Wykaz szczegółowych wymagań edukacyjnych do programu języka polskiego TERAZ POLSKI realizowanego na II etapie edukacyjnym: TREŚCI NAUCZANIA OCENA DOPUSZCZAJĄCA Klasa 4 OCENA DOSTATECZNA OCENA DOBRA OCENA BARDZO DOBRA Czytanie i słuchanie -uważnie czyta tekst -określa tematykę utworu -odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od drugorzędnych -uważnie czyta tekst starając się zapamiętać jak najwięcej informacji -czyta starając się wyrazić opinię -wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio -redaguje bogatą wypowiedź na temat tekstu -wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście( w tym rozpoznaje w nim prawdę lub fałsz) -rozpoznaje formy gatunkowe(zaproszenie, życzenia i gratulacje, zawiadomienie i ogłoszenie, instrukcję, w tym przepis -identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, literacki, reklamowy -dostrzega osobę mówiącą w wierszu -określa, kto jest adresatem wypowiedzi -odróżnia autora wiersza do osoby mówiącej -określa kim jest osoba mówiąca w wierszu -wyjaśnia ogólny sens wiersza -określa sytuację liryczną 1
-określa kim, jest narrator -określa typ narratora -odróżnia postać narratora od autora tekstu Analiza i interpretacja tekstów kultury -ma świadomość występowania związków wyrazowych o znaczeniu przenośnym -wskazuje w tekście informacje nt. bohatera -dostrzega w tekście związki wyrazowe o znaczeniu przenośnym -wskazuje w tekście bohaterów głównych i pobocznych -wypowiada się na temat bohatera -ocenia zachowanie bohatera -nazywa uczucia, cechy charakteru bohatera - podaje przykłady związków wyrazowych o znaczeniu przenośnym używanych w języku potocznym -wyjaśnia różnice między bohaterem głównym a bohaterami pobocznymi -wypowiada się na temat bohatera posługując się odpowiednimi fragm. tekstu - wyjaśnia znaczenie popularnych powiedzeń o przenośnym znaczeniu - nazywa uczucia, cechy charakteru bohatera, uzasadniając swoją opinię -uzasadnia swoją opinię, odwołując się do odpowiednich fragm. tekstu 2
-zna terminy: wydarzenie -wymienia elementy świata przedstawionego w utworze -wymienia najważniejsze wydarzenia w utworze -odtwarza przebieg wydarzeń -odróżnia realizm od fantastyki -opisuje elementy świata przedstawionego w utworze -określa czego, dotyczy tematyka utworu -odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości -wypowiada swoją opinię na temat utworu literackiego -zna terminy: porównanie, przenośnia, (uosobienie, ożywienie), epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy -zna terminy: zwrotka, wers, refren, rytm -wyjaśnia znaczenie terminów: epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy -omawia budowę wiersza: podaje liczbę zwrotek, wersów, sylab, -wyjaśnia, co to jest: refren, rytm -wyjaśnia znaczenie terminów: porównanie, przenośnia, (uosobienie, ożywienie) -rozpoznaje środki stylistyczne w tekście literackim - wyjaśnia znaczenie środków stylistycznych -określa rolę środków stylistycznych w tekście literackim -rozpoznaje rytm w wierszu -zna termin rym -wypisuje z wiersza pary -odróżnia wiersz rymowany i nierymowany(biały) -podaje własne przykłady rymów 3
rymujących się wyrazów -wskazuje refren w wierszu -zna termin baśń -wymienia cechy baśni -wyjaśnia co to jest baśń -formułuje przesłanie baśni -odnajduje w utworze cechy baśni jako gatunku literackiego -podaje nazwiska znanych baśniopisarzy Nauka o języku (świadomość językowa) -zna termin komiks -wyjaśnia termin komiks -wymienia znanych bohaterów komiksów -zna termin przysłowie -wyjaśnia termin przysłowie -podaje przykłady przysłów -zna termin alfabet -wyjaśnia terminy: litera, -potrafi ułożyć wyrazy w głoska kolejności alfabetycznej -rozróżnia samogłoski i -zna terminy: litera, głoska, spółgłoski sylaba -dzieli wyrazy na litery, -zna terminy: samogłoska, głoski, sylaby spółgłoska -rozpoznaje głoski twarde i -rozpoznaje głoski -zna terminy: głoska miękkie, dźwięczne i ustne i nosowe dźwięczna, bezdźwięczna, bezdźwięczne ustna, nosowa, twarda, miękka -przedstawia w formie komiksu krótką historyjkę -wyjaśnia znaczenie popularnych przysłów 4
-zna części mowy: rzeczownik, czasownik, przymiotnik, przysłówek, spójnik, przyimek -charakteryzuje: rzeczowniki, czasowniki, przymiotniki, przysłówki, spójniki i przyimki jako części mowy -rozpoznaje części mowy na prostych przykładach -rozróżnia odmienne i nieodmienne części mowy -podaje własne przykłady części mowy -rozpoznaje części mowy na trudniejszych przykładach -zna nazwy przypadków i pytania do nich -określa liczbę i rodzaj rzeczownika -odmienia rzeczownik przez przypadki -określa pełną formę gramatyczną rzeczownika -zna terminy: stopień równy, wyższy, najwyższy -zna terminy bezokolicznik i forma osobowa czasownika -określa liczbę i rodzaj przymiotnika -stopniuje przymiotnik i przysłówek -odmienia przymiotnik przez przypadki -określa pełną formę gramatyczną przymiotnika -odmienia czasownik przez osoby, liczby w czasie teraźniejszym -odróżnia formy osobowe i bezokoliczniki -tworzy bezokoliczniki od form osobowych -tworzy określone formy osobowe od bezokoliczników -odmienia czasowniki przez osoby, liczby i czasy -określa osobę, liczbę i czas -rozróżnia formę prostą i złożoną czasu -określa pełną formę gramatyczną czasownika 5
przyszłego -rozpoznaje w tekście przyimki -zna termin wyrażenie przyimkowe -posługuje się terminem wyrażenie przyimkowe -rozpoznaje wyrażenie przyimkowe -odróżnia wyrażenie przyimkowe od przysłówka -podaje zasady ort. dotyczące pisowni wyrazów z rz,ż,ó, u, ch, h -zna zasadę pisowni ą, ę -zna zasadę pisowni cząstki nie z rzeczownikami, przymiotnikami, przysłówkami i czasownikami -wyjaśnia pisownię wyrazów - ilustruje zasadę ort. odpowiednimi przykładami -zapisuje poprawnie wyjątki -stosuje w praktyce zasady ort. -zna zasady pisowni wyrazów wielką i małą -podaje zasadę ort. dotyczącą pisowni tytułów czasopism 6
literą-osoby, tytuły, nazwy geograficzne -zna zasadę dotyczącą przenoszenia części wyrazu -wymienia znaki interpunkcyjne -zna zasady użycia znaków interpunkcyjnych -poprawnie używa znaków interpunkcyjnych -określa funkcję znaków interpunkcyjnych w tekście pisanym i mówionym -zna terminy: synonim, antonim -podaje synonimy i antonimy -podaje definicję wyrazu bliskoznacznego i antonimu -wyróżnia wśród synonimów wyrazy neutralne i wyrazy nacechowane uczuciowo -posługuje się bogatym słownictwem -objaśnia, co to są wyrazy neutralne i wyrazy nacechowane emocjonalnie 7
-zna terminy :zdanie oznajmujące, pytające, rozkazujące -rozpoznaje typ zdania ze względu na cel wypowiedzi -przekształca typy zdań -wymienia główne części zdania: podmiot i orzeczenie -rozpoznaje podmiot i orzeczenie -zna terminy: wypowiedzenie, zdanie, równoważnik zdania -wyjaśnia znaczenie terminów: podmiot, orzeczenie -rozpoznaje zdanie i równoważnik zdania -potrafi przekształcić równoważnik zdania na zdanie i na odwrót -zna terminy: zdanie pojedyncze nierozwinięte i rozwinięte -posługuje się terminami: określenia podmiotu, grupa podmiotu, określenia orzeczenia, grupa orzeczenia -rozwija zdanie pojedyncze nierozwinięte -wskazuje grupę podmiotu i orzeczenia -wyjaśnia, co to jest grupa podmiotu, grupa orzeczenia -zna termin wykres zdania -uzupełnia wykres zdania -wskazuje zdania złożone -przedstawia na wykresie budowę zdań pojedynczych -przedstawia na wykresie budowę rozwiniętych zdań pojedynczych -zna terminy: zdanie pojedyncze i złożone -rozpoznaje zdanie pojedyncze i złożone -przekształca zdania pojedyncze w złożone i odwrotnie 8
-zna terminy: rodzina wyrazów, wyrazy pokrewne -wyjaśnia znaczenie terminów: rodzina wyrazów, wyrazy pokrewne -wskazuje wyrazy pokrewne -tworzy rodzinę wyrazów Mówienie i pisanie Tworzy wypowiedzi pisemne w następujących formach gatunkowych: opowiadanie (twórcze i odtwórcze), list prywatny, opis postaci, opis przedmiotu, przepis, plan ramowy i szczegółowy, ogłoszenie, zaproszenie, prosta notatka- oceniane według szczegółowych kryteriów zamieszczonych w zał. nr1 -czyta tekst głośno i z pomocą nauczyciela stara się poprawnie akcentować oraz artykułować wyrazy -zna zasady intonacji zdaniowej -płynnie czyta teksty głośno, poprawnie artykułuje i akcentuje wyrazy -stosuje zasady intonacji zdaniowej -stosuje zasady wyrazistej artykulacji i intonacji w czasie płynnego, głośnego czytania tekstów literackich -czytając głośno, wyraziście, przekazuje intencję tekstu -opowiada wybrany fragm. tekstu (baśni, lektury itp.) -zna terminy: dialog, monolog -mówi krótko, na temat -zachowuje poprawny szyk wyrazów -wyjaśnia, co to są: dialog, monolog -wymienia trzy sposoby zapisu dialogu -mówi na temat wyczerpująco -mówi płynnie bez powtórzeń -dba o kulturę języka -odróżnia w dialogu wypowiedzi bohaterów od uzupełnień dialogowych -zapisuje dialog na trzy sposoby -dba o wewnętrzny porządek wypowiedzi -mówi w sposób oryginalny, ciekawy, przemyślany -przekształca zapis dialogu 9
-zna zasady dyskutowania -uważnie słucha wypowiedzi innych -zabiera głos w dyskusji, przestrzegając zasad dyskutowania -uzasadnia swoje zdanie -używa słownictwa charakterystycznego dla dyskusji Samokształcenie i docieranie do informacji -wyszukuje hasło w słowniku lub encyklopedii -wymienia źródła informacji: słowniki, encyklopedie -podaje przykłady słowników -rozumie definicję słownikową -wie, jakiego rodzaju informacje zawierają słowniki -wyjaśnia różnicę między słownikami a encyklopediami Ocena celująca: uczeń zdobył wiedzę i umiejętności wykraczające poza program nauczania w klasie 5, samodzielnie i twórczo rozwija swoje uzdolnienia, biegle stosuje zdobyta wiedzę do rozwiązywania problemów teoretycznych lub praktycznych z programu nauczania, proponuje rozwiązania nietypowe, samodzielnie rozwiązuje zadania wykraczające poza program klasy. WARUNKI KONIECZNE DO OTRZYMANIA OCENY CELUJACEJ Z JĘZYKA POLSKIEGO Ocenę celującą z języka polskiego otrzymuje uczeń, który posiada średnią ważoną ocen śródrocznych lub rocznych nie mniejszą niż 5,60 oraz: został laureatem konkursu przedmiotowego o zasięgu wojewódzkim lub ponadwojewódzkim; lub/i zdobył wiedzę i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania w danej klasie; samodzielnie i twórczo rozwija swoje uzdolnienia; biegle stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania problemów teoretycznych lub praktycznych z programu nauczania; proponuje rozwiązania nietypowe; samodzielnie rozwiązuje zadania wykraczające poza program klasy; 10
osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych; jest oczytany; wykonuje prace pisemne na wysokim poziomie - zarówno pod względem treści, jak i formy oraz kompozycji.; zachowuje odpowiedni do charakteru pracy styl wypowiedzi - swobodny, barwny, obrazowy; posługuje się wyszukanym, bogatym słownictwem; swobodnie operuje słowem; sprawnie posługuje się wypowiedzeniami wielokrotnie złożonymi, bezbłędnie stosuje zasady interpunkcji i ortografii; jest gotów pomagać innym w nauce. 11