Czy w XVIII w. w Europie i w Polsce produkowano papier? Jeśli tak, to w jaki sposób i czy głównym surowcem do produkcji papieru były wtedy drzewa? Weronika Kisielewska Paulina Meller Katarzyna Błażejewska Oliwier Kisielewski Jakub Czarnomski Katarzyna Błażejewska, Weronika Kisielewska i Paulina Meller
W XVIII wieku w Polsce i Europie produkowano papier. Pierwsza w Europie papiernia została założona w 1056 roku w Xativie w Hiszpanii Xativa Papiernia Mapa Europy https://pl.wikipedia.org/wiki/wikipedia:atlas_wikipedyst %C3%B3w/Mapa_Europy
Pierwszy młyn papierniczy w Polsce powstał w Prądniku koło Krakowa w XV wieku Prądnik Mapa Polski
Drugi młyn papierniczy posiadał Toruń, znajdował się on w Lubiczu nad Drwęcą. Toruń jest oddalony od naszej miejscowości o 80 km. http://e-wietor.pl/papiernia-w-lubiczu/ Fotografia przedstawia ogólny widok Lubicza wg. rysunku z albumu Steinera z pierwszej połowy XVIII w. Strzałka wskazuje budynek papierni
Biała sztuka czyli robienie papieru Głównym surowcem do produkcji papieru w XVIII wieku były szmaty
Pozyskiwanie surowca Zbieranie szmat lnianych, konopnych, bawełnianych przez tzw. zbieraczy szmat zwanych gałganiarzami lub szmaciarzami Rysunek wykonał Jakub Czarnomski Papierniczka, rysunek wykonała Weronika Kisielewska
Wstępne przygotowanie surowca 1)Sortowanie szmat ze względu na: -kolor (białe, kolorowe) -jakość materiału (len, konopie, bawełna, jedwab) -czystość 2)Usuwanie guzików, klamer 3)Cięcie szmat na kosach i poddawanie ich fermentacji w wodzie Z białych szmat wyrabiano papier do pisania, a z kolorowych wyrabiano np. bibułę, papier do pakowania Rysunek wykonała Weronika Kisielewska
Cięcie szmat na kosach Rysunek wykonała Weronika Kisielewska
Pocięte i rozgotowane w wodzie szmaty stanowiły masę papierniczą Rysunek wykonała Weronika Kisielewska
Kolejnym etapem było miażdżenie masy papierniczej drewnianymi stępami, które były napędzane kołem wodnym. W trakcie tego procesu dodawano często wapno gaszone. Jego zadaniem była ochrona papieru przed destrukcyjnym działaniem zanieczyszczonego powietrza
Krokiem milowym w procesie wytwarzania papieru było wynalezienie w XVII wieku w Holandii urządzenia nazwanego holendrem. Był nawet 8 razy bardziej wydajny od stępy. W holendrach o specjalnej konstrukcji przeprowadzano rozwłóknianie szmat, wybielanie z dodatkiem chloru W innych typach holendrów odbywało się mielenie czyli przekształcanie masę włóknistej w jednolitą papkę. W trakcie tego procesu czasem dodawano np. substancje zaklejające, barwniki Holender do mielenia masy pierniczej http://www.art-papier.pl/aktualnosci.php?news=60
Formowanie arkuszy papieru Przelewanie masy papierniczej po obróbce do kadzi, które były zaopatrywane w małe piecyki. Podgrzanie masy ułatwiało formowanie papieru Rysunek wykonał Oliwier Kisielewski
Czerpanie masy papierowej specjalnymi sitami i układanie stosu Rysunek wykonała Kasia Błażejewska
Osuszanie arkuszy i praca układacza Rysunek wykonała Kasia Błażejewska
Cyrkulacja powietrza w suszarni zapewniała odpowiednią temperaturę i umożliwiała dokładne wysuszenie arkuszy papieru Suszenie arkuszy w suszarni Rysunek wykonała Kasia Błażejewska
Wygładzanie papieru Suche i nierówne arkusze papieru wygładzano urządzeniami, które nazywały się kalandrami. Kalander https://pl.wikipedia.org/wiki/kalander#/media/file:calender.jpg
Na przełomie XVIII i XIX w. masę papierniczą zaczęto wytwarzać ze słomy. Jednak ze względu na wyższą trwałość ważne dokument i materiały archiwalne, nadal tworzono na papierze uzyskanym z włókien szmacianych. Idealny papier był: -biały -cienki -równy Dopiero w latach 40. XIX wieku do wywarzania papieru wykorzystano drewno.
Zużycie papieru w Anglii i Walii w latach 1600-1984, źródło: G.T. Mandl (1985) z artykułu J. Dąbrowskiego Korzystając z danych obliczyłyśmy, że zużycie papieru i tektury na przestrzeni 384 lat wzrosło o 13 600 razy
Zastanawia nas to, czy papiernicy w ówczesnych czasach wiedzieli, że wykorzystując do produkcji papieru zużyte materiały redukują ilość śmieci i dbają o naszą planetę?! Jakub Czarnomski i Oliwier Kisielewski
W stworzeniu prezentacji pomogły nam artykuły zamieszczone na następujących stronach internetowych: 1)Józef Dąbrowski. Badania trwałości papierów dokumentowych, opublikowane w 1887 r. w Warszawie. Łódź http://www.anthropos.lnu.edu.ua/jspui/bitstream/123456789/3178/1/ 93-123_Dabrowski_J.pdf 2)Dieter Freyer. Mała historia papieru. http://rostom.pl/zset/teoria/ma%c5%82a%20historia%20papieru.pdf 3)Szymczyk Maciej. Szmaty-odpad czy cenny surowiec? http://eko-sanok.pl/wp-content/uploads/2009/08/szmaty-odpad-czycenny-surowiec-dr-maciej-szymczyk.pdf
Dziękujemy