Zakład Ubezpieczeń Społecznych WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ i Do kogo skierowana jest ulotka? Ulotka określa zasady składania wniosków o przyznanie emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej przez osoby, które wykazały okresy ubezpieczenia w Polsce oraz okresy ubezpieczenia/zamieszkania za granicą, przebyte w: jednym kraju lub kilku państwach członkowskich Unii Europejskiej (Austria, Belgia, Bułgaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania oraz Włochy. Dla celów unijnej koordynacji za państwa członkowskie uznaje się również kraje Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) nienależące do Unii Europejskiej: Islandię, Liechtenstein i Norwegię, a także Szwajcarię), umownym, tj. państwie, z którym wiążą Polskę umowy dwustronne w dziedzinie zabezpieczenia społecznego (Kanada, USA, Korea Płd., Australia, Macedonia, Chorwacja, Czarnogóra, Serbia, Bośnia i Hercegowina oraz Kosowo). WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ 1
i Kto realizuje wnioski o świadczenia emerytalno-rentowe z tytułu pracy w Polsce i za granicą? Do realizacji wniosków o świadczenia emerytalno-rentowe osób, które posiadają polskie i zagraniczne okresy zatrudnienia, wyznaczonych zostało sześć jednostek Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jednostki realizujące umowy międzynarodowe (JRUM) zobowiązane są do rozpatrywania wniosków o świadczenia emerytalno-rentowe z zastosowaniem przepisów o unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz do realizacji dwustronnych umów międzynarodowych w dziedzinie zabezpieczenia społecznego. Szczegółowy wykaz JRUM rozpatrujących wnioski osób, które przebyły okresy ubezpieczenia w danym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Szwajcarii lub państwie umownym zamieszczono w tabeli na stronie 7 i 8 ulotki. i Wnioskodawca zamieszkały w Polsce Osoba mieszkająca w Polsce, posiadająca okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce oraz za granicą w jednym lub kilku państwach członkowskich Unii Europejskiej lub w kraju umownym, powinna złożyć wniosek o przyznanie emerytury, renty rodzinnej, renty z tytułu niezdolności do pracy w polskiej instytucji ubezpieczeniowej w jednostce realizującej umowy międzynarodowe wyznaczonej do realizacji spraw emerytalno-rentowych podlegających koordynacji, właściwej ze względu na państwo, którego ustawodawstwu zainteresowany podlegał. Nie ma również przeszkód, aby wniosek emerytalno-rentowy zainteresowany złożył w oddziale ZUS, właściwym ze względu na swoje miejsce zamieszkania. Oddział właściwy ze względu na miejsce zamieszkania, po skompletowaniu wniosku, przekaże wniosek do rozpatrzenia właściwej jednostce realizującej umowy międzynarodowe. Wniosek o przyznanie emerytury lub renty złożony w polskiej instytucji ubezpieczeniowej automatycznie uruchomi postępowanie o przyznanie pra- 2 WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ
wa do świadczenia zarówno z polskiej, jak i z zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych państw członkowskich Unii Europejskiej lub Szwajcarii oraz państw umownych, w których wnioskodawca przebył okresy ubezpieczenia/ /zamieszkania. Data złożenia wniosku w ZUS jest wiążąca dla wszystkich pozostałych instytucji ubezpieczeniowych, w których osoba zainteresowana była ubezpieczona. Pan Władysław, zamieszkały w Warszawie, wykazał okresy zatrudnienia w Polsce i w Niemczech. Wniosek o emeryturę z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i w państwie członkowskim Unii Europejskiej zainteresowany powinien złożyć w Oddziale ZUS w Opolu, w Wydziale Realizacji, który został wyznaczony do obsługi zainteresowanych, którzy wykazali okresy zatrudnienia w Niemczech. Złożony przez pana Władysława wniosek automatycznie uruchomi postępowanie w niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej o emeryturę z tytułu niemieckich okresów zatrudnienia. Pan Władysław może również złożyć wniosek w Oddziale ZUS w Warszawie, tj. oddziale właściwym ze względu na jego miejsce zamieszkania. Oddział ten, po skompletowaniu wniosku, przekaże wniosek do Wydziału Realizacji w Oddziale ZUS w Opolu. Jeżeli wnioskodawca podlegał ustawodawstwu kilku innych niż Polska państw członkowskich UE, EOG lub Szwajcarii, wniosek powinien złożyć w JRUM wyznaczonej do realizacji spraw emerytalno-rentowych podlegających koordynacji, właściwej ze względu na państwo, którego ustawodawstwu ostatnio podlegał (państwo członkowskie, w którym ostatnio przebył okresy zatrudnienia/ubezpieczenia/zamieszkania). Pani Sabina, która obecnie mieszka w Polsce, wykazała okresy zatrudnienia kolejno w Polsce, we Francji i w Holandii. Wniosek o emeryturę z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i w państwach członkowskich Unii Europejskiej pani Sabina powinna złożyć w JRUM wyznaczonej do realizacji spraw emerytalno-rentowych podlegających koordynacji, właściwej ze względu na państwo, którego ustawodawstwu ostatnio podlegała, tj. w I Oddziale ZUS w Warszawie, w Wydziale Realizacji Umów Międzynarodowych, który został wyznaczony do realizacji spraw ubezpieczonych posiadających okresy ubezpieczenia przebyte w Holandii. WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ 3
i Wnioskodawca zamieszkały za granicą w państwie członkowskim UE lub w Szwajcarii albo w kraju, z którym Polskę łączy umowa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego Osoba posiadająca okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce oraz za granicą w jednym lub kilku państwach członkowskich UE lub w Szwajcarii albo w kraju, z którym Polskę łączy umowa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, zamieszkała za granicą w którymś z tych państw, powinna złożyć wniosek w zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej miejsca zamieszkania. Nie ma jednak przeszkód, aby osoba taka złożyła wniosek w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Pani Klara, która obecnie mieszka w Kanadzie, wykazała okresy zatrudnienia w Polsce i w Kanadzie. Wniosek o emeryturę z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i w państwie umownym powinna złożyć w kanadyjskiej instytucji ubezpieczeniowej. Wniosek automatycznie uruchomi postępowanie o emeryturę z Polski i Kanady. Nie ma również przeszkód, aby pani Klara złożyła wniosek w Polsce, w jednostce wyznaczonej do realizacji umowy polsko-kanadyjskiej, tj. w I Oddziale ZUS w Łodzi, w Wydziale Realizacji. Jeżeli osoba posiadająca okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce oraz za granicą w jednym lub kilku państwach członkowskich UE lub w Szwajcarii albo w kraju, z którym Polskę łączy umowa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego zamieszkała za granicą w którymś z tych państw, nie wykazała okresów ubezpieczenia w państwie, w którym obecnie zamieszkuje, może złożyć wniosek za pośrednictwem zagranicznej instytucji miejsca zamieszkania albo bezpośrednio do polskiej instytucji ubezpieczeniowej. Pan Stefan, który obecnie mieszka w Niemczech, wykazał okresy zatrudnienia w Polsce oraz w Wielkiej Brytanii. Zainteresowany nigdy nie pracował w miejscu, w którym obecnie mieszka, tj. w Niemczech. Wniosek o emeryturę z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i w Wielkiej Brytanii pan Stefan może złożyć w niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej, która przekaże ten wniosek do instytucji brytyjskiej, a ta rozpocznie postępowanie międzynarodowe o przyznanie polskiego i brytyjskiego 4 WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ
świadczenia. Pan Stefan może również złożyć wniosek o emeryturę z tytułu okresów ubezpieczenia w Polsce i w Wielkiej Brytanii w polskiej instytucji ubezpieczeniowej, w I Oddziale ZUS w Warszawie, w Wydziale Realizacji. Osoba, która mieszka za granicą w państwie członkowskim UE lub w Szwajcarii albo w kraju, z którym Polskę łączy umowa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, ubiega się o świadczenie z tytułu wyłącznie polskich okresów ubezpieczenia, wniosek powinna zgłosić za pośrednictwem zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej miejsca zamieszkania lub bezpośrednio w polskiej instytucji ubezpieczeniowej w jednostce realizującej umowy międzynarodowe, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania za granicą. Pan Zygmunt, który obecnie mieszka w Czechach, zatrudniony był wyłącznie w Polsce i ubiega się o świadczenie z tytułu polskich okresów ubezpieczenia. Wniosek o emeryturę pan Zygmunt może złożyć w czeskiej instytucji ubezpieczeniowej, która przekaże ten wniosek do instytucji polskiej, albo bezpośrednio w jednostce realizującej umowy międzynarodowe, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania w Czechach, tj. w Oddziale ZUS w Nowym Sączu, w Wydziale Realizacji. i Wnioskodawca zamieszkały w państwie trzecim Osoba zamieszkała w państwie trzecim (poza Polską, państwem członkowskim Unii Europejskiej, Szwajcarią lub krajem umownym) wniosek o świadczenie z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i państwie członkowskim lub umownym powinna złożyć w polskiej instytucji ubezpieczeniowej (JRUM) lub instytucji ubezpieczeniowej państwa, w którym przebyła okresy ubezpieczenia, w zależności od tego, w którym państwie ostatnio podlegała ubezpieczeniom społecznym. Pani Tatiana, która obecnie mieszka w Rosji, wykazała okresy zatrudnienia w Polsce, następnie pracowała w Niemczech i w Wielkiej Brytanii. Oprócz Polski była zatem ubezpieczona w innych państwach członkowskich Unii Europej- WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ 5
skiej. Wniosek o emeryturę z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i w państwach umownych pani Tatiana powinna więc złożyć w brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej, ponieważ ustawodawstwo tego państwa miało ostatnio zastosowanie. Osoba zamieszkała za granicą w państwie innym niż państwo członkowskie UE lub Szwajcaria albo w kraju, z którym Polskę nie łączy umowa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, która była ubezpieczona w Polsce, ale nie podlegała ubezpieczeniom w państwach członkowskich Unii Europejskiej lub w państwach, z którymi Polskę łączą umowy międzynarodowe w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, powinna zgłosić wniosek w oddziale ZUS właściwym według ostatniego miejsca zamieszkania przed wyjazdem z Polski. Pan Gerwazy, który obecnie mieszka w RPA, ubiega się o emeryturę z tytułu polskich okresów ubezpieczenia. Przed wyjazdem z Polski zainteresowany mieszkał we Wrocławiu. Wniosek o emeryturę powinien zostać złożony w Oddziale ZUS we Wrocławiu, który jest właściwy do jego rozpatrzenia ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania pana Gerwazego przed wyjazdem z Polski. i Wnioskodawca ubiegający się o świadczenie przedemerytalne Do realizacji wniosków osób, które ubiegają się o świadczenie przedemerytalne, emeryturę pomostową lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, zostały wyznaczone: jeżeli granicą, jeżeli wnioskodawca mieszka za granicą w państwie członkowskim UE jednostki realizujące umowy międzynarodowe (JRUM) właściwe ze względu na państwo, w którym zainteresowany przebył okresy ubezpieczenia za wnioskodawca mieszka w Polsce oddziały ZUS właściwe za względu na miejsce zamieszkania zainteresowanego w Polsce. 6 WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ
Wykaz jednostek realizujących umowy międzynarodowe (JRUM) Lp. Jednostka organizacyjna ZUS rozpatrująca wnioski o emerytury i renty osób, które wykazały okresy ubezpieczenia w Polsce, państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie, z którym łączy Polskę umowa międzynarodowa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego Właściwa w odniesieniu do osób: posiadających wyłącznie polskie okresy ubezpieczenia, zamieszkałych w następujących państwach: albo zamieszkałych w Polsce lub za granicą, posiadających łączone okresy ubezpieczenia polskie i zagraniczne: 1. I Oddział ZUS w Łodzi ul. Zamenhofa 2 90-431 Łódź telefon: +48 (42) 638-29-67 2. Oddział ZUS w Nowym Sączu ul. Węgierska 11 33-300 Nowy Sącz telefony: +48 (18) 443-78-48 wew. 3314, 3315, 3. Oddział ZUS w Tarnowie ul. Kościuszki 32 33-100 Tarnów telefony: +48 (14) 621-43-71 do 74 wew. 306, 362, 458, 459, 461 4. Oddział ZUS w Opolu ul. Wrocławska 24 45-701 Opole telefony: +48 (77) 451-16-81 +48 (77) 451-17-58 +48 (77) 451-17-61 Cypr, Grecja, Hiszpania, Malta, Portugalia, Włochy, Kanada, Korea Płd. Czechy, Słowacja, Australia Austria, Liechtenstein, Słowenia, Węgry, Szwajcaria Niemcy WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ 7
Wykaz jednostek realizujących umowy międzynarodowe (JRUM) cd. Jednostka organizacyjna ZUS rozpatrująca wnioski o emerytury i renty osób, które wykazały okresy ubezpieczenia w Polsce, Lp. państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie, z którym łączy Polskę umowa międzynarodowa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego 5. Oddział ZUS w Szczecinie ul. Matejki 22 70-530 Szczecin telefony: +48 (91) 814-88-74 +48 (91) 812-10-82 +48 (91) 814-88-62 +48 (91) 814-88-69 fax: +48 (91) 812-10-87 6. I Oddział ZUS w Warszawie ul. Kasprowicza 151 01-949 Warszawa telefony: + 48 (22) 569-36-04 + 48 (22) 569-36-13 + 48 (22) 569-35-93 + 48 (22) 569-36-50 Właściwa w odniesieniu do osób: posiadających wyłącznie polskie okresy ubezpieczenia, zamieszkałych w następujących państwach: albo zamieszkałych w Polsce lub za granicą, posiadających łączone okresy ubezpieczenia polskie i zagraniczne: Dania, Estonia, Finlandia, Islandia, Litwa, Łotwa, Norwegia, Szwecja Belgia, Bułgaria, Francja, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Rumunia, Wielka Brytania, Macedonia, Bośnia i Hercegowina, Serbia, Chorwacja, Czarnogóra, Kosowo, USA Warszawa, sierpień 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Departament Rent Zagranicznych) 00-082 Warszawa, ul. Senatorska 10 Skład i druk: Biuro Poligrafii ZUS w Warszawie. Nakł. 50 000 egz. Zam. nr 1762/11 8 WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ