Jacek Babiel www-wybory Internet jako narzędzie komunikacji politycznej na przykładzie prezydenckich kampanii wyborczych baracka obamy
www-wybory
Jacek Babiel www-wybory Internet jako narzędzie komunikacji politycznej na przykładzie prezydenckich kampanii wyborczych Baracka Obamy
Korekta: Justyna Jakubczyk, Maria Masłowska Projekt okładki i łamanie: Tadeusz Babiel Jacek Babiel 2014 Wydawca: Babiel.com.pl Jacek Babiel Druk i oprawa: Libra-Print Daniel Puławski al. Legionów 114b, 18-400 Łomża ISBN: 978-83-926997-5-0
Wstęp Kampania wyborcza to nieustanna walka o uwagę mediów, obywateli, wyborców. Bez względu na stopień zaangażowania kandydata, jego najbliższego otoczenia, pieniędzy, jakie zostają użyte w walce wyborczej, sukces jest uwarunkowany setkami nieustannie zmieniających się wydarzeń, faktów, działań i relacji, które w dużym stopniu nie zależą tylko od samego kandydata. Dwudziesty pierwszy wiek z rozwojem technologii oraz dostępu do Internetu dał sztabom wyborczym oraz kandydatom bardzo duże możliwości rozwinięcia kanałów promocji idei i komunikatów dotyczących polityków. W czasie kampanii wyborczych Internet stał się nieodzownym narzędziem, bez którego przyszłe pokolenia nie będą mogły prowadzić działań mających na celu zdobycie poparcia w wyborach. Prowadzenie kampanii wyborczej rozpatrywane przez wielu naukowców za sprawą rozwoju nowoczesnych technik komunikacji stało się tematem, który w pewnym momencie zaczął zastanawiać 5
nie tylko specjalistów od marketingu politycznego. Działania realizowane przez sztaby wyborcze kandydatów na prezydenta Stanów Zjednoczonych prowadzone w Internecie są dziś wskazówką dla innych kandydatów z innych części świata, innych krajów i innych kultur. Prezentowany tekst ma za zadanie zwiększyć świadomość dostępności narzędzia, jakim jest Internet, oraz ukazać możliwości, jakie daje użycie go w kampanii wyborczej. Proces rozwoju narzędzia w komunikowaniu politycznym zostanie omówiony na przykładzie amerykańskich prezydenckich kampanii wyborczych, ze szczególnym naciskiem na znaczenie, jaki wywarły na rozwój tego typu komunikowania kampanie Baracka Obamy. Głównym argumentem rozpoczęcia badań i poszukiwań metod, jakimi posługują się doradcy i specjaliści ze sztabów wyborczych w Stanach Zjednoczonych, było to, jak zmienił się świat polityki od rewolucji internetowej. Telewizor, radio, gazeta to media, które w XXI wieku są już zbyt wolne. Ich pośrednictwo jest ważne i skuteczne ze względu na pozycję wypracowaną przez dziesiątki lat, ale szybkość dotarcia, ograniczony zasięg i dostęp (np. do telewizji kablowych czy stacji radiowych, a nawet gazet) sprawił, że wiele działań realizuje się już na początku za pośrednictwem nowych technologii, przy uży- 6
ciu Internetu, a dopiero potem pojawiają się one w tradycyjnych mediach. Czterdziesty czwarty prezydent Stanów Zjednoczonych objął urząd 20 stycznia 2009 roku po zwycięskiej kampanii wyborczej. Kampanii, która nie tylko okazała się skuteczna i znakomicie przeprowadzona, ale przede wszystkim zrewolucjonizowała marketing polityczny, używając nowych mediów do komunikowania się z wyborcami 1. Ta rewolucja dotyczyła środków, metod i sposobów wykorzystania zwłaszcza nowych mediów, ze szczególnym zwróceniem uwagi na Internet. Kolejnym powodem podjęcia poszukiwań związanych z opisaniem i poznaniem zasad prowadzenia kampanii wyborczych w Stanach Zjednoczonych była sytuacja polskiej sceny politycznej, która w znaczący sposób zaczęła się zmieniać w kolejnych wyborach na szczeblu kraju oraz w samorządach. Wszystko pod wpływem trendów i możliwości, jakie dawało zastosowanie nowych technologii, ale także pod wpływem przykładów zza oceanu. I choć samo użycie nowoczesnych technologii oraz narzędzi internetowej komunikacji z wyborcami dotarło do Polski dopiero po 2000 roku, to zauważyć trzeba, że przez kilkanaście ostatnich lat zainteresowanie amerykańskimi do- 1 Anna Jadachowska. Kampania Baracka Obamy. http://neopr. com.pl/wiadomsoci-z-neopr/2-blog/24-kampania-baracka -obamy (15.05.2013). 7
świadczeniami w tym zakresie nie maleje, a wręcz odwrotnie rośnie. Partie coraz poważniej traktują Internet jako jedną z przestrzeni umożliwiających prezentowanie ludzi i programów, nie tylko z okazji kolejnych wyborów parlamentarnych, prezydenckich czy samorządowych. W Polsce coraz więcej osób korzysta z Internetu, co dla ugrupowań politycznych oznacza, że coraz więcej wyborców tam właśnie szuka o nich informacji. Obserwacja formy i treści na nich prezentowanych może powiedzieć nam wiele o naszej klasie politycznej oraz stanie rozwoju naszej młodej demokracji 2. Te obserwacje są podobne także w innych krajach sceny polityczne czerpią najwięcej z doświadczeń amerykańskich. Obserwacja polityków w Polsce oraz ich zaprzyjaźnianie się z nowymi technologiami internetowymi daje obraz zupełnie inaczej pracujących ludzi. Dziś, w epoce Tweetów (które zostały rozpropagowane najpierw w Stanach Zjednoczonych) wysyłanych między poszczególnymi politykami a dziennikarzami i zwykłymi wyborcami nie zawsze trzeba być na dyżurze poselskim, by móc interweniować w sprawach obywateli. Co więcej, można w ten sposób (za pośrednictwem Internetu) w szybkim czasie poinformować o problemach 2 Ewa Borowik-Dąbrowska. Serwisy internetowe partii politycznych: przestrzeń dyskusji czy słup ogłoszeniowy? 23 stycznia 2007 r. http://media.wp.pl/kat,1022939,wid,8699224,wiadomosc.html (15.05.2013). 8
w okręgu wyborczym cały świat, praktycznie bez wysiłku i za pomocą telefonu z dostępem do Internetu. Radosław Sikorski. Twórca największej polskiej gazety. Liczba czytelników jego konta na Twitterze zbliża się szybko do 100 tys. (dop. w 2012 roku). Tyle użytkowników sieci z uwagą odbiera jego codzienne wpisy, a także co ważne często przekazuje je dalej. Wpisy mają formę nośnych narracji, szybkich opowieści opanowujących świat informacji, selekcjonujących to, co najważniejsze. Blisko 100 tysięcy uważnych czytelników to o wiele lepszy wynik niż ten, jakim mogą się pochwalić atakujące Radosława Sikorskiego gazety. I największy sukces osobistego PR-u w świecie nowych mediów (dop. w Polsce) 3. Przykład polskiego polityka, który systematycznie rozwija swój kanał komunikowania się z otoczeniem wyborcami, innymi politykami oraz mediami pokazuje, że komunikacja polityczna z wykorzystaniem Internetu może odbywać się na skalę masową. Komunikat, choć jednostronnie profilowany, wysyłany do setek tysięcy ludzi może być nośnikiem i kreatorem kolejnych informacji. Użycie Twittera w USA pokazało, że kampanie wyborcze mogą odbywać się znacznie szybciej niż dotychczas. Przykład Radosława Sikorskiego po- 3 Eryk Mistewicz. Najlepsze kampanie PR 2012. Forbes, grudzień 2012. 9
kazuje, że możliwe jest komunikowanie się jednego polityka bez pośrednictwa mediów z dużą liczbą odbiorców. Pytanie tylko, co dzieje się dalej z komunikatem? Czy odbiorcy, którzy są obserwatorami konta Sikorskiego, rzeczywiście czytają wszystkie tweety wysyłane do społeczności? Przykład ten jest analogiczny do tego, co działo się w Stanach Zjednoczonych sama liczba wiadomości i potencjalnych odbiorców to jeszcze za mało. Komunikat wysłany za pośrednictwem sieci musi być przekazany dalej, do obywateli, przez media, musi być skomentowany dopiero wtedy zwiększa się jego moc oddziaływania na innych, dopiero wtedy będzie on rzeczywiście zauważony. Z jednej strony komunikat wysyłany przez użytkownika Twittera może być bezmyślnie wysyłany dalej do innych, a z drugiej komentowany i przetwarzany, przez co może nabrać innego znaczenia. Jest to zjawisko dotychczas przed erą Internetu rzadko spotykane. Komunikat po etapie wysłania (przez internautę polityka) przetworzony przez zwykłych obywateli (internautów) staje się nowym komunikatem (docierającym do kolejnych, innych internautów). Umiejętne prowadzenie kandydata przez doradców w czasie kampanii wyborczej przez najtrudniejsze tematy, debaty i spotkania nie jest receptą na sukces. To, czy kandydat potrafi nawiązać kontakt ze spontaniczną publicznością na wiecach 10
Spis treści Wstęp............. Komunikacja internetowa a tradycyjna. 1. Internet jako narzędzie. Zastosowanie i rozwój............ Media w Stanach Zjednoczonych... Media elektroniczne........ Rozwój stron www kandydatów.... 2. Wykorzystanie komunikacji internetowej w praktyce........... Początki stron internetowych kandydatów George Bush John Kerry 2004 + wideo. Kampania wyborcza a prawybory... Inne oblicze na www w 2008 roku... Dashboard........... Google i reklama w wyszukiwarkach.. Google Analytics......... Grassroots organizing....... Internetowy fundraising...... YouTube............ Piosenki i YouTube w kampanii..... 5 13 21 21 30 31 33 33 38 46 52 54 56 60 70 73 81 89 138
Celebryci w kampanii wyborczej... Romney 47 procent........ Wirtualny kandydat drugie życie... Telefony i smartfony........ Facebook 2012......... Gadżety............ Przeciwnicy kandydata....... 3. Kampania internetowa a demokracja.. Kampania 2012 i wcześniejsze kampanie wyborcze........... Political Action Committee..... Zakończenie........... Rola mediów w marketingu politycznym. Zmiany w demokracji....... Spis treści............ 91 95 97 97 99 102 105 111 111 116 122 130 131 138
Jacek Babiel dziennikarz, administratywista, politolog. Przez kilka lat prowadził publicystyczne programy telewizyjne Na Starym Rynku oraz Tu i teraz, których gośćmi byli m.in. Bronisław Komorowski, Jan Rokita, Andrzej Olechowski, Józef Oleksy, Andrzej Lepper, Henryka Krzywonos, Jacek Saryusz Wolski, Janusz Korwin-Mikke, Jarosław Kaczyński oraz Lech Kaczyński prezydent RP i inni. Autor kilkuset artykułów publikowanych na łamach ogólnopolskich gazet oraz książek: Niedokończona (2008) i Jak wygrać wybory? (2010), Motywacja droga do sukcesu (2013). Strona internetowa autora www.babiel.com.pl
Tanie gazety, kroniki filmowe, radio, reklamy i debaty telewizyjne to narzędzia komunikacji, które po raz pierwszy zostały wykorzystane w polityce przez Amerykanów. Dzięki nim Theodore Roosevelt, Franklin Delano Roosevelt i John Kennedy odnieśli sukces i stali się nowoczesnymi politykami na miarę swoich czasów. Innowacyjne formy komunikacji na swój sposób rozwijały amerykańską demokrację. Nie inaczej jest z Internetem i tzw. nowymi mediami. Warto poznać ich różnorodne funkcjonowanie w polityce, by lepiej zrozumieć, jaka będzie demokracja w XXI wieku. Niniejsza książka jest zatem czymś znacznie więcej niż opisem strategii i narzędzi komunikacyjnych w kampaniach prezydenckich w USA z początku XXI wieku z perspektywy nowych mediów, ze szczególnym naciskiem na kampanię Baracka Obamy z 2008 roku. Gdy wczytamy się we wnikliwe analizy proponowane przez Autora, zrozumiemy, że daje on wyśmienity wgląd w to, jak wyborcy i politycy będą ze sobą rozmawiać, jak będziemy zdobywać fundusze na kampanie, jak powstawać będą więzi między przywódcami a politycznie aktywnymi obywatelami, jak emocje i informacje wzajemnie się przenikną, jaką rolę w rywalizacji politycznej odegra czas. Czytając książkę Jacka Babiela, zobaczymy również, jak dzięki nowym mediom politycznie aktywni wyborcy będą mogli się organizować, a także kontrolować elity polityczne i wpływać na ich decyzje i zachowania. Bohdan Szklarski, dyrektor Ośrodka Studiów Amerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego, wykładowca Collegium Civitas Patronat: ISBN: 978-83-926997-5-0