N a r o d o w y B a n k P o l s k i I N S T R U K C J A U Z U P E Ł N I A J Ą C A D O P A K I E T U F I N R E P Warszawa, marzec 2013
Spis treści I. WSTĘP... 8 II. PODSTAWY PRAWNE GROMADZENIA DANYCH... 8 III. AKTY PRAWNE REGULUJĄCE ZASADY UJMOWANIA W KSIĘGACH RACHUNKOWYCH ZDARZEŃ GOSPODARCZYCH, WYCENY ORAZ ZASADY ICH PREZENTOWANIA... 8 IV. TERMINY SKŁADANIA SPRAWOZDAŃ - CZĘSTOTLIWOŚĆ RAPORTOWANIA... 8 V. FORMAT DOSTARCZANIA DANYCH (XBRL)... 9 VI. JEDNOSTKI MIARY... 9 VII. INSTRUKCJA WPROWADZANIA I PRZESYŁANIA DANYCH DO NBP... 9 VIII. INFORMACJE OGÓLNE DOTYCZĄCE SPOSOBU WYPEŁNIANIA TABEL... 9 IX. SŁOWNIK POJĘĆ... 10 X. PODZIAŁ SEKTOROWY GOSPODARKI... 25 XI. INFORMACJE DOTYCZĄCE POSZCZEGÓLNYCH FORMULARZY SPRAWOZADAWCZYCH... 34 1. FB BILANS... 34 2. FBN001 KASA I OPERACJE Z BANKAMI CENTRALNYMI... 38 3. FBN002A AKTYWA I ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE PRZEZNACZONE DO OBROTU - INSTRUMENTY POCHODNE PRZEZNACZONE DO OBROTU WEDŁUG RODZAJÓW... 39 4. FBN002B AKTYWA I ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE PRZEZNACZONE DO OBROTU - INNE AKTYWA FINANSOWE PRZEZNACZONE DO OBROTU... 42 5. FBN003 INSTRUMENTY POCHODNE PRZEZNACZONE DO OBROTU ORAZ ZABEZPIECZAJĄCE - PODZIAŁ WEDŁUG KONTRAHENTA TRANSAKCJI WYKAZYWANE WEDŁUG WARTOŚCI NOMINALNEJ... 43 6. FBN004A INSTRUMENTY POCHODNE PRZEZNACZONE DO OBROTU ORAZ ZABEZPIECZAJĄCE - PODZIAŁ WEDŁUG INSTRUMENTU BAZOWEGO - TRANSAKCJE STOPY PROCENTOWEJ... 44 7. FBN004B INSTRUMENTY POCHODNE PRZEZNACZONE DO OBROTU ORAZ ZABEZPIECZAJĄCE - PODZIAŁ WEDŁUG INSTRUMENTU BAZOWEGO - TRANSAKCJE WALUTOWE (FX)... 45 8. FBN004C INSTRUMENTY POCHODNE PRZEZNACZONE DO OBROTU ORAZ ZABEZPIECZAJĄCE - PODZIAŁ WEDŁUG INSTRUMENTU BAZOWEGO TRANSAKCJE KAPITAŁOWYMI INSTRUMENTAMI FINANSOWYMI... 46 9. FBN005 INSTRUMENTY POCHODNE ZABEZPIECZAJĄCE... 46 10. FBN006 AKTYWA FINANSOWE WYCENIANE WEDŁUG WARTOŚCI GODZIWEJ (ZE SKUTKIEM WYCENY ODNOSZONYM DO RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT)... 47 11. FBN007 AKTYWA FINANSOWE DOSTĘPNE DO SPRZEDAŻY... 47 12. FBN008 KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI (ŁĄCZNIE Z LEASINGIEM FINANSOWYM) ORAZ INWESTYCJE UTRZYMYWANE DO TERMINU WYMAGALNOŚCI... 48 13. FBN009A INSTRUMENTY DŁUŻNE ORAZ KAPITAŁOWE (WSZYSTKIE PORTFELE) INSTRUMENTY DŁUŻNE (WEDŁUG RODZAJÓW) PODZIAŁ WEDŁUG TERMINÓW PIERWOTNYCH... 50 14. FBN009B INSTRUMENTY KAPITAŁOWE (WSZYSTKIE PORTFELE) STRUKTURA INSTRUMENTÓW KAPITAŁOWYCH... 51 15. FBN009C INSTRUMENTY DŁUŻNE ORAZ KAPITAŁOWE (WSZYSTKIE PORTFELE) - INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE O INSTRUMENTACH KAPITAŁOWYCH I DŁUŻNYCH... 51 16. FBN010A POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI ZE WSZYSTKICH PORTFELI ORAZ CAŁY PORTFEL KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI - SEKTOR FINANSOWY... 51-2 -
17. FBN010B POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI ZE WSZYSTKICH PORTFELI ORAZ CAŁY PORTFEL KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI - SEKTOR NIEFINANSOWY... 52 18. FBN010C POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI ZE WSZYSTKICH PORTFELI ORAZ CAŁY PORTFEL KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI - SEKTOR INSTYTUCJI RZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCH... 54 19. FBN011 POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI ZE WSZYSTKICH PORTFELI ORAZ CAŁY PORTFEL KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI... 56 20. FBN012 KREDYTY DLA ROLNICTWA ORAZ PRZYCHODY ODSETKOWE (Z POZOSTAŁYCH NALEŻNOŚCI ZE WSZYSTKICH PORTFELI ORAZ Z PORTFELA KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI)... 57 21. FBN013 KREDYTY OBJĘTE RESTRUKTURYZACJĄ (Z POZOSTAŁYCH NALEŻNOŚCI ZE WSZYSTKICH PORTFELI ORAZ Z PORTFELA KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI)... 57 22. FBN014A WARTOŚĆ NOMINALNA POZOSTAŁYCH NALEŻNOŚCI ZE WSZYSTKICH PORTFELI I Z PORTFELA KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI SEKTOR FINANSOWY... 58 23. FBN014B WARTOŚĆ NOMINALNA POZOSTAŁYCH NALEŻNOŚCI ZE WSZYSTKICH PORTFELI ORAZ PORTFELA KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI... 58 24. FBN014C WARTOŚĆ NOMINALNA POZOSTAŁYCH NALEŻNOŚCI ZE WSZYSTKICH PORTFELI ORAZ Z PORTFELA KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI SEKTOR INSTYTUCJI RZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCH... 59 25. FBN014D POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI ORAZ KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI WARTOŚĆ NOMINALNA... 59 26. FBN015 POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI ZE WSZYSTKICH PORTFELI ORAZ PORTFEL KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI WEDŁUG LAT ZAANAGAŻOWANIA (Z WYŁĄCZENIEM BANKÓW CENTRALNYCH) WARTOŚĆ NOMINALNA... 60 27. FBN016A KREDYTY NA NIERUCHOMOŚCI DLA SEKTORA NIEFINANSOWEGO (POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI ZE WSZYSTKICH PORTFELI ORAZ PORTFEL KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI) WEDŁUG LAT ZAAGAŻOWANIA BANKU WARTOŚĆ NOMINALNA... 61 28. FBN016B KREDYTY NA NIERUCHOMOŚCI DLA SEKTORA NIEFINANSOWEGO (POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI ZE WSZYSTKICH PORTFELI ORAZ PORTFEL KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI)- WEDŁUG TERMINÓW ZAPADALNOŚCI - WARTOŚĆ NOMINALNA... 61 29. FBN017 POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI ORAZ PORTFEL KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI ZABEZPIECZONE HIPOTEKĄ... 62 30. FBN018A POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI ZE WSZYSTKICH PORTFELI ORAZ PORTFEL KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI - WARTOŚĆ BILANSOWA BRUTTO, TERMINY PIERWOTNE BANKI I ODDZIAŁY INSTYTUCJI KREDYTOWYCH... 63 31. FBN018B POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI ZE WSZYSTKICH PORTFELI ORAZ PORTFEL KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI - WARTOŚĆ BILANSOWA BRUTTO... 63 32. FBN018C POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI ZE WSZYSTKICH PORTFELI ORAZ PORTFEL KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI - WARTOŚĆ BILANSOWA BRUTTO... 64 33. FBN019 TERMINOWOŚĆ OBSŁUGI - KREDYTY I POŻYCZKI ORAZ POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI I INSTRUMENTY DŁUŻNE Z WYBRANYCH PORTFELI... 64 34. FBN020 TERMINOWOŚĆ OBSŁUGI - KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI ORAZ POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI Z PORTFELA B - WARTOŚĆ BILANSOWA BRUTTO... 67 35. FBN021 TERMINOWOŚĆ OBSŁUGI - KREDYTY I POŻYCZKI ORAZ POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI I INSTRUMENTY DŁUŻNE Z WYBRANYCH PORTFELI... 68 36. FBN022A DODATKOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE NALEŻNOŚCI I ZOBOWIĄZAŃ WARTOŚĆ NALEŻNOŚCI I ZOBOWIĄZAŃ DLA/OD POZOSTAŁYCH INSTYTUCJI POŚREDNICTWA FINANSOWEGO, WARTOŚĆ BILANSOWA BRUTTO... 71 37. FBN022B DODATKOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE NALEŻNOŚCI I ZOBOWIĄZAŃ KREDYTY NA NIERUCHOMOŚCI (INFORMACJA O PRZEWALUTOWANIU W OKRESIE SPRAWOZDAWCZYM) WARTOŚĆ NOMINALNA... 72 38. FBN023 NIERUCHOMOŚCI I RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE... 73 39. FBN024 NIERUCHOMOŚCI INWESTYCYJNE... 73-3 -
40. FBN025 WARTOŚĆ FIRMY ORAZ INNE WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE... 74 41. FBN026A INWESTYCJE W JEDNOSTKACH ZALEŻNYCH, STOWARZYSZONYCH I WSPÓŁKONTROLOWANYCH - SKRÓCONE INFORMACJE FINANSOWE O JEDNOSTKACH BLISKO POWIĄZANYCH ORAZ INWESTYCJACH ZALICZANYCH DO AKTYWÓW TRWAŁYCH... 74 42. FBN026B INWESTYCJE W JEDNOSTKACH ZALEŻNYCH, STOWARZYSZONYCH I WSPÓŁKONTROLOWANYCH PODMIOTY BLISKO POWIĄZANE... 76 43. FBN026C INFORMACJA UZUPEŁNIAJĄCA O PRZYCZYNACH WYŁĄCZENIA Z KONSOLIDACJI... 76 44. FBN026D INWESTYCJE W JEDNOSTKACH ZALEŻNYCH, STOWARZYSZONYCH I WSPÓŁKONTROLOWANYCH - SKRÓCONE INFORMACJE O WSPÓLNIE KONTROLOWANEJ DZIAŁALNOŚCI... 77 45. FBN026E INWESTYCJE W JEDNOSTKACH ZALEŻNYCH, STOWARZYSZONYCH I WSPÓŁKONTROLOWANYCH - SKRÓCONE INFORMACJE O WSPÓLNIE KONTROLOWANYCH AKTYWACH... 77 46. FBN027 POZOSTAŁE AKTYWA ORAZ INNE ZOBOWIĄZANIA... 77 47. FBN028 AKTYWA TRWAŁE (LUB GRUPY AKTYWÓW) ZAKLASYFIKOWANE JAKO PRZEZNACZONE DO SPRZEDAŻY ORAZ ZOBOWIĄZANIA ZWIĄZANE Z TAKĄ GRUPĄ AKTYWÓW... 79 48. FBN029A DEPOZYTY, KREDYTY ORAZ POZOSTAŁE ZOBOWIĄZANIA BANKI CENTRALNE, BANKI I ODDZIAŁY INSTYTUCJI KREDYTOWYCH... 79 49. FBN029B DEPOZYTY, KREDYTY ORAZ POZOSTAŁE ZOBOWIĄZANIA - MONETARNE INSTYTUCJE FINANSOWE I POZOSTAŁE INSTYTUCJE SEKTORA FINANSOWEGO... 80 50. FBN029C DEPOZYTY, KREDYTY ORAZ POZOSTAŁE ZOBOWIĄZANIA - SEKTOR NIEFINANSOWY ORAZ SEKTOR INSTYTUCJI RZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCH... 80 51. FBN029D DEPOZYTY, KREDYTY ORAZ POZOSTAŁE ZOBOWIĄZANIA WARTOŚĆ BILANSOWA (WSZYSTKIE PORTFELE) - SEKTOR FINANSOWY, NIEFINANSOWY ORAZ SEKTOR INSTYTUCJI RZĄDOWYCH UJĘCIE PORTFELOWE... 81 52. FBN029E DEPOZYTY, KREDYTY ORAZ POZOSTAŁE ZOBOWIĄZANIA (WSZYSTKIE PORTFELE) SEKTOR FINANSOWY, SEKTOR NIEFINANSOWY ORAZ SEKTOR INSTYTUCJI RZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCH... 81 53. FBN030 ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE Z TYTUŁU WŁASNEJ EMISJI... 83 54. FBN031A AKTYWA I ZOBOWIĄZANIA PODPORZĄDKOWANE POŻYCZKI I OBLIGACJE PODPORZĄDKOWANE... 83 55. FBN031B AKTYWA I ZOBOWIĄZANIA PODPORZĄDKOWANE ZOBOWIĄZANIA I OBLIGACJE PODPORZĄDKOWANE... 84 56. FBN032 REZERWY... 84 57. FBN033 NALEŻNOŚCI Z TYTUŁU LEASINGU I FAKTORINGU... 85 58. FBN034A-E UMOWY ODKUPU, ODKUPU ZWROTNEGO I INNE POWIĄZANE UMOWY... 85 59. FBN035 INFORMACJA NA TEMAT NALEŻNOŚCI I ZOBOWIĄZAŃ Z TYTUŁU DEPOZYTÓW W TRANSAKCJACH TYPU REPO (OBEJMUJE WSZYSTKIE PORTFELE)... 86 60. FR RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT... 88 61. FRN001A PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK SEKTOR FINANSOWY (PORTFEL B)... 89 62. FRN001B PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK SEKTOR FINANSOWY NIEREZYDENT (PORTFEL B)... 90 63. FRN001C_1 PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK KREDYTY NA NIERUCHOMOŚCI SEKTOR NIEFINANSOWY (PORTFEL B)... 90 64. FRN001C_2 PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK KREDYTY SAMOCHODOWE SEKTOR NIEFINANSOWY (PORTFEL B)... 90 65. FRN001C_3 PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI ORAZ KREDYTY I POŻYCZKI SEKTOR NIEFINANSOWY (PORTFEL B)... 90 66. FRN001D PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK - POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI ORAZ KREDYTY I POŻYCZKI SEKTOR INSTYTUCJI RZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCH (PORTFEL B)... 91-4 -
67. FRN001E PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK OD INSTRUMENTÓW DŁUŻNYCH... 91 68. FRN001F PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK - POZOSTAŁE... 91 69. FRN001G_1 PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK OD LOKAT, KREDYTÓW, INSTRUMENTÓW DŁUŻNYCH ORAZ INNE PRZYCHODY ODSETKOWE... 92 70. FRN001G_2 PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK OD KREDYTÓW - SEKTOR NIEFINANSOWY... 92 71. FRN001G_3 PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK - SEKTOR FINANSOWY ORAZ SEKTOR INSTYTUCJI RZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCH... 92 72. FRN002A KOSZTY ODSETEK OD DEPOZYTÓW I POZOSTAŁYCH ZOBOWIĄZAŃ SEKTOR NIEFINANSOWY... 93 73. FRN002A_2 KOSZTY ODSETEK OD DEPOZYTÓW, KREDYTÓW I POZOSTAŁYCH ZOBOWIĄZAŃ SEKTOR FINANSOWY ORAZ SEKTOR INSTYTUCJI RZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCH... 93 74. FRN002B KOSZTY ODSETEK OD DEPOZYTÓW, KREDYTÓW I POZOSTAŁYCH ZOBOWIĄZAŃ - SEKTOR FINANSOWY - NIEREZYDENT... 93 75. FRN002C KOSZTY ODSETEK OD ZOBOWIĄZAŃ FINANSOWYCH... 93 76. FRN002D KOSZTY ODSETEK OD WYEMITOWANYCH INSTRUMENTÓW DŁUŻNYCH, POZOSTAŁE KOSZTY ODSETKOWE... 94 77. FRN002E KOSZTY ODSETEK OD WYEMITOWANYCH INSTRUMENTÓW DŁUŻNYCH... 94 78. FRN002F KOSZTY ODSETEK OD ZOBOWIĄZAŃ FINANSOWYCH WYCENIANYCH WEDŁUG ZAMORTYZOWANEGO KOSZTU... 95 79. FRN003A PRZYCHODY I KOSZTY Z TYTUŁU OPŁAT I PROWIZJI... 95 80. FRN003B PRZYCHODY I KOSZTY Z TYTUŁU OPŁAT I PROWIZJI WEDŁUG SEKTORÓW... 95 81. FRN003C PRZYCHODY Z TYTUŁU DYWIDEND... 95 82. FRN004 WYNIK Z TYTUŁU AKTYWÓW I ZOBOWIĄZAŃ FINANSOWYCH WYCENIANYCH WEDŁUG WARTOŚCI GODZIWEJ ZE SKUTKIEM WYCENY ODNOSZONYM DO RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT (W TYM PRZEZNACZONYCH DO OBROTU)... 96 83. FRN004_1 WYNIK Z TYTUŁU AKTYWÓW FINANSOWYCH WYCENIANYCH WEDŁUG WARTOŚCI GODZIWEJ ZE SKUTKIEM WYCENY ODNOSZONYM DO RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT (W TYM PRZEZNACZONYCH DO OBROTU) INSTRUMENTY DŁUŻNE... 96 84. FRN005 WYNIK Z TYTUŁU KOREKT WARTOŚCI GODZIWEJ W RACHUNKOWOŚCI ZABEZPIECZEŃ... 96 85. FRN006 ZYSKI (STRATY) POWSTAJĄCE Z ZAPRZESTANIA UJMOWANIA SKŁADNIKÓW AKTYWÓW INNYCH NIŻ PRZEZNACZONE DO SPRZEDAŻY... 97 86. FRN007 POZOSTAŁE PRZYCHODY I KOSZTY OPERACYJNE... 97 87. FRN008 KOSZTY PRACOWNICZE... 97 88. FRN009 KOSZTY OGÓLNEGO ZARZĄDU... 98 89. FRN010 ZYSK (STRATA) Z DZIAŁALNOŚCI ZANIECHANEJ (PO UWZGLĘDNIENIU OBCIĄŻEŃ PODATKOWYCH)... 99 90. FRN011 INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE NA TEMAT RACHUNKU WYNIKÓW... 99 91. FRN012A ODPISY AKTUALIZUJĄCE Z TYTUŁU UTRATY WARTOŚCI... 99 92. FRN012A_1 PRZYCHODY ODSETKOWE OD AKTYWÓW FINANSOWYCH DLA KTÓRYCH DOKONANO ODPISÓW AKTUALIZUJĄCYCH Z TYTUŁU UTRATY WARTOŚCI... 100 93. FRN012B TABELA ZMIAN WARTOŚCI ODPISÓW AKTUALIZUJĄCYCH Z TYTUŁU UTRATY WARTOŚCI ORAZ ODPISÓW AKTUALIZUJĄCYCH NA PONIESIONE ALE NIEWYKAZYWANE STRATY DOTYCZĄCE AKTYWÓW FINANSOWYCH... 100 94. FRN012C INFORMACJA NA TEMAT RYZYKA KREDYTOWEGO ORAZ ODPISÓW AKTUALIZUJĄCYCH Z TYTUŁU UTRATY WARTOŚCI ZABEZPIECZENIA... 101-5 -
95. FRN012D INFORMACJA NA TEMAT RYZYKA KREDYTOWEGO ORAZ ODPISÓW AKTUALIZUJĄCYCH Z TYTUŁU UTRATY WARTOŚCI NALEŻNOŚCI NIEŚCIĄGALNE SPISANE W CIĘŻAR REZERW/ODPISÓW Z TYTUŁU UTRATY WARTOŚCI... 102 96. FRN013A WYNIK Z TYTUŁU UTRATY WARTOŚCI WSZYSTKIE SEKTORY... 102 97. FRN013B WYNIK Z TYTUŁU UTRATY WARTOŚCI INSTRUMENTY KAPITAŁOWE I DŁUŻNE... 103 XII. FORMULARZE Z INFORMACJAMI DODATKOWYMI (FIN)... 103 1. FIN001A PODMIOTY POWIĄZANE WYSOKOŚĆ SALD... 103 2. FIN001B PODMIOTY POWIĄZANE WARTOŚĆ TRANSAKCJI... 104 3. FIN001C PODMIOTY POWIĄZANE - ŚWIADCZENIA DLA KLUCZOWEGO PERSONELU KIEROWNICZEGO... 105 4. FIN001D PODMIOTY POWIĄZANE - TRANSAKCJE ODDZIAŁU INSTYTUCJI KREDYTOWEJ Z MACIERZYSTĄ INSTYTUCJĄ KREDYTOWĄ... 105 5. FIN002A ZOBOWIĄZANIA POZABILANSOWE UDZIELONE... 105 6. FIN002B ZOBOWIĄZANIA POZABILANSOWE OTRZYMANE... 106 7. FIN002C POZOSTAŁE ZOBOWIĄZANIA UDZIELONE I OTRZYMANE... 106 8. FIN002D ZOBOWIĄZANIA POZABILANSOWE UDZIELONE WEDŁUG KATEGIRII RYZYKA, WEDŁUG WARTOŚCI NOMINALNEJ... 110 9. FIN002E ZOBOWIĄZANIA POZABILANSOWE UDZIELONE - WEGŁUG WARTOŚCI NOMINALNEJ... 110 10. FIN003A AKTYWA STANOWIĄCE POKRYCIE FUNDUSZU OCHRONY ŚRODKÓW GWARANTOWANYCH BFG IOBLIGACJE RESTRUKTURYZACYJNE... 111 11. FIN003B AKTYWA STANOWIĄCE POKRYCIE FUNDUSZU OCHRONY ŚRODKÓW GWARANTOWANYCH BFG I POMOC ZEWNĘTRZNA - ŚRODKI POMOCOWE OTRZYMANE PRZEZ BANK... 111 12. FIN003C AKTYWA STANOWIĄCE POKRYCIE FUNDUSZU OCHRONY ŚRODKÓW GWARANTOWANYCH BFG I POMOC ZEWNĘTRZNA - PRZYCHODY I KOSZTY OD ŚRODKÓW POMOCOWYCH... 112 13. FIN004A AKTYWA PRZYCHODOWE I NIEPRZYCHODOWE... 113 14. FIN004B PASYWA KOSZTOWE I NIEKOSZTOWE... 114 15. FIN005 AKTYWA I PASYWA WG TERMINÓW ZAPADALNOŚCI... 115 16. FIN006 INDYWIDUALNE KONTA EMERYTALNE... 116 17. FIN007 INFORMACJE DODATKOWE NORMY OSTROŻNOŚCIOWE Z USTAWY O LISTACH ZASTAWNYCH I BANKACH HIPOTECZNYCH... 118 18. FIN008A PORTFEL KREDYTOWY W BANKU HIPOTECZNYM WEDŁUG PODMIOTÓW WARTOŚĆ BILANSOWA BRUTTO... 121 19. FIN008B PORTFEL KREDYTOWY W BANKU HIPOTECZNYM WEDŁUG KRYTERIUM UMIESZCZENIA W REJESTRZE ZABEZPIECZENIA LISTÓW ZASTAWNYCH WARTOŚĆ BILANSOWA BRUTTO... 122 20. FIN008C PORTFEL KREDYTOWY W BANKU HIPOTECZNYM WEDŁUG TERMINÓW ZAPADALNOŚCI WARTOŚĆ BILANSOWA BRUTTO... 123 21. FIN008D PORTFEL KREDYTOWY W BANKU HIPOTECZNYM WARTOŚĆ BILANSOWA BRUTTO - WYEMITOWANE LISTY ZASTAWNE... 123 22. FIN009 BILANS ODDZIAŁU BANKU W KRAJU UE... 124 23. FIN009_1 BILANS ODDZIAŁU BANKU W KRAJU UE KREDYTY, POŻYCZKI I DEPOZYTY WEDŁUG SEKTORÓW... 125 24. FIN010 RACHUNEK WYNIKÓW ODDZIAŁU W KRAJU UE... 125 25. FIN011 WYBRANE DANE NA TEMAT KASY MIESZKANIOWEJ... 126 26. FIN012 RACHUNEK WYNIKÓW KASY MIESZKANIOWEJ... 126 27. FIN013A ODPISY Z TYTUŁU TRWAŁEJ UTRATY WARTOŚCI AKTYWÓW KASY MIESZKANIOWEJ... 126 28. FIN013A_1 BILANS KASY MIESZKANIOWEJ AKTYWA KASY MIESZKANIOWEJ... 127-6 -
29. FIN013B BILANS KASY MIESZKANIOWEJ PASYWA, POŻYCZKI Z KFM... 127 30. FIN013B_1 BILANS KASY MIESZKANIOWEJ PASYWA KASY MIESZKANIOWEJ... 127 31. FIN014A_1 INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE NT. AKTYWÓW KASY MIESZKANIOWEJ NALEŻNOŚCI TERMINOWE OD SEKTORA FINANSOWEGO I NIEFINANSOWEGO... 127 32. FIN014A_2 INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE NT. AKTYWÓW KASY MIESZKANIOWEJ NALEŻNOŚCI BIEŻĄCE OD SEKTORA FINANSOWEGO I NIEFINANSOWEGO... 128 33. FIN014B_1 INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE NT. AKTYWÓW KASY MIESZKANIOWEJ STRUKTURA INSTRUMENTÓW DŁUŻNYCH WEDŁUG EMITENTÓW TERMINY PIERWOTNE... 128 34. FIN014B_2 INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE NT. AKTYWÓW KASY MIESZKANIOWEJ STRUKTURA INSTRUMENTÓW DŁUŻNYCH WEDŁUG EMITENTÓW TERMINY ZAPADALNOŚCI... 128 35. FIN014C INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE NT. AKTYWÓW KASY MIESZKANIOWEJ STRUKTURA INSTRUMENTÓW DŁUŻNYCH... 128 36. FIN015_1 STRUKTURA ZOBOWIĄZAŃ KASY MIESZKANIOWEJ ZOBOWIĄZANIA BIEŻĄCE... 129 37. FIN015_2 STRUKTURA ZOBOWIĄZAŃ KASY MIESZKANIOWEJ ZOBOWIĄZANIA TERMINOWE... 129 38. FIN016B_1 AKTYWA FINANSOWE PRZEZNACZONE DO OBROTU BANKOWEGO BIURA MAKLERSKIEGO INSTRUMENTY DŁUŻNE... 129 39. FIN016B_2 AKTYWA FINANSOWE PRZEZNACZONE DO OBROTU BANKOWEGO BIURA MAKLERSKIEGO INSTRUMENTY KAPITAŁOWE... 129 40. FIN017 ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE Z TYTUŁU PRZENIESIENIA I WYŁĄCZENIA AKTYWÓW FINANSOWYCH... 130 41. FIN018 RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ ZESTAWIENIE POZYCJI WEDŁUG DŁUGOŚCI OKRESU PRZESZACOWANIA... 131 42. FIN019 RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ ZAKTUALIZOWANY ŚREDNI OKRES ZWROTU WEDŁUG DŁUGOŚCI OKRESU PRZESZACOWANIA... 135 43. FIN020 RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ INFORMACJE DODATKOWE... 136 44. FIN021-FIN024 NADZORCZE MIARY PŁYNNOŚCI... 137 45. FIN025 RYZYKO RYNKOWE - DZIENNE OTWARTE POZYCJE WALUTOWE... 139 46. FIN026B-G LOKATY MIĘDZYBANKOWE... 140 47. FIN026H-K KREDYTY MIĘDZYBANKOWE... 140 48. FIN027 ZAANGAŻOWANIE WEDŁUG POSZCZEGÓLNYCH KRAJÓW... 140 49. FIN028 STRUKTURA WALUTOWA... 142 50. FID001 DANE OGÓLNE O BANKU... 143 51. FID002 DANE OGÓLNE O BANKU - INFORMACJE O RADZIE BANKU... 145 52. FID003 DANE OGÓLNE O BANKU - INFORMACJE O KIEROWNICTWIE BANKU... 145 53. FID004 DANE OGÓLNE O BANKU - KAPITAŁ (KAPITAŁ ZAKŁADOWY, FUNDUSZ STATUTOWY, FUNDUSZ UDZIAŁOWY), AKCJE/UDZIAŁY I GŁOSY NA WALNYM ZGROMADZENIU AKCJONARIUSZY/SPÓŁDZIELNI... 146 54. FID005 DANE O SPORZĄDZAJĄCYM I ZATWIERDZAJĄCYM SPRAWOZDANIE... 147 55. FP RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH... 148 56. FK ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM... 148-7 -
I. WSTĘP Na podstawie art. 23 ust. 2 i 3 ustawy o Narodowym Banku Polskim jednostki sprawozdające przekazują do NBP dane niezbędne do ustalania polityki pieniężnej i okresowych ocen sytuacji pieniężnej państwa. W celu rzeczywistej prezentacji funkcjonowania polskiego systemu bankowego, zgodnie z międzynarodowymi standardami rachunkowości lub polskimi zasadami rachunkowości, banki opracowują i przesyłają do Narodowego Banku Polskiego sprawozdania sporządzone według: Uchwały nr 53/2011 z dnia 22 września 20011 r. (Dz.Urz. NBP nr 14/2011, poz. 15) Porozumienia z dnia 12 lipca 2004 r. pomiędzy Narodowym Bankiem Polskim, a Krajową Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową. Zakres i tryb przekazywanych danych pozwala na uzyskanie informacji zarówno dla potrzeb prowadzenia polityki monetarnej, jak i polityki nadzorczej. Celem polityki monetarnej jest ocena sytuacji finansowej sektora bankowego, natomiast polityki nadzorczej ocena ryzyka tego sektora. Zagregowane dane statystyczne publikowane są na stronie internetowej Narodowego Banku Polskiego: http://www.nbp.pl. II. PODSTAWY PRAWNE GROMADZENIA DANYCH Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (tekst jednolity ogłoszony w Dz. U. z 2005. Nr 1, poz.2 wraz z późn. zm.). III. AKTY PRAWNE REGULUJĄCE ZASADY UJMOWANIA W KSIĘGACH RACHUNKOWYCH ZDARZEŃ GOSPODARCZYCH, WYCENY ORAZ ZASADY ICH PREZENTOWANIA 1. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz.694 z późn. zm.). 2. Międzynarodowe Standardy Rachunkowości, Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej oraz związane z nimi interpretacje ogłoszone w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej. 3. Rozporządzenie Ministra Finansów z 1 października 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków Dz.U. Nr 191 poz. 1279). 4. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz. U. Nr 149, poz. 1674 z późn. zm.). 5. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków (Dz.U. z dnia 30 grudnia 2008 r. wraz z późn. zm.). IV. TERMINY SKŁADANIA SPRAWOZDAŃ - CZĘSTOTLIWOŚĆ RAPORTOWANIA Sprawozdawczość wymaga prezentowania danych odrębnie w układzie jednostkowym i skonsolidowanym. Jednostkowe sprawozdania finansowe są sporządzane i prezentowane w oparciu o przepisy ustawy o rachunkowości wraz z przepisami wykonawczymi do tej ustawy (PSR) lub w - 8 -
oparciu o Międzynarodowe Standardy Rachunkowości, Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej oraz związane z nimi interpretacje ogłoszone w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej (MSR). Skonsolidowane sprawozdania finansowe są sporządzane i prezentowane w oparciu o Międzynarodowe Standardy Rachunkowości, Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej oraz związane z nimi interpretacje ogłoszone w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej (MSR). Sprawozdania jednostkowe przekazywane są miesięcznie, kwartalnie i rocznie, natomiast sprawozdania skonsolidowane - kwartalnie i rocznie. V. FORMAT DOSTARCZANIA DANYCH (XBRL) Dane wejściowe dla systemu sprawozdawczego będą dostarczane przez banki w formacie XBRL wykorzystując przeznaczony dla systemu portal internetowy. Przyjęto ten format jako podstawę służącą do określenia wymogów sprawozdawczych banków. Przyjęty w Systemie Informacji Sprawozdawczej (SIS) format umożliwia: publikowanie aktualizacji taksonomii informacji sprawozdawczej w języku XBRL, odbieranie danych sprawozdawczych w formacie XBRL zgodnie z aktualną opublikowaną przez NBP taksonomią, weryfikowanie poprawności plików wejściowych pod względem budowy, semantyki (zgodność z taksonomią informacji sprawozdawczej) i zawartości (zgodność z przepisami prawa), gromadzenie zweryfikowanych danych sprawozdawczych, aktualizowanie wersji taksonomii informacji sprawozdawczej, wprowadzanie zaktualizowanych przepisów prawa, analizowanie danych sprawozdawczych i generowanie sprawozdań. VI. JEDNOSTKI MIARY Zawarte w sprawozdawczości dane prezentowane są w złotych (PLN) bez miejsc po przecinku, z wyjątkiem współczynników płynności oraz informacji o strukturze kapitału banku, akcjach i udziałach (w procentach) oraz głosach na walnym zgromadzeniu (w procentach) prezentowanych z dwoma miejscami po przecinku. VII. INSTRUKCJA WPROWADZANIA I PRZESYŁANIA DANYCH DO NBP Informacje zawierające sposób przekazywania sprawozdawczości za pomocą Portalu SIS znajdują się w odrębnej instrukcji do Portalu. VIII. INFORMACJE OGÓLNE DOTYCZĄCE SPOSOBU WYPEŁNIANIA TABEL 1. Ilekroć w formularzach sprawozdawczych nie jest wskazana wartość, w jakiej powinny być prezentowane dane należy wykazywać je w wartości bilansowej. 2. Utratę wartości wykazuje się na właściwych formularzach dla wszystkich sektorów zgodnie z podziałem podmiotowym przyjętym w formularzach sprawozdawczych oraz zgodnie z dalszym podziałem według grup ryzyka. - 9 -
3. Zarówno skupione wierzytelności, kredyty udzielone na spłatę kredytu zaciągniętego w innym banku, jak i kredyty konsolidacyjne powinny być prezentowane zgodnie z pierwotnym celem kredytu, określonym w umowie kredytowej podpisanej z innym bankiem, którego należność ma być spłacona. Jeżeli kredyt udzielany jest na realizację różnych celów, to nadrzędnym kryterium klasyfikacji jest najwyższe zaangażowanie. Zrealizowane gwarancje i poręczenia, należności z tytułu akredytywy oraz należności z tytułu przekroczenia salda zdefiniowanego w umowie kredytowej na rachunku bieżącym i rachunku karty kredytowej należy wykazywać w pozycji inne należności. 4. Przychody odsetkowe od aktywów finansowych z portfela Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu oraz koszty odsetkowe od zobowiązań finansowych klasyfikowanych do portfela Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu należy prezentować łącznie z wynikiem z tytułu aktywów i zobowiązań na tym portfelu w pozycji Wynik z tytułu aktywów i zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu. Przychody odsetkowe od aktywów finansowych z portfela Aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej (ze skutkiem wyceny odnoszonym do rachunku zysków i strat) oraz koszty odsetkowe od zobowiązań finansowych klasyfikowanych do portfela Zobowiązania finansowe wyceniane według wartości godziwej (ze skutkiem wyceny odnoszonym do rachunku zysków i strat) należy prezentować łącznie z wynikiem z tytułu aktywów i zobowiązań na tym portfelu w pozycji Wynik z tytułu aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych według wartości godziwej ze skutkiem wyceny odnoszonym do rachunku zysków i strat. W przypadku klasyfikacji do portfeli Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży, Inwestycje utrzymywane do terminu wymagalności, Kredyty i inne należności oraz Zobowiązania finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu przychody/koszty odsetkowe należy prezentować w przychodach/kosztach odsetkowych dla właściwego portfela. 5. Należności z tytułu dopłat do oprocentowania kredytów preferencyjnych są należnościami odsetkowymi banku od podmiotu realizującego dopłaty. W związku z powyższym należy je prezentować jako odsetki od podmiotu dopłacającego, z uwzględnieniem rodzaju kredytu do którego dopłaty są dokonywane. 6. Należności z tytułu dopłat do kredytów mieszkaniowych realizowane przez BGK w ramach programu Rodzina na swoim należy prezentować w należnościach od sektora finansowego. Przychody odsetkowe od w/w kredytów powinny być prezentowane w kategorii kredyty na nieruchomości mieszkaniowe w podziale na sektor niefinansowy (odsetki spłacane przez kredytobiorcę) oraz finansowy (odsetki dotowane). 7. Kredyty na zakup kolektorów słonecznych powinny być prezentowane w kategorii kredyty na nieruchomości. IX. SŁOWNIK POJĘĆ 1. Polskie Standardy Rachunkowości (PSR) krajowe standardy rachunkowości w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz.694 z późn.zm.). 2. Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) Międzynarodowe Standardy Rachunkowości, Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej oraz związane z nimi interpretacje ogłoszone w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej. 3. Wartość nominalna instrumentów finansowych kwota należności, zobowiązania, zobowiązania pozabilansowego lub wartość papieru wartościowego oznaczająca - 10 -
wysokość kwoty kapitału (łącznie z odsetkami skapitalizowanymi) na dzień sprawozdawczy, którą dłużnik jest na mocy umowy zobowiązany zapłacić wierzycielowi. W przypadku zobowiązań dłużnych, takich jak obligacje i weksle własne, kwota ta określa sumę, jaka będzie płatna w momencie wykupu (łącznie z odsetkami skapitalizowanymi). W przypadku akcji, wartość nominalna to wartość wynikająca z postanowień statutu i wpisana do rejestru sądowego. 4. Wartość bilansowa jest to wartość zgodna z wyceną na dzień bilansowy, tj.: 1) aktywa finansowe wycenia się: a) według zamortyzowanego kosztu z uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej, pomniejszonego o dokonane odpisy z tytułu utraty wartości/ utworzone rezerwy celowe lub b) według wartości godziwej, a w przypadku aktywów finansowych zaklasyfikowanych do portfela dostępne do sprzedaży wartość godziwą należy pomniejszyć o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości lub c) według kosztu pomniejszonego o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości, 2) akcje i udziały w jednostkach podporządkowanych: a) banki sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z MSR stosują wycenę zgodnie z MSR 27, b) banki sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z PSR stosują wycenę zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków, 3) akcje i udziały w pozostałych jednostkach: a) banki sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z MSR stosują wycenę zgodnie z MSR 39, b) banki sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z PSR klasyfikują akcje i udziały w pozostałych jednostkach do właściwej kategorii aktywów finansowych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków oraz wyceniają zgodnie z dokonaną klasyfikacją 4) zobowiązania finansowe wycenia się: a) według wartości godziwej, jeśli zostały zakwalifikowane do zobowiązań finansowych wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy lub b) według zamortyzowanego kosztu z uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej, 5) rzeczowe aktywa trwałe wycenia się: a) według ceny nabycia lub kosztu wytworzenia pomniejszonych o umorzenie oraz odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości lub b) według wartości przeszacowanej odpowiadającej ich wartości godziwej pomniejszonej o umorzenie oraz odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości, 6) nieruchomości inwestycyjne wycenia się: a) według wartości godziwej lub b) według ceny nabycia pomniejszonej o umorzenie oraz odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości, 7) wartości niematerialne i prawne wycenia się: a) według ceny nabycia lub kosztu wytworzenia pomniejszonych o umorzenie oraz odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości lub b) według wartości przeszacowanej odpowiadającej jego wartości godziwej pomniejszonej o umorzenie oraz odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości, 8) aktywa trwałe zaliczone jako przeznaczone do sprzedaży wycenia się w kwocie niższej z jego wartości bilansowej i wartości godziwej pomniejszonej o koszty zbycia (MSSF 5) - 11 -
9) zapasy wycenia się według ceny nabycia lub kosztu wytworzenia lub też według wartości netto możliwej do uzyskania, w zależności od tego, która z kwot jest niższa. 5. Za wartość bilansową netto należy uznać wartość bilansową. 6. Wartością bilansową brutto jest wartość bilansowa bez pomniejszenia o umorzenia, dokonane odpisy z tytułu utraty wartości/utworzone rezerwy celowe. 7. Należności bez utraty wartości (dla banków stosujących MSR) - aktywa finansowe bez stwierdzonej utraty wartości. Należności podlegające odpisom IBNR powinny być wykazywane w kolumnach bez utraty wartości. 8. Należności bez utraty wartości dla banków stosujących PSR - ekspozycje kredytowe zakwalifikowane do kategorii: normalne i pod obserwacją. 9. Należności z utratą wartości (dla banków stosujących MSR) aktywa finansowe, co do których stwierdzono obiektywne dowody utraty wartości, o których mowa w 59 MSR 39 i zostały uznane za aktywa, które utraciły wartość, zgodnie z zasadami MSR 39. 10. Należności z utratą wartości (dla banków stosujących PSR) ekspozycje kredytowe zakwalifikowane do grupy zagrożonych. 11. Wartość odzyskiwalna odpowiada wartości godziwej pomniejszonej o koszty sprzedaży lub wartości użytkowej składnika aktywów lub ośrodka wypracowującego środki pieniężne, zależnie od tego, która z nich jest wyższa (MSR 36.6) bądź bieżącej wartości oszacowanych przyszłych przepływów pieniężnych zdyskontowanych za pomocą efektywnej stopy procentowej (MSR 39.63). 12. Skumulowana zmiana wartości godziwej oznacza całkowitą jej zmianę narastająco. 13. Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości/rezerwa celowa dla banków stosujących MSR - jest to nadwyżka wartości bilansowej danego składnika aktywów nad jego wartością odzyskiwaną, dla banków stosujących PSR - odpis równoważący skutki ryzyka w działalności banku, tworzony na podstawie przepisów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z jego działalnością. 14. Portfel A w pozycji tej należy prezentować pozostałe należności z portfela Aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat oraz Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu. 15. Portfel B w pozycji tej należy prezentować pozostałe należności z portfela Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży i Inwestycje utrzymywane do terminu wymagalności oraz cały portfel Kredyty i inne należności. 16. Pierwotny termin (realizacji) okres, na jaki została zawarta umowa z klientem. Okresem umownym jest również okres zmieniony aneksem będącym integralną częścią umowy. W zakresie depozytów będzie to okres, na jaki zadeklarowano złożenie depozytów w banku. W odniesieniu do kredytów terminem pierwotnym będzie okres, na jaki został udzielony kredyt z uwzględnieniem wyznaczonego terminu spłaty ostatniej raty, zaś w przypadku papierów wartościowych okres od momentu emisji do momentu wykupu papierów wartościowych. Dla lokat z terminem złożenia środków innym niż data zawarcia umowy (np. lokaty międzybankowe T/N, S/W) termin pierwotny liczony jest od dnia złożenia lokaty (tj. przeksięgowania z ewidencji pozabilansowej do bilansu banku) do dnia zwrotu środków. 17. Termin zapadalności - okres pozostający od daty sprawozdawczej do określonej w umowie daty płatności należności, dla należności spłacanych jednorazowo określona w umowie data spłaty całości zadłużenia, dla należności spłacanych w ratach - określona w umowie data spłaty poszczególnych rat. 18. Termin wymagalności okres pozostający od daty sprawozdawczej do określonej w umowie daty płatności zobowiązania. 19. Termin zaangażowania banku rok, w którym powstała należność banku. - 12 -