Zadania kształtujące umiejętności zapisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z Języka polskiego

Zadania kształtujące umiejętności zapisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z Języka polskiego OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015 1

Zadania kształtujące umiejętności zapisane 94JĘZYK POLSKI Mali i wielcy w historii Kształtowanie umiejętności sprzyjających spełnieniu wymagań ogólnych z podstawy programowej z języka polskiego w szkole podstawowej podczas rozwiązywania z uczniami zadań z podręczników i zeszytów Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych. Zadania oznaczone wsipnet.pl uczniowie posiadający kod dostępu do platformy mogą rozwiązać Leon w Łuskino formie elektronicznej. Piechota * (fragment) I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji Nie noszą lampasów * i szary ich strój, Uczeń rozwija sprawność uważnego słuchania, czytania głośnego i cichego oraz umiejętność rozumienia znaczeń Nie noszą ni * srebra, ni złota, Poznaj dosłownych autora i przemawia prostych znaczeń przenośnych; zdobywa świadomość języka jako wartościowego i wielofunkcyjnego narzędzia komunikacji, rozwija umiejętność poszukiwania interesujących go wiadomości, a także ich Lecz ( w pierwszym?) szeregu podąża na bój Leon Łuskino (1872 porządkowania ( oraz poznawania?) Piechota, dzieł ta szara sztuki; piechota. uczy się wojownik [ ] rozpoznawać różne teksty kultury, w tym użytkowe, 1948) kompozytor, oraz stosować odpowiednie sposoby ich odbioru. literat, oficer wojsk Maszerują strzelcy, maszerują, świątynia (?) polskich. Karabiny błyszczą, szary strój, 71. Dostaniesz A się przed do nimi wnętrza drzewce piramidy, * salutują gdy *, wypowiesz hasło. Aby je poznać, zaznacz Bo naszą cyfry Polskę przy związkach idą w bój! współrzędnych, a następnie odczytaj, jakie litery im odpowiadają. * piechota rodzaj wojsk; główna formacja Idą, a w słońcu kołysze się stal, w Legionach Polskich. Dziewczęta zerkają zza płota, 1. zagadka Sfinksa * 2. morza i oceany lampasy pasy kolorowego sukna A oczy ich dumnie utkwione są w dal, 3. starożytny sarkofag Piechota, ta szara piechota. [ ] 4. przebiegły * oraz ni dawniej: skuteczny ani. Maszerują strzelcy, maszerują 5. piąty czy drugi? * drzewce część sztandaru lub chorągwi; 6. znajdę rozwiązanie Nie grają im surmy *, nie huczy im 7. teraz róg *, albo nigdy! jest pas materiału. A śmierć im pod stopy się miota, 8. brak pomysłu * Opisz maciejówkę salutować oddawać honory wojskowe. Lecz w pierwszym szeregu podąża 9. pojedynek na bój i triumf czapkę, którą nosili Piechota, ta szara piechota. [ ] m.in. legioniści Józefa * róg instrument muzyczny wykonany Piłsudskiego. Maszerują strzelcy, maszerują z rogu zwierzęcia lub metalu. 1. S 2. M 3. E 4. U 5. M 6. Z 7. I 8. K 9. A Jerzy Kossak, Wymarsz Pierwszej Kompanii Kadrowej z Oleandrów w Krakowie dnia 6 sierpnia 1914 r. naszywane wzdłuż szwu na spodnie wojskowe. drewniany drążek, do którego przymocowany * surma trąbka używana w dawnym wojsku. Rozumiem! Rozwiązanie: Myślę! Działam! 1 72. Kto wypowiada Pogrupuj się podane w utworze wyrazy My, Pierwsza tak, aby Brygada? utworzyły Wskaż związki fragmenty współrzędne potwierdzające twoją odpowiedź. zgodne Skorzystaj z opisami. rówież z informacji w przypisach. 2 Józef Piłsudski nazwał brzydki utwór zielony o Pierwszej sędziwy Brygadzie najdumniejszą piękny biały pieśnią, jaką kiedykolwiek Polska miała. Wskaż wyrażenia, doświadczony które mówią o godności niebieski i poświęceniu żołnierzy Legionów. straceńców los żołnierska nuta ofiarny stos strzelecka gromada żołnierska buta 3 Zapisz wskazówki dla rysownika, i który ma wykonać ilustracje wspólne do tekstu występowanie Piechoty. Wymień elementy warte szczególnego wyeksponowania. albo wzajemne wykluczanie się Jutro pójdę w świat. Zeszyt ćwiczeń do języka polskiego dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 71., str. 129. Słowa z uśmiechem. Literatura i kultura. Podręcznik do szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 2., str. 94., czy? wybór jednego elementu 2

Zdania nierozwinięte składają się z podmiotu i orzeczenia lub z samego orzeczenia (np. Skuba wygrał. Zwyciężył). Zadania kształtujące umiejętności zapisane Zdania rozwinięte oprócz orzeczenia lub podmiotu i orzeczenia zawierają określenia wzbogacające jego treść (np. Skuba wygrał ze smokiem. Zwyciężył podstępem). 4. Uzupełnij zdania czasownikami z ramki. mówi się nazwano odzyskał przypomina znajduje się wiąże się dosięgła zamienił się zdecydował głosi nazywa się nie zezwolił pokochała poślubi powstało uciekał W dolinie Prądnika, niedaleko Ojcowa skała o dziwnym kształcie. olbrzymią maczugę. ją Maczugą Herkulesa. o niej również Sokolica. Z tą nazwą legenda o niewinnie skazanym człowieku. Dzięki sokołom z Sokolicy wolność. Legenda, że tatrzańskie jezioro Morskie Oko z łez dziewczyny, córki pana Morskiego. Wielmoża na ślub córki z węgierskim księciem, którego dziewczyna., że rodaka, nie obcego. Klątwa ojca też ukochanego dziewczyny, który w przebraniu mnicha. Młodzieniec w skałę, która od tej pory Mnich. Słowa z uśmiechem. Nauka o języku i ortografia. Podręcznik z ćwiczeniami do szkoły podstawowej. Klasa 5, część 2, zadanie 4., str. 40. 3

b. zestaw najbardziej przydatnych rzeczy podczas wyprawy do dżungli. 6. Podkreśl przydawki w zdaniu. Wysokie pnie egzotycznych drzew sięgają Zadania nieba. kształtujące umiejętności zapisane 7. Uzupełnij zdanie przydawkami wyrażonymi liczebnikiem i przymiotnikiem. papugi uniosły się w powietrze z wrzaskiem. 8. Określ za pomocą pięciu przydawek różne II. elementy W AMAZOŃSKIEJ dżungli widocznej DŻUNGLI na zdjęciu. 5. Wybierz poprawne dokończenie definicji. Przydawka to a. część zdania, która informuje 8 o właściwościach, cechach kogoś lub czegoś. b. zestaw najbardziej 7 przydatnych rzeczy podczas wyprawy do dżungli. 6. Podkreśl przydawki w III. zdaniu. PRZEPŁYNĄĆ RZEKĘ Wysokie pnie egzotycznych 9. Wybierz drzew poprawne sięgają dokończenie definicji. 6nieba. Dopełnienie to 7. Uzupełnij zdanie przydawkami a. dopływ wyrażonymi rzeki zasilający jej wody w czasie suszy. liczebnikiem i przymiotnikiem. b. część zdania, która informuje o obiekcie czynności. papugi 10. uniosły Podkreśl się w zdaniu dopełnienie. W mętnej wodzie w powietrze z wypatrywałem wrzaskiem. krokodyli. 8. Określ za pomocą pięciu 11. W przydawek zdaniu Żarłoczne różne piranie krążyły wokół łodzi 5elementy dżungli widocznej nie na ma zdjęciu. dopełnienia. Czy to prawda, czy fałsz? 12. Dopisz na rysunku dopełnienia tworzące związki wyrazowe z podanymi czasownikami. 7 8 9 10 11 Słowa z uśmiechem. Nauka o języku i ortografia. Podręcznik z ćwiczeniami do szkoły podstawowej. Klasa 5, część 2, zadanie 8., str. 53. II. Analiza i interpretacja tekstów kultury 9 10 11 Uczeń poznaje teksty kultury odpowiednie dla stopnia rozwoju emocjonalnego i intelektualnego; rozpoznaje III. PRZEPŁYNĄĆ RZEKĘ ich konwencje gatunkowe; uczy się je odbierać świadomie i refleksyjnie; kształtuje świadomość istnienia w tekście znaczeń ukrytych; rozwija 9. Wybierz zainteresowania poprawne różnymi dokończenie dziedzinami definicji. kultury; poznaje specyfikę literackich i pozaliterackich 6 sposobów wypowiedzi Dopełnienie artystycznej; to w kontakcie z dziełami kultury kształtuje hierarchię wartości, swoją rozmawiałem wrażliwość, gust estetyczny, a. dopływ poczucie rzeki zasilający własnej jej tożsamości wody bałem w czasie i się postawę suszy. patriotyczną. b. część zdania, która informuje o obiekcie czynności. 10. Podkreśl w zdaniu dopełnienie. W mętnej wodzie 4 Dopasuj słowa utworu do podanych wypatrywałem wartości. krokodyli. Powiedz, która z nich była dla żołnierzy najważniejsza. 11. W zdaniu Żarłoczne piranie krążyły wokół łodzi 5 Nie noszą ni srebra ni złota odwaga nie ma dopełnienia. Czy to prawda, czy fałsz? Bo za naszą Polskę 12. Dopisz idą w bój na rysunku dopełnienia tworzące związki ojczyzna wyrazowe z podanymi czasownikami. A przed nimi drzewce salutują chwała 12 12 95 53 Lecz w pierwszym szeregu podąża na bój skromność 5 Zbadaj, do którego utworu pasuje opis zamieszczony obok. Wykonaj w związku z tym następujące rozmawiałem czynności w odniesieniu do obu tekstów: znajdź refren, poszukaj powtórzeń słów, określ liczbę wersów w zwrotkach, policz sylaby w wersach, wyodrębnij rymujące się wyrazy. Słowa z uśmiechem. Literatura i kultura. Podręcznik do szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 4., str. 95. Utwór... jest melodyjny i łatwo wpada w ucho. Decydują o tym powtórzenia, obecność refrenu, regularny układ wersów w zwrotkach, powtarzająca się liczba sylab w wersach oraz rymy. bałem się Zapamiętaj! 4 Liryka patriotyczna to utwory, których tematyka dotyczy narodu

(pseudonim Danuta ) (1914 1944) poetka, harcerka, sanitariuszka w Powstaniu Warszawskim. Tuż przed wojną pozowała do pomnika warszawskiej Syrenki. Napisana roli muzyki w czasie powstania. Powiedz, co o wartości swoich utworów myślała bohaterka komiksu. Zadania kształtujące umiejętności zapisane w wymaganiach 1 10 Niemcy ogólnych zakazywali podstawy Polakom programowej śpiewania z języka polskiego patriotycznych piosenek. Jak myślisz dlaczego? 11 2 Napisz Podaj wyrazy, ogłoszenie dzięki informujące którym o możemy koncercie określić osobę mówiącą w wierszu. Melodie Ustal, co z lat o niej okupacji wiemy. organizowanym przez Młodzieżowy Dom Kultury. 3 Wskaż w wierszu inne, niż zaznaczono, przykłady: 12 Obejrzyj a. epitetu, ilustrację przedstawiającą pomnik Małego Powstańca. b. metafory, Powiedz, co zwraca uwagę w wyglądzie postaci c. rymów. na cokole. Jakie uczucia wywołuje w tobie takie ukazanie dziecka? 4 Oceń, czy podane zdania są prawdziwe czy fałszywe. 13 Zwiedź a. Każda sale strofa wystawiennicze zawiera tę Wirtualnego samą liczbę Muzeum wersów. Powstania Warszawskiego na stronie: 1944.wp.pl b. Odleciały kwiaty to przykład metafory. Podziel się wrażeniami na temat ekspozycji. c. W drugiej strofie nie występują rymy. wspomnień Halicza na temat zasie powstania. Powiedz, woich utworów myślała iksu. wali Polakom 5 śpiewania piosenek. Jak myślisz dlaczego? 6 2 Zadanie łączy się z mitem projektowe o Demeter i Korze. Od Wykonaj kilku lat organizowany jest międzynarodowy konkurs Udowodnij ilustrację na komiks prawdziwość do czwartej Powstanie wszystkich strofy. 44 w komiksie. wybranych stwierdzeń. Odwołaj się Obejrzyj Napisz do odpowiednich wiersz prace konkursowe inspirowany fragmentów na porami stronie: tekstu. roku. www.konkurskomiksowy.1944.pl. Narysuj komiks Wykonaj Na podstawie podstawie ćwiczenia fragmentu zamieszczonego 1 5 ze wspomnień s. w 13 16 podręczniku w Zeszycie księdza ćwiczeń, Jana Twardowskiego cz. 1. i tekstu fragmentu Wojciecha tekstu Młynarskiego Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel, wyjaśnij, co kryje się za określeniami: wspaniali Halicz. rodzice i cudowni rodzice. nie informujące o koncercie 7 upacji organizowanym 8 3 owy Dom Kultury. cję przedstawiającą 4 pomnik Małego iedz, co zwraca uwagę w wyglądzie ZAPAMIĘTAJ le. Jakie uczucia wywołuje w tobie ziecka? tawiennicze Wirtualnego Muzeum zawskiego na stronie: czarne 1944.wp.pl żeniami na temat ekspozycji. e projektowe anizowany jest międzynarodowy iks Powstanie 44 w komiksie. konkursowe na stronie: omiksowy.1944.pl. Narysuj komiks 5 amieszczonego w podręczniku 6 tu Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel, Hej, chłopcy, bagnet na broń! Małego stała Powstańca się niezwykle popularna wśród walczących powstańców. Zmarła w wyniku odniesionych ran w drugim dniu Powstania Warszawskiego. Opisz, jaki obraz poetycki został ukazany w pierwszej strofie. Możesz sobie przypomnieć definicje tych terminów (patrz: słowniczek pod poleceniami). Słowa z uśmiechem.literatura i kultura. Podręcznik do szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 12., str. 107. Zastanów się, w jaki sposób tematyka wiersza Danuty Wawiłow Czarowanie słowem. Podręcznik do języka polskiego dla szkoły podstawowej. Klasa 5, część 1, zadanie 5, str. 39. Wskaż w utworze znane ci środki poetyckie: epitet, metaforę. Czarowanie słowem. Podręcznik do języka polskiego dla szkoły podstawowej. Klasa 5, część 1, zadanie 3, str. 150. Słowniczek terminów literackich epitet t określenie rze- czownika, najczęściej wyrażone przymiotnikiem. Wskazuje właściwości przedmiotu, zjawiska lub istoty żywej (np. wysokie drzewo, chłodny wiatr, małe dziecko, koszula w paski), a także nastawienie mówiącego (np. przepiękny p widok, świetny film). Epitety pomagają lepiej wyobrazić sobie np. barwy i kształty, uplastyczniają opisywaną rzeczywistość. metafora (przenośnia) takie połączenie wyrazów, w którym uzyskują one nowe znaczenie, różniące się od dosłownego (np. lawina wspomnień, jezioro pełne gwiazd). obraz poetycki fragment rzeczywistości przedstawiony w wierszu niecodziennym (poetyckim) językiem, dzięki któremu opis jest plastyczny i przemawia do wyobraźni czytelnika. osoba mówiąca w wierszu może się wyraźnie ujawnić poprzez formy czasowników (np. byłem, mam) czy takie wyrazy, jak mnie, moje, ja, może też pozo- Porównanie to podkreślenie cechy opisywanej osoby, rzeczy lub zjawiska przez wskazanie podobieństwa do czegoś innego. Porównanie zazwyczaj składa się z trzech członów. wygląda oczy to, co się porównuje jak jakby niby węgiel zobaczył ducha gwiazdy to, do czego się porównuje element łączący: jak, jakby, na kształt, niby Znajdź w tekście piosenki Cudownych rodziców mam dwa porównania. Wymyśl po dwa porównania, w których pojawią się: a. kolory, stać ukryta. Informacje o osobie mówiącej uzyskujemy także dzięki temu, o czym i w jaki sposób się wypowiada. rym podobnie lub identycznie brzmiące zakończenia wyrazów umieszczonych na końcu wersów. strofa (zwrotka) wyodrębniona graficznie część wiersza. Strofy w wierszu mogą się składać z takiej samej lub różnej liczby wersów. 39 wers jedna linijka wiersza. 5 Pomni Małeg Powst

Zadania kształtujące umiejętności zapisane III. Tworzenie wypowiedzi Uczeń rozwija umiejętność wypowiadania się w mowie i w piśmie na tematy poruszane na zajęciach, związane z poznawanymi tekstami kultury i własnymi zainteresowaniami; dba o poprawność wypowiedzi własnych, a ich formę kształtuje odpowiednio do celu wypowiedzi; wykorzystując posiadane umiejętności, rozwija swoją wiedzę o języku. Adam Mickiewicz cz cz lsski ki X poeta żyjący w XIX in. wieku. Napisał m. m.in. Ballady i romanse,, Sonety krymskie, Pana Tadeusza, Dziady. Został pochowany kiosk Królewskiej lu u. Katedry na Wawelu. Jan Matejko Fryderyk Chopin związany przez całe życie z Krakowem, twórca obrazów o tematyce historycznej, m.in. Bitwy pod Grunwaldem warszawskiego pomnika artysty można zobaczyć postać Stańczyka błazna królewskiego, bohatera jednego pianista i kompozytor, twórca wielu utworów odbywa się w Warszawie Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny Sporządź plan zdarzeń opowiadania, w którym Jan Matejko wraz ze Stańczykiem pewnej nocy opuszczają pomnik i wyruszają do Krakowa. Wymyśl, czym będą podróżować, z kim się spotkają, co przeżyją. Słowa z uśmiechem. Literatura i kultura. Podręcznik do szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 9., str. 91. 6

Zadania kształtujące umiejętności zapisane OŁTARZ W BAZYLICE MARIACKIEJ W KRAKOWIE to arcydzieło, nad którym Wit Stwosz pracował dwanaście lat. GŁÓWNA CZĘŚĆ OŁTARZA jest ozdobiona czterema skrzydłami Rzeźby są bogato zdobione. Dominują wykonano niezwykle precyzyjnie: widać zmarszczki na zmęczonych twarzach, napęczniałe żyły, zdeformowane dłonie, fałdy ubrań. ZWIEŃCZENIE OŁTARZA przedstawia koronację Marii przez Boga Ojca i Chrystusa w towarzystwie aniołów oraz patronów Polski: św. Wojciecha (po prawej) i św. Stanisława (po lewej). ŚRODKOWA CZĘŚĆ przedstawia scenę zaśnięcia Matki Boskiej, podtrzymywanej przez św. Jana. Każdą nich zgrupowani zostali inni apostołowie. Artysta nadał im rysy krakowskich mieszczan. SZEŚĆ CZĘŚCI BOCZNYCH ogląda się jak księgę. Od lewej w dół znajdują się sceny: zwiastowania, narodzenia Chrystusa, pokłonu Trzech 267 nej stronie od widzimy: zmartwychwstanie, wniebowstąpienie, zesłanie Ducha Świętego. Stuart Cromarty konduktor kapłan Obieżyświat Zapamiętaj! KONSTRUKCJA OŁTARZA została wykonana z drewna dębowego, tło z modrzewia, figury, których jest ponad dwieście, wyrzeźbiono z drewna lipowego. Podstawa ołtarza ma W utworach literackich, obok bohaterów pierwszoplanowych i drugoplanowych, DOLNA CZĘŚĆ obrazuje drzewo genealogiczne Chrystusa. występują postacie epizodyczne bohaterowie, którzy pojawiają się w utworze tylko raz. Przyjrzyj się wyrzeźbionym postaciom. Wybierz dwie i zapisz rozmowę, którą mogłyby ze sobą prowadzić, patrząc na współczesnych turystów podziwiających dzieło Wita Stwosza. Słowa z uśmiechem. Literatura i kultura. Podręcznik do szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 2., str. 81. 4 Wyjaśnij, w jakich okolicznościach doszło do zawarcia zakładu. Oceń, czy była to rozsądna decyzja. 5 W imieniu Obieżyświata napisz dwie kartki z dziennika podróży, na których umieścisz informacje o sposobie podróżowania, poznanych ludziach, wrażeniach. 6 Odszukaj na mapie miejsce, w którym znalazł się główny bohater powieści. Wynotuj z tekstu informacje na temat tego kraju. 7 Wyjaśnij, dlaczego służący Fogga wpadł w tarapaty. Słowa z uśmiechem. Literatura i kultura. Podręcznik do szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 5., str. 267. 8 W imieniu generała napisz z Bombaju do znajomego z londyńskiego klubu Reforma kartkę z pozdrowieniami, w której poinformujesz go o poznaniu słynnego podróżnika. Zabawy wyobraźni 1. Wymyśl, w jaki sposób główny bohater mógł się dostać do Allahabadu. Jakie niespodzianki 7

Oto już dalej kopać nie można, bo szczery kamień, a Kinga rzecze: Odbijcie kawał tego kamienia, niech go oglądam! Więc odbili i wyciągnęli, a jeden z nich, przyjrzawszy się po dniu, zawoła: Zadania kształtujące O królowo! umiejętności Toć nie zapisane kamień, ale szczera sól! Rozbij tę bryłę! rozkazuje królowa. Więc rozbili, a z onej bryły, ze środka, wypadł błyszczący pierścień królowej, który wrzuciła w kopalnię węgierską. Władysław Ludwik Anczyc Wiano Świętej Kingi 78. Na podstawie historyjki obrazkowej napisz krótkie opowiadanie z zastosowaniem dialogów. Zacznij w podany sposób: Pewnego dnia boski Prometeusz dostrzegł w jaskini skulonych ludzi owiniętych w skóry zwierząt. Wyglądali na całkiem przemarzniętych. Dlaczego tak marzniecie? spytał z troską Prometeusz. Dlaczego tak marzniecie? Och, przecież oni jeszcze nie znają ognia Wiem! Wykradnę ogień bogom Olimpu! Nie mamy się czym ogrzać! Co tu robić? Wkrótce wrócę z ogniem!???? Nie martwcie się, znalazłem sposób! 79. Na podstawie bajki Jana Brzechwy Mrówka (zob. podręcznik, s. 70) napisz krótkie zabawne opowiadanie. Aby przygotować plan, podziel wiersz na fragmenty, mówiące o zachowaniu każdego ze zwierząt. Nie nadużywaj czasownika powiedział. Zastosuj synonimy i słownictwo z wiersza. W tok opowiadania wpleć dialogi toczone między bohaterami bajki. Jutro pójdę w świat. Zeszyt ćwiczeń do języka polskiego dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 78., str. 43. 43 8

Zadania kształtujące umiejętności zapisane Zadania z historii badające umiejętności ogólne z języka polskiego Opowieści o ludziach, legendach i historii Dzieło mistrza Długosza I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji 53 Uczeń rozwija sprawność uważnego słuchania, czytania głośnego i cichego oraz umiejętność rozumienia znaczeń dosłownych i prostych znaczeń przenośnych; zdobywa świadomość języka jako wartościowego i wielofunkcyjnego narzędzia komunikacji, rozwija umiejętność poszukiwania interesujących go wiadomości, a także ich porządkowania oraz poznawania dzieł sztuki; uczy się rozpoznawać różne teksty kultury, w tym użytkowe oraz stosować odpowiednie sposoby ich odbioru. 20. Dzieło mistrza Długosza Ustal, oznaczając cyframi, kolejność piastowanych funkcji i ważniejszych wydarzeń w życiorysie Jana Długosza. Skorzystaj z informacji zawartych w podręczniku. klucz do historii // Polska za Piastów Stanowisko doradcy i sekretarza biskupa krakowskiego. Słuchanie opowieści o bitwie pod Grunwaldem. Studiowanie w Akademii Krakowskiej. Nauczanie synów królewskich. Stanowisko sekretarza i dyplomaty króla Kazimierza Jagiellończyka. Legendarne początki Historia wokół nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 4, zadanie 1., str. 53 Sprawdź w encyklopedii, który król założył Akademię Krakowską. Napisz jego imię, przydomek i nazwę dynastii, z której pochodził. Ćwiczenie 1. Przypomnij sobie legendę o Lechu, Czechu i Rusie i ułóż chronologicznie wydarzenia.. Dostrzeżenie orła w konarach drzewa. Wyjście braci z ojczystej ziemi. Założenie grodu Gniezno. Dotarcie do rozległej, żyznej krainy. Wędrówka Czecha na południe, a Rusa na wschód. Akademię Krakowską założył król. Król pochodził z dynastii Ćwiczenie 2. Rozwiąż rebus i napisz odczytane hasło. Jak wiesz, legenda to opowieść częściowo prawdziwa, a częściowo zmyślona. Wpisz do tabeli historyczne i fikcyjne elementy legendy o Piaście i Popielu. likan + r + Prawda Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5,, zadanie 1., str. 6. Fikcja ko=ga Hasło rebusu to: 9

Tu wpisz rozwiązanie:... Zadania Wyjaśnienie: kształtujące... umiejętności zapisane. Ćwiczenie 4. W podręczniku wymieniono różne legendy, ale na pewno znasz jeszcze wiele Starożytni Rzymianie Chrześcijanie 41 innych. Dopasuj bohaterów do legend, z których pochodzą. W razie potrzeby 5. Wyjaśnij znaczenie poniższych symboli chrześcijaństwa. skorzystaj z pomocy kolegów lub nauczyciela albo zajrzyj do książki z polskimi legendami.. legenda o Smoku. Wawelskim Boruta legenda o warszawskiej. Syrence Janosik legenda o złotej. kaczce Marcin legenda o tatrzańskim. zbójniku Dratewka legenda o diable. spod Łęczycy Wars legenda o bazyliszku. Lutek Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 4., str. 7.. 6. Przeczytaj uważnie fragment z dzieła rzymskiego historyka Tacyta i odpowiedz na pytania. [ ] Podstawił Neron winowajców i dotknął najbardziej wyszukanymi kaźniami 1 tych, których znienawidzono dla ich sromot 2, a których gmin 3 chrześcijanami nazywał. Początek tej nazwie dał Chrystus, który za panowania Tyberiusza skazany był na śmierć przez prokuratora Poncjusza Piłata; a przytłumiony na razie zgubny zabobon znowu wybuchnął, nie tylko w Judei, gdzie się to zło wylęgło, lecz także w stolicy, dokąd wszystko, co potworne albo sromotne, zewsząd napływa i licznych znajduje zwolenników [ ]. 1 kaźń męka, tortury fizyczne zadawane uwięzionym, skazanym. 2 sromota cierpienie, trudny los. 3 gmin biedniejsza, nieoświecona warstwa społeczeństwa rzymskiego. a) Których cesarzy rzymskich wymienia Tacyt? b) Kto skazał Jezusa na śmierć? Jaki sprawował urząd? c) Gdzie, według historyka, było najwięcej chrześcijan? d) Co Tacyt w przytoczonym fragmencie nazywa zabobonem? Historia wokół nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 6., str. 41. 10

Zadania kształtujące umiejętności zapisane klucz do historii // Polska za Piastów II. Analiza i interpretacja tekstów kultury klucz do historii // Życie w średniowieczu Uczeń poznaje teksty kultury odpowiednie dla stopnia rozwoju emocjonalnego i intelektualnego; rozpoznaje ich konwencje gatunkowe; uczy się je odbierać świadomie i refleksyjnie; kształtuje świadomość istnienia w tekście znaczeń Czasy ukrytych; rozwija zainteresowania Bolesława różnymi dziedzinami kultury; poznaje specyfikę literackich i pozaliterackich sposobów Ćwiczenie wypowiedzi artystycznej; w kontakcie z dziełami kultury kształtuje hierarchię wartości, swoją wrażliwość, gust Chrobrego 3. estetyczny, poczucie własnej tożsamości i postawę patriotyczną. Na ilustracji przedstawiającej zamek rycerski podpisz elementy charakterystyczne dla tej budowli. Ćwiczenie 1.... Świętego Wojciecha, patrona Polski, uwieczniono na licznych obrazach i rzeźbach. Dzięki kilku elementom, pojawiających się zawsze w tych przedstawieniach, można go bez trudu rozpoznać. Przyjrzyj się poniższym wizerunkom świętego i wypisz ich cechy wspólne. Następnie napisz, dlaczego wykorzystano właśnie te elementy..................... Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 1., str. 10.. Ćwiczenie 4. Ćwiczenie 2.. W tekście źródłowym dotyczącym Zawiszy Czarnego (podręcznik, s. 46) wymieniono Podczas panowania wiele cech, Bolesława którymi powinien Chrobrego się doszło odznaczać do wielu dobry istotnych rycerz. wydarzeń historycznych. Kilku innych jednak zabrakło. Wśród Wymień podanych je wszystkie zaznacz i cyfrą stwórz 1 najwcześniejsze, w ten sposób własny a cyfrą 2 najpóźniejsze kodeks rycerski. Zastanów z nich. się i powiedz, czy dziś też warto go przestrzegać.... Zjazd gnieźnieński.... Wykupienie ciała biskupa Wojciecha.... Koronacja Bolesława Chrobrego. Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 4., str. 22. Wojna z Niemcami....... 11

Życie codzienne w klasztorze Zadania kształtujące umiejętności zapisane Ćwiczenie 1. Przeczytaj jeszcze raz opowiadanie o pielgrzymce księcia Władysława na Święty Krzyż (podręcznik, s. 40 41), a następnie ułóż wydarzenia we właściwej kolejności (wpisz 1 obok najwcześniejszego wydarzenia). // Europa i P olska w c zasach J a g iell onów Przechadzka po krużgankach. Przekazanie daru opatowi... Obiad w refektarzu. Wizyta w klasztornej aptece... Modlitwa księcia i uczestnictwo w mszy. Odwiedziny w bibliotece. Pieśń na powitanie pielgrzyma... Ćwiczenie 2. Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 1., str. 18... Podpisz każdą ilustrację nazwą zakonnika, a następnie napisz, czym zajmował się każdy z nich. Choć katedra we Florencji powstawała setki lat, swój wygląd zawdzięcza przede wszystkim epoce renesansu. Porównaj katedrę gotycką w z renesansową. W tabeli wypisz podobieństwa i różnice. Pamiętaj, że niektóre podobieństwa wynikają z tego, że budowa katedry we Florencji zaczęła się już w średniowieczu! Podobieństwa Różnice Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 4., str. 42. 12

24. Wojna z zakonem krzyżackim Zadania kształtujące umiejętności zapisane Starożytni Rzymianie Chrześcijanie 41 1. Fotografia przedstawia rycerza krzyżackiego. Wymień w punktach elementy jego ubioru i uzbrojenia. 5. Wyjaśnij znaczenie poniższych symboli chrześcijaństwa. 1.... 2.... 3.... 4.... 5.... 6.... 7.... 8.... 9... 6. Przeczytaj uważnie fragment z dzieła rzymskiego historyka Tacyta i odpowiedz na pytania. 2. Przeczytaj zamieszczony poniżej fragment wiersza, następnie uzupełnij zdanie [ ] Podstawił Neron winowajców i dotknął najbardziej wyszukanymi kaźniami i odpowiedz na pytania. 1 tych, których znienawidzono dla ich sromot 2, a których gmin 3 chrześcijanami nazywał. Początek tej nazwie dał Chrystus, a) Wiersz który za opowiada panowania o... Tyberiusza skazany był [ ] na Po śmierć tej bitwie przez stał prokuratora się koniec. Poncjusza Piłata; a przytłumiony na razie zgubny zabobon Wtem do znowu Polski wybuchnął, posłan goniec, tylko w Judei, gdzie się to zło wylęgło, lecz także w Iż stolicy, król wygrał, dokąd a wszystko, mistrz stracił co potworne b) albo Jak sromotne, nazywał się zewsząd król, o napływa którym pisał i licznych poeta? znajduje I gardłem zwolenników tego przypłacił. [ ]. Takci Pan Bóg hardość traci, 1 kaźń męka, tortury fizyczne zadawane uwięzionym, c) Jak skazanym. nazywało się pokonane państwo? 2 A pokorę hojnie płaci. sromota cierpienie, trudny los. 3 gmin Sprawiedliwość biedniejsza, nieoświecona w bitwie może. warstwa społeczeństwa rzymskiego. Daj tak zawżdy wygrać, Boże!. a) Których cesarzy rzymskich wymienia Tacyt? Historia wokół nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 5., str. 41. d) Co oznaczają słowa: mistrz stracił i gardłem tego przypłacił? b) Kto skazał Jezusa na śmierć? Jaki sprawował urząd?. c) Gdzie, według historyka, było najwięcej chrześcijan? Historia wokół nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 2., str. 66. d) Co Tacyt w przytoczonym fragmencie nazywa zabobonem? 13

........ Zadania 2. Napisz, kształtujące co przedstawia umiejętności poniższa zapisane 2.... ilustracja. Jak nazywa się 2broń,.... którą posługują się mężczyźni?........ III. Tworzenie wypowiedzi 3.... 3.... Uczeń rozwija umiejętność wypowiadania.... się w mowie i w piśmie na tematy poruszane.... na zajęciach, związane z poznawanymi tekstami kultury i własnymi zainteresowaniami; dba o po prawność wypowiedzi własnych, a ich formę kształtuje odpowiednio do celu wypowiedzi; wykorzystując posiadane umiejętności, rozwija swoją wiedzę o języku. 3. Napisz w pięciu zdaniach, za co lubisz koleżanki i kolegów z twojej klasy. Historia wokół nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 4, zadanie 3., str. 16. 3. Uzupełnij tekst, wpisując brakujące wyrazy. Pomogą ci w tym poniższe słowa. Pamiętaj o właściwej. formie gramatycznej wpisywanych wyrazów.. bezpieczeństwo grota praprzodkowie polowanie zwierzę pożywienie koczownik szałas grupa Nasi. nie żyli samotnie. Łączyli się w niewielkie.. Dzięki temu łatwiej mogli się wyżywić i zapewnić sobie... Polowali na ptactwo i., łowili ryby, zbierali dzikie owoce. Ludzie ci ciągle wędrowali w poszukiwaniu. Zmieniali siedziby, zamieszkiwali w napotkanych.. lub zbudowanych przez siebie... Mówimy więc, że byli. Historia wokół nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 4, zadanie 3., str. 30. 14

Europa i Polska w czasach Jagiellonów Zadania kształtujące umiejętności zapisane klucz do historii // Europa i Polska w czasach Jagiellonów Astronom, który poruszył Ziemię Ćwiczenie 1. Uzupełnij tekst wyrazami z ramki. Użyj ich we właściwej formie. Za rodziną dworzanina, mieszkańca Wawelu, widoczna jest kaplica Zygmuntowska. Znajdź informacje na jej temat i napisz krótką notatkę.......... Mikołaj Kopernik był prawdziwym człowiekiem.... Urodził się...... w.. W wieku 18 lat rozpoczął studia na. Studiował nie tylko w Polsce, lecz także we.. Zdobył wykształcenie...... w zakresie.,... i.. Był również...,...... i. dzieł... starożytnych pisarzy. Napisał traktat o... Bronił też zamku... w Olsztynie przed Należał do stanu....... KRZYŻACY, TORUŃ, ASTRONOMIA, LEKARZ, TŁUMACZ, TEOLOGIA, DUCHOWNY, MONETA, AKADEMIA KRAKOWSKA, KARTOGRAF, RENESANS, WŁOCHY, PRAWO... Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 1., str. 33. Ćwiczenie 2. W kilku zdaniach odpowiedz na często zadawane pytanie: Czy Kopernik był Niemcem, czy Polakiem?.... Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 2., str. 52.. 15

60 Szlachta wybiera królów Zadania kształtujące umiejętności zapisane Ćwiczenie 1. 5. Przeczytaj uważnie opis..... kronikarza i historyka Jana Długosza...... Następnie odpowiedz nowo na pytania. wybrany król elekcyjny musiał zaprzysiąc między innymi doku- Każdy ment zwany Artykułami henrykowskimi. Korzystając z tekstu w podręczniku (s. 132 133), wypisz zobowiązania króla wynikające z tej ustawy. [ ] Nie pominął prawie żadnego w Królestwie Polskim miejsca, żadnego ze starodawnych miast i zamków, w których nie postawiłby nowych murów. Cokolwiek. też Polska ma zamków, kościołów, miast i dworów murowanych, to w większej części król postawił, albo swym królewskim nakładem uzupełnił [ ]... a) Kogo działalność opisuje kronikarz?. Ćwiczenie 2. Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 2., str. 52. b) 5. Jakie Opisz budowle wygląd starożytnego wznoszono za Rzymu. panowania Wykorzystaj tego króla? w tym celu poniższe pojęcia. Pierwszymi akwedukt Forum królami Romanum elekcyjnymi świątynia byli brukowane Henryk Walezy ulice termy oraz Stefan studnie miejskie Batory. Połącz Cyrk Wielki każdą informację Koloseum Panteon z wizerunkiem igrzyska monarchy, którego dotyczy. c) Jak nazywało się wówczas państwo polskie? Pochodził z Węgier. d) Kto finansował budowę opisanych w tekście obiektów? Założył w Wilnie uniwersytet. 6. Jakie ważne wydarzenia miały miejsce w 1364 roku w Krakowie? Opisz je. Uciekł z Polski. Historia wokół nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 5., str. 43. Odniósł zwycięstwo w wojnie z Rosją. Historia wokół nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 6., str. 60. Zginął w zamachu. Był pierwszym lezy (1573 1574) Stefan Batory (1576 1586) królem elekcyjnym. 16