Gospodarka wodno ściekowa Zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w zakresie zaopatrzenia w wodę oraz usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. z 2001r., Dz. U. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.), należy do zadań własnych gminy. Natomiast w gestii powiatu zgodnie z ustawą z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. Nr 91, poz. 578 z późn. zm.), leżą zadania z zakresu gospodarki wodnej, ochrony środowiska i przyrody. Według danych GUS na koniec 2010 roku 87 % mieszkańców powiatu korzystało z sieci wodociągowej, a 60 % z sieci kanalizacyjnej. Dla porównania w województwie dolnośląskim na koniec 2010 roku 91,5 % ludności korzystało z sieci wodociągowej, zaś 68 % z sieci kanalizacyjnej. Brak danych dotyczących 2011 roku. Z komunalnych oczyszczalni ścieków w 2011 r. korzystało na terenie naszego powiatu 75,6% ogólnej liczby ludności, przy czym w miastach 100%, a na wsiach 41,1%, natomiast średnia dla województwa dolnośląskiego w tym samym okresie wynosiła 77,9 % ogółem, przy czym w miastach 96,5 %, a na wsiach - 34,9%. Porównanie zaopatrzenia w urządzenia gospodarki wodno-ściekowej w latach 1999, 2010 i 2011 na terenie powiatu kamiennogórskiego przedstawia poniższa tabela. Urządzenia gospodarki wodno-ściekowej powiatu w latach 1999, 2010 i 2011.[źródło: GUS oraz dane z gmin] Długość sieci Komunalne oczyszczalnie ścieków Wyszczególnienie rok wodociągowej rozdzielczej kanalizacyjnej biologiczna w tym z podwyższonym usuwaniem biogenów liczba przepustowość liczba przepustowość Km /w m 3 /d/ /w m 3 /d/ Województwo 1999 11 417,1 4604,4 156 583 149 20 123 563 Dolnośląskie 2010 14 429,5 8 248,6 216 1428 988 73 517 265 2011 14 345,2 8 733,2 144 228 487 71 639 686 Powiat Kamiennogórski 1999 191,6 151,9 5 18 273 - - 2010 266,6 134,6 10 21 316 3 15 404 2011 308,3 179,2 11 21 816 3 15 404 Miasto Kamienna Góra 1999 57,3 34,7 1 12 250 - - 2010 53,8 34,7 1 14 730 1 14 730 2011 53,8 34,9 1 14 730 1 14 730 1
Gmina Kamienna Góra 1999 69,5 21,6 2 675 - - 2010 100,9 25,7 5 973 - - 2011 105,8 25,7 5 973 - - Gmina Lubawka 1999 43,7 44,5 2 5 348 - - 2010 63,3 68,3 3 5 413 1 473 2011 65,9 73,3 3 5 413 1 473 Gmina Marciszów 1999 21,1 - - - - - 2010 48,6 5,9 1 200 1 200 2011 82,8 45,3 2 700 1 200 Podane w tabeli wartości odnoszą się do długości sieci czynnej bez przyłączy prowadzących do budynków i innych obiektów, a w przypadku sieci kanalizacyjnej do sumarycznej długości sieci ogólnospławnej i na ścieki gospodarcze. Ludność korzystająca z sieci wodociągowo-kanalizacyjnej stan na 31 grudnia 2010 roku (dane z GUS) Wyszczególnienie Ludność korzystająca z sieci wodociągowej w % Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w % Powiat 87,3 60,2 Kamienna Góra miasto 98,1 81,0 Gmina Wiejska Kamienna Góra 80,5 34 Gmina Lubawka (ogółem) 81,8 61,3 Lubawka miasto 98,8 67,9 Lubawka obszar wiejski 60,9 53,2 Marciszów 65,9 15,4 1.Zaopatrzenie w wodę 1.1 Sieć wodociągowa Stan zwodociągowania powiatu kamiennogórskiego należy uznać za zadowalający. Ujęcia wody i wodociągi posiadają wszystkie gminy. Zaopatrzenie w wodę miasta Kamienna Góra Miasto Kamienna Góra zapewnia dostawę wody pitnej dla prawie 100% swoich mieszkańców (98,1%). Dostawcą wody jest Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Kamiennej Górze. Na system dystrybucji wody w mieście składa się 53,8 km przewodów magistralnych i rozdzielczych oraz 7 km przyłączy domowych. Niewątpliwą zaletą 2
jest pierścieniowy układ magistral wodociągowych, który zapewnia niezawodność dostawy wody do większości odbiorców. Miasto zaopatrywane jest w wodę pitną głównie z ujęcia wody podziemnej w Janiszowie, którego wydajność wynosi 7.100 m 3 /d. Charakteryzowane ujęcie założone jest w czwartorzędowym piętrze wodonośnym i składa się z siedmiu studni wierconych, z tym że obecnie eksploatowane są cztery z nich. W sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania kamiennogórskie MPWiK zakupuje wodę z ujęcia Betlejem zlokalizowanego w Krzeszowie. Zaopatrzenie w wodę na terenie Gminy Kamienna Góra Z sieci wodociągowej na koniec 2011 roku korzystało 98 % mieszkańców Gminy Wiejskiej Kamienna Góra. 19 na 21 wsi jest zwodociągowanych, w tym 17 w całości. Sieci wodociągowej nie posiada Czarnów i Nowa Białka. Łączna długość tejże sieci na terenie Gminy Kamienna Góra wynosi obecnie 105,8 km. Gmina Kamienna Góra korzysta z 2 ujęć wody powierzchniowej: Leszczyniec i Rędziny oraz 7 ujęć wody podziemnej: Krzeszów Betlejem, Krzeszówek, Leszczyniec, Rędziny, Raszów, Przedwojów oraz Ogorzelec. W celu zaopatrzenia mieszkańców niektórych miejscowości (Janiszów, Dębrznik, część Ptaszkowa) Gmina Kamienna Góra zakupuje wodę od innych jednostek. Na terenie gminy funkcjonują trzy stacje uzdatniania wody: w Rędzinach, Leszczyńcu i w Ogorzelcu. System wodociągowy na charakteryzowanym obszarze ma układ otwarty. Szeregowa współpraca przewodów dostarczających wodę z miejsca produkcji do odbiorców jest przyczyną problemów z dostawą, występujących w przypadku awarii na sieci. Zaopatrzenie w wodę na terenie Gminy Lubawka Na terenie gminy Lubawka zwodociągowanych jest 8 miejscowości: Lubawka, Chełmsko Śląskie, Błażejów, Paprotki, Błażkowa, Bukówka, Stara Białka, Opawa i Niedamirów oraz w niewielkim stopniu Miszkowice. Woda pobierana jest z pięciu ujęć wody: Lubawka ujęcie głębinowe, Lubawka-Podlesie - ujęcie głębinowe, Błażejów ujęcie drenażowe, Paprotki ujęcie drenażowe, Niedamirów - ujęcie powierzchniowe na potoku Ostrężnik i Miszkowice - ujęcie brzegowe na potoku Złotna. Łączna długość sieci wodociągowej na terenie gminy Lubawka wynosi 65,9 km, a przyłączy 31,13 km. Wg stanu na 31 grudnia 2010 r. 81,8% mieszkańców korzystało z sieci wodociągowej. Na terenie Gminy Lubawka zupełnie lub częściowo niezwodociągowane są takie miejscowości jak: Paczyń, Szczepanów, Jarkowice, Okrzeszyn i Uniemyśl. Zaopatrzenie w wodę na terenie Gminy Marciszów Na terenie gminy Marciszów głównym dostawcą wody jest Wałbrzyskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Wałbrzychu, eksploatujące ujęcia wód podziemnych poziomu czwartorzędowego Marciszów Górny i Marciszów Dolny oraz ujęcie wody powierzchniowej na rzece Bóbr w miejscowości Dębrznik. Niepełną sieć wodociągową posiadają: 3
Marciszów, Sędzisław, Ciechanowice, Nagórnik i Wieściszowice. Pozostałe miejscowości gminy nie są zwodociągowane. Łączna długość sieci wodociągowej na terenie Gminy Marciszów wynosi 48,7 km. Z sieci wodociągowej korzysta wg danych z GUS ok. 66 % ogółu mieszkańców gminy. Gminy powiatu kamiennogórskiego korzystają głównie z ujęć wód podziemnych. 2. Gospodarka ściekowa 2.1. Sieć kanalizacyjna Stopień skanalizowania powiatu kamiennogórskiego należy uznać za niezadowalający. Łączna długość sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu w 2011 roku wynosiła 179,2 km. Stan skanalizowania miast powiatu jest satysfakcjonujący. I tak miasto Kamienna Góra jest skanalizowane w 94,6 %. W podobnym stopniu skanalizowane jest miasto Lubawka. Znacznie gorzej jest z wyposażeniem w sieć kanalizacyjną terenów wiejskich powiatu. Jednakże obecnie na terenie gmin trwają prace nad budową nowych sieci kanalizacyjnej bądź modernizacją już istniejących. W październiku ubiegłego roku zakończono prace nad budową nowej biologicznomechanicznej oczyszczalni w Marciszowie. Podobnie na terenie Gminy Lubawka oddano do użytku kanalizację sanitarną w Niedamirowie, Opawie oraz w Jarkowicach. Wg danych GUS pod koniec 2010 roku średni procent mieszkańców powiatu kamiennogórskiego korzystających z sieci kanalizacyjnej wynosił 60,2 %.Wartość ta jest znacznie niższa dla terenów wiejskich, w przypadku których jedynie 34,7 % ich mieszkańców korzysta z kanalizacji. Miasto Kamienna Góra według danych uzyskanych od MPWiK Sp. z o.o w Kamiennej Górze, 81 % mieszkańców miasta korzystało z sieci kanalizacji sanitarnej. Ścieki komunalne odprowadzane są przy pomocy sieci kolektorów o łącznej długości 34,9 km do miejskiej oczyszczalni ścieków. Kamienna Góra posiada niejednolity system kanalizacyjny, którym odprowadzane są zarówno ścieki sanitarne jak i wody opadowe. Wiele ulic na terenie miasta posiada po dwa ciągi kanalizacji lub kanalizację rozdzielczą podłączoną do kanału ogólnospławnego. W starej części miasta natomiast funkcjonuje kanalizacja ogólnospławna. Na terenie miasta konieczne jest dalsze porządkowanie gospodarki ściekowej m.in. poprzez wykonanie rozdziału kanalizacji ogólnospławnej z odprowadzaniem ścieków sanitarnych do istniejącej oczyszczalni oraz odprowadzanie wód opadowych do cieków powierzchniowych. Wykonanie wspomnianego rozdziału kanalizacji jest zalecane z uwagi na fakt, że w obecnej sytuacji doprowadzanie do oczyszczalni wód opadowych w okresach intensywnych opadów i roztopów prowadzi do przeciążenia hydraulicznego jej urządzeń. Zaleca się także wypracowanie racjonalnego sposobu gospodarowania osadami ściekowymi powstającymi w kamiennogórskiej oczyszczalni. 4
Na terenie gminy Kamienna Góra jedynie 6 spośród 21 wsi posiada kanalizację. Tylko 2 wsie skanalizowane są w całości ( Krzeszów, Przedwojów).Częściowo skanalizowane są: Czadrów, Ogorzelec, Ptaszków i Pisarzowice. Na terenie gminy funkcjonuje 5 oczyszczalni ścieków. Ścieki powstające na terenie Ptaszkowa natomiast trafiają do miejskiej oczyszczalni ścieków w Kamiennej Górze. W miejscowościach Jawiszów i Olszyny funkcjonują przydomowe oczyszczalnie ścieków obsługujące tylko pojedyncze budynki wielorodzinne. Łączna długość sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy Kamienna Góra, wg danych GUS, wynosi obecnie 25,7 km. Sieć ma charakter wyłącznie sanitarny. Trafiają do niej jedynie ścieki bytowo-gospodarcze. Wody opadowe nie są ujmowane w system kanalizacyjny. Sieć kanalizacyjna na całej swojej długości jest grawitacyjna. Lokalnie przepływ ścieków wspierany jest przepompowniami, które znajdują się w Krzeszowie, Ptaszkowie i Pisarzowicach. Na koniec 2011 roku ok. 38 % mieszkańców Gminy Kamienna Góra korzystało z sieci kanalizacyjnej. Na terenie Gminy Lubawka funkcjonuje system kanalizacji sanitarnej, obejmujący obecnie 73 km sieci oraz prawie 27 km przyłączy. Skanalizowana jest znaczna część miasta Lubawka, Chełmsko Śląskie, Błażejów, Bukówka, Okrzeszyn, Uniemyśl, Niedamirów, Opawa oraz częściowo Miszkowice i Jarkowice. Z możliwości odprowadzania ścieków do sieci kanalizacyjnej na terenie gminy według stanu na 1 stycznia 2011 r. korzystało 61,3% mieszkańców. Na terenie miasta Lubawka korzystało 67,9 % ludności, zaś na terenach wiejskich 53,2 %. Na przeważającej części obszaru gminy Lubawka sieć kanalizacyjna ma charakter wyłącznie sanitarny. Wyjątkiem jest nieznaczna część Lubawki i Chełmska Śląskiego, gdzie funkcjonuje kanalizacja ogólnospławna. Gmina Lubawka posiada trzy oczyszczalnie, do których trafiają ścieki z Lubawki, Bukówki, Miszkowic, Jarkowic, Opawy, Niedamirowa, Chełmska Śląskiego i części Błażejowa, jak również Okrzeszyna i Uniemyśla. Ścieki z pozostałych miejscowości gminy są dowożone do oczyszczalni taborem asenizacyjnym lub po podczyszczeniu w przydomowych oczyszczalniach wprowadzane do wód lub ziemi. Na terenie gminy Marciszów została wybudowana i oddana w ubiegłym roku do eksploatacji gminna mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków w Marciszowie, o przepustowości hydraulicznej wynoszącej Q śrd = 500 m 3 /d i Q maxd = 650 m 3 /d. Docelowo oczyszczalnia ma obsługiwać następujące miejscowości: Marciszów, część Ciechanowic, Wieściszowice i część Pustelnika. Obecnie trwają prace nad budową sieci kanalizacyjnej, która została podzielona na trzy etapy. Wykonano już dwa z nich, a mianowicie skanalizowano część Ciechanowic, Marciszów i Pustelnik, na 2013 roku planowany jest do realizacji III etap pozostała część Ciechanowic i Wieściszowice. Ponadto skanalizowowany jest Sędzisław, gdzie również istnieje oczyszczalnia ścieków. W miejscowości Wieściszowice i Ciechanowice, zostało wybudowanych 15 mini oczyszczalni ścieków typu Turbojet o przepustowościach od 2,5 do 18 m 3 /d, które zostały oddane do eksploatacji w 1999 roku. W 2010 roku zostały one 5
wyremontowane i uzyskano nowe pozwolenie wodnoprawne. Z sieci kanalizacyjnej na koniec 2010 roku wg GUS korzystało 15,4% mieszkańców gminy. Obecnie brak danych, gdyż trwają prace przyłączeniowe. 2.2. Oczyszczalnie ścieków Według danych GUS na koniec 2011 roku z oczyszczalni ścieków korzystało 75,6 % ogólnej liczby mieszkańców powiatu, z czego w miastach 100 % ludności, a na terenach wiejskich jedynie 41,1 %. Na terenie powiatu obecnie funkcjonuje 11 komunalnych oczyszczalni ścieków (mechaniczno-biologicznych), w tym 3 z podwyższonym usuwaniem biogenów, o łącznej przepustowości ok. 21 700 m 3 /d. Oczyszczalnie ścieków stan na 31.12.2011 r. [dane GUS oraz gmin]. Komunalne oczyszczalnie ścieków Ludność korzystająca z oczyszczalni w % ludności Wyszczególnienie / Rok ogółem ogółem w tym biol. 1 2 3 4 5 Województwo 1999 188 159 67,1 Dolnośląskie 2000 200 165 68,6 2001 204 157 69,0 2002 197 144 73,1 2003 196 138 73,7 2006 200 141 74,6 2007 200 140 75,34 2008 203 135 75,96 2009 209 138 75,85 2010 289 216 77,1 2011 217 144 77,9 Powiat Kamiennogórski 1999 5 5 66,9 2000 7 7 69,9 2001 8 7 71,2 2002 8 7 73,6 2003 8 7 74,5 2006 9 9 75 2007 9 7 74,76 2008 9 7 74,77 2009 9 7 72,12 2010 10 8 72,5 2011 11 11 75,6 Z przedstawionej powyżej tabeli wynika, że średni procent mieszkańców powiatu kamiennogórskiego obsługiwanych przez komunalne oczyszczalnie ścieków jest porównywalny do 6
średniego procentu mieszkańców województwa dolnośląskiego. Oczyszczalnie ścieków zlokalizowane na terenie powiatu są oczyszczalniami biologicznymi, których skuteczność pracy jest dosyć istotnie zróżnicowana. Dużą skuteczność pracy wykazują oczyszczalnie w Kamiennej Górze, Lubawce, Chełmsku Śląskim, Przedwojowie czy Krzeszowie. Wiele do życzenia pozostawia natomiast praca obu oczyszczalni w Pisarzowicach. Dodatkowo w granicach administracyjnych powiatu kamiennogórskiego funkcjonują oczyszczalnie z podwyższonym usuwaniem biogenów (oczyszczalnie w Kamiennej Górze, Chełmsku Śląskim i Sędzisławiu), które gwarantują eliminację ze ścieków mineralnych produktów rozkładu zanieczyszczeń organicznych. Na terenie powiatu brak oczyszczalni mechanicznych. Wiele z funkcjonujących na terenie powiatu obiektów posiada rezerwy umożliwiające przyjęcie większej ilości ścieków, np. z terenu nieskanalizowanych dotąd miejscowości, co obrazuje poniższa tabela. Charakterystyka istniejących komunalnych oczyszczalni ścieków w powiecie kamiennogórskim (stan na 31.12.2011 rok - dane z gmin). Lp Nazwa gminy Ilość miejscowości w gminie 1 Gmina Miejska Kamienna Góra 2 Gmina Lubawka Lokalizacja oczyszczalni Rodzaj oczyszczalni Średnie dobowe natężenie przepływu ścieków (m 3 /d) Średnia ilość ścieków dopływająca do oczyszczalni w skali roku (m 3 /d) Rezerwa Ilość miejscowości podłączonych do oczyszczalni 1 Kamienna Góra mech.-biol.- chem. 14 730 8 710 6 020 2 15 Lubawka mech.-biol. 4 875 1 614 3 261 4 Chełmsko Śl. mech.-biol.- 473 155 318 2 chem. Okrzeszyn mech.-biol. 65 brak danych - 2 3 Gmina Kamienna Góra 4 Gmina Marciszów 21 Krzeszów mech-biol. 550 368 182 2 Przedwojów mech.-biol. 190 176 14 1 Pisarzowice mech.-biol. 30 15 15 1 Pisarzowice mech.-biol. 30 15 15 1 Ogorzelec mech.-biol. 55 21 34 1 9 Sędzisław mech.-biol.- 200 93 107 1 chem. Marciszów mech.-biol. 500 brak danych - 3 Powiat 46 21 698 11 167 9 966 Na terenie powiatu kamiennogórskiego największy udział w ogólnej masie zanieczyszczeń wprowadzanych w ściekach oczyszczonych do wód powierzchniowych mają oczyszczalnie komunalne. Jest to skutkiem głównie ograniczania produkcji i zmniejszającej się ciągle liczby zakładów przemysłowych. Istniejące zakłady przemysłowe i usługowe zlokalizowane głównie na terenie Kamiennej Góry i Lubawki korzystają z oczyszczalni komunalnych. Niewątpliwie uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenie powiatu kamiennogórskiego przyczyni się do poprawy jakości wód powierzchniowych. 7