańskiego. Rzym : Wydawnictwo K. Breitera, 1947. 226 s. ; 20 cm. SROKOWSKI, Mieczysław Ich tajemnica : powieść. Rzym : Wydawnictwo K. Breitera, 1947. 87 s. ; 17 cm. ZAPOLSKA, Gabriela Sezonowa miłość. (T. I -II). Rzym : Wydawnictwo K. Breitera, 1947. 243 (T.I); 255 (T.II) s. ; 17 cm. Instytut Literacki: BIELATOWICZ, Jan Brygada karpacka. Roma : Instytut Literacki, 1947. 38 s. ; 21 cm. BIELATOWICZ, Jan Passeggiata : Szkice włoskie. Rzym : Instytut Literacki, 1947. 107 s. ; 22 cm. BLUM, Leon Na miarę człowieka. Roma : Instytut Literacki, 1947. 139 s. ; 20 cm. (Biblioteka Społeczno-Polityczna) CHAŁASIŃSKI, Józef Przeszłość i przyszłość inteligencji polskiej / J. Chałasiński, J. Ulatowski. Roma : Instytut Literacki, 1947. 198 s. ; 19 cm. (Biblioteka Społeczno-Polityczna) FELSZTYN, Tadeusz Energia atomowa : Źródła i zastosowania. Roma : Instytut Literacki, 1947. 136 s. : tab. ; il. 21 cm. (Biblioteka Wiedzy) 14 poloniaeuropae 2011

n. 2 Ricordare la seconda guerra mondiale HOSTOWIEC, Paweł (Stempowski, Jerzy) Dziennik podróży do Austrii i Niemiec. Roma : Instytut Literacki, 1946. 72 s. ; 20 cm. KADEN-BANDROWSKI, Juliusz Miasto mojej matki. Roma : Instytut Literacki, 1946. 143 s. ; 19 cm. Kultura : wybór szkiców, opowiadań i sprawozdań / redagują: Jerzy Giedroyć i Gustaw Herling-Grudziński. Rzym : Instytut Literacki, 1947. 82 p. ; 32 cm. Nr 1. KOESTLER, Arthur Krucjata bez krzyża / Przeł. z ang. Gustaw Herling-Grudziński / Tyt. oryg.: Arrival and departure. Roma : Instytut Literacki, 1947. 227 s. ; 20 cm. KUSZELEWSKA, Stanisława Kobiety. Roma : Instytut Literacki, 1946. 193 s. ; 20 cm MICKIEWICZ, Adam Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego. Rzym : Instytut Literacki, 1946. 101 s. ; 20 cm. PIASECKI, Sergiusz Jabłuszko. Roma : Instytut Literacki, 1946. 257 s. ; 18 cm PISKOR, Aleksander Siedem ekscelencji i jedna dama. Roma : Instytut Literacki, 1947. 333 s. ; 19 cm. REYMONT, Władysław Rok 1794 : powieść historyczna. T. I. Ostatni sejm Rzeczypospolitej; T. II. Nil desperandum; T. III. Insurekcja. Roma : Instytut Literacki, 1946. 468 s. (t. I) 477 (t. II); 441 (T. III) s. ; 18 cm. SIENKIEWICZ, Henryk Legiony. Roma : Instytut Literacki, 1946. 183 s. ; 20 cm. SIEROSZEWSKI, Wacław Beniowski: Powieść. Roma : Instytut Literacki, 1947. 435 s. ; 19 cm. STRUG, Andrzej Mogiła nieznanego żołnierza. Roma : Instytut Literacki, 1947. 374 s. ; 18 cm. SZPOTAŃSKI, Stanisław Prometeusze : Powieść historyczna. Roma : Instytut Literacki, 1946 242 s. ; 20 cm W oczach pisarzy : Wybór opowieści wojennych (1939-1945) / Opracował Gustaw Herling-Grudziński. Rzym : Instytut Literacki, 1947. 401 s. ; 22 cm. poloniaeuropae 2011 15

Opere sul Secondo Corpo d armata polacco in Italia e sulla battaglia di Montecassino... Polska Y.M.C.A.: BERENT, Wacław Fachowiec. Rzym : Polska Y.M.C.A., 1947. 253 s. ; 17 cm. BERENT, Wacław Zmierzch wodzów : opowieści biograficzne. Rzym : Nakładem Polskiej Y.M.C.A., 1946. 115 s. ; 17 cm. BOJER, Johan Ziemia zdradzona. Rzym : Y.M.C.A., 1946. 271 s ; 17 cm. CHAŁASIŃSKI, Józef Młode pokolenie chłopów : zagadnienia kształtowania się warstwy chłopskiej w Polsce. T. 1 / skrótu dokonał Gustaw Herling Grudziński ; z przedmową Juliusza Poniatowskiego. Rzym : Wydawnictwo polskiej Y.M.C.A. przy APW, 1946. 201 s. ; 22 cm. CONRAD, Joseph (Józef Korzeniowski) Falk : Wspomnienie, Amy Forster, Jutro / tłumaczyła z angielskiego Aniela Zagórska. Rzym : Polska Y.M.C.A., 1946. 229 s. ; 17 cm. DĄBROWSKA, Maria Ludzie stamtąd : cykl opowieści. Rzym : Polska Y.M.C.A., 1946. 200 s. ; 17 cm. Idzie żołnierz : zbiór piosenek żołnierskich i ludowych, dawnych i współczesnych / zebrali i do druku opracował B. Rutkowski. Rzym : Nakładem polskiej Y.M.C.A. przy A. P., 1945. 93 s. ; 15 cm. LUND, Hans Duńskie uniwersytety ludowe a rozwój społeczności wiejskiej / przełożył z angielskiego Stefan Daszynicz. Rzym : Polska Y.M.C.A., 1946. 134 s. ; 17 cm. KOSSAK SZCZUCKA, Zofia Beatum scelus : błogosławiona wina. Rzym : Polska Y.M.C.A., 1945. 115 s. ; 17 cm. KRASZEWSKI, J. I. Bracia Zmartwychwstańcy : powieść z czasów Chrobrego. Cz. I i II. Rzym : Polska Y.M.C.A., 1945 202 s. (cz. I) ; 226 s. (cz. II) ; 17 cm. LAGERLOF, Selma Legendy Chrystusowe / przekł. Wandy Młodnickiej. Rzym : Polska Y.M.C.A., 1946. 212 s. ; 17 cm. MALACZEWSKI, Eugeniusz Koń na wzgórzu. Rzym : Polska Y.M.C.A., 1945. 243 s. ; 17 cm. MORCINEK, Gustaw Serce za tamą : nowele / z przedmową Z. Kossak-Szczuckiej. Rzym : Polska Y.M.C.A., 1945. 230 s. ; 17 cm. 16 poloniaeuropae 2011

n. 2 Ricordare la seconda guerra mondiale PRUS, Bolesław Wybór nowel. Rzym : Polska Y.M.C.A., 1946. 225 s.; 17 cm. PRZERWA-TETMAJER, Kazimierz Na skalnym Podhalu : wybór opowiadań. Rzym : Polska Y.M.C.A., 1946. 264 s. ; 17 cm. REYMONT, Władysław St. Opowiadania : Z ziemi Chełmskiej, Sprawiedliwie. Rzym : Polska Y.M.C.A., 1945. 189 s. ; 17 cm. RODZIEWICZÓWNA, Maria Dewajtis. Rzym : Polska Y.M.C.A., 1945. 269 s. ; 17 cm. WYSPIAŃSKI, Stanisław Klątwa, Sędziowie, Warszawianka i wiersze wybrane. Rzym : Polska Y.M.C.A., 1946. 220 s. ; 17 cm. ŻEROMSKI, Stefan Uroda życia : powieść T. 1-2. Rzym : Polska Y.M.C.A. przy APW, 1945. s. 227(t.1) ; 221 s. (t.2) ; 17 cm. ŻEROMSKI, Stefan Wybór nowel. Rzym : Polska Y.M.C.A., 1945. 150 s. ; 17 cm. Inne wydawnictwa: BRZEZINA, Jacek Towarzysz nr 103. Rzym, 1946. 341 s. ; 20 cm. GAJOWICZYŃSKA, Pola Dziewczęta z Nowolipek. Rzym : O. G. I., 1947. 334 s.; 17 cm. KANIA, Władysław Bolszewizm i religia. Rzym, 1945. 137 s. ; 19 cm. KOCIEMSKI, Leonard Miasto watykańskie z 300 ilustracjami i 1 mapką. Rzym : Dom Wydaw. Dalmatia Luciana Morpurgo, 1944. 22, [2] s. : 292 il. ; 17 cm. Międzymorze. Rzym : Nakładem Klubu Federalnego Środkowo europejskiego, 1946. 96 s. ; il. ; 22 cm. Modlitewnik żołnierski. Rzym : 1945. 287 s.1 fot. ; 11 cm. Przygody inspektora Williamsa : Ze wspomnień agenta wywiadu / Oprac. IGL. Rzym, 1945. 35 s. ; 17 cm. (Biblioteczka powieści sensacyjnych ; 1) poloniaeuropae 2011 17

Opere sul Secondo Corpo d armata polacco in Italia e sulla battaglia di Montecassino... RACZYŃSKI, Kajetan Człowiek i podobna mu pomoc. Rzym : Scuola Tipografica Pio X, 1945. 56 s. ; 12 cm. RUTKOWSKI, Bronisław Idzie żołnierz...: Zbiór piosenek żołnierskich i ludowych dawnych i współczesnych. Rzym, 1946. 122 s. ; 15 cm. SAS, Janusz Powstanie Warszawskie. Rzym : Wydawnictwo Ostatnie wiadomości, 1946. 60 s. ; 17 cm. KOCIEMSKI, Leonardo La Legione Polacca di Mickiewicz nel 1848 in Italia. Roma : Casa Editrice La Rondine, 1949. 111 p. : ill. ; 20 cm. STRUG, Andrzej Portret Gałązka Jemioły. Rzym : Edizioni La Rondine, 1947. 215 s. ; 17 cm. ŻUŁAWSKI, Jerzy Na srebrnym globie. Rzym : Edizioni La Rondine, 1947. 339 s. ; 17 cm. WASILEWSKA, Irena Za winy niepopełnione. Rzym, 1945. 94 s. : il. ; 20 cm. Wileńszczyzna / oprac. Eugeniusz Królikowski. Rzym : Wydaw. Sitwy, 1946. 160 s. : fot., map. ; 23 cm. Akademik : Organ Informacyjny Związku Studentów Polskich w Rzymie. Rzym : Związek Studentów Polskich, 1947. Rok I, Nr 1 Ziemie odzyskane. Rzym : Nakładem Związku Polaków we Włoszech, 1947. 66 s. ; 20 cm. (Biblioteka Wolna Trybuna ; 2) Z księgi szarych dni, 3.V.1942-3.V.1945. Roma : 2. B.S.K. [Tip. ed. Sallustiana], 1945. 67 s. : il. mapy ; 34 cm. Zapiski janczarów / do druku przygotował i wstępem opatrzył Bernard Andreus. Rzym, 1945. 56 s. ; 20 cm 2) Opere sul Secondo Corpo d armata polacco in lingua italiana, inglese e francese 1943-1947 : il II Corpo d armata Polacca in Italia / a cura di Giuseppe Campana. Regione Marche ; Museo della Liberazione di Ancona ; Istituto regionale per la storia del movimento di liberazione nelle Marche, 2009 p. 60 : fot. ; 20 cm. (Quaderni del Museo della Liberazione di Ancona ; 1). Riferimenti bibliografici, p. 44-48 ; Museo della Liberazione di Ancona, p. 49-50; Luglio 1944 : La battaglia di Ancona, p. 51-53. 18 poloniaeuropae 2011

n. 2 Ricordare la seconda guerra mondiale Ancona 1944 : Immagini dei fotografi di guerra inglesi e polacchi / a cura di Giuseppe Campana, Raimondo Orsetti. Regione Marche. Dipartimento Sviluppo Economico. Servizio Tecnico alla Cultura ; Istituto Regionale per la Storia del Movimento di Liberazione nelle Marche ; 2004. 225 p. ; 24 cm. ANDERS, Władysław Un armata in esilio / Prefaz. di Stefano Jacini e Alexander of Tunis. Rocca San Casciano : Cappelli, 1950. 399 s ; ill. ; 21 cm. (Testimoni per la storia del nostro tempo : Collana di memorie, diari e documenti ; 13). BOHMLER, Rudolf Monte Cassino / Trad. diretta dal testo originale tedesco di: Sofia Fersen ; con la consulenza tecnico-militare del comandante J. Valerio Borghese. Milano : Ed. Accademia, 1979. 593 p. ; 20 cm. BOND, Harold L. Inferno a Cassino : La battaglia per Roma / traduzione dall inglese di Renato Prinzhofer. Milano : Mursia, 1965. 269 p. ; ill. ; 21 cm. Tit. orig.: Return to Cassino. A Memoire of the fight for Rome. CASADIO, Enzo Il 2 Corpo polacco in Romagna : Forlì, Brisighella, Faenza, Castel Bolognese, Fiume Senio, Imola / Enzo Casadio, Massimo Valli. Imola : Bacchilega Editore, 2006. 143 p. : fot. ; 30 cm. (La Storia) ISBN 88 88775 33 1 CHMIELEWSKI, Stanisław e Zygmunt Due fratelli nel gulag : cronache di avventure non eroiche nell URSS di Stalin. Cuneo : L arciere, 1993. 274 p. ; 21 cm. (Resistenza) CZAPSKI, Giuseppe [Józef] Lettera aperta a Giacomo Maritain e Francesco Mauriac : manoscritto Drukarnia Polowa A.P.W., 1944. 16 p. ; 21 cm. CZUCHNOWSKI, Marian The Polish troops in Italy. London : The Library of fighting Poland, 1944 24 s. : fot. ; 21 cm. Dal Volturno a Cassino : campagna d Italia 1943-1945 : L attacco polacco a Montecassino in un documento del 1945. Dal sito: http: // www.dalvolturnoacassino.it/ EMMER, Abbé Żołnierze polscy w Senigalli = Soldati polacchi a Senigallia. [s.d],[s.l.], s. 5-9. FILIPOW, Krzysztof ; WAWER, Zbigniew Passerby, Tell Poland...: Narwik, Tobruk, Monte Cassino, Falaise (Album). Warsaw : Arkady, 1991. 199 p. : fot. (Monuments of Struggle and Glory). ISBN 83-213-3585-3, (83-2133554-3 orig.). Z. Wawer, The Fighting of the 2nd Corps in Italy poloniaeuropae 2011 19

Opere sul Secondo Corpo d armata polacco in Italia e sulla battaglia di Montecassino... FOGLIETTA, Luciano La liberazione di Santa Sofia : 18 ottobre 1944. Santa Sofia : Comune di Santa Sofia ; Associazione Famiglie Combattenti Polacchi in Italia, 2008. 51 p. : fot. ; 24 cm. FORD, Ken Le Quattro battaglie di Cassino : Lo sfondamento della Linea Gustav : Cassino, gennaiomaggio 1944 / con illustrazioni di Howard Gerrard. Milano : RBA Italia : Osprey Publishing, 2008. 96 p. : fot., il. ; 25 cm.(le grandi battaglie della seconda guerra mondiale) Tit. orig.: Cassino 1944 : Breaking the Gustav Line Gli Alessanesi di Anders : Un liceo-ginnasio polacco in Alessano 1945-46. Ricordi e testimonianze / a cura di Antonio Caloro. 2 a ediz. riveduta e ampliata. [Tricase] : Gino Bleve Editore, 2005. 171 p. : 41 fot. ; 24 cm. Contributi di : MARIA SICILIANO INSALATA, Frammenti del mio viaggio in Polonia. Poesia, p. 25-27; ANTONIO CALORO, Testimonianze polacche, p. 29-30; OLGIERD TERLECKI, da Concertina : Alessano, p. 31-43; MICHAŁ CZAR- TORYSKI, Na końcu włoskiego buta (In fondo allo stivale italiano), p. 45-90; HENRYK PANAS, da Jak mi było u Andersa (I miei giorni al servizio di Anders): Alessano, p. 91-94; ZDZISŁAW CIĘTAK, da Moja droga do Alessano (La mia strada per Alessano), p. 95-104; SZCZEPAN WESOŁY, Il mio ricordo di Alessano, p. 105-106; MIECZYSŁAW MARIAN WACŁAWSKI, da Liberka, p. 107-112; A. NIEMCZYK, W. NARĘBSKI, Z. E. WALASZEWSKI, La grande rimpatriata, p. 113-123. GUIDI, Gaetano Perchè i Polacchi non ritornano in patria? Roma : Magi-Spinetti, 1946. 124 p. ; 14 cm. GULA, Józef The Roman Catholic Church in the History of the Polish Exiled Community in Great Britain. London : School of Slavonic and East European Studies, 1993. 181 p., 10 maps ; 21 cm. I. Polish Exiles in Nineteenth Century Britain. The Polish Catholic Mission in London (1894-1939). The Problem of National Identity. II. In Persuit of Freedom : Religious Life during Attempts to Form a Polish Army Abroad (1939-1940). III. The Polish Naval and Air Forces and the Build-up of the Polish Army in Great Britain. IV. The Formation of the Polish Army in the Soviet Union (1941-1945). V. En Route for Poland : the Polish Forces in the Middle East, Africa and Italy (1942-1945). VI. A Victorious Army Loses the War. Resettlement Camps (1945-1947). VII. The Polish Catholic Mission in England and Wales : Scotland Follows the Lead. VIII. The Start of a New Life and the Problem of Preserving Old Values (1945-1950). Bibliography, p. 169-176. ISBN 0 903425 30 0 HAPGOOD, David Montecassino / David Hapgood, David Richardson ; Traduzione di Enzo Peru. Milano : Rizzoli Editore, 1985. 276 p. : fot. ; m. ; 22 cm. (Collana storica Rizzoli). Tit. orig.: Monte Cassino HENDRYKOWSKA, Małgorzata La seconda guerra mondiale nel cinema polacco / traduzione Francesco Groggia. Rzym- Poznań : Uniwersytet im. Adama Mickiewicza ; Instytut Polski w Rzymie, 2009. 129 p. : fot. ; 20 cm. ISBN 978 83 232 2051 0 20 poloniaeuropae 2011

n. 2 Ricordare la seconda guerra mondiale I giorni della liberazione : il II Corpo d armata polacco in Romagna e a Bologna / a cura di Riccardo Casimiro Lewański ; present. di Benigno Zaccagnini. Bologna : CSEO, 1985. 254 p. : ill. ; 21 cm. (CSEO saggi) Il Secondo Corpo d armata polacco nelle Marche: 1944-46. Mostra fotografica / mostra a cura di Giuseppe Campana, Beata Jackiewicz, Raimondo Orsetti ; catalogo a cura di Giuseppe Campana Comune di Loreto ; Istituto Regionale per la Storia del Movimento di Liberazione nelle Marche ; Regione Marche, 2005. 107 p. : il. ; 30 cm. Le immagini provengono dall archivio fotografico del Polish Institute and Sikorski Museum di Londra JANKOWSKI, Erik Da Montecassino a Piedimonte S. Germano : Lo sfondamento della linea Hitler : Diario di guerra di un ufficiale polacco / pref.: Eugenio Maria Beranger ; introd.: Antimo Della Valle. Piedimonte San Germano : Associazione Antares, 2007. 80 p. : fot. ; 24 cm. (Storia e memoria / direttore della collana: Antimo Della Valle ; 2) KWAŚNIK BADMAJEW, Jadwiga Il diario di Jagoda : una prigioniera di guerra polacca / Jadwiga Kwaśnik Badmajew ; con la collaborazione di Elizabeth Gerber ; introd. di Franco Foschi ; trad. dall inglese di Chiara Marconi ; a cura di Ronaldo Garbuglia. Recanati : Centro Mondiale della Poesia e della Cultura G. Leopardi, 2002. 75 p. : ill. ; 22 cm. (Edizioni CNSL) La Battaglia di Ancona del 17-19 luglio 1944 e il II Corpo d armata polacco / Istituto regionale per la storia del movimento di liberazione nelle Marche ; a cura di Giuseppe Campana ; present. di Massimo Papini ; hanno collaborato: Mario Fratesi, Cesare Jacomini, Wojciech Narębski ; trad. dal polacco: Monika Beata Konwerska e Regina Puzyrewska-Wasiak, dal tedesco: Cesare Jacomini, dall inglese: Giuseppe Campana. Ancona : Istituto regionale per la storia del movimento di liberazione nelle Marche, 2002. 271 p. : ill. ; 21 cm. Bibliografia, p. 260-268. L esercito polacco e la liberazione d Italia. Nichelino : Comune di Nichelino ; Ognisko Polskie w Turynie = Comunità Polacca di Torino, 1994. 24 p. : 18 il.; 21 cm. Tra l altro: Storia: L Armata polacca in Unione Sovietica; La partecipazione del 2 Corpo d armata polacco alla Liberazione dell Italia; Il 2 Corpo polacco nell immediato dopoguerra; Cimiteri polacchi di guerra dopo la battaglia di Monte Cassino; Ricordi. Testimonianze. Bibliografia. L esercito polacco in Italia : Da Montecassino a Bologna. 18 Maggio 1944 conquista di Montecassino. Roma : S. E. T. Apollon, 1945. 31 p. ; fot. ; 25 cm. MAJDALANY, Fred La battaglia di Cassino. Milano : Garzanti, 1958. 304 p. : 34 fot., 9 cartine ; 22 cm. (Memorie e documenti) MARTINELLI, Cristina I papaveri di Montecassino : Piccola storia del Novecento. Nardo : BESA Editrice, 2004. 120 p. : 38 ill. ; 22 cm. ISBN 88-497-0264-7 poloniaeuropae 2011 21

Opere sul Secondo Corpo d armata polacco in Italia e sulla battaglia di Montecassino... Monte Cassino : historia, ludzie, pamięć = History, People, Memory. T. I-II / komitet red.: Krzysztof Szczepanik, Eugeniusz Ziółkowski, Jolanta Żurawska ; red. T.1 : Krzysztof Szczepanik, Jarosław Reszczyński. Warszawa : Askon, 2000-2001. (242+245) s. : il., 3 mapy ; 30 cm. ISBN 83-87545-25-2 (t.1) ISBN 83-87545-31-7 (t.2) NARDINI, Walter Cassino : Fino all ultimo uomo. Milano : Mursia, 1997. 293 p., 30 fot., 5 c. ; 21 cm. (GUM. Testimonianze) Il sacrificio dei Polacchi, p. 217-279. ISBN 88-425-2161-2 Ognisko Polskie w Turynie : pięćdziesiąt lat historii = Comunità Polacca di Torino : cinquant anni di storia / tom pod red. = vol. a cura di : Mieczysław Rasiej ; tł. Bożena Adamczewska et al. Torino : Ognisko Polskie = Comunità Polacca, 2002. 383 p. : ill. ; 22 cm. M.in.: Historia: Armia Polska w ZSRR; Udział Drugiego Korpusu w wyzwoleniu Włoch; Drugi Korpus Polski tuż po zakończeniu wojny; Polskie cmentarze wojenne; Wspomnienia; Świadectwa; Bibliografia. PARKER, Mathew Montecassino 15 gennaio 18 maggio 1944 : Storia e uomini di una grande battaglia / trad. di Piero Budinich e Erica Mannucci. Milano : Il Saggiatore, 2004. 479 p. : il. ; 22 cm. (Nuovi Saggi) ISBN 88-428-1114-9 Polonia : p. 331-337, 320, 344, 356-357, 359, 361, 380, 382-384, 387, 388-389, 399, 411-412; Bibliografia: p. 451-455. Per la nostra e vostra libertà : Loreto : Il cimitero militare polacco / a cura di Beata Jackiewicz, Giuseppe Campana. Falconara : Regione Marche ; Istituto regionale per la storia del movimento di liberazione nelle Marche, 2007. 288 p. : fot. ; tab. ; 20 cm. (Le Marche in guerra ; 4) PIEKALKIEWICZ, Janusz Cassino : Anatomia della battaglia. Novara : Istituto Geografico De Agostini, 1981. 190 p. ; 24 cm. PIERPAOLI, Paolo La Battaglia di Filottrano (1944). L attacco alla Linea Gotica (1944). In : Paolo Pierpaoli, 2500 anni : Le grandi battaglie nelle Marche, Roma : Fornasiero Editore, 2004, p. 158-182 ; p. 183-210. Polacchi a Bologna : 2 Corpo polacco in Emilia Romagna 1945-1946 / a cura di Anastazja Kasprzak. Imola : Bacchilega Ed., 2008. 288 s. : fot., 1 m. ; 30 cm. ISBN 978-88-8875-70-8. Polish Soldiers on the Road to Europe s Freedom 1942-2002 : The 60th Anniversary of Evacuation of the Polish Army from the USSR / Created, edited and designed by J. Reszczyński, K. Szczepanik, Askon Publishers. Warszawa : Ministry of Foreign Affairs. Department of Promotion, 2002. 24 s. : il. ; 29 cm. ISBN 83-87545-64-3 22 poloniaeuropae 2011

n. 2 Ricordare la seconda guerra mondiale Rapporto sulle operazioni del II Corpo polacco nel settore adriatico / a cura di Giuseppe Campana ; pref. di Massimo Papini. Falconara M.ma : Errebi, 1999. 159 s. : il. ; 21 cm. (Istituto regionale per la storia del movimento di liberazione nelle Marche). RAVANELLI, Gabriele ; MORSIANI, Giovanni Tamtym Zapomnianym Bohaterom : Pomnik poświęcony Żołnierzom 2. Korpusu Polskiego = A quegli Eroi dimenticati : Una stele dedicata ai soldati del 2 Corpo d armata polacco / Stowarzyszenie Historycznych Pojazdów Wojskowych w Emilii Romanii = Associazione Veicoli Storici Militari Emilia Romagna ; Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Mediolanie = Consolato Generale della Repubblica di Polonia in Milano ; Konsul Honorowy Rzeczypospolitej Polskiej w Bolonii = Console Onorario del Consolato Polacco in Bologna ; Fundacja Cassa di Risparmio e Banca del Monte di Lugo = Fondazione Cassa di Risparmio e Banca del Monte di Lugo ; Galeria Antykwariatu Palazzo del Buon Signore = Antiquariato Palazzo del Buon Signore. Imola : Galeatti Industria Grafiche, 2007. 80 s. : il. ; 30 cm. Tra l altro: Cz. I. Le operazioni del 2 Corpo d armata polacco sul Senio (dicembre 1944 - aprile 1945) fino alla battaglia di Bologna (9-21 aprile 1945). Cz. III. Testimonianze: Mieczysław Rasiej, Olga Girani, Elio Krawczyk, Gennaro Petrilli, Antonio Ronchi, Manuela Krak, Learco Andalò, Novella Bettini. Cz. IV. Idea e realizzazione della stele. Cz. V. Inaugurazione della stele dedicata al 2 Corpo d armata polacco - 14 aprile 2005 RICCHEZZA, Antonio La verità sulla battaglia di Cassino e l apporto del Corpo Italiano di Liberazione. Torino : Fratelli Pozzo Ed., 1958. 122 p. : fot., elenchi dei caduti ; 29 cm. ROMANI, Bruno Storie di polacchi migratori : col generale Anders a Bologna. Risorgimento Liberale, 10 ottobre 1945. ROSSI, Romano La Brigata Ebraica : Fronte del Senio 1945. Imola : Bacchilega Editore, 2005. 109 p. : fot. m. ; 24 cm. (Quaderni di storia) ISBN 88-8877-20-X SANTARELLI, Giovanni La battaglia di Filottrano : 30 giugno - 9 luglio 1944. Cassa Rurale ed Artigiana di Filottrano, 1986. 289 p. ; ill. ; 24 cm. SERENA, Marco I ragazzi della Maiella : Le operazioni della Brigata sul fronte romagnolo (1944-1945). Imola : Bacchilega Editore, 2005. 155 p. : fot. ; ill.; m.; 30 cm. (Collana la Storia) SMOLIŃSKA, Małgorzata Il II Corpo d armata polacco nella Campagna d Italia (1944-1945) / Małgorzata Smolińska, Józef Smoliński. Varsavia : Pat, 2008. 119 p. : fot. ; 29 cm. ISBN 978-83921881-7-9. L Italia nella Seconda Guerra Mondiale, p. 5-38 ; Piani d utilizzo del II Corpo d armata polacco nella campagna d Italia, p. 39-45 ; Le battaglie del II Corpo polacco in Italia, p. 69-112 ; Bibliografia. poloniaeuropae 2011 23

Opere sul Secondo Corpo d armata polacco in Italia e sulla battaglia di Montecassino... STRZAŁKA, Krzysztof Reparto polacco-italiano del 2 Corpo d armata polacco e il suo percorso di Guerra da Ancona a Pesaro testo dattiloscritto. Relazione presentata a Cracovia il 28 aprile 2005 nel corso della conferenza tenutasi presso l Accademia Polacca delle Scienze in occasione dell apertura della mostra fotografica 2 Corpo d armata polacco nella regione Marche: 1944-1946 organizzata dalla stessa Regione Marche sotto l alto patronato del Presidente della Repubblica Italiana Carlo Azeglio Ciampi. TASSELLI, Silvio 111 a Compagnia Protezione Ponti : Il Commando italo-polacco nella Campagna d Italia 1943-1944. In : Storia e Battaglie, n. 63/2006, p. 29-43. TASSELLI, Silvio Ancora sulla 111 a. Compagnia Protezione Ponti. 111. Kompania Ochrony Mostów. In : Storia e Battaglie, n. 65/2007, p. 45-46. È un completamento dell articolo di Silvio Tasselli apparso sul numero 63 di Storia e Battaglie. TERLECKI, Olgierd Poles in the Italian Campaign : 1943-1945 / translated by Beryl Arct. Warsaw : Wydawnictwo Interpress, 1972. s. 136 ; il. ; 22 cm. TERLECKI, Olgierd I Polacchi nella campagna italiana 1943-1945. Warszawa : Wydawnictwo Interpress, 1977. 137 p.: il. ; 21 cm. (Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa). Terre e libertà: Italia e Polonia dall Ottocento alla guerra di liberazione e all Europa di oggi = Ziemie i wolność : Włochy i Polska od XIX wieku do zjednoczenia Europy. Bologna : Biblioteca dell Archiginnasio, 2005 73 p. : fot. ; 30 cm. I rapporti tra Polonia e Italia nel corso della storia = Stosunki polsko-włoskie na przestrzeni dziejów, p. 11-13; La fratellanza d armi nell Ottocento = Braterstwo broni w dziewiętnastym wieku, p. 15-19 ; Dalla Polonia all Italia = Z Polski do Włoch, p. 20-32; Testimonianza = Świadectwo, p. 33-36 ; Mostra = Wystawa : Italia e Polonia: La lotta per l indipendenza = Włochy i Polska, za naszą wolność i waszą ; Le vicende del 2 Corpo d armata polacco del Generale Władysław Anders = Losy 2 Korpusu pod wodzą generała Władysława Andersa; Polonia e Italia in Europa = Polska i Włochy w Europie, p. 37-68; Cronologia = Chronologia, p. 70-73. The Armoured Arm of the 2nd Polish Corps = Ramię pancerne 2. Polskiego Korpusu : Photoalbum of the 2nd Warszawska Armoured Division. Part I. Rome : Referat Kult. i Prasy 2. Warszaw. Dywizji Pancernej, 1946. 256 p. : 823 fot. ; 20 cm. (The Armoured Arm) TROILO, Nicola Brigata Maiella (medaglia d oro al V. M). Roma : s. d. (anni 60). 252 p. ; ill. ; 24 cm. 24 poloniaeuropae 2011