Antoni Kruszka
Młodość, rodzina, edukacja 2
Dochanowo 3
Nauka w gimnazjum Młody Kruszka pobierał nauki w Gimnazjum Humanistycznym w Wągrowcu. 4
Studia Był studentem medycyny weterynaryjnej w Berlinie, Monachium i Dreźnie. Dyplom lekarza weterynarii uzyskał w 1914 roku. 5
Czas wojny 6
1914-1917 O sprawę polską walczył już jako dwudziestolatek. 25 sierpnia 1914 roku, jako ochotnik wstąpił do Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego w Krakowie. Szeregowiec 2 pułku piechoty i 1 pułku artylerii lekkiej. 29 sierpnia 1914 roku mianowany chorążym, 1916 podporucznikiem, a 1917 - rotmistrzem w dziedzinie weterynarii. 7
1918-1919 W styczniu 1918 roku wcielony do armii niemieckiej. Po zakończeniu I wojny światowej, w 1919 roku wstąpił jak ochotnik do Wojska Polskiego. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim, zasilając szeregi 1 pułku artylerii polowej. Podczas wojny polsko- bolszewickiej, lekarz weterynarii w 1 pułku Artylerii Ciężkiej, następnie w 17 Dywizji Piechoty i 23 Pułku Artylerii Polowej. 8
W 1921 roku przeniesiony do rezerwy. Odznaczony Krzyżem Niepodległości i dwukrotnie Krzyżem Walecznych oraz Złotym Krzyżem Zasługi. Krzyż Walecznych Krzyż Niepodległości 9
Życie w czasie dwudziestolecia międzywojennego 10
Antoni Kruszka osiedlił się w Obornikach. Rodzinę stworzył z Zofią Karasiewicz, doczekał się trojga dzieci: Andrzeja, Marii i Wandy. Wybudował dom, który do dziś stoi na ulicy Piłsudskiego. 11
Lekarz weterynarz Pracę zawodową rozpoczął w 1921 roku. Rok później mianowany powiatowym lekarzem weterynarii. Funkcję tą sprawował do września 1939 roku. Wybitny specjalista w dziedzinie chorób pszczół. W 1933 uzyskał dyplom doktora weterynarii na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Opublikował liczne artykuły, między innymi w Bartniku Wielkopolskim. 12
Społecznik Antoni Kruszka wytrwale pracował na rzecz lokalnego środowiska. Był prezesem: Bloku Współpracy z rządem w Obornikach, zarządu Powiatowego Związku Strzeleckiego, miejscowego Koła Związku Pszczelarzy. 13
Przyczynił się do powstania Prywatnego Gimnazjum im. Stanisława Wyspiańskiego w Obornikach. Gimnazjum, później przekształcone w Prywatne Gimnazjum i Liceum Koedukacyjne. Mieściło się w budynku, w którym dziś uczymy się my, młodzież Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Wyspiańskiego w Obornikach. 14
Wybuch II wojny światowej 15
W 1939 roku Antoni Kruszka został zmobilizowany do 7 Pułku Strzelców Konnych stacjonującego w Biedrusku. Stamtąd przeniesiono go do Ośrodka Zapasowego Wielkopolskiej Brygady Kawalerii w rejon Kraśnika. 16
Niewola sowiecka Korespondencja rodzinna wskazuje, że Antoni Kruszka trafił do obozu w Starobielsku skąd rodzina otrzymała dwie kartki pocztowe. Pierwsza datowana na grudzień 1939 roku. Rodzina z Sanoka próbowała korespondować z Antonim, śląc telegramy do Starobielska, ale korespondencja wracała. 17
Telegram z 28 marca 1940 roku, to ostatnia wiadomość, jaką otrzymała rodzina od Antoniego Kruszki. 18
Poszukiwania Wobec braku informacji o Antonim, rodzina podjęła poszukiwania. W tym celu wystąpiła do PCK w Warszawie z prośbą o informację (1940, 1941, 1956). Listowne zapytania do Instytutu Polskiego i Muzeum gen. Sikorskiego w Londynie Zapytania do Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża w Genewie - uzyskiwano odpowiedzi NEGATYWNE 19
Procesy po wojnie Rodzina dopiero po upadku komunizmu w Polsce dowiedziała się, że zginął w marcu 1940 roku. Kronika rodzinna podaje, że bliscy pod naciskiem UB wystąpili do sądu o uznanie go za zmarłego. Sąd ustalił umowną datę na 9 maja 1946 r. 20
sądowe postanowienie dot. śmierci A. Kruszki 21
Zamordowany wiosną 1940 roku, spoczywa w Charkowie. Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie 22
Cmentarz powstał z inicjatywy Federacji Rodzin Katyńskich; spoczywa na nim 4 302 oficerów Wojska Polskiego i polskich cywili zamordowanych w 1940 przez NKWD, a także około 2 000 radzieckich Ukraińców, Rosjan i Ży dów zamordowanych przez NKWD w latach 1937 1938. Polscy jeńcy wojenni pochowani na cmentarzu zostali w 1940 przewiezieni do Charkowa z obozu w Starobielsku i rozstrzelani w piwnicach Obwodowego Zarządu NKWD w Charkowie. 23
Decyzją Ministra Obrony Narodowej z 2007 roku mianowany pośmiertnie na stopień podpułkownika Wojska Polskiego. 24
Pamięć o bohaterze 25
13 czerwca 2012 roku przy kościele pw. św. Józefa w Obornikach z inicjatywy Szkolnego Koła Memoramus posadzony został DĄB PAMIĘCI upamiętniający zamordowanego w Charkowie podpułkownika Antoniego Kruszkę. 26
W sadzeniu Dębu uczestniczyła praprawnuczka Antoniego Kruszki, uczennica naszej szkoły, Pamela Pelcner. 27
28
29
Dąb Pamięci stał się symbolicznym miejscem w Obornikach, gdzie spotyka się lokalna społeczność aby oddawać hołd ofiarom zbrodni stalinowskich. 30
Ulica imienia Antoniego Kruszki w Obornikach 31
Symboliczny grób Antoniego Kruszki w Obornikach 32
Źródła Pamiątki i dokumenty udostępnione przez Rodzinę, Charków, Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Warszawa 2003. W. A. Gibasiewicz, Lekarze weterynarii, ofiary II wojny światowej, Krajowa Izba Lekarsko Weterynaryjna, Warszawa 2009. K. Millak, Słownik polskich lekarzy weterynaryjnych 1394 1918 biograficzno bibliograficzny, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Lublin Warszawa, 1960 1963. Spis oficerów RP 1818 1921, Muzeum Wojska Polskiego. Indeks Represjonowanych Ośrodka Karta. J. Marosz, Kolejni Katyńczycy z okolic Żnina, Pałuki nr 185 (36/1995) R. Konieczka, Ofiary wtedy, ofiary dziś, Głos Wielkopolski, Remigiusz Konieczka Pałuki nr 948 (15/2010) Bartłomiej P. Wróblewski, Korporacja Studentów Akademii Medycyny Weterynaryjnej Lutyko-Venedya (Dorpat, Lwów), www.archiwumkorporacyjne.pl, stan 13 I 2012 r. I.Najdek, J. Straszewski, Weterynarz, patriota, społecznik, Nasze Oborniki, styczeń 2012 nr 1( 13). 33
Przygotowanie: Mikołaj Rogula Opieka: Patrycja Brodzińska szkolny koordynator projektu Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego w Obornikach 34