Analiza wykonana dla: Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Analiza wykonana przez: Witański Consulting Group

Raport z analizy premierowych audycji adresowanych dla mniejszości ukraińskiej nadawanych w programach mediów publicznych w okresie 23 maja 6 czerwca 2016r. Analiza wykonana dla: Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Analiza wykonana przez: Business @ Witański Consulting Group Warszawa, sierpień 2016

Spis treści 1. Metodologia przeprowadzenia badania... 4 1.1. Przedmiot badawczy... 4 1.2. Podmiot badawczy... 4 1.3. Procedura badawcza... 7 2. Mniejszość ukraińska w Polsce... 9 2.1. Ogólna charakterystyka mniejszości narodowych w Polsce... 9 2.2. Mniejszość ukraińska... 11 2.3. Mniejszości narodowe w mediach... 12 2.4. Potrzeby medialne mniejszości ukraińskiej... 15 3. Przegląd audycji skierowanych do mniejszości ukraińskiej, nadawanych w mediach publicznych... 17 3.1. TVP3 Regionalna... 17 3.2. TVP3 Olsztyn... 18 3.3. TVP 3 Białystok... 19 3.4. Polskie Radio Białystok... 21 3.5. Polskie Radio Koszalin... 25 3.6. Polskie Radio Kraków... 27 3.7. Polskie Radio Olsztyn... 28 3.8. Polskie Radio Rzeszów... 30 3.9. Polskie Radio Szczecin... 34 4. Analiza ilościowa wybranych wskaźników oceny audycji skierowanych do mniejszości ukraińskiej nadawanych przez media publiczne... 36 4.1. Ilość nadawanych audycji... 36 4.2. Częstotliwość nadawanych audycji... 37 4.3. Czas emisji nadawanych audycji... 38 4.4. Czas trwania nadawanych audycji... 39 4.5. Ilość osób biorących udział w audycjach... 39 4.6. Stopień posługiwania się językiem ukraińskim w nadawanych audycjach... 40 4.7. Ilość tematów poruszanych w nadawanych audycji... 40 4.8. Stopień ogólności poruszanych zagadnień w nadawanych audycjach... 41 5. Analiza jakościowa audycji skierowanych do mniejszości ukraińskiej nadawanych przez media publiczne... 43 5.1. Analiza treści nadawanych audycji... 43 5.2. Analiza odbiorców nadawanych audycji... 45 6. Ocena zawartości treści nadawanych audycji... 48 6.1. TVP3 Regionalna... 48 6.2. TVP3 Olsztyn... 49 6.3. TVP3 Białystok... 49 Strona 2

6.4. Polskie Radio Białystok... 49 6.5. Polskie Radio Koszalin... 50 6.6. Polskie Radio Kraków... 50 6.7. Polskie Radio Olsztyn... 50 6.8. Polskie Radio Rzeszów... 51 6.9. Polskie Radio Szczecin... 51 7. Podsumowanie badania... 52 Strona 3

Strona 4 1. Metodologia przeprowadzenia badania Analiza zawartości treści audycji skierowanych do ukraińskiej mniejszości narodowej nadawanych przez media publiczne w Polsce pod kątem uwzględniania potrzeb mniejszości ukraińskiej oraz uwzględniających Stanowisko Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych w sprawie audycji dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz audycji w języku regionalnym w publicznej radiofonii i telewizji została przeprowadzona w dniach od 11.07.2016 do 24.07.2016 przez zespół ekspercki BWCG Mateusz Witański na podstawie przekazanego przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji materiału poemisyjnego. 1.1. Przedmiot badawczy Przedmiotem badania była treść audycji skierowanych do ukraińskiej mniejszości narodowej nadawanych przez media publiczne w Polsce pod kątem uwzględniania potrzeb mniejszości ukraińskiej oraz uwzględniających Stanowisko Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych w sprawie audycji dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz audycji w języku regionalnym w publicznej radiofonii i telewizji. Poprzez potrzebę rozumieć będziemy odczuwalny brak czegoś, który powoduje, że podejmuje się działania zmierzające do likwidacji tego braku. Inaczej mówiąc jest to doznanie poczucia niespełnienia, czyli napięcia motywacyjnego, działające jako czynnik skłaniający do podejmowania aktywności mającej zaspokoić tę potrzebę. Audycje telewizyjne i radiowe skierowane do ukraińskiej mniejszości narodowej powinny zaspokajać potrzeby społeczne jej członków, przede wszystkim potrzeby przynależności do grupy społecznej. 1.2. Podmiot badawczy Podmiotem badawczym były programy mediów publicznych, które w okresie między 23.05.2016 a 5.06.2016 wyemitowały audycje skierowane do mniejszości ukraińskiej. W Polsce spółki radiowe i telewizyjna mediów publicznych emitują następujące audycje skierowane do mniejszości ukraińskiej: Telenowyny (TVP3 Regionalna) audycja nadawana w TVP3 Regionalna (pasmo wspólne). Audycja trwa 24 minuty i nadawana jest 3 razy w miesiącu (planowany czas nadawania w 2016 roku wynosi 22,75 godziny). Telenowyny to magazyn przeznaczony dla mniejszości ukraińskiej w Polsce oraz widzów zainteresowanych problemami Ukraińców i Ukrainy, realizowany w języku ukraińskim z jednoczesnym tłumaczeniem na polski. W audycjach prezentowane są historia

i bieżące informacje na temat stosunków polsko-ukraińskich oraz komentowane są aktualne wydarzenia polityczne i kulturalne. Przegląd Ukraiński (TVP3 Białystok) magazyn informacyjno-publicystyczny, podejmujący tematykę życia społecznego i kulturalnego Ukraińców zamieszkujących województwo podlaskie. Audycja nadawana w języku ukraińskim z polskimi napisami. Audycja trwa 11 minut, nadawana jest 2 razy w tygodniu (wydanie premierowe i powtórka) przez cały rok (planowany czas nadawania w roku 2016 wynosi 23,5 godziny). Ukraińskie Wieści (TVP3 Olsztyn) magazyn informacyjno-publicystyczny emitowany w języku ukraińskim. Audycja trwa ok. 13 minut, nadawana jest 8 razy w miesiącu przez cały rok (premiera co dwa tygodnie i powtórki) (planowany czas nadawania w roku 2016 wynosi 22,45 godziny). Ukraińskie Wieści informują o najważniejszych bieżących wydarzeniach, dotyczących mniejszości ukraińskiej. Magazyn pokazuje codzienne życie Ukraińców na Warmii i Mazurach tradycje, zwyczaje, szkolnictwo, działalność kulturalną. Przedstawia koncerty, festiwale, akcje społeczne. Informuje także o wydarzeniach na Ukrainie i współpracy regionalnej. Ukraińska Dumka (Polskie Radio Białystok) audycja trwa 20 minut, nadawana jest trzy razy w tygodniu przez cały rok (planowany czas nadawania w roku 2016 wynosi 53 godziny). Audycja informacyjno-publicystyczna nadawana w języku ukraińskim, poruszająca wielorakie problemy mniejszości ukraińskiej zamieszkującej tereny Podlasia. Serwis Ukraiński (Polskie Radio Koszalin) 4-minutowa audycja informacyjna nadawana raz w tygodniu przez cały rok (planowany czas nadawania w 2016 roku wynosi 3,5 godziny). Stała pozycja programowa, nadawana w każdą niedzielę o godz. 7.50. Audycja przedstawia wydarzenia dotyczące spraw Ukraińców mieszkających na Pomorzu oraz najnowsze informacje z Ukrainy. Magazyn Ukraiński (Polskie Radio Koszalin) magazyn informacyjno-publicystyczny emitowany w języku ukraińskim. Audycja trwa 15 minut, nadawana jest trzy razy w tygodniu przez cały rok (planowany czas nadawania w roku 2016 wynosi 41,6 godziny). Stała pozycja programowa w każdy piątek i niedzielę o godz. 19.10 oraz w każdy wtorek o godz. 5.05. W magazynie omawiane są społeczno-polityczne oraz kulturalne tematy związane z mniejszością ukraińską w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem Pomorza oraz współczesne problemy Ukrainy. Od Niedzieli do Niedzieli (Polskie Radio Olsztyn) audycja publicystyczno-informacyjna trwająca 25 minut, nadawana jest jeden raz w tygodniu przez cały rok (planowany czas nadawania w roku 2016 wynosi 21,85 godziny). Audycja redagowana jest przez członków Związku Ukraińców w Polsce. Omawia aktualne problemy mniejszości ukraińskiej regionu. Posedynki (Polskie Radio Szczecin) audycja publicystyczno-informacyjna, trwająca średnio 58 minut, nadawana jest raz w tygodniu przez cały rok (planowany czas nadawania w roku 2016 wynosi 32,1 godziny). Audycja ukazuje życie, poglądy i kulturę mniejszości ukraińskiej zamieszkującej region. Skrynia (Polskie Radio Rzeszów) audycja publicystyczna trwająca 50 minut, nadawana jest dwa razy w tygodniu (premiera i powtórka) przez cały rok (planowany czas nadawania w roku 2016 Strona 5

Strona 6 wynosi 83,33 godziny). Audycja adresowana jest głównie do mieszkańców Polski południowowschodniej pochodzenia ukraińskiego i do wszystkich miłośników języka i kultury ukraińskiej. Magazyn zawiera: informacje z życia mniejszości ukraińskiej w Polsce, kalendarium historyczne, relacje dźwiękowe z uroczystości, koncertów, wystaw, konferencji naukowych i spotkań tej społeczności, zapowiedzi imprez kulturalnych, przegląd prasy. Całość ilustrowana jest muzyką ukraińską. Stałym elementem audycji jest cykl "Muzyczna skrzynka" prezentujący wykonawców i kompozytorów ukraińskich. Wiadomości dla Ukraińców (Polskie Radio Rzeszów) audycja trwa 30 minut, nadawana jest 4 razy w tygodniu, emisja od wtorku do piątku (planowany czas nadawania w roku 2016 wynosi 102 godziny). Magazyn informacyjno-publicystyczny w języku ukraińskim przygotowywany przez Redakcję Ukraińską Radia Polonia. Kermesz (Polskie Radio Kraków) magazyn społeczno-kulturalny w języku ukraińskim dla mniejszości łemkowskiej i ukraińskiej zamieszkujących Małopolskę. Magazyn redagowany i prowadzony przez dziennikarzy wywodzących się z tych mniejszości. Dostarcza aktualne informacje o życiu tych wspólnot oraz ze szczególną troską dokumentuje głosy starszych pokoleń, relacje świadków wydarzeń historycznych, przejawy ginącej obrzędowości, zwyczajów, wytwory kultury duchowej i materialnej. Audycja trwa 30 minut i nadawana jest raz w tygodniu (planowany czas nadawania w roku 2016 wynosi 52 godziny). Każda audycja jest powtarzana jednokrotnie. Sami Swoi (Polskie Radio Wrocław) magazyn mniejszości narodowych. Audycja publicystycznokulturalna, trwająca średnio 49 minut, nadawana jest raz w tygodniu przez cały rok (łączny czas nadawania 37,5 godziny). Cotygodniowy magazyn realizowany w języku ukraińskim i w języku niemieckim. Realizowany wspólnie z przedstawicielami mniejszości. W głównej części opisuje działania organizacji skupiających mniejszości narodowe na terenie Dolnego Śląska. Dużą część audycji zajmuje też prezentacja odrębności kulturowej i językowej. Spośród wskazanych powyżej audycji radiowych i telewizyjnych następujące zostały poddane analizie: TVP3 Regionalna 1 audycja, TVP3 Białystok 3 audycje, w tym jedna wyemitowana poza wskazanym czasem, TVP3 Olsztyn 1 audycja, Polskie Radio Białystok 10 audycji, Polskie Radio Koszalin 4 audycje, Polskie Radio Kraków 2 audycje, Polskie Radio Olsztyn 2 audycje, Polskie Radio Rzeszów 10 audycji, Polskie Radio Szczecin 2 audycje. Łącznie badaniu poddanych zostały 34 audycje, emitowane w 9 stacjach radiowych i telewizyjnych, o łącznym czasie trwania 14 godzin i 13 minut.

Strona 7 Dla rozróżnienia w dokumencie pojęć cyklicznej audycji oraz pojedynczego odcinka (wydania) danej audycji, zastosowano pojęcie magazyn dla audycji w rozumieniu emitowanego w określonych odstępach czasu kolejnego wydania danej audycji (np. Skrynia, Kermesz, Telenowyny). 1.3. Procedura badawcza 34 przekazane do badania zapisy audycji skierowanych do mniejszości ukraińskiej, nadanych w mediach publicznych w okresie 23.05.2016 5.06.2016, zostały poddane ocenie metodą analizy treści. Analiza treści to technika badawcza służąca obiektywnemu, systematycznemu i ilościowemu opisowi jawnej zawartości komunikatów. Metoda analizy treści ma zazwyczaj ilościowy charakter, niemniej coraz częściej stosuje się równocześnie badania jakościowe w analizie treści. Poprzez ilościowy charakter rozumie się przede wszystkim zliczanie określonych, występujących w przekazie elementów wraz z pomiarem ich nasilenia, w konsekwencji wyprowadzanie wniosków na podstawie uchwyconych liczbowo zależności, prawidłowości i tendencji. Poprzez jakościowy charakter rozumie się występowanie charakterystycznych treści w ogóle, badanie intencji nadawcy oraz określenie kontekstu i okoliczności powstania treści. W praktycznym wymiarze metoda analizy treści przebiega w pięciu krokach: 1. Postawienie tezy lub hipotezy badawczej 2. Wybór materiału badawczego 3. Tworzenie klucza kategoryzacyjnego 4. Definiowanie kategorii w kluczu 5. Zapoznanie się z treścią materiału badawczego 6. Budowanie tabeli z wynikami W przypadku analizy audycji skierowanych do mniejszości ukraińskiej zarówno hipoteza, jak i wybór materiału badawczego wynika z celu, w jakim została przeprowadzona analiza. Celem badania jest bowiem określenie, czy audycje skierowane do ukraińskiej mniejszości narodowej, nadawane w okresie od 23.05. do 5.06.2016 przez następujące media publiczne: TVP Regionalna, TVP Białystok, TVP Olsztyn, Polskie Radio Białystok, Polskie Radio Koszalin, Polskie Radio Kraków, Polskie Radio Olsztyn, Polskie Radio Rzeszów i Polskie Radio Szczecin, uwzględniają potrzeby mniejszości ukraińskiej oraz stanowisko Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych w sprawie audycji dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz audycji w języku regionalnym w publicznej radiofonii i telewizji. Na potrzeby analizy treści przygotowano następujący klucz kategoryzujący, zarówno ilościowy, jak i jakościowy:

ilość nadawanych audycji, częstotliwość nadawanych audycji, czas emisji nadawanych audycji, czas trwania nadawanych audycji, ilość osób biorących udział w audycjach, stopień posługiwania się językiem ukraińskim w nadawanych audycjach, ilość tematów poruszanych w nadawanych audycji, stopień ogólności poruszanych zagadnień w nadawanych audycjach, analiza treści nadawanych audycji, analiza odbiorców nadawanych audycji. Dla każdego spośród kluczy kategoryzujących zastosowano odpowiednie kategorie, opisane w dalszej części opracowania. Strona 8

Strona 9 2. Mniejszość ukraińska w Polsce 2.1. Ogólna charakterystyka mniejszości narodowych w Polsce Zamieszkujące Polskę mniejszości narodowe to społeczności w większości starzejące się. Procentowy udział osób w wieku poprodukcyjnym (60 lat i więcej w przypadku kobiet oraz 65 lat i więcej w przypadku mężczyzn), który wśród ogółu ludności Polski wynosi 16,91 % osiąga w przypadku siedmiu mniejszości narodowych wartości znacznie przewyższające średnią. Najwyższą wartość odsetek ten osiągnął w przypadku mniejszości białoruskiej (34,80% populacji), słowackiej (26,95%) i rosyjskiej (26,40%). Najniższą wartość współczynnik ten osiągnął natomiast w przypadku mniejszości romskiej (6,34% populacji). Ponadto wartości niższe od średniej ogólnopolskiej odnotowano w przypadku mniejszości: ormiańskiej, karaimskiej, żydowskiej, tatarskiej i czeskiej. Wśród przedstawicieli aż jedenastu mniejszości narodowych i etnicznych (Czesi, Słowacy, Litwini, Ukraińcy, Tatarzy, Łemkowie, Białorusini, Rosjanie, Niemcy, Żydzi, Karaimi) mniej niż 15,5% populacji stanowią osoby w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat). Dla porównania średnia dla ogółu ludności Polski wynosi 18,7% populacji. Najmłodsze są mniejszości romska (28,84% populacji stanowi grupa w wieku przedprodukcyjnym) i ormiańska (21,35%). Wśród osób posługujących się w kontaktach domowych językiem regionalnym również widać nieznaczną tendencję do starzenia się populacji. Zgodnie z wynikami Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań z 2011 r., 19,56% osób używających w kontaktach domowych języka regionalnego to osoby w wieku poprodukcyjnym, natomiast 13,54% tej populacji to osoby w wieku przedprodukcyjnym. Wśród przedstawicieli mniejszości narodowych i etnicznych widoczna jest względna równowaga w liczbie kobiet i mężczyzn, z wyjątkiem mniejszości rosyjskiej, w której aż 63,80% stanowią kobiety. Odsetek kobiet wśród mniejszości jest najniższy w przypadku Tatarów (43,44%), Czechów (42,46%) i Karaimów (36,31%). Zwłaszcza w tym ostatnim przypadku odbiega on znacząco od średniej ogólnopolskiej, wynoszącej 51,59% populacji. Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego z 2011r. ukazały strukturę społeczności mniejszościowych według stanu cywilno-prawnego bardzo zbliżoną do uzyskanej w spisie z 2002 roku. Najbardziej liczną grupą wśród mniejszości narodowych i etnicznych są osoby w wieku 15 lat i więcej, pozostające w związku małżeńskim, które stanowią prawie 60% populacji (wobec prawie 56% dla ludności Polski). Od tego przedziału odbiegają wartości charakteryzujące mniejszości czeską (49,47%), żydowską (45,23%) i romską (35,74%). Zwłaszcza wśród mniejszości romskiej wyraźny jest znacznie niższy niż wśród pozostałej części społeczeństwa odsetek osób pozostających w formalnych związkach małżeńskich. Najwyższy odsetek osób żonatych lub zamężnych odnotowano natomiast wśród mniejszości: tatarskiej (61,33%), łemkowskiej (60,35%) i ormiańskiej (60,33%). Wśród osób używających w kontaktach domowych języka regionalnego

Strona 10 odnotowano w trakcie spisu powszechnego najwyższy, spośród omawianych grup, odsetek osób pozostających w związkach małżeńskich, wynoszący aż 63,84% populacji. Pod względem miejsca zamieszkania mniejszości narodowe i etniczne można podzielić na dwie grupy. Pierwszą z nich stanowią mniejszości, których większość członków zamieszkuje miasta. Osoby należące do tych mniejszości są potomkami społeczności, które przez wieki migrowały na tereny Polski. W miastach mieszka ponad 80% Rosjan, Ormian, Tatarów, Żydów, Karaimów i Romów. Dla mniejszości romskiej i karaimskiej odsetek ten stanowi ponad 90% populacji. Także w przypadku mniejszości czeskiej (79,53%) odsetek mieszkańców miast znacznie przewyższa wynoszącą 60,78% populacji średnią ogólnopolską. Drugą grupę stanowią mniejszości, które tradycyjnie utrzymywały się z rolnictwa. Wśród nich współczynnik zamieszkiwania na wsi przewyższa średnią dla ogółu ludności Polski (39,22%), osiągając najwyższe wyniki w odniesieniu do mniejszości niemieckiej (59,43%), litewskiej (58,63%), słowackiej (57,64%) i łemkowskiej (56,16%). Rekordowe wartości współczynnik ten osiągnął dla osób posługujących się w kontaktach domowych językiem kaszubskim. Aż 82,60% osób należących do tej społeczności mieszka na wsi. Poziom wykształcenia prawie wszystkich mniejszości narodowych i etnicznych mierzony odsetkiem osób z wyższym wykształceniem przewyższa wynoszącą 16,99% średnią ogólnopolską. Największy odsetek osób z wykształceniem wyższym jest wśród mniejszości żydowskiej (52,80%), tatarskiej (49,39%), karaimskiej (41,38%) i rosyjskiej (40,58%). Wyłącznie wśród mniejszości niemieckiej (9,14%) i romskiej (2,03%) odsetek ten jest niższy od średniej krajowej. W przypadku mniejszości niemieckiej niższy od średniej odsetek osób z wyższym wykształceniem, może się wiązać z wiejskim charakterem tej społeczności. Konsekwencją wysokiego odsetka osób z wyższym wykształceniem wśród osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych są niższe od średniej ogólnopolskiej (46,27%) wartości dotyczące odsetka osób, które uzyskały w tych grupach wykształcenie niższe niż średnie. Tylko w przypadku mniejszości romskiej znacząco (82,32%) i białoruskiej nieznacznie (47,53%) wartości te przewyższają średnią ogólnopolską. Wśród osób należących do społeczności posługującej się językiem regionalnym widać wyraźnie niższy od średniej ogólnopolskiej odsetek osób z wykształceniem wyższym (5,95% populacji) i wyższy od średniej odsetek osób, które uzyskały wykształcenie niższe niż średnie (72,88%). Jest to silnie związane z wyraźnie wiejskim charakterem społeczności posługującej się w kontaktach domowych językiem kaszubskim, determinującym wybór ścieżki edukacyjnej. Jeżeli chodzi o aktywność ekonomiczną poszczególnych mniejszości, to powyżej 15 roku życia najwięcej osób pracujących jest wśród mniejszości: żydowskiej 56,98%, tatarskiej 55,23%, czeskiej 53,59% i ormiańskiej 52,68%. Dla pozostałych mniejszości odsetki pracujących są niższe niż udział osób pracujących dla Polski ogółem, który w 2011 r. wyniósł 44,37%. Stan ten nie wynika jednak z problemów osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych ze znalezieniem pracy,

Strona 11 spowodowany jest raczej wspomnianym już powyżej wyższym wśród mniejszości odsetkiem osób znajdujących się w wieku poprodukcyjnym. W przypadku ośmiu mniejszości (słowackiej, niemieckiej, czeskiej, łemkowskiej, białoruskiej, ukraińskiej, litewskiej i rosyjskiej) odsetek bezrobotnych kształtuje się poniżej udziału bezrobotnych dla Polski ogółem, wynoszącego 6,61%. Aktywność zawodowa osób używających w kontaktach domowych języka regionalnego nie odbiega znacząco od średnich wartości ogólnopolskich. Wśród tej społeczności 45,02% populacji to osoby pracujące, natomiast procent osób bezrobotnych wynosi 6,61%. Przeprowadzony w 2011 r. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań po raz pierwszy w historii polskiej statystyki badał tzw. tożsamość złożoną respondentów, czyli sytuację, w której badany deklaruje związek z więcej niż jedną tożsamością narodową bądź etniczną. Wyniki spisu wskazują, iż zjawisko to jest bardzo rozpowszechnione wśród przedstawicieli mniejszości, zwłaszcza w kombinacji, gdzie tożsamości mniejszościowej towarzyszy tożsamość polska. W przypadku aż sześciu mniejszości (żydowska, czeska, rosyjska, tatarska, ormiańska i niemiecka) procent osób, które zadeklarowały tożsamość mniejszościową i polską jest większy od odsetka osób, które zadeklarowały wyłącznie przynależność do danej mniejszości. Z drugiej strony tylko w przypadku trzech mniejszości (karaimskiej, białoruskiej i litewskiej) ponad 60% osób należących do danej mniejszości zadeklarowało wyłącznie tą mniejszościową identyfikację narodowo-etniczną. W przypadku pozostałych mniejszości odsetek ten wahał się od 58,06% w przypadku mniejszości łemkowskiej do 21,2% w przypadku mniejszości czeskiej. Generalnie należy zauważyć, że sytuacja poszczególnych mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym nie odbiega znacznie, poza mniejszością romską, od średniej ogólnopolskiej. Dane uzyskane w trakcie ostatniego Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2011 r. wskazują, że przynależność do mniejszości, z wyjątkiem Romów, nie determinuje sytuacji społeczno-ekonomicznej obywateli należących do mniejszości. Wpływ na tę sytuację mają raczej inne zmienne, m.in. poziom wykształcenia, miejsce zamieszkania (wieś-miasto), status na rynku pracy oraz wiek badanych. 2.2. Mniejszość ukraińska Ukraińcy to mniejszość narodowa, do której przynależność podczas przeprowadzonego w 2011r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań zadeklarowało 38.795 obywateli polskich (wedle danych poprzedniego Narodowego Spisu Powszechnego z 2002r. liczebność mniejszości ukraińskiej wynosiła 27.172 osoby), w tym: w województwie warmińsko-mazurskim 13.037 osób (według NSP 2002r. 11.881), zachodniopomorskim 4.482 (według NSP 2002r. 3.703), pomorskim 3.932 (według NSP 2002r. 2.831). W wyniku przeprowadzonej w 1947r. przez ówczesne władze

Strona 12 komunistyczne akcji "Wisła" niemal cała ludność ukraińska, zamieszkująca tereny południowowschodniej Polski, została przesiedlona na tereny Polski północnej i zachodniej, gdzie obecnie znajdują się jej największe skupiska. Części Ukraińców udało się uniknąć przesiedlenia z rodzimych terenów, a części pozwolono na powrót po 1956r. Stąd też skupiska mniejszości ukraińskiej występują także w województwach podkarpackim i małopolskim. Ukraińcy w Polsce są bardzo aktywną grupą mniejszościową. Należą oni w większości do dwóch kościołów, Kościoła Katolickiego Obrządku Bizantyńsko-Ukraińskiego oraz Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Wśród głównych organizacji mniejszościowych wymienia się Związek Ukraińców w Polsce, Związek Ukraińców Podlasia, Towarzystwo Ukraińskie w Lublinie, Fundacja św. Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej, Związek Ukrainek, Ukraińskie Towarzystwo Nauczycielskie w Polsce, Ukraińskie Towarzystwo Lekarskie, Stowarzyszenie Ukraińców Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego, Organizacja Młodzieży Ukraińskiej PŁAST, Ukraińskie Towarzystwo Historyczne, Związek Niezależnej Młodzieży Ukraińskiej. Mniejszość ukraińska posiada także tytuły prasowe (tygodnik Nasze Słowo" oraz dwumiesięcznik Nad Buhom i Narwoju") oraz stacje radiowe (Radio Bon Ton z Chełma, Radio Orthodoxia z Białegostoku). Audycje w języku ukraińskim były emitowane przez stację Twoje Radio Włodawa oraz na falach internetowego radia prawosławnej diecezji lubelsko-chełmskiej. Ukraińcy organizują także liczne imprezy kulturalne, wśród których wyróżniają się Festiwal Kultury Ukraińskiej, Młodzieżowy Jarmark, Podlaska Jesień, Bytowska Watra, Spotkania Pogranicza, Dni Kultury Ukraińskiej, Dziecięcy Festiwal Kultury, Na Iwana, na Kupała, Festiwal Ukraińskich Zespołów Dziecięcych, Noc na Iwana Kupała, Z malowanej skrzyni, Pod wspólnym niebem, Dni teatru ukraińskiego. 2.3. Mniejszości narodowe w mediach Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji jest organem konstytucyjnym stojącym na podstawie art. 213 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji. Szczegółowe kompetencje KRRiT, jako organu właściwego w dziedzinie radiofonii i telewizji, zostały określone w ustawie o radiofonii i telewizji. Jako organ ochrony prawa Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji przede wszystkim kontroluje i ocenia programy emitowane przez nadawców z punktu widzenia podstawowych i społecznie akceptowanych wartości. Zgodnie z art. 18 ustawy o radiofonii i telewizji emitowane audycje nie mogą propagować działań sprzecznych z moralnością i dobrem społecznym, powinny one między innymi szanować uczucia religijne odbiorców, w szczególności nie mogą zawierać treści dyskryminujących ze względu na rasę, płeć lub narodowość.

Strona 13 Celem właściwej realizacji działań służących zapewnieniu mniejszościom narodowym i etnicznym właściwego dostępu do skierowanych do nich audycji KRRiT opracowała i stosuje definicję audycji adresowanych do mniejszości narodowych i etnicznych oraz audycji w języku regionalnym, która została zaakceptowana przez Komisję Wspólną Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych (stanowisko Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych z dnia 24 lutego 2010 roku). Zgodnie z tym stanowiskiem KRRiT za audycje adresowane do mniejszości narodowych i etnicznych uznaje takie, które spełniają łącznie poniższe warunki: w całości poświęcone są problematyce dotyczącej mniejszości narodowych, etnicznych i społeczności posługującej się językiem regionalnym; przedstawiciele mniejszości narodowej lub etnicznej nie tylko biorą udział, ale sami mówią o sobie i o swoich sprawach; wyraźnym adresatem jest konkretna mniejszość narodowa lub etniczna, czy społeczność posługująca się językiem regionalnym; realizowane są w języku mniejszości narodowej, etnicznej lub w języku regionalnym; redagowane są przez zespół złożony z przedstawicieli zainteresowanej mniejszości narodowej, etnicznej lub społeczności posługującej się językiem regionalnym. Nadawcy zostali zobowiązani do stosowania standardów audycji spełniających ogólne wymagania profesjonalizmu i rzetelności dziennikarskiej. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji działa na rzecz dostępu do mediów publicznych mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym, uczestnicząc w posiedzeniach Sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Bierze także udział, poprzez swoich przedstawicieli, w spotkaniach i konferencjach dotyczących spraw mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji powołując rady programowe oddziałów publicznej telewizji i spółek publicznego radia emitujących programy w językach mniejszości narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym, uwzględnia kandydatów zgłaszanych przez organizacje społeczne tych mniejszości oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym. Rady programowe działające w mediach publicznych, zgodnie z ustawą o radiofonii i telewizji powoływane są na kadencję trwającą 4 lata. W radach programowych mediów publicznych zasiadali m.in. przedstawiciele Związku Ukraińców w Polsce: Roman Biłas w Polskie Radio Koszalin, Paweł Pietnoczka w Polskie Radio Olsztyn, Michał Pulkowski w Polskie Radio Rzeszów, Oksana Kłosowska w Polskie Radio Szczecin. Stałym elementem działania KRRiT są interwencje w sprawach skarg i wystąpień przedstawicieli mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym oraz udzielanie wsparcia reprezentantom wspomnianych grup w kontaktach z nadawcami. Monitorowanie programów nadawców publicznych pod kątem udziału w tych programach audycji adresowanych do mniejszości narodowych i etnicznych pozwala na natychmiastowe reagowanie na ewentualne nieprawidłowości w tej dziedzinie. W ramach prowadzonych działań KRRiT prowadzi na bieżąco

Strona 14 konsultacje z przedstawicielami mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym w zakresie ich potrzeb i postulatów dotyczących mediów publicznych. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji jako regulator rynku elektronicznego nie może ustalać oferty programowej, jak też zasad jej realizacji w mediach publicznych, uwzględniając potrzeby mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym. Zgodnie z wolą ustawodawcy samodzielność programowa nadawcy została bowiem usankcjonowana w art. 13. ust. 1. ustawy o radiofonii i telewizji. Osoby należące do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym mają prawo do posiadania własnych, niepublicznych rozgłośni radiowych i stacji telewizyjnych. Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych, z wyjątkiem mediów publicznych, wymaga uzyskania koncesji. Organem właściwym w sprawach koncesji jest Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, który podejmuje decyzję na podstawie uchwały Krajowej Rady. Ponadto istotne znaczenie z punktu widzenia mniejszości narodowych i etnicznych ma przepis art. 39b wspomnianej ustawy, na mocy którego stowarzyszenia i fundacje w ramach realizacji celów statutowych oraz kościelne lub wyznaniowe osoby prawne kościoła lub związku wyznaniowego o uregulowanej w ustawie sytuacji prawnej, mają możliwość wystąpienia do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji o uznanie za nadawcę społecznego. Nadawca społeczny jest zwolniony z opłat za udzielenie lub zmianę koncesji. Z możliwości emisji audycji radiowych adresowanych do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym w okresie objętym niniejszym raportem korzystało pięciu niepublicznych nadawców radiowych. Były to: Białoruskie Radio Racja, Radio Kaszëbë, Radio Orthodoxia z Białegostoku, Radio Vanessa z Raciborza oraz Radio Doxa (do maja 2014 r. działające pod nazwą Radio Plus Opole). Ponadto od 2006 r. z Raciborza audycje za pośrednictwem Internetu nadaje Polsko-Niemieckie Radio Internetowe Mittendrin, prowadzone przez Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców Województwa Śląskiego. Od czerwca 2011 roku w Gorlicach audycje w języku łemkowskim emituje Radio Internetowe Ruskiej Bursy LEM.fm (używające poprzednio nazwy Łemkowskie Radio Internetowe Stowarzyszenia RUSKA BURSA ). Od 2013 r. w Strzelcach Krajeńskich godzinną audycję w języku łemkowskim raz w tygodniu emituje za pośrednictwem Internetu Radio-Lemko.pl, prowadzone przez Stowarzyszenie Lemko Tower. Na antenie Radia Orthodoxia z Białegostoku nadawana jest cotygodniowa audycja w języku ukraińskim Ukraińskie Słowo, w której poruszane są kwestie dotyczące tradycji, kultury, języka wiary oraz historii społeczności ukraińskiej Podlasia, a także innych regionów zamieszkiwanych przez mniejszość ukraińską. Radio Orthodoxia swoim zasięgiem obejmuje Białystok i jego okolice. Jest również dostępne w Internecie. Nowym aspektem działalności medialnej środowisk mniejszości

Strona 15 narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym jest emisja audycji telewizyjnych na antenach nadawców niepublicznych. 2.4. Potrzeby medialne mniejszości ukraińskiej Potrzeby wobec mediów publicznych zostały zdefiniowane na podstawie przeprowadzonych wywiadów pogłębionych z przedstawicielami mniejszości ukraińskiej. Potrzeby medialne mniejszości ukraińskiej można zgrupować w trzech kategoriach: poruszanie tematyki ukraińskiej w nadawanych audycjach, wykorzystanie języka ukraińskiego w nadawanych audycjach, odpowiedni czas nadawanych audycji. Mniejszość ukraińska oczekuje od emitowanych przez media publiczne audycji skierowanych do mniejszości narodowych poruszania dosyć szerokiego zakresu tematycznego. Oczekiwania bowiem obejmują zarówno sprawy lokalne, ważne dla małych społeczności, ale także wiedzę na temat tego, co dzieje się na terenie Ukrainy. Ważne są sprawy polityczne czy gospodarcze, które kształtują państwo ukraińskie i jego miejsce w przestrzeni politycznej Europy, ale równie istotne są sprawy wewnętrzne, o których nie zawsze mówi się w mediach polskich i europejskich. Bardzo ważne są także stosunki między polskim i ukraińskim społeczeństwem, nie tylko na poziomie władz państwowych, ale także na poziomie lokalnych społeczności, szczególnie tych przygranicznych. W historii między obydwoma narodami pojawiło się wiele napięć, które obecnie wymagają przedstawienia i wyjaśnienia, co media publiczne w emitowanych audycjach powinny czynić. Mniejszość ukraińska, podobnie jak inne mniejszości, pragnie w jak największym stopniu mieć kontakt z językiem ojczystym. Dlatego bardzo ważny jest dla tej grupy społecznej kontakt z językiem ukraińskim. Oczywiście współcześnie możliwości kontaktu z mediami ukraińskimi są bardzo duże, dzięki Internetowi Ukraińcy mieszkający w Polsce mogą swobodnie korzystać z mediów publicznych i prywatnych nadających w języku ukraińskim, jednak chcą także w tym języku uzyskiwać informacje o sprawach lokalnych. Ważne są dla nich także komentarze wypowiadane przez Ukraińców mieszkających w Polsce, co determinuje korzystanie w audycjach z języka ukraińskiego. Trzecim aspektem poruszanym przez mniejszość ukraińską, jest czas nadawania audycji i czas trwania tych audycji. Mniejszość ukraińska nie chce być dyskryminowana w głównych pasmach antenowych i oczekuje, że skierowane do niej audycje nie będą nadawane w godzinach nocnych lub przedpołudniowych tylko w dni pracujące. Choć częstotliwość audycji jest różna, jednak rzadko jest to więcej niż jedna audycja w tygodniu, to mniejszość ukraińska oczekuje, że audycje te będą nadawane w godzinach popołudniowych lub wieczornych. Dla mniejszości ukraińskiej ważne jest

także to, aby audycje nie były zbyt krótkie i nie miały charakteru szybko odczytanych wiadomości. Optymalne audycje powinny mieć między 30-ma a 60-ma minutami, gdyż w takim czasie można wyczerpująco przedstawić dwa-trzy ciekawe tematy. Strona 16

Strona 17 3. Przegląd audycji skierowanych do mniejszości ukraińskiej, nadawanych w mediach publicznych Analizie treści poddanych zostało 35 audycji nadawanych w mediach publicznych w dniach 23.05.2016 5.06.2016. Analizie zostały poddane audycje nadawane przez następujące media: TVP3 Regionalna, TVP3 Olsztyn, TVP3 Białystok, Polskie Radio Białystok, Polskie Radio Koszalin, Polskie Radio Kraków, Polskie Radio Olsztyn, Polskie Radio Rzeszów oraz Polskie Radio Szczecin. Zgodnie z założeniem, wszystkie wskazane do analizy treści audycje przeznaczone są dla mniejszości ukraińskiej w Polsce. 3.1. TVP3 Regionalna TVP3 Regionalna (pasmo wspólne) nadaje raz w miesiącu magazyn Telenowyny. Jest to magazyn informacyjno-publicystyczny, nadawany w języku ukraińskim, jednocześnie tłumaczony jest na język polski (napisy). Przeznaczony jest dla mniejszości ukraińskiej w Polsce, a także dla widzów zainteresowanych problemami Ukrainy. Prezentuje historię stosunków polsko-ukraińskich oraz bieżące wydarzenia polityczne i kulturalne. Tabela 1. Przegląd audycji TVP3 Regionalna LP Badany wskaźnik Opis audycji 1. Nazwa audycji Telenowyny 2. Stacja emitująca TVP 3 (pasmo wspólne) 3. Czas emisji 28.05.2016 godz. 13:05 4. Czas trwania 25 00 5. Osoby biorące udział w audycji Jana Stępniewicz (prowadząca) 6. Używane języki ukraiński, polski, rosyjski 7. % używania j.ukraińskiego 8. Zakres tematyczny 80% audycji, 100% osoba prowadząca Podsumowanie dwóch lat prezydentury Petra Poroszenko na Ukrainie oraz relacje z wydarzeń kulturalnych w Polsce, związanych z kulturą Ukrainy 9. Charakter audycji informacyjno-publicystyczna (10%/90%) 10. Treść audycji poruszane zagadnienia W majowym wydaniu magazynu Telenowyny przybliżone zostały dwa lata prezydentury Petra Poroszenki na Ukrainie po przedterminowych wyborach, jakie miały miejsce w maju 2014 roku. Autorzy felietonu starali się odpowiedzieć na pytanie, czy spełnia nadzieje i oczekiwania, jakie wiązano z jego prezydenturą. W magazynie znalazła się także relacja z majowej premiery spektaklu Ukraiński Dekameron w reżyserii Włada Troickiego. Premiera miała miejsce na deskach

Strona 18 Teatru Polskiego. Kolejną relację przeprowadzono z Narodnego Domu w Przemyślu, gdzie wystąpiła światowej sławy ukraińska śpiewaczka operowa Olga Pasicznyk. Ostatnim akcentem kulturalnym magazynu była rozmowa z członkami zespołu DAGADANA o ich najnowszej płycie, na którą składają się piosenki w języku polskim i ukraińskim, ale także chińskim. 11. Odbiorcy mniejszość ukraińska oraz społeczeństwo polskie Nadawana w TVP3 Regionalna audycja Telenowyny ma charakter informacyjno-publicystyczny i jest skierowana zarówno do mniejszości ukraińskiej w Polsce, jak i społeczeństwa polskiego. Porusza tematykę społeczno-gospodarczą Ukrainy jako państwa i narodu, nie poruszając zagadnień związanych z mniejszością ukraińską w Polsce. Magazyn bazuje na felietonach dziennikarskich, co determinuje także formę prezentacji treści. Audycja prowadzona jest w języku ukraińskim, niemniej w felietonach pojawiają się także inne języki (głównie przytaczane wypowiedzi). Wypowiedzi w innych językach nie są tłumaczone na język ukraiński. Magazyn prezentowany jest z niewielką częstotliwością (raz w miesiącu) w sobotnie wczesne popołudnie. Dzięki emisji we wspólnym paśmie oraz udostępnieniu w Internecie, audycja dociera do wszystkich potencjalnie zainteresowanych tematyką ukraińską w Polsce oraz osób posługujących się językiem ukraińskim na świecie. Atutem audycji jest prowadzenie i przygotowanie felietonów w języku ukraińskim, a także prezentowanie przykładów przenikania się kultury ukraińskiej i polskiej. 3.2. TVP3 Olsztyn TVP3 Olsztyn nadaje raz na dwa tygodnie audycję Ukraińskie wieści. W audycji omawiane są najważniejsze problemy, wydarzenia i tematy dotyczące społeczności ukraińskiej, mieszkającej na Warmii i Mazurach. Audycja nadawana jest w języku ukraińskim, jednocześnie tłumaczona jest na język polski (napisy). Tabela 2. Przegląd audycji TVP3 Olsztyn LP Badany wskaźnik Opis audycji 1. Nazwa audycji Ukraińskie Wieści 2. Stacja emitująca TVP3 Olsztyn 3. Czas emisji 24.05.2016 godz. 18:15 4. Czas trwania 9 59 5. Osoby biorące udział w audycji Roman Bodnar (prowadzący) 6. Używane języki polski, ukraiński 7. % używania j.ukraińskiego 40% audycji, 100% osoba prowadząca 8. Zakres tematyczny Leczenie ukraińskich strażników leśnych w Polsce oraz katastrofa czarnobylska z

Strona 19 1986 roku. 9. Charakter audycji informacyjno-publicystyczna (15%/85%) 10. Treść audycji poruszane zagadnienia 11. Odbiorcy mniejszość ukraińska W majowej audycji przybliżona została katastrofa, jaka miała miejsce 30 lat temu w ukraińskim mieście Czarnobylu. W audycji omówiono przebieg katastrofy oraz przybliżono jej skutki zarówno zaraz po niej, jak i w dniu dzisiejszym. Drugi reportaż dotyczył leczenia, jakiemu poddani zostali pracownicy ukraińskiej straży granicznej w polskim szpitalu w Barczewie. Nadawana w TVP3 Olsztyn audycja Ukraińskie wieści ma charakter informacyjno-publicystyczny. Jest ona skierowana zarówno do mniejszości ukraińskiej, jak i do społeczeństwa polskiego. W audycji poruszane są tematy społeczno-gospodarcze Ukrainy jako państwa i narodu, nie zostały poruszone zagadnienia związane bezpośrednio z mniejszością ukraińską w Polsce. Magazyn bazuje na felietonach dziennikarskich, co determinuje także formę prezentacji treści. Audycja prowadzona jest w języku ukraińskim, niemniej w felietonach pojawiają się także inne języki (głównie język polski w przytaczanych wypowiedziach). Wypowiedzi w innych językach nie są tłumaczone na język ukraiński. Magazyn prezentowany jest z umiarkowaną częstotliwością (raz na dwa tygodnie) we wtorkowe późne popołudnie, w głównym paśmie emisyjnym telewizji regionalnej. Dzięki udostępnieniu wybranych odcinków audycji w Internecie, dociera ona do wszystkich potencjalnie zainteresowanych tematyką ukraińską w Polsce oraz osób posługujących się językiem ukraińskim na świecie. Głównym atutem audycji jest prowadzenie i przygotowanie felietonów w języku ukraińskim. 3.3. TVP 3 Białystok TVP3 Białystok nadaje raz w tygodniu magazyn Przegląd ukraiński. Jest to magazyn informacyjny, którego głównym tematem są wydarzenia kulturalne i innego typu spotkania, w których bierze udział środowisko ukraińskiego Podlasia, felietony na tematy historyczne i społeczno-kulturalne, rozmowy z ciekawymi ludźmi. Szczególne miejsce w audycjach zajmują folklor i tradycja ludowa oraz nauczanie języka ukraińskiego. Audycja nadawana jest w języku ukraińskim, jednocześnie tłumaczona jest na język polski (napisy). Tabela 3. Przegląd audycji TVP3 Białystok LP Badany wskaźnik Opis audycji 1. Nazwa audycji Przegląd Ukraiński Przegląd Ukraiński Przegląd Ukraiński 2. Stacja emitująca TVP3 Białystok TVP3 Białystok TVP3 Białystok

Strona 20 3. Czas emisji 22.05.2016 godz. 20:22 29.05.2016 godz. 20:23 05.06.2016 godz. 20:21 4. Czas trwania 13 33 13 47 13 24 5. Osoby biorące udział w audycji 6. Używane języki 7. % używania j.ukraińskiego 8. Zakres tematyczny 9. Charakter audycji 10. Treść audycji poruszane zagadnienia Anna Puczko (prowadząca) Magda Kaczuk (prowadząca) Anna Puczko (prowadząca) Ukraiński Ukraiński ukraiński, polski 100% audycji 100% audycji 90% audycji 500-lecie nadania praw miejskich miasteczka Milejczyce oraz Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej Konkurs piosenki ukraińskiej w Bielsku Podlaskim oraz impreza Dzień Matki w Czeremsze Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej w Białymstoku oraz wyświęcenie cerkwi Męczenników Ziemi Chełmskiej i Podlaskiej w Zbuczu publicystyczna (100%) publicystyczna (100%) publicystyczna (100%) W audycji przybliżone zostały dzieje podlaskiego miasteczka Milejczyce, okazją ku temu stały się obchody 500-lecia nadania praw miejskich. Miasteczko to szczególne miejsce, gdyż ponad 90% ludności posługiwało się gwarą ukraińską. Drugi felieton poświęcony był ukraińskim uczestnikom Międzynarodowego Festiwalu Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej, w której to imprezie wystąpiło 29 chórów. Grand Prix Festiwalu otrzymał Akademicki Chór Studentów Charkowskiej Państwowej Akademii Kultury. W audycji podsumowano konkurs piosenki ukraińskiej w Bielsku Podlaskim, w regionie największą prezentację wykonawców ukraińskich piosenek ludowych, estradowych i autorskich. W konkursie brało udział 65 wykonawców, Grand Prix konkursu zdobył duet Maria Ignatiuk i Maria Martyniuk z Bielska Podlaskiego. Drugi felieton dotyczył imprezy Dzień Matki w Czeremsze, jednej z miejscowości w regionie, gdzie dzieci i młodzież mogą uczyć się języka ukraińskiego. Dzieci W audycji zaprezentowano felieton dotyczący Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej, jaki miał miejsce w białostockiej operze i Filharmonii Podlaskiej. W festiwalu wystąpiły chóry na światowym poziomie, w tym z Ukrainy. Jednym z uczestników był chór Związku Ukraińców w Polsce Żurawli. Drugi felieton dotyczył poświęcenia Cerkwi Męczenników Ziemi Chełmskiej i Podlaskiej w Zbuczu (parafia Czyże). Wzniesienie cerkwi w Zbuczu nie jest przypadkowe ze wsi pochodzili furmani zamordowani przez polskie podziemie 31.01.1946 r.

Strona 21 11. Odbiorcy Mniejszość ukraińska Podlasia recytowały wiersze i śpiewały piosenki w języku ukraińskim. Mniejszość ukraińska Podlasia Mniejszość ukraińska Podlasia Nadawana w TVP3 Białystok audycja Przegląd ukraiński ma charakter publicystyczny. Jest ona skierowana przede wszystkim do mniejszości ukraińskiej zamieszkałej na Podlasiu. W audycji poruszane są głównie tematy dotyczące działalności mniejszości ukraińskiej na Podlasiu, w niewielkim stopniu audycja porusza tematy społeczno-gospodarcze Ukrainy jako państwa i narodu. Magazyn bazuje na felietonach dziennikarskich, co determinuje także formę prezentacji treści. Magazyn prowadzony jest w języku ukraińskim, niemniej w felietonach pojawiają się także inne języki (głównie język polski w przytaczanych wypowiedziach). Wypowiedzi w innych językach nie są tłumaczone na język ukraiński. Magazyn nadawany jest z dużą częstotliwością (raz w tygodniu) w niedzielny wieczór, w głównym paśmie emisyjnym telewizji regionalnej. Dzięki udostępnieniu wszystkich odcinków audycji w Internecie, dociera ona do wszystkich potencjalnie zainteresowanych tematyką ukraińską w Polsce oraz osób posługujących się językiem ukraińskim na świecie. Głównym atutem audycji jest przygotowanie felietonów dotyczących działalności kulturalnej i oświatowej mniejszości ukraińskiej na obszarze nadawania audycji (Podlasia) oraz prowadzenie i przygotowanie felietonów w języku ukraińskim. 3.4. Polskie Radio Białystok Polskie Radio Białystok nadaje jedną audycję skierowaną do mniejszości ukraińskiej. Trzy razy w tygodniu prezentuję audycję Dumka ukraińska o charakterze informacyjno-publicystycznym. W audycji poruszane są zarówno tematy dotyczące spraw ważnych dla Ukrainy jako państwa i narodu, jak i poruszane są sprawy mniejszości ukraińskiej, zamieszkującej Podlasie, ale także inne rejony kraju. Audycja nadawana jest w języku ukraińskim. W ofercie Polskiego Radia Białystok znajdują się także dwie audycje, które skierowane są nie tylko do mniejszości ukraińskiej, ale do wszystkich mniejszości narodowych, jakie zamieszkują północno-wschodnią Polskę. Pierwsza audycja Przed wyjściem do cerkwi ma charakter religijny i porusza tematykę religii prawosławnej. Audycja nadawana jest w języku białoruskim. Druga audycja Pażadalnaja Pieśnia ma charakter rozrywkowy i zawiera głównie życzenia muzyczne. Audycja nadawana jest w języku białoruskim. Tabela 4. Przegląd audycji Polskiego Radia Białystok cz.1 LP Badany wskaźnik Opis audycji 1. Nazwa audycji Dumka ukraińska Dumka ukraińska Dumka ukraińska

Strona 22 2. Stacja emitująca Polskie Radio Białystok Polskie Radio Białystok Polskie Radio Białystok 3. Czas emisji 23.05.2016 godz. 18:30 25.05.2016 godz. 18:30 29.05.2016 godz. 8:00 4. Czas trwania 14 30 15 05 31 31 5. Osoby biorące udział w audycji 6. Używane języki 7. % używania j.ukraińskiego 8. Zakres tematyczny 9. Charakter audycji 10. Treść audycji poruszane zagadnienia Eugeniusz Ryżyk (prowadzący) Sławomir Sawczuk (prowadzący) Eugeniusz Ryżyk (prowadzący) ukraiński, polski, rosyjski ukraiński ukraiński, polski 70% audycji 100% audycji 95% audycji Wyświęcenie cerkwi w miejscowości Andryjanki w gminie Boćki, XXXV Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej. informacyjnopublicystyczna (10%/90%) W audycji zaprezentowano felieton o wyświęceniu przez prawosławnego metropolitę Sawę cerkwi w miejscowości Andryjanki, odremontowanej staraniem mieszkańców miejscowości. XXXV Międzynarodowy festiwal Muzyki Cerkiewnej "Hajnówka 2016". W audycji zaprezentowano podsumowanie festiwalu. Prezentacja telewizyjnego magazynu Telenowyny oraz miesięcznika i portalu Nasz Wybir. informacyjno-publicystyczna (15%/85%) W audycji zaprezentowano felieton dotyczący dwóch przykładów ukraińskojęzycznych mediów w Polsce - telewizyjnego magazynie Telenowyny oraz miesięcznika i portalu internetowego Nasz Wybir. O specyfice mediów rozmawiano z ich twórcami, Andrzejem Warchiłem oraz Myroslavą Keryk. Powrót Nadiji Sawczenko, spotkanie przyjaciół Podlasia. informacyjnopublicystyczna (10%/90%) W audycji skomentowano uwolnienie ukraińskiej pilotki Nadiji Sawczenko. W felietonie zaprezentowano relację z dziesiątego plenerowego spotkania Ukraińców z Podlasia pod nazwą "Na Mykołu", jakie miało miejsce w skansenie w Koźlikach nad Narwią. 11. Odbiorcy Mniejszość ukraińska Mniejszość ukraińska Mniejszość ukraińska Tabela 5. Przegląd audycji Polskiego Radia Białystok cz.2 LP Badany wskaźnik Opis audycji 1. Nazwa audycji Dumka ukraińska Dumka ukraińska Dumka ukraińska 2. Stacja emitująca Polskie Radio Białystok Polskie Radio Białystok Polskie Radio Białystok 3. Czas emisji 30.05.2016 godz. 18:30 01.06.2016 godz. 18:30 05.06.2016 godz. 08:00

Strona 23 4. Czas trwania 15 34 15 05 30 10 5. Osoby biorące udział w audycji 6. Używane języki 7. % używania j.ukraińskiego 8. Zakres tematyczny 9. Charakter audycji 10. Treść audycji poruszane zagadnienia Sławomir Sawczuk (prowadzący) Eugeniusz Ryżyk (prowadzący) Sławomir Sawczuk (prowadzący) ukraiński Ukraiński ukraiński, białoruski 100% audycji 100% audycji 80% audycji Ukraińskie media w Polsce, stulecie śmierci Iwana Franki, ukraińscy studenci w Polsce. informacyjnopublicystyczna (10%/90%) W audycji zaprezentowano rozmowę dotyczącą obecności mediów ukraińskich w Polsce. Znalazł się także felieton dotyczący stulecia śmierci pisarza Iwana Franki. Trzecim poruszanym tematem było zaangażowanie studentów ukraińskich w wolontariat w polskich organizacjach pozarządowych. Powrót do domu ostatnich przesiedleńców akcji Wisła, lekcje języka ukraińskiego, ukraińskie święto mamy. informacyjno-publicystyczna (10%/90%) W audycji zaprezentowano felieton pokazujący ostatnich przesiedleńców akcji Wisła, którzy wrócili na Podlasie. Nina Panasiuk wraz z mężem do wsi na Podlasiu przyjechali w 1992 roku. Drugi felieton dotyczył Viktorii Petiuk, nauczycielki języka ukraińskiego w szkołach w Pozezdrzu i w Kruklankach, która razem z uczniami przygotowała występ przedstawiający święto nocy kupalskiej. W audycji znalazła się także relacja z pierwszego ukraińskiego święta Mamy, jakie miało miejsce w Węgorzewie. Koncert Bat ky Moji, 500- lecie nadania praw miejskich Milejczycom, układ przestrzenny Kuraszewy. informacyjnopublicystyczna (15%/85%) W audycji zaprezentowano relację z koncertu Bat ky Moji, w którym wystąpiły dzieci uczące się języka ukraińskiego. Drugi felieton dotyczył obchodów 500- lecia nadania praw miejskich Milejczycom. W trzecim felietonie tematem przewodnim była wieś Kuraszewa, która cechuje się nietypowym układem przestrzennym, opartym na koloniach. 11. Odbiorcy Mniejszość ukraińska Mniejszość ukraińska Mniejszość ukraińska Tabela 6. Przegląd audycji Polskiego Radia Białystok cz.3 LP Badany wskaźnik Opis audycji 1. Nazwa audycji Przed wyjściem do cerkwi Przed wyjściem do cerkwi 2. Stacja emitująca Polskie Radio Białystok Polskie Radio Białystok