Plan wykładu Podczas wykładu omówione zostaną następujące kwestie związane z prognozami demograficznymi. uzasadniona zostanie konieczność prognozowania zjawisk demograficznych i ich praktyczne znaczenie; przedstawione zostaną wybrane prognozy zjawisk demograficznych, dotyczące Polski i innych, wybranych państw świata; omówione zostaną elementarne koncepcje i metody, wykorzystywane podczas wyznaczania prognoz zjawisk ludnościowych kwestie te zostaną zilustrowane na przykładzie. 2
Powody sporządzania prognoz demograficznych Zjawiska demograficzne są nierozerwalnie związane z funkcjonowaniem gospodarki kraju i poziomem życia ludności. Związek ten ma oczywiście charakter dwukierunkowy niekorzystne zjawiska demograficzne wpływają negatywnie na rozwój społeczno-gospodarczy i vice versa. Prognozowanie zjawisk demograficznych jest ważne, ponieważ: po pierwsze: od liczby i struktury populacji danego kraju zależy sytuacja na rynku pracy, poziom wpływów z podatków, popyt na wybrane dobra konsumpcyjne, etc. wiedza o przewidywanym poziomie zjawisk demograficznych jest więc ważna dla osób zarządzających państwem, regionem, gminą czy przedsiębiorstwem; po drugie: prognozowanie zjawisk demograficznych daje duże szanse na uzyskanie wiarygodnych, sprawdzalnych rezultatów, gdyż zmienność zjawisk demograficznych w czasie jest relatywnie niska. 3
Przykłady prognoz demograficznych Największe rynki zbytu w 2010, 2030 i 2050 roku (liczba mieszkańców w mln) [źródło: www.census.gov] 2010 2030 2050 Chiny 1330 Indie 1461 Indie 1657 Indie 1173 Chiny 1391 Chiny 1304 USA 308 USA 366 USA 423 Indonezja 243 Indonezja 289 Nigeria 402 Brazylia 201 Nigeria 264 Indonezja 313 Pakistan 184 Pakistan 243 Pakistan 291 Nigeria 162 Brazylia 240 Etiopia 278 Bangladesz 156 Bangladesz 211 Brazylia 261 Rosja 139 Etiopia 162 Bangladesz 250 Japonia 128 Filipiny 138 Filipiny 172 RAZEM 4 025 RAZEM 4 765 RAZEM 5 350 4
Przykłady prognoz demograficznych Kraje o największej dynamice przyrostu ludności w latach 2010-2030 i 2010-2050 [źródło: www.census.gov] 2010-2030* 2030-2050* Uganda +101,5% Uganda +283,3% Niger +101,2% Niger +248,3% Etiopia +84,6% Etiopia +216,2% Burkina Faso +79,5% Burkina Faso +192,0% Burundi +79,0% Zambia +185,1% Zambia +74,5% Burundi +175,3% Madagaskar +72,9% Angola +169,3% Angola +71,1% Madagaskar +165,5% Benin +68,4% Mozambik +163,2% Gwinea +66,9% Sierra Leone +159,1% * Uwzględniono tylko kraje, liczące w 2010 r. co najmniej 5 mln mieszk. 5
Przykłady prognoz demograficznych Kraje o największej depopulacji w latach 2010-2030 i 2010-2050 [źródło: www.census.gov] 2010-2030* 2030-2050* Polska -5,0% Japonia -16,0% Japonia -5,4% Czechy -16,3% Czechy -5,6% Polska -16,6% Węgry -5,7% Kuba -17,5% Rumunia -7,2% Rumunia -17,8% Białoruś -8,5% Białoruś -19,5% Serbia -9,2% Serbia -20,1% Rosja -11,0% Rosja -21,7% Ukraina -13,0% Ukraina -26,1% Bułgaria -16,9% Bułgaria -34,9% * Uwzględniono tylko kraje, liczące w 2010 r. co najmniej 5 mln mieszk. 6
Przykłady prognoz demograficznych Ludność zamieszkująca na poszczególnych kontynentach w latach 2010, 2030 i 2050 (w mln mieszk.) [źródło: www.census.gov] Kontynent 2010 2030 % 2010-2030 2050 % 2010-2050 Afryka 1 028 1 583 54% 2 270 121% Azja 4 138 4 861 17% 5 206 26% Europa 736 723-2% 679-8% Ameryka Południowa 590 708 20% 773 31% Ameryka Północna 342 404 18% 464 36% Oceania 35 43 23% 48 39% RAZEM 6 869 8 323 21% 9 441 37% 7
Przykłady prognoz demograficznych Ludność zamieszkująca na poszczególnych kontynentach w latach 1950-2010 i 2011-2050 [źródło: www.census.gov] 8
Prognoza demograficzna GUS z 1997 r. Według prognozy demograficznej opublikowanej przez GUS w 1997 roku ludność Polski miała wynieść: w 2000 r. 38 854 mln mieszk. w 2005 r. 39 491 mln mieszk. w 2010 r. 40 185 mln mieszk. W prognozie tej założono, iż współczynnik dzietności w wymienionych powyżej latach wynosić będzie odpowiednio: 1,74; 1,93 i 1,92. O skali zapaści demograficznej z jaką mamy do czynienia w Polsce świadczyć mogą ogromne rozbieżności pomiędzy faktycznymi wielkościami a przytoczonymi prognozami. Rok Liczba mieszkańców Prognoza Wartość rzeczywista Wskaźnik dzietności Prognoza Wartość rzeczywista 2000 38 854 38 254 1,74 1,37 2005 39 491 38 157 1,93 1,24 2010 40 185 1,92
Prognoza demograficzna GUS z 2008 r. Prognozy American Census Bureau Według prognozy demograficznej opublikowanej przez GUS w 2008 roku ludność Polski miała wynieść: w 2010 r. 38,1 mln mieszk. w 2020 r. 37,8 mln mieszk. w 2035 r. 36,0 mln mieszk. Według prognoz publikowanych przez American Census Bureau (www.census.gov) ludność Polski w kolejnych latach będzie wynosić: w 2020 r. 37,9 mln mieszk. w 2035 r. 35,6 mln mieszk. w 2050 r. 32,1 mln mieszk.