JĘZYK POLSKI WYMAGANIA EDUKACYJNE I KRYTERIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY ORAZ SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA W KLASIE VI Formy sprawdzania osiągnięć uczniów a) czytanie głośne, wyraziste, z akcentowaniem, intonacją, modulowaniem głosu, odpowiednim tempem b) formy ustne: - dialog, streszczenie, odpowiadanie na pytania, rozwiązywanie problemu, recytacja, wypowiedzi na forum klasy c) formy pisemne: - prace klasowe o tematyce związanej z lekturą, filmami, przedstawieniami teatralnymi, widowiskami telewizyjnymi, z życiem ucznia i jego środowiskiem - sprawdziany testy sprawdzające wiadomości i umiejętności z zakresu nauki o języku; obejmują materiał z semestru - kartkówki obejmują materiał opracowany na nie więcej niż trzech ostatnich lekcjach - prace domowe, zadania wykonywane w zeszycie ćwiczeń - wypowiedzi pisemne na lekcji - dyktanda - prowadzenie zeszytu przedmiotowego d) inne formy: - praca w grupie - wytwory pracy ucznia - zadania dodatkowe, np. gazetki, projekty długoterminowe Uwagi 1. Informacje o postępach, osiągnięciach i wysiłku uczniów zapisywane są w dzienniku lekcyjnym. 2. Prace klasowe, testy, sprawdziany zapowiadane są co najmniej z tygodniowym wyprzedzeniem i zapisywane ołówkiem w dzienniku lekcyjnym. 3. Kartkówki i odpowiedzi ustne są niezapowiedzianymi formami kontroli. 1
4. W ciągu semestru przeprowadza się co najmniej kilka prac klasowych lub sprawdzianów. Po pracy klasowej, sprawdzianie czy teście przewidziana jest lekcja poświęcona ich omówieniu i poprawie. 5. Prace klasowe i sprawdziany są obowiązkowe. 6. Uczeń, który nie uczestniczył w sprawdzianie w wyznaczonym terminie, jest zobowiązany napisać go w ciągu jednego tygodnia od dnia powrotu do szkoły (w czasie poza zajęciami dydaktycznymi). 7. Uczeń, którego nie zadowala ocena ze sprawdzianu lub pracy klasowej, ma prawo jeden raz przystąpić do jej poprawy. Szczegółowe kryteria ocen W formach pisemnych, bez określonych poziomów wymagań, wyniki punktowe przeliczane są na oceny szkolne w następujący sposób: Liczba procentowa zdobytych punktów Stopień szkolny 0 39% niedostateczny 40 55% dopuszczający 56 70% dostateczny 71 85% dobry 86 100% bardzo dobry wymagania ponadprogramowe celujący Wyżej wymienioną skalę procentów udziału punktów stosuje się we wszystkich punktowanych pracach pisemnych, przeliczając je na ocenę. (ocenę wyższą otrzymuje uczeń, który spełnia wszystkie wymagania ocen niższych pozytywnych) OCENA CELUJĄCA Otrzymuje ją uczeń, którego wiedza znacznie wykracza poza obowiązujący program nauczania. Twórczo oraz samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania. Proponuje rozwiązania oryginalne, wykraczające poza materiał programowy. Jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne, cechują się dojrzałością myślenia. 2
Nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości. Bierze udział w konkursach (literackich, ortograficznych, teatralnych lub innych); osiąga w nich sukcesy w szkole i poza szkołą. Podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach szkolnych. Prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny. OCENA BARDZO DOBRA Kształcenie literackie i językowe Wypowiedzi ustne i pisemne są poprawne pod względem stylistyczno - - językowym, merytorycznym i logicznym. Potrafi samodzielnie wnioskować, myśleć logicznie. Biegle posługuje się słownikami i encyklopedią. Samodzielnie sporządza notatki z lekcji, selekcjonuje materiał rzeczowy. Bezbłędnie pisze charakterystykę postaci, dziennik, podejmuje próbę redagowania charakterystyki porównawczej i autocharakterystyki; określa motywację czynów bohaterów, ocenia ich postępowanie. Opowiadania twórcze wzbogaca dialogami, elementami opisów, charakterystyki. Formułuje przesłanie wiersza, popierając wypowiedzi odpowiednim cytatem. Określa funkcję środków artystycznych poznanych w klasie IV i V. Ten sam tekst potrafi przedstawić w formie streszczenia lub opowiadania. Redaguje list do postaci literackiej, list otwarty do konkretnego adresata. Bezbłędnie pisze sprawozdanie ze spaceru, wycieczki, a w pracy poświęconej oglądanemu filmowi lub spektaklowi teatralnemu, podejmuje próby recenzji. Redaguje artykuł prasowy na podany temat. Rozumie i poprawnie posługuje się terminami z zakresu epiki, liryki, dramatu, nowych gatunków literackich (ballada, odmiany powieści, bajka). Redaguje notatkę lub wniosek z dyskusji. Projektuje folder reklamowy. Wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych. 3
Składnia i fleksja Potrafi wyjaśnić, od czego zależą formy odmiany rzeczownika. Odmienia zaimki. Wskazuje ich funkcję w zdaniu, uzasadnia zastosowanie skróconych form zaimków rzeczownych. Biegle stopniuje przymiotniki i przysłówki, nazywa rodzaj stopniowania, pisze poprawnie nie z przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym. Rozpoznaje różne typy liczebników, określa ich formy gramatyczne i funkcję w zdaniu; potrafi uzasadnić użycie danego typu liczebnika; odmienia trudniejsze liczebniki złożone. Stosuje w zdaniu rzeczownik w różnych funkcjach składniowych (podmiotu, dopełnienia, przydawki). Rozpoznaje zdanie z orzeczeniem imiennym, omawia jego budowę. Omawia, podając przykłady, różne sposoby wyrażania orzeczenia oraz podmiotu, przydawki i dopełnienia. Przeprowadza klasyfikację wypowiedzeń, w tym zdań złożonych współrzędnie, rysuje ich wykresy. Słowotwórstwo Przeprowadza analizę słowotwórczą wyrazów pochodzących od wyrażeń przyimkowych i od czasowników. Wskazuje przyrostek lub przedrostek jako formant w jednym wyrazie i jako składnik podstawy słowotwórczej w innym. Podaje przykłady wyrażeń z obocznymi tematami słowotwórczymi. Tworzy wyrazy za pomocą różnych formantów. Ortografia i interpunkcja Poprawnie stosuje wszystkie znaki interpunkcyjne w wypowiedziach. Poprawnie zapisuje przedrostki np. roz-, bez-, wz-. 4
OCENA DOBRA Kształcenie literackie i językowe Czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania. Jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać jedynie nieliczne błędy ortograficzne, interpunkcyjne. Potrafi posługiwać się poznanymi formami wypowiedzi (przede wszystkim: opowiadanie twórcze z dialogiem, elementami opisu; charakterystyka z pogłębioną oceną postaci; sprawozdanie ze spektaklu teatralnego, filmu; kwestionariusz osobowy). Dobra znajomość tekstu pozwala mu na odtwórcze opowiadanie losów bohaterów, omówienie elementów świata przedstawionego. Poprawnie pisze plan ramowy i szczegółowy. Potrafi odróżnić tekst beletrystyczny od popularnonaukowego. Wskazuje podane środki stylistyczne w wierszu. Potrafi samodzielnie poprawić większość własnych błędów. Fleksja i składnia Poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki; wie, czemu służy stopniowanie. Podaje przykłady różnych typów liczebników, odmienia liczebnik złożony i nieokreślony. Zastępuje różne części mowy odpowiednimi zaimkami. Na konkretnych przykładach omawia sposoby wyrażenia orzeczenia i podmiotu. Podaje przykłady zdań złożonych współrzędnie (łączenie bezspójnikowe i za pomocą spójników). Słowotwórstwo Od podanego wyrazu podstawowego tworzy kilka wyrazów pochodnych, będących różnymi częściami mowy. Rozpoznaje wyraz pochodny, który może być podstawowym dla innego wyrazu. Tworzy wyrazy pochodne od wyrażenia przyimkowego i od czasownika. 5
Wyjaśnia pisownię podanego wyrazu, odwołując się do wiadomości ze słowotwórstwa. Ortografia i interpunkcja Poprawnie zapisuje wyrazy z i, j po spółgłoskach. OCENA DOSTATECZNA Kształcenie literackie i językowe W wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawnościowych w zakresie budowy zdań, stosowania poznanego słownictwa i ortografii. W miarę samodzielnie potrafi posługiwać się poznanymi formami wypowiedzi (przede wszystkim: opowiadanie twórcze z dialogiem, elementami opisu; charakterystyka; sprawozdanie ze spektaklu teatralnego, filmu; kwestionariusz osobowy). Jego technika głośnego i cichego czytania pozwala na zrozumienie tekstu. Zna odmiany powieści. Wie, co to jest bajka. Umie wyróżnić podstawowe elementy świata przedstawionego. Odróżnia podmiot liryczny od bohatera utworu. Zna środki artystyczne poznane w klasie IV i V. Poprawia popełnione błędy językowe przy pomocy nauczyciela, gromadzi słownictwo na zadany temat. Fleksja i składnia Wyróżnia w tekście czasowniki w formie osobowej i nieosobowej; określa formę fleksyjną czasowników. Określa funkcję czasowników w zdaniu. Odmienia podane rzeczowniki przez przypadki, oddziela temat od końcówki, wskazuje tematy oboczne. Rozpoznaje w zdaniu zaimki, przyimki, przymiotniki i liczebniki; potrafi rozpoznać ich związek z wyrazem określanym. Stopniuje przymiotniki. 6
Rozróżnia przymiotniki proste i złożone, wyrażenia przyimkowe. Na łatwych przykładach omawia sposób wyrażenia podmiotów. Rozpoznaje zdanie bezpodmiotowe. Nazywa w zdaniu części zdania (na prostszych przykładach). Układa zdania złożone z podanych zdań pojedynczych. Wśród zdań złożonych rozróżnia złożone podrzędnie i współrzędnie. Słowotwórstwo Rozróżnia zdrobnienia. Przeprowadza analizę słowotwórczą wyrazu, wskazuje podstawę słowotwórczą i formant. Tworzy wyrazy pochodne za pomocą podanych formantów. Ortografia i interpunkcja Poprawnie zapisuje liczebniki. Stosuje poprawny zapis nie z różnymi częściami mowy. Przenosi wyrazy zawierające przedrostek. OCENA DOPUSZCZAJĄCA Ocenę tę otrzymuje uczeń, którego wiedza i umiejętności pozwalają na samodzielne lub przy pomocy nauczyciela wykonanie zadań o niewielkim stopniu trudności. Kształcenie literackie i językowe Jego technika czytania pozwala na zrozumienie tekstu. Wypowiedzi ustne świadczą o zrozumieniu analizowanego przez niego zagadnienia. W wypowiedziach pisemnych popełniane błędy językowe, ortograficzne i interpunkcyjne nie przekreślają wartości pracy i wysiłku, jaki włożył w ich napisanie. Wypowiedzi są komunikatywne. Stopień opanowania przez niego wiadomości pozwala na wykonanie zadań typowych, o niewielkim stopniu trudności, samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela. 7
Fleksja i składnia Przy pomocy nauczyciela rozpoznaje części mowy i określa ich funkcję w zdaniu (na prostszych przykładach). Odróżnia zdania pojedyncze od złożonych i próbuje określać ich rodzaj. Łączy wyrazy w zespoły składniowe. Wymienia rodzaje zaimków i liczebników. Słowotwórstwo Zestawia pary wyrazów podstawowych i pochodnych. Przeprowadza analizę słowotwórczą wyrazu o przejrzystej budowie wskazuje podstawę słowotwórczą i formant. Nazywa typy formantów. Tworzy wyrazy pochodne za pomocą podanych formantów. Ortografia i interpunkcja Zna podstawowe zasady ortograficzne i interpunkcyjne. OCENA NIEDOSTATECZNA Ocenę tę otrzymuje uczeń, który nie opanował podstawowych wiadomości w zakresie fleksji, składni, słownictwa, frazeologii, redagowania wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu literackiego przewidzianych podstawą programową. Nie opanował techniki głośnego i cichego czytania w sposób zadowalający. Jego wypowiedzi nie są poprawne pod względem językowym i rzeczowym. W wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych, językowych, interpunkcyjnych. Nawet z pomocą nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia elementarnym stopniu trudności. 8
JĘZYK POLSKI SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH UCZNIÓW Podstawą wystawienia ocen semestralnych i końcoworocznych są następujące formy sprawdzania wiadomości i umiejętności uczniów: - obserwacja pracy ucznia na lekcji: techniki czytania, poziomu rozumienia tekstu i poleceń, wypowiadania się, praktycznej sprawności językowej, notowania, zaangażowania w samodzielną pracę, - odpowiedzi ustne (w tym zaliczenie lektur), - prace pisemne: sprawdziany, testy, kartkówki, wypracowania klasowe, prace domowe, krzyżówki, rebusy, dyktanda, prace redakcyjne, - praca w grupie, - aktywność na zajęciach pozalekcyjnych (udział w konkursach przedmiotowych), - wykonywanie przez ucznia innych czynności lub prac typu: recytacja, udział w konkursie klasowym lub szkolnym, przedstawieniu, przygotowaniu wystawy, portfolio. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania ujęte w kryteriach uzyskania ocen z języka polskiego. Posługuje się wiedzą i wyobraźnią oraz w sposób twórczy rozwiązuje zadania dotyczące sytuacji nietypowych. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który w ciągu semestru (roku szkolnego) ma większość (ponad połowę) ocen bardzo dobrych ze wszystkich form aktywności ocenianych na lekcji oraz spełnia wymagania ujęte w kryteriach uzyskania ocen z języka polskiego. Potrafi interpretować trudniejsze teksty literackie oraz analizować zagadnienia językowe. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który w ciągu semestru (roku szkolnego) ma większość (ponad połowę) ocen dobrych ze wszystkich form aktywności ocenianych na lekcji oraz spełnia wymagania ujęte w kryteriach uzyskania ocen z języka polskiego. Sprawnie posługuje się językiem polskim w sytuacjach typowych. Potrafi samodzielnie interpretować łatwiejsze teksty. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który w ciągu semestru (roku szkolnego) ma większość (ponad połowę) ocen dostatecznych ze wszystkich form aktywności ocenianych na lekcji oraz spełnia wymagania ujęte w kryteriach uzyskania ocen z języka polskiego. Czyta ze 9
zrozumieniem łatwe teksty i interpretuje je z pomocą nauczyciela. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który w ciągu semestru (roku szkolnego) ma większość (ponad połowę) ocen dopuszczających ze wszystkich form aktywności ocenianych na lekcji, wykazuje chęci do współpracy oraz spełnia wymagania ujęte w kryteriach uzyskania ocen z języka polskiego. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który w ciągu semestru (roku szkolnego) ma większość (ponad połowę) ocen niedostatecznych ze wszystkich form aktywności ocenianych na lekcji oraz nie spełnia wymagań ujętych w kryteriach uzyskania oceny przynajmniej dopuszczającej z języka polskiego. Nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi odtworzyć fragmentarycznej wiedzy. Nie wykazuje chęci do nauki, nie odrabia zadań domowych. opracowała: mgr Aleksandra Hrynko 10