Powiatowy Urząd Pracy w Świdnicy MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE ŚWIDNICKIM RAPORT POWIATOWY za 2013 rok część I - diagnostyczna 1
SPIS TREŚCI Strona 1. Wstęp 3 Cel opracowania, podstawa opracowania, metodologia opracowania 3 2. Analiza bezrobocia wg zawodów 4 Bezrobotni wg zawodów w powiecie świdnickim 4 Ranking zawodów z największą liczbą osób zarejestrowanych i generujących długotrwałe bezrobocie w powiecie świdnickim 7 Napływ bezrobotnych wg zawodów w powiecie świdnickim 8 3. Analiza ofert pracy wg zawodów 11 Oferty pracy wg zawodów w powiecie świdnickim 11 4. Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych 13 Ranking zawodów deficytowych w powiecie świdnickim 15 Ranking zawodów nadwyżkowych w powiecie świdnickim 16 Ranking zawodów zrównoważonych w powiecie świdnickim 18 5. Wnioski 20 2
1. WSTĘP. /Cel opracowania, podstawa opracowania, metodologia opracowania/ Prowadzenie prawidłowej polityki rynku pracy wymaga sprawnego systemu informacyjnego w tej dziedzinie. Podstawowym źródłem informacji o poziomie i strukturze bezrobocia, stosowanych aktywnych i pasywnych programach przeciwdziałaniu bezrobociu i łagodzeniu jego negatywnych skutków, a także o instytucjonalnej obsłudze rynku pracy jest system statystyczno - sprawozdawczy z rynku pracy. Choć zawiera on wiele cennych danych to jednak wydaje się niewystarczający do zapewnienia bieżącej koordynacji szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego z potrzebami rynku pracy. W związku z tym powstała jednolita metoda służąca bieżącej koordynacji szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego z potrzebami rynku pracy w postaci Monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Monitoring ten jest procesem systematycznego śledzenia (obserwowania) zjawisk zachodzących na rynku pracy, nie odnosi się jednak do ogólnej sytuacji na rynku pracy, ale do popytu i podaży w poszczególnych rynkach zawodowo- terytorialnych. Pozwala na formułowanie ocen, wniosków i krótkotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów kształcenia zawodowego i szkolenia bezrobotnych. Jego celem jest: po pierwsze opisanie rzeczywistości lokalnego rynku pracy (ze szczególnym uwzględnieniem rożnych aspektów jego nierównowagi); po drugie umożliwienie formułowania ocen i wniosków dla systemu kształcenia zawodowego, szkolenia bezrobotnych oraz poradnictwa zawodowego. Ponadto służyć on ma pełniejszemu dopasowaniu strumienia popytu i podaży na pracę. Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art.8, ust. 1 pkt 3 i art. 9, ust. 1 pkt 9 ) opracowanie analiz rynku pracy, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu województwa oraz samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Źródłem informacji do opracowania w/w Raportu są : - załącznik 3 do sprawozdania MPiPS - 01 Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności. Stan w końcu 2013r., - załącznik 2 do sprawozdania MPiPS - 01 Bezrobotni według rodzaju działalności, ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy. Stan w końcu 2013r.. Monitoring dotyczy 10 grup wielkich, 43 grup dużych (wewnętrzny podział grup wielkich), 132 grup średnich (wewnętrzny podział grup dużych), 444 grup elementarnych (wewnętrzny podział grup średnich) przy czym grupy elementarne obejmują 2366 zawodów i specjalności określonych w Klasyfikacji zawodów i specjalności wprowadzonej do stosowania Rozporządzeniem MPiPS z dnia 27 kwietnia 2010r. (Dz. U. Nr 82 z dnia 17 maja 2010r., poz. 537, z póź. zm)). Ponadto przy monitoringu uwzględniono poziom i strukturę bezrobotnych oraz zgłaszane oferty pracy według Polskiej Klasyfikacji Działalności. Wdrożenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych miało pozwolić w szczególności na: 3
- określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo - kwalifikacyjnej na lokalnym, regionalnym i krajowym rynku pracy; - stworzenie bazy informacyjnej dla opracowania przyszłych struktur zawodowo - kwalifikacyjnych w układzie lokalnym, regionalnym i krajowym; - określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych, zapewniających większą efektywność organizowanych szkoleń; - bieżącą korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego (dot. władz oświatowych oraz dyrekcji szkół ); - usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych; - usprawnienie pośrednictwa pracy poprzez uzyskanie informacji o planowanych miejscach pracy na rok przyszły oraz przewidywanej liczbie absolwentów według zawodów; - ułatwienie realizacji programów specjalnych. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych powstał więc jako narzędzie mające stanowić pomoc do m.in. opracowywania kierunków kształcenia. Miał być także instrumentem pomocnym w aktywizacji osób bezrobotnych. Należy jednak pamiętać, że każdy taki raport przedstawia jedynie diagnozę aktualnej sytuacji w powiecie świdnickim. Zawiera zatem opis tego, co już się wydarzyło. Nie zapominajmy jednak, że na podstawie przedstawionych poniżej danych można obserwować zachodzące zmiany, a na ich podstawie wyciągać istotne dla naszego regionu wnioski. 2. ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW. Analizę bezrobocia wg zawodów dokonano w oparciu o dane statystyczne na stan w końcu 2013r. ze sprawozdań MPiPS 01 wygenerowane dzięki programowi komputerowemu. 4
Najwięcej osób bezrobotnych w końcu 2013r. było w n/w zawodach: LP Kod zawodu Wyszczególnienie 2013 Ogółem Kobiety 1. 000000 bez zawodu 1639 851 2. 522301 sprzedawca 567 505 3. 722204 ślusarz 320 26 4. 711202 murarz 188 0 5. 515303 robotnik gospodarczy 173 78 6. 331403 technik ekonomista 136 117 7. 753105 krawiec 124 119 8. 432103 magazynier 111 25 9. 753303 szwaczka 109 108 10. 932990 pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 109 66 11. 931301 robotnik budowlany 108 0 12. 311504 technik mechanik 106 9 13. 411004 technik prac biurowych 98 87 14. 722314 tokarz w metalu 97 13 15. 512001 kucharz 95 74 16. 911207 sprzątaczka biurowa 69 67 17. 711301 kamieniarz 64 0 18. 932101 pakowacz 64 53 19. 751204 piekarz 63 3 20. 723103 mechanik pojazdów samochodowych 60 0 21. 522305 technik handlowiec 57 34 22. 235107 pedagog 56 51 23. 334306 technik administracji 55 46 24. 723105 mechanik samochodów osobowych 54 0 25. 512002 kucharz małej gastronomii 51 40 26. 514101 fryzjer 49 49 27. 752205 stolarz 48 7 28. 833203 kierowca samochodu ciężarowego 47 0 29. 741207 elektromonter (elektryk) zakładowy 47 3 30. 242217 specjalista administracji publicznej 46 37 31. 752208 stolarz meblowy 46 11 32. 818990 pozostali operatorzy 46 18 Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. 5
UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano tylko te zawody i specjalności, w których w końcu 2013r. zarejestrowanych było co najmniej 46 osób bezrobotnych. Tabela obejmuje 32 zawody, w których w końcu 2013r. zarejestrowanych było 4902 spośród 8138 osób, co stanowi 60,24% ogółu. Poddając analizie porównawczej zawody, w których było najwięcej osób bezrobotnych w końcu 2012r. i 2013r. należy zauważyć, że zmniejszyła się ogólna liczba osób bezrobotnych z 8942 w końcu 2012r. do 8138 osób w końcu 2013r., tj o 804 osoby. Jak wynika z powyższej tabeli struktura bezrobocia w powiecie świdnickim opiera się na następujących grupach osób: -bez zawodu, -sprzedawca, -ślusarz, -murarz, -robotnik gospodarczy, -technik ekonomista, -krawiec, -magazynier, -szwaczka, -pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle, -robotnik budowlany. W grupach tych w końcu 2013r. zarejestrowanych było 3584 osób, co stanowi: 73,11% osób zarejestrowanych w zawodach wymienionych w w /w tabeli oraz 44,04% zarejestrowanych. ogółu W wyszczególnionych w tabeli zawodach najwięcej zarejestrowanych kobiet obserwujemy w następujących grupach: -bez zawodu, -sprzedawca, -krawiec, -technik ekonomista, -szwaczka, -technik prac biurowych, -robotnik gospodarczy, -kucharz, -sprzątaczka biurowa, -pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle. 6
W grupach tych w końcu 2013r. zarejestrowanych było 2072 kobiet, co stanowi: 42,27% osób zarejestrowanych w zawodach wymienionych w w /w tabeli, 25,46% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych oraz 51,26% ogółu zarejestrowanych kobiet. Ważnym odzwierciedleniem sytuacji na rynku pracy osób w poszczególnych zawodach oprócz ilości osób zarejestrowanych jest wskaźnik długości czasu pozostania bez pracy, czyli tzw. długotrwałe bezrobocie. Ranking zawodów z największą liczbą osób zarejestrowanych w końcu 2013r. i generujących długotrwałe bezrobocie przedstawia się następująco: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie 2013r. Liczba osób zarejestrowanych w tym zawodzie w tym powyżej 12 m-cy A B C D E F E :D w % 1. 000000 bez zawodu 1639 298 18,18 2. 522301 sprzedawca 567 164 28,92 3. 722204 ślusarz 320 89 27,81 4. 711202 murarz 188 58 30,85 5. 515303 robotnik gospodarczy 173 48 27,75 6. 331403 technik ekonomista 136 45 33,09 7. 753303 szwaczka 109 41 37,61 8. 411004 technik prac biurowych 98 36 36,73 9. 722314 tokarz w metalu 97 35 36,08 10. 753105 krawiec 124 33 26,61 11. 432103 magazynier 111 32 28,83 12. 911207 sprzątaczka biurowa 69 28 40,58 13. 311504 technik mechanik 106 26 24,53 14. 512001 kucharz 95 24 25,26 15. 931301 robotnik budowlany 108 21 19,44 16. 932990 pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 109 19 17,43 17. 932101 pakowacz 64 17 26,56 18. 752208 stolarz meblowy 46 16 34,78 19. 514101 fryzjer 49 16 32,65 20. 334306 technik administracji 55 15 27,27 21. 833203 kierowca samochodu ciężarowego 47 14 29,79 7
L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie 2013r. 22. 311204 technik budownictwa 39 14 35,90 23. 751204 piekarz 63 14 22,22 24. 741207 elektromonter (elektryk) zakładowy 47 14 29,79 25. 351203 technik informatyk 45 14 31,11 26. 235107 pedagog 56 13 23,21 27 723105 mechanik samochodów osobowych 54 13 24,07 28. 522305 technik handlowiec 57 13 22,81 29. 263102 ekonomista 38 13 34,21 30. 751201 cukiernik 36 11 30,56 31. 818990 Pozostali operatorzy 46 11 23,91 Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. Podsumowując powyższe tabele zauważyć można, że na pierwszych 10 miejscach pojawiły się zawody: sprzedawca, ślusarz, murarz, robotnik gospodarczy, technik ekonomista, krawiec, szwaczka. W zawodach tych figurowało w ewidencji najwięcej osób bezrobotnych z których spory procent pozostaje w ewidencji powyżej 12 miesięcy. Największy liczbowo napływ bezrobotnych w powiecie świdnickim w 2013r. był w n/w zawodach: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie 2013r. ogółem kobiety 1. 000000 bez zawodu 3422 1517 2. 522301 sprzedawca 973 845 3. 722204 ślusarz 496 35 4. 711202 murarz 261 0 5. 515303 robotnik gospodarczy 242 109 6. 932990 pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 227 117 7. 331403 technik ekonomista 222 193 8. 311504 technik mechanik 219 13 9. 753105 krawiec 196 188 10. 432103 magazynier 189 34 11. 931301 robotnik budowlany 187 0 8
L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie 2013r. 12. 411004 technik prac biurowych 173 158 13. 512001 kucharz 155 111 14. 722314 tokarz w metalu 146 24 15. 753303 szwaczka 146 144 16. 751204 piekarz 135 5 17. 235107 pedagog 131 113 18. 723103 mechanik pojazdów samochodowych 131 0 19. 242217 specjalista administracji publicznej 116 93 20. 752205 stolarz 105 9 21. 932101 pakowacz 105 80 22. 711301 kamieniarz 100 0 23. 911207 sprzątaczka biurowa 100 99 24. 833203 kierowca samochodu ciężarowego 93 0 25. 351203 technik informatyk 92 18 26. 723105 mechanik samochodów osobowych 91 0 27. 512002 kucharz małej gastronomii 88 61 28. 522305 technik handlowiec 86 55 29. 818990 pozostali operatorzy stacjonarnych maszyn i urządzeń gdzie indziej nieklasyfikowani 86 29 30. 514101 fryzjer 79 79 31. 334306 technik administracji 77 66 Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano napływ bezrobotnych w 2013r. wg zawodów (co najmniej 77 osób). Tabela obejmuje 31 zawodów, w których w 2013r. napłynęło 8869 spośród 14705 osób, co stanowi 60,31% ogółu. 9
Zawody, w których w powiecie świdnickim w 2013r. wystąpił największy napływ osób bezrobotnych to: bez zawodu- 3422 sprzedawca- 973 ślusarz- 496 murarz- 261 robotnik gospodarczy- 242 pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle- 227 technik ekonomista-222 technik mechanik-219 krawiec-196 magazynier-189 robotnik budowlany-187 W grupach tych w 2013r. napłynęły 6634 osoby,tj. 74,79% osób w zawodach wymienionych w tabeli, co stanowi 45,11% ogółu napływu bezrobotnych. We wskazanych w tabeli zawodach najwięcej spośród kobiet napłynęło w następujących grupach: bez zawodu- 1517 sprzedawca- 845 technik ekonomista- 193 krawiec- 188 technik prac biurowych- 158 szwaczka- 144 pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle- 117 pedagog- 113 kucharz- 111 robotnik gospodarczy- 109 sprzątaczka biurowa- 99 W grupach tych w 2013r. napłynęło 3594 kobiet, co stanowi: 40,52% osób w zawodach wymienionych w tabeli, 24,44% ogółu napływu osób oraz 52,62% ogółu napływu kobiet. Jak wynika z analizy powyższych tabel w 2013r. grupy zawodowe: bez zawodu, sprzedawca, ślusarz, murarz, robotnik gospodarczy, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle,technik ekonomista, technik mechanik - to te, w których jest najwięcej osób zarejestrowanych i nastąpił największy ich napływ. Należy zwrócić również uwagę, że duży odsetek w grupach: bez zawodu, sprzedawca, technik ekonomista, krawiec, technik prac biurowych, szwaczka, pozostali operatorzy przy pracach prostych w przemyśle, pedagog, kucharz, robotnik gospodarczy, stanowią kobiety. 10
3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW. W 2013r. najwięcej ofert pracy wpłynęło w n/w zawodach: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie 2013r. 1. 932911 robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 899 2. 515303 robotnik gospodarczy 683 3. 711301 kamieniarz 318 4. 411090 pozostali pracownicy obsługi biurowej 214 5. 522301 sprzedawca 202 6. 833203 kierowca samochodu ciężarowego 151 7. 932101 pakowacz 148 8. 341202 opiekun osoby starszej 144 9. 753303 szwaczka 144 10. 432103 magazynier 119 11. 541307 pracownik ochrony fizycznej bez licencji 119 12. 931301 robotnik budowlany 113 13. 751190 pozostali masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni 110 14. 911207 sprzątaczka biurowa 103 15. 932990 pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 97 16. 722204 ślusarz 98 17. 816017 operator urządzeń do produkcji wyrobów cukierniczych 94 18. 941201 pomoc kuchenna 75 19. 513101 kelner 73 20. 241202 doradca finansowy 72 21. 332203 przedstawiciel handlowy 72 22. 833101 kierowca autobusu 71 23. 721204 spawacz metodą MAG 70 24. 512001 kucharz 56 25. 524902 doradca klienta 54 26. 411004 technik prac biurowych 50 27. 523002 kasjer handlowy 48 28. 522305 technik handlowiec 46 29. 711202 murarz 46 30. 961201 sortowacz surowców wtórnych 45 Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano tylko te oferty pracy wg. zawodów, których zgłoszono co najmniej 45. Tabela obejmuje 30 zawodów, które zawierają 4534 spośród 7173 ofert pracy zgłoszonych w 2013r., co stanowi 63,21% ogółu. 11
Najwięcej ofert pracy zostało zgłoszonych w zawodach: - robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, - robotnik gospodarczy, - kamieniarz, - pozostali pracownicy obsługi biurowej, - sprzedawca, - kierowca samochodu ciężarowego, - pakowacz, - opiekun osób starszej, - szwaczka, - magazynier, - pracownik ochrony fizycznej bez licencji, - robotnik budowlany, - pozostali masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni, - sprzątaczka biurowa. W zawodach tych w 2013r. zgłoszone zostały 3467 oferty pracy, co stanowi: 76,46% ofert w zawodach wymienionych w tabeli oraz 48,33% ogółu ofert pracy. Zgłaszane w 2013 roku oferty pracy zawsze zawierają wymagania w zakresie wykształcenia, dodatkowych kwalifikacji i umiejętności. Jednakże nadal pracodawcy zgłaszają wiele ofert pracy w których wymagane jest posiadanie tylko chęci do pracy bądź doświadczenia zawodowego. Potwierdza to ilość ofert pracy w zawodach: robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym oraz robotnik gospodarczy. Z analizy danych zawartych w powyższych tabelach wynika, że w zaprezentowanych statystykach powtarzają się następujące grupy zawodowe: sprzedawca, ślusarz i murarz. Wystąpiła w nich największa liczba osób bezrobotnych, największy napływ do bezrobocia oraz generują one długotrwałe bezrobocie. 12
Poniższy wykres przedstawia zmiany w zakresie liczby osób bezrobotnych, napływu osób bezrobotnych oraz ilości zgłoszonych ofert pracy jakie zaszły w latach 2011 2013. 4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH. Przez zawód: deficytowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie; nadwyżkowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie; w równowadze należy rozumieć zawód, na który występuje na danym rynku pracy takie samo zapotrzebowanie jak liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. 13
Wartość wskaźników intensywności deficytu lub nadwyżki przedstawia się następująco: W < 0,9 dla zawodów nadwyżkowych 0,9 W 1,1 dla zawodów w równowadze W > 1,1 dla zawodów deficytowych średnio- miesięczny napływ ofert pracy gdzie wskaźnik W = średnio- miesięczny napływ osób do bezrobocia X 100% Dane statystyczne (wg kodu 6 cyfrowego) dotyczące zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie świdnickim w 2013r. zawierają 1067 zawodów. Spośród nich, aż 758 ( 71,04 % ) przynależy do grupy zawodów nadwyżkowych, 266 ( 24,93% ) do grupy zawodów deficytowych, natomiast 43 ( 4,03% ) zalicza się do grupy zawodów w równowadze. Powyższe dane w ujęciu wykresowym na przestrzeni lat 2011 do 2013 roku przedstawiają się następująco: Ranking zawodów deficytowych w 2013r.: 14
L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie 2013r. 1. 932911 robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 2. 961201 sortowacz surowców wtórnych 3. 751104 rozbieracz - wykrawacz 4. 241203 doradca finansowy 5. 531103 opiekunka dzieci w drodze do szkoły 6. 833101 kierowca autobusu 7. 341203 opiekun w domu pomocy społecznej 8. 742117 serwisant sprzętu komputerowego 9. 721204 spawacz metodą MAG 10. 816017 operator urządzeń do produkcji wyrobów cukierniczych 11. 341202 opiekun osoby starszej 12. 522303 sprzedawca w branży przemysłowej 13. 962105 goniec 14. 961302 robotnik placowy 15. 432201 planista produkcyjny 16. 531202 asystent nauczyciela przedszkola 17. 721205 spawacz metodą MIG 18. 722205 ślusarz galanterii metalowej 19. 333104 pracownik działu logistyki 20. 216604 projektant grafiki 21. 833202 kierowca ciągnika siodłowego 22. 541307 pracownik ochrony fizycznej bez licencji 23. 811105 operator koparko - ładowarki 24. 741204 elektromechanik sprzętu gospodarstwa domowego 25. 524404 telemarketer 26. 522304 sprzedawca w branży spożywczej 27. 511204 kontroler biletów 28. 311508 technik mechanik maszyn i urządzeń 29. 216601 grafik komputerowy 30. 325101 asystentka stomatologiczna Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano w sposób malejący zawody deficytowe, w których wskaźnik intensywności deficytu wyniósł od 59,9333 do 3,500. Tabela obejmuje 30 spośród 266 zawodów deficytowych. W tabelce, zgodnie z sugestiami MPiPS, nie uwzględniono zawodów, których wskaźnik wynosi MAX oraz które kończą się cyframi 90 (czyli Pozostali...). 15
Poddając analizie porównawczej rok 2013 do roku 2012 można zauważyć znaczny wzrost liczby zawodów deficytowych, ze 191 w 2012 roku do 266 w roku 2013. Wzrost jest znaczny, bo aż o 75 zawodów. Wpływ na powyższe może mieć utrata uprawnień związana z długotrwałym pozostawaniem w rejestrach osób bezrobotnych, przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania zawodu, wiek osób pozostających w rejestrze osób szukających pracy lub brak doświadczenia zawodowego, a jak widzimy w większości w/w zawodów jest ono konieczne dla prawidłowego wykonywania pracy w danym zawodzie. Porównując zawody deficytowe z roku 2012 z obecnym zestawieniem można stwierdzić, że zawody: robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, rozbieraczwykrawacz, kierowca autobusu, spawacz metodą MAG, goniec, ślusarz galanterii metalowej oraz pracownik ochrony fizycznej bez licencji pojawiają się również w roku 2013. Może to nasuwać przypuszczenie, że po części oferty te mogą dotyczyć tych samych miejsc pracy. Tym samym możemy mieć tu do czynienia bardziej z rotacją wśród zatrudnionych pracowników niż tworzeniem nowych miejsc pracy. Ranking zawodów nadwyżkowych w 2013r.: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie 2013r. 1. 331403 technik ekonomista 2. 235107 pedagog 3. 242217 specjalista administracji publicznej 4. 753105 krawiec 5. 242222 specjalista ds organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i turystycznych 6. 311504 technik mechanik 7. 811101 górnik eksploatacji podziemnej 8. 711402 betoniarz-zbrojarz 9. 214303 inżynier inżynierii środowiska- instalacje sanitarne 10. 343403 technik organizacji usług gastronomicznych 11. 753605 obuwnik przemysłowy 12. 314205 technik ogrodnik 13. 234113 nauczyciel nauczania początkowego 14. 741101 elektromonter instalacji elektrycznych 15. 812105 operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej 16
L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie 2013r. 16. 512002 kucharz małej gastronomii 17. 311204 technik budownictwa 18. 228903 kosmetolog 19. 241103 specjalista ds. rachunkowości 20. 713102 malarz budowlany 21. 611303 ogrodnik 22. 812118 tłoczarz w metalu 23. 751201 cukiernik 24. 834204 operator sprzętu ciężkiego 25. 912103 prasowaczka ręczna 26. 514102 fryzjer damski 27. 723303 mechanik maszyn i urządzeń budowlanych i melioracyjnych 28. 711503 stolarz budowlany 29. 351203 technik informatyk 30. 712904 technolog robót wykończeniowych w budownictwie Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano w sposób rosnący zawody nadwyżkowe, w których wskaźnik nadwyżki wyniósł od 0,0045 do 0,1250. Tabela obejmuje 30 spośród 758 zawodów nadwyżkowych. W tabelce, zgodnie z sugestiami MPiPS, nie uwzględniono zawodów, których wskaźnik wynosi 0 oraz które kończą się cyframi 90 (czyli Pozostali...). W powyższej tabeli przedstawiono listę 30 zawodów, które zalicza się do zawodów nadwyżkowych. Warto podkreślić, że zawody nadwyżkowe to często zawody wyuczone lecz niewykonywane, co wiąże się z wspomnianym już brakiem doświadczenia, predyspozycji do wykonywania tego zawodu lub brakiem zapotrzebowania na lokalnym rynku pracy. Z analizy w/w zawodów, można stwierdzić, że nadwyżka ta widoczna jest w zawodach wymagających różnego poziomu wykształcenia. Pośród zawodów nadwyżkowych znalazły się zawody dla osób posiadających: - wykształcenie wyższe: pedagog, specjalista administracji publicznej, inżynier inżynierii środowiska - instalacje sanitarne, nauczyciel nauczania początkowego, kosmetolog; - wykształcenie średnie: technik ekonomista, specjalista ds organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i turystycznych, technik mechanik, technik organizacji usług gastronomicznych, technik ogrodnik, technik budownictwa, specjalista ds. rachunkowości, technik informatyk,technolog robót wykończeniowych w budownictwie. 17
- wykształcenie podstawowe i zawodowe: betoniarz - zbrojarz, operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej, malarz budowlany, operator sprzętu ciężkiego, prasowaczka ręczna krawiec, górnik eksploatacji podziemnej, obuwnik przemysłowy, elektromonter instalacji elektrycznych, kucharz małej gastronomii, ogrodnik, tłoczarz w metalu, cukiernik, fryzjer damski, mechanik maszyn i urządzeń budowlanych i melioracyjnych, stolarz budowlany, technolog robót wykończeniowych w budownictwie. Na uwagę zasługuje również grupa zawodów zrównoważonych ( wskazująca na równowagę na rynku pracy ). Ranking zawodów zrównoważonych w 2013r.: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie 2013r. 1. 753303 szwaczka 2. 911207 sprzątaczka biurowa 3. 932913 sortowacz 4. 931205 robotnik drogowy 5. 834401 kierowca operator wózków jezdniowych 6. 741201 elektromechanik 7. 514208 wizażystka/stylistka 8. 332101 agent ubezpieczeniowy 9. 311509 technik mechanik obróbki skrawaniem 10. 311917 technik organizacji produkcji 11. 242403 specjalista do spraw szkoleń 12. 713103 malarz konstrukcji i wyrobów metalowych 13. 524301 akwizytor 14. 723104 mechanik samochodów ciężarowych 15. 731602 galwanizer 16. 214109 specjalista kontroli jakości 17. 214102 inżynier organizacji i planowania produkcji 18. 723102 mechanik ciągników Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano 18 przykładowych zawodów w równowadze. Tabela obejmuje 18 spośród 43 zawodów w równowadze. W tabelce, zgodnie z sugestiami MPiPS, nie uwzględniono zawodów, które kończą się cyframi 90, czyli Pozostali.... Wśród zawodów występujących w powiecie świdnickim odnotowano 43 zawody zrównoważone, w których pomiędzy popytem a podażą utrzymuje się równowaga. Na podstawie zawartych danych można zauważyć, że wśród zawodów zrównoważonych 18
dominują zawody wymagające w szczególności doświadczenia zawodowego (szwaczka), chęci do pracy ( sprzątaczka, sortowacz) i dodatkowych uprawnień ( kierowca wózków jezdniowych, elektromechanik,wizażystka) Na terenie powiatu świdnickiego doszło do zwiększenia ilości zawodów, w których zarejestrowane są osoby bezrobotne z 822 w 2012r. do 908 w końcu 2013r., tj. o 86 zawodów. Jednocześnie w zestawieniu z liczbą 2366 zawodów objętych Klasyfikacją zawodów i specjalności, na rynku pracy powiatu świdnickiego liczba zawodów osób bezrobotnych i ilość zawodów, w których odnotowano oferty pracy w 2013r. wynosiła 1067 (przy ogólnej ilości osób bezrobotnych 8138 i przy ogólnej ilości ofert pracy 7173). Oznacza to, że 38,38 % spośród zawodów wymienionych w/w Klasyfikacji reprezentowana jest przez bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Świdnicy. Powyższe dane w ujęciu wykresowym przedstawiają się następująco: 19
Podsumowanie: 1.Na koniec roku 2013 w rejestrze Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy pozostawało 8138 osób bezrobotnych, z czego 4042 to kobiety, które stanowiły 49,7% ogółu zarejestrowanych. Liczba bezrobotnych w porównaniu do roku 2012 zmalała o 804 osoby, to jest o 8,99 % 2. Stopa bezrobocia wyliczona przez GUS w powiecie świdnickim na koniec grudnia 2013r. wynosiła 14,1 % natomiast na koniec grudnia 2012r. wynosiła 15,1%. Porównując to do zmian stopy bezrobocia w województwie dolnośląskim również widać spadek z 13,5% w 2012r do 13,2% na koniec grudnia 2013r., ale nie jest on tak znaczny jak w naszym powiecie. Stopa bezrobocia dla Polski w analogicznym okresie nie uległa zmianie i wynosiła 13,4 %. 3. Według stanu na dzień 31.12.2013r. spośród 8138 osób zarejestrowanych aż 20,14 % stanowili bezrobotni nie posiadający żadnego zawodu ( 1639 ). 4. Zawodem z największą ilością osób zarejestrowanych w roku 2013 i generującym długotrwałe bezrobocie był zawód - sprzedawca. WNIOSKI. Analizując sytuacje na lokalnym rynku pracy poprzez dane statystyczne można zaobserwować następujące zmiany. W obecnie analizowanym okresie czasu doszło do: zmniejszenia się liczby osób bezrobotnych, zmniejszenia liczby bezrobotnych nowo zarejestrowanych, zwiększenia liczby zawodów nadwyżkowych, zwiększenia liczby zawodów deficytowych, zmniejszenia liczby zawodów zrównoważonych, zwiększenia liczby ofert pracy. Powyższe czynniki stanowią dowód na to, że sytuacja na rynku pracy w badanym okresie ulega ciągłej zmianie. Analiza ilościowa nie ukazuje w pełni panującej sytuacji na rynku zatrudnienia dlatego też nie można jednoznacznie interpretować powyższych danych. Istota bezrobocia jest złożona i wymaga różnorodnych opracowań. Powyższa analiza pozwala obserwować kolejne zmiany na nim zachodzące z punktu widzenia opisu sytuacji już zaistniałych. 20
Analiza powyższa przedstawia obraz zjawiska bezrobocia w zakresie rankingu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, napływu bezrobotnych, ofert pracy na lokalnym rynku zatrudnienia i nasuwa następujące wnioski: 1. Na obszarze działania Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy można było zauważyć znaczy spadek liczby osób rejestrowanych z 8942 osób w 2012 roku, do 8138 osób w 2013 roku. 2. Najliczniej reprezentowanym zawodem w 2013 roku był zawód sprzedawcy - 567 osób, z czego 89,1 % stanowiły kobiety. Koleją liczną grupę stanowiły osoby w zawodzie: ślusarz - 320 osób, murarz - 188 osób, robotnik gospodarczy - 173 osoby, technik ekonomista - 135 osób. W w/w zawodach w roku 2013 również nastąpił największy napływ bezrobotnych w powiecie świdnickim. 3. Znacznie wzrosła liczba ofert pracy zgłaszanych do Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. Porównując wpływ ofert, liczba ta wzrosła z 5386 w roku 2012 do 7173 w roku 2013, czyli o 1787 ofert pracy. Tak znaczny wzrost, zwłaszcza na stanowiska robotnicze to specyfika naszego lokalnego rynku pracy, usytuowanego w pobliżu stref ekonomicznych i ciągłej rotacji pracowników. Zwiększa to szanse na podjęcie zatrudnienia zwłaszcza dla osób o niskich kwalifikacjach. 4. Zawody cieszące się z największym zapotrzebowaniem ze strony pracodawców w 2013 roku to: robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, robotnik gospodarczy, kamieniarz, pozostali pracownicy obsługi biurowej, sprzedawca, kierowca samochodu ciężarowego, pakowacz, opiekun osoby starszej, szwaczka, magazynier. Obserwując zawody w których zgłoszono największą ilość ofert pracy zauważamy fakt, iż pracodawcy ciągle szukają osób od których wymaga się przede wszystkim doświadczenia zawodowego, odpowiednich kwalifikacji do wykonywania zawodu oraz chęci do pracy. 5. Wśród zawodów deficytowych, czyli takich na które występuje na rynku pracy wysokie zapotrzebowanie, największą liczbę stanowiły zawody: robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, sortowacz surowców wtórnych, rozbieracz - wykrawacz, doradca finansowy, opiekunka dzieci w drodze do szkoły, kierowca autobusu, opiekun w domu pomocy 21
społecznej, serwisant sprzętu komputerowego, spawacz metodą MAG, operator urządzeń do produkcji wyrobów cukierniczych. Porównując zawody deficytowe z roku 2012 z obecnym zestawieniem można stwierdzić, że zawody: robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, rozbieracz-wykrawacz, kierowca autobusu, spawacz metodą MAG, goniec, ślusarz galanterii metalowej oraz pracownik ochrony fizycznej bez licencji pojawiają się też w roku 2013. Są to w dalszym ciągu zawody, w których pracodawcy wymagają od przyszłych pracowników dodatkowych uprawnień, odpowiednich predyspozycji, doświadczenia zawodowego czy orzeczenia o niepełnosprawności. Poddając analizie porównawczej rok 2013 do roku 2012 można zauważyć znaczny wzrost liczby zawodów deficytowych z 191 w 2012 roku do 266 w roku 2013. Wzrost jest znaczny bo aż o 75 zawodów. Wpływ na powyższe ma utrata uprawnień związana z długotrwałym pozostawieniem w ewidencji osób bezrobotnych, jak i brak doświadczenia zawodowego. 6. Wśród zawodów nadwyżkowych, czyli takich na które występuje na rynku pracy niższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie, największą liczbę stanowiły zawody: technik ekonomista, pedagog, specjalista administracji publicznej, krawiec, specjalista ds. organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i turystycznych, technik mechanik, górnik eksploatacji podziemnej, betoniarz-zbrojarz, inżynier inżynierii środowiska-instalacje sanitarne, technik organizacji usług gastronomicznych, obuwnik przemysłowy, technik ogrodnik. Osoby posiadające taki zawód mają niewielkie szanse na pracę na danym stanowisku, dlatego często konieczna jest zmiana zawodu lub przekwalifikowanie się. Porównując rok 2012 do roku 2013 zauważamy wzrost liczy zawodów nadwyżkowych, z 734 w 2012 do 758 w roku 2013, czyli o 24 zawody. Nadmiar pracowników podobnie jak w roku poprzednim występował w zawodach: krawiec, ekonomista, specjalista ds. organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i turystycznych. Trudności w znalezieniu pracy przez osoby posiadające zawód nadwyżkowy wynikają przede wszystkim z faktu nie posiadania wystarczających kwalifikacji zawodowych, dodatkowych uprawnień czy doświadczenia zawodowego. Należy pamiętać, że nie jesteśmy w stanie objąć analizą osób faktycznie pracujących, które nie są zarejestrowane w powiatowym Urzędzie Pracy. Badany okres charakteryzuje się pozytywnymi zmianami na lokalnym rynku pracy. Jak widać z powyższych zestawień zmniejszyła się liczba osób bezrobotnych, zmniejszył się 22
napływ osób bezrobotnych, a co najważniejsze zwiększyła się znacznie liczba ofert pracy. Pomimo zwiększenia ilości zgłaszanych ofert pracy część osób bezrobotnych ma trudności w podjęciu zatrudnienia w posiadanym zawodzie. Związane jest to z brakiem wystarczających kwalifikacji, umiejętności praktycznych w danym zawodzie oraz brakiem samodzielności i kreatywności, czyli dodatkowych wymagań stawianych pracownikom przez przyszłych pracodawców. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych powinien być ważnym dokumentem wykorzystywanym w planowaniu działań na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych a także przy planowaniu nowych kierunków w szkolnictwie, a w szczególności powinien pomóc zwrócić uwagę na osoby, które mimo nauki w szkole średniej reprezentują grupę osób nie posiadającą żadnego zawodu. Monitoring zawodów nie daje pełnego obrazu sytuacji na rynku pracy, pozwala jednak spojrzeć na zmiany jakie zachodzą w obszarze popytu i podaży. Dlatego rozpatrując powyższe uwagi podkreślić należy, że raport ten nie odzwierciedla w pełni rzeczywistej sytuacji, jaka ma miejsce na lokalnym rynku pracy w badanym zakresie, a stanowi jedynie pewną jej część będącą składową większej całości. Sporządził: doradca zawodowy P. Durzyński 23