BIESZCZADY PLC180001 Połonina Caryńska Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy
Obszar, przylegający do granicy państwowej ze Słowacją i Ukrainą, obejmuje w całości Bieszczady Zachodnie, zwane też Bieszczadami Lesistymi. Jest to jedyny w granicach naszego kraju fragment Karpat Wschodnich i jedyny rejon w polskich górach, gdzie występują wysokogórskie łąki połoniny, pokrywające szczytowe partie najwyższych wzniesień i ciągnących się kilometrami grzbietów. Tu właśnie rośnie najwięcej rzadkich gatunków roślin wschodniokarpackich. Innym charakterystycznym elementem krajobrazu bieszczadzkiego są wylesione i podlegające naturalnej sukcesji roślinnej tereny dawnych wsi górali rusińskich wysiedlonych po II wojnie światowej. Bieszczadzkie lasy to najdziksza i najlepiej zachowana w naszym kraju część Puszczy Karpackiej, stanowiąca największą w polskich górach ostoję zwierzyny, m.in. niedźwiedzia, rysia i wilka, a także rzadkich gatunków ptaków. Obecność rozległych naturalnych lasów Puszczy Karpackiej sąsiadujących z otwartymi terenami wysokogórskich połonin oraz wtórnie zdziczałymi szerokimi bieszczadzkimi dolinami, sprawia, że omawiany obszar charakteryzuje się wyjątkowo dużą różnorodnością biologiczną. Bieszczady mają charakterystyczną tzw. rusztową budowę, którą tworzą długie grzbiety, ciągnących się równolegle do siebie z północnego zachodu na południowy wschód, poprzedzielane szerokimi dolinami rzek i potoków, które w niektórych miejscach, zmieniając kierunek przebijają się przez grzbiety, tworząc doliny przełomowe. Najwyższe wzniesienia Bieszczadów Zachodnich to: Tarnica (1346 m n.p.m.), Krzemień (1335 m n.p.m.) i Halicz (1333 m n.p.m.). Jedną ze specyficznych geomorfologicznych cech tego pasma górskiego są występujące na bezleśnych połoninowych grzbietach piaskowcowe skałki, a także tworzące się na stromych stokach osuwiska. W Bieszczadach wyróżnia się zasadniczo trzy piętra roślinności: piętro dolin dawniej użytkowanych rolniczo, obecnie w większości zdziczałych i podlegających sukcesji, piętro regla dolnego oraz piętro połonin, czyli zbiorowisk subalpejskich i alpejskich, rozciągające się od górnej granicy lasu po najwyższe szczyty. Obszar pokrywa się całkowicie z noszącym tę samą nazwę siedliskowym obszarem Natura 2000. W jego granicach znalazł się w całości Bieszczadzki Park Narodowy (28 513,6 ha) oraz Ciśniańsko- Wetliński Park Krajobrazowy (51 146 ha) i Park Krajobrazowy Doliny Sanu (34 856 ha), tworzące polską część utworzonego w 1993 r. Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Karpaty Wschodnie, który obejmuje także przyległe obszary górskie na Słowacji i Ukrainie. W granicach obszaru znajduje się 11 rezerwatów przyrody: Cisy na Górze Jawor (3,02 ha), Gołoborze (13,90 ha), Olszyna łęgowa w Kalnicy (13,69 ha), Sine Wiry (450,49 ha), Woronikówka (14,84 ha), Zwiezło (1,89 ha), Hulskie im. prof. Stefana Myczkowskiego (189,87 ha), Krywe (511,73 ha), Przełom Osławy pod Duszatynem (321,95 ha), Śnieżyca Wiosenna w Dwerniczku (4,94 ha) i Zakole (5,03 ha). Zachowaniu i utrzymaniu tak licznych stanowisk rzadkich gatunków ptaków na omawianym obszarze sprzyja znaczne zróżnicowanie krajobrazowe i siedliskowe, dobrze wykształcona strefowość zbiorowisk roślinnych, znaczne powierzchnie starych drzewostanów z martwymi drzewami oraz wyjątkowo niska gęstość zaludnienia Bieszczadów, należąca do najniższych w kraju. Do najważniejszych zagrożeń dla awifauny i jej siedlisk na omawianym obszarze należą: prowadzenie prac leśnych w sezonie lęgowym, usuwanie martwych drzew z lasu, zalesianie terenów otwartych wyłączonych z użytkowania rolniczego i postępująca naturalna sukcesja leśna na tych terenach oraz intensywny ruch turystyczny w sezonie letnim i rozbudowa infrastruktury turystycznej. Bieszczady stanowią jedną z najważniejszych krajowych ostoi lęgowych rzadkich gatunków ptaków, w szczególności ptaków drapieżnych, sów, dzięciołów i muchołówek. Jest to największa w Polsce ostoja lęgowa orła przedniego Aquila chrysaetos (7 8 par lęgowych, ponad 20% ogólnokrajowej populacji lęgowej) i dzięcioła trójpalczastego Picoides tridactylus (50 150 par lęgowych, ok. 20% ogólnokrajowej populacji lęgowej) oraz jedna z kilku głównych ostoi lęgowych bociana czarnego Ciconia nigra (30 40 par lęgowych, ok. 3% ogólnokrajowej populacji lęgowej), orlika krzykliwego Aquila pomarina (70 80 par lęgowych, ponad 3% ogólnokrajowej populacji lęgowej), jarząbka Bonasa bonasia (500 800 par lęgowych, ok. 2% ogólnokrajowej populacji lęgowej), derkacza Crex crex (500 550 odzywających się samców, ponad 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), puchacza Bubo bubo (10 20 par lęgowych, ponad 5% ogólnokrajowej populacji lęgowej), sóweczki Glaucidium passerinum (20 30 par lęgowych, ponad 5% ogólnokrajowej populacji lęgowej), puszczyka uralskiego Strix uralensis (150 200 par lęgowych, ok. 20% ogólnokrajowej populacji lęgowej), włochatki Aegolius funereus (20 30 par lęgowych, ponad 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), zimorodka Alcedo atthis (100 200 par lęgowych, ok. 3% ogólnokrajowej populacji lęgowej), dzięcioła zielonosiwego Picus canus (250 300 par lęgowych, ok. 10% ogólnokrajowej populacji lęgowej), dzięcioła białogrzbietego Dendrocopos leucotos (80 110 par lęgowych, blisko 20% ogólnokrajowej populacji lęgowej), muchołówki małej Ficedula parva (700 1100 par lęgowych, ok. 3% ogólnokrajowej populacji lęgowej), muchołówki białoszyjej Ficedula albicollis (1200 1500 par lęgowych, ponad 20% ogólnokrajowej populacji lęgowej) i płochacza halnego Prunella collaris (7 10 par lęgowych, ok. 2% ogólnokrajowej populacji lęgowej).
Powierzchnia: 111 519,50 ha Rok zatwierdzenia: 2004 Region geograficzny: Beskidy Lesiste Mezoregion: Bieszczady Zachodnie Położenie administracyjne: województwo podkarpackie, powiaty bieszczadzki, leski i sanocki
Puchacz Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy
Sprawujący nadzór nad obszarem: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie al. Józefa Piłsudskiego 38 35-001 Rzeszów tel: 17 785 00 44, fax: 17 852 11 09 e-mail: sekretariat.rzeszow@rdos.gov.pl www.rzeszow.rdos.gov.pl Bieszczadzki Park Narodowy Ustrzyki Górne 19 38-713 Lutowiska tel: 13 461 06 10, fax: 13 461 06 10 e-mail: dyrekcja@bdpn.pl www.bdpn.pl Dane Bazy Danych Ogólnogeograficznych, będące treścią niniejszego opracowania, są materiałem państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, prowadzonego przez Głównego Geodetę Kraju na podstawie przepisów ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne. Osoby korzystające z tych materiałów nie mają prawa do ich zwielokrotniania, sprzedawania, udostępniania lub w inny sposób wprowadzania do obrotu lub rozpowszechniania ich treści w całości bądź we fragmentach, w szczególności do ich przesyłania lub udostępniania w systemach i sieciach komputerowych lub jakichkolwiek innych systemach teleinformatycznych.