Czytam i piszę klasa 3
NARESZCIE W III KLASIE A Wśród koleżanek i kolegów Chodź, zagramy razem! B Ty nie umiesz trafić do bramki. Nie będziesz z nami grał! C Usiądziemy przy jednym stoliku w stołówce? D Nie ma tu już miejsca! 28
E Zapraszam na moje urodziny! Czy ja też dostanę zaproszenie? F Umówimy się po lekcjach? Zapytaj rodziców, czy możesz do mnie przyjść. G Chodź, stań ze mną. H Nie chcę być z tobą w parze! I Mam nową grę. Nie możesz pograć, bo popsujesz! J Mam nową grę. Chodź, pokażę ci, jak się w nią gra. 29
Kiedy słowa mogą ranić? Powiedzenia i przysłowia. Grzeczniejsze odpowiedniki wyrazów Ziółko Wszyscy mówią o mnie: Ziółko. Ziółko, Ziółko słyszę w kółko. Cała klasa mnie przezywa: Ziółko, Oset i Pokrzywa. Pytam: Za co i dlaczego? Czy zrobiłam coś kolegom? Czy ja kiedy z kimś zadzieram? Nie! Ja tylko jestem szczera! Mówię zawsze to, co myślę, szczerą prawdę, jak najściślej. No, na przykład do Iwony, że fatalnie jej w zielonym. Kto zielony sweter bierze przy okropnej, żółtej cerze?! Albo mówię raz do Bronka, że ma piegi i się jąka. A do Hanki i do Jurka, że są rudzi jak wiewiórka. A do Reni, że sepleni I co? Wszyscy obrażeni! Za co? Że ja bez obłudy do rudego mówię: rudy? I że powiem do kolegi, że ma piegi, gdy ma piegi?! Mogę przysiąc nawet mamie, że to prawda, że nie kłamię. Widać prawda w oczy kole, więc za prawdę cierpię w szkole! Maria Terlikowska 1. Odpowiedz na pytania: Kto jest narratorem w tym tekście? Jakie ma przezwiska? Co dziewczynka powiedziała do Iwony, co do innych dzieci? Jak te dzieci mogły się poczuć? Co to znaczy szczera prawda? Znajdź w tekście zdanie, w którym występuje to wyrażenie. Jak sądzisz, czy prawdę zawsze trzeba wypowiadać głośno? 30 NARESZCIE W III KLASIE
2. O jakich sprawach miała zwyczaj mówić skarżypyta? 3. Oceń zachowanie osoby, która skarży na innych. Skarżypyta Piotruś nie był dzisiaj w szkole, Antek zrobił dziurę w stole, Wanda obrus poplamiła, Zosia szyi nie umyła, Jurek zgubił klucz, a Wacek Zjadł ze stołu cały placek. Któż się ciebie o to pyta? Nikt. Ja jestem skarżypyta. Jan Brzechwa 4. Połącz fragmenty zdań. W jakich sytuacjach używa się powstałych przysłów? Którym przysłowiem skomentujesz zachowanie dziewczynki mówiącej szczerą prawdę i skarżypyty? Przepisz je. Prawdziwego przyjaciela Nie czyń drugiemu, Gdyby kózka nie skakała, co tobie niemiłe. to by nóżki nie złamała. poznaje się w biedzie. 5. Uzupełnij powiedzenia. Skorzystaj z podpowiedzi w wycinankach. D0l]a] c h]c]ą]c_e]g\o G\d/z i_e] d ó5c h] +s:i_ę] b:i ve] D0o o5d a/ż n y\c h] Wśród koleżanek i kolegów 31
6. Przyjrzyj się scenkom. Wyjaśnij, dlaczego zdania z dymków nie powinny być wypowiedziane. Jak może poczuć się osoba, która je usłyszy? Ale pani jest gruba! Nic nie rozumiem. Przestań się jąkać! 7. Zamaluj na czarno kółka przy zdaniach, które innym mogą sprawić przykrość. Pomogę ci znaleźć zgubione buty. Masz modne buty. Dlaczego znowu nie jedziesz na wakacje? Podobno twoi rodzice się pokłócili. Twój brat jest gruby. Znowu przez ciebie przegraliśmy! Antek, ale z ciebie słabeusz! Dlaczego pan jest łysy? Jaka ty jesteś mała! Ale jesteś wysportowana! Ale masz dużo piegów! Dlaczego płakałeś podczas lekcji? Twoja mama staro wygląda. Przykro mi, że twoja babcia jest chora. Ale pięknie śpiewasz! 32 NARESZCIE W III KLASIE
8. Ułóż zdania z rozsypanek i napisz je w liniaturze. ale nie sprawiaj przykrości. Mów szczerze, osób. Dbaj o dobre innych samopoczucie 9. Do wyrazów dopisz takie, które mają podobne znaczenie, ale brzmią grzeczniej. Wykorzystaj wyrazy podane poniżej. chudy mały gruby korpulentny niski smukły szczupły drobny pulchny niewysoki Czy można o kimś powiedzieć, że jest głupi? Do nikogo nie można mówić, że jest głupi. Lepiej powiedzieć, że ktoś się zachowuje lekkomyślnie, niemądrze lub nierozsądnie. Wśród koleżanek i kolegów 33
Mamy kochać Mamy kochać i tego wysokiego i tego malutkiego i chudego i pucołowatego kochanego w ucho szczypanego jak rydza zdrowego i na świnkę chorego i każdego. Ewa Szelburg-Zarembina 10. Wskaż na ilustracji osoby, które rozpoznajesz jako postacie z wiersza. 11. Zaproponuj inne osoby, które mogłyby zostać wspomniane w wierszu albo przedstawione na ilustracji. 12. Wyjaśnij tytuł wiersza. Którymi określeniami można zastąpić w wierszu słowo kochać? Podkreśl je. akceptować szanować lubić troszczyć się dbać wielbić całować przytulać tolerować 13. Uzupełnij zdanie według własnego pomysłu i napisz je w zeszycie. Mamy kochać i tego..., i tego..., i tego... Kocha, nie kocha......nie kocha. Łodyżka też się liczy? 34 NARESZCIE W III KLASIE
Tajemnice pamięci Sposoby na zapamiętywanie. Zdania wykrzyknikowe Był sobie słoń Wielki jak słoń. Zwał się ten słoń Tomasz Trąbalski. Zaprosił kolegów słoni na karty Na wpół do czwartej. Przychodzą ryczą: Dzień dobry, kolego! Nikt nie odpowiada, Nie ma Trąbalskiego. Zapomniał! Wyszedł! Wszystko, co miał, Było jak słoń! Lecz straszny był Zapominalski. Słoniową miał głowę I nogi słoniowe, I kły z prawdziwej kości słoniowej, I trąbę, którą wspaniale kręcił, Wszystko słoniowe oprócz pamięci. Miał przyjść do państwa Krokodylów Na filiżankę wody z Nilu: Zapomniał! Nie przyszedł! Ma on chłopczyka i dziewczynkę, Miłego słonika i śliczną słoninkę. Bardzo kocha te swoje słonięta, Ale ich imion nie pamięta. Synek nazywa się Biały Ząbek, A ojciec woła: Trąbek! Bombek! Córeczce na imię po prostu Kachna, A ojciec woła: Grubachna! Wielgachna! 1. Odszukaj w wierszu odpowiedzi na pytania: Jak się nazywał bohater wiersza? Jak wołał na swoje dzieci? Co słoniowego miał Tomasz Trąbalski? Kogo odwiedził słoń w drodze do doktora? O czym zapomniał słoń? Co zalecił Trąbalskiemu kowal? 66 WIEDZIEĆ WIĘCEJ
Nawet gdy własne imię wymawia, Gdy się na przykład komuś przedstawia, Często się myli Tomasz Trąbalski I mówi: Jestem Tobiasz Bimbalski. Żonę ma taką jakby sześć żon miał! (Imię jej: Bania, ale zapomniał), No i ta żona kiedyś powiada: Idź do doktora, niechaj cię zbada, Niech cię wyleczy na stare lata! Więc zaraz poszedł do adwokata, Potem do szewca i do rejenta I wszędzie mówi, że nie pamięta! Dobrze wiedziałem, lecz zapomniałem, Może kto z panów wie, czego chciałem? Błąka się, krąży, jest coraz później, Aż do kowala trafił, do kuźni. Ten chciał go podkuć, więc oprzytomniał, Przypomniał sobie to, co zapomniał! Kowal go zbadał, miechem podmuchał, Zajrzał do gardła, zajrzał do ucha, Potem opukał młotem kowalskim I mówi: Wiem już, panie Trąbalski! Co dzień na głowę wody kubełek Oraz na trąbie zrobić supełek. I chlust go wodą! Sekundę trwało I w supeł związał trąbę wspaniałą! Pędem poleciał Tomasz do domu. Żona w krzyk: Co to?! Nie mów nikomu! To dla pamięci! O czym? No... chciałem... Co chciałeś? Nie wiem! Już zapomniałem! 2. Wyobraź sobie, że słoń Trąbalski przyszedł ze swoim problemem do ciebie. Jakich rad mu udzielisz? 3. O czym zdarza ci się zapominać? Jak sobie wtedy radzisz? Jak się uczyć? 67
4. Dzieci recytują różne wiersze Juliana Tuwima. Dopasuj z naklejek odpowiednie tytuły wierszy i wpisz w liniaturze imię i nazwisko ich autora. Czy pamiętasz dalszy ciąg któregoś z tych utworów? Abecadło z pieca spadło... Sterczy w ścianie taki... Miauczy kotek, miau... Biega, krzyczy... Zasadził dziadek... Stoi na stacji... Był sobie słoń... 68 WIEDZIEĆ WIĘCEJ
5. Spróbuj dokończyć ostatnią zwrotkę wiersza Juliana Tuwima Rzepka na podstawie ilustracji. Tak się zawzięli, Tak się nadęli, Że nagle rzepkę Trrrach!! wyciągnęli! Aż wstyd powiedzieć, Co było dalej! Wszyscy na siebie Poupadali: 6. Uzupełnij z pamięci fragment wiersza Słoń Trąbalski, korzystając jedynie z rysunku obok. 1 Słoniową miał I słoniowe, 4 I z prawdziwej kości słoniowej, I, którą wspaniale kręcił, Wszystko słoniowe oprócz. 3 2 7. Wybierz jeden z wierszy Juliana Tuwima i naucz się na pamięć jak najdłuższego fragmentu. Jak się uczyć? 69
SPOSOBY NA ZAPAMIĘTYWANIE A Wróżka za pomocą różdżki zmieniła króla we wróbla, a królewską córkę w wiewiórkę. C D B Czerwone jabłuszko, warto by je zjeść. 7 8 jest 56. Pajączek pędzi do muchy. E F Czemu patrzysz żabko zielona na groźnego faraona? 8. Przyjrzyj się różnym sposobom na zapamiętywanie. Wpisz w kółkach odpowiednie litery. Przykład pozwala zapamiętać kolejność kolorów w tęczy, przykład zestaw wyrazów z ó niewymiennym, wynik mnożenia 7 8, wszystkie samogłoski, kolejne cyfry kodu 12589, nazwy kierunków świata i ich pisownię. 9. Zapamietaj kolejne kolory tęczy, wykorzystując poznany sposób. Napisz je w zeszycie, nie zaglądając do podręcznika. 70 WIEDZIEĆ WIĘCEJ
10. Ułóż zabawne zdanie pozwalające zapamiętać zestaw wyrazów z h. Wykorzystaj jak najwięcej podanych wyrazów (możesz zmieniać ich formę). Ułożone zdanie napisz w zeszycie. Postaraj się je zapamiętać. huknąć hasać hałasować zahaczyć wahać się harmider hejnał hotel wahadło hardy Hilary hoży bohaterski hojny błahy honorowy 11. Zaznacz w wierszu Słoń Trąbalski wszystkie wykrzykniki. Przeczytaj tekst wiersza z odpowiednią intonacją. A to ciekawe! Zdania zakończone wykrzyknikiem nie zawsze są rozkazami. Wykrzyknik stosujemy także wtedy, gdy chcemy wyrazić silne emocje, np. radość, dumę, zachwyt, zniecierpliwienie, gniew. Zdania wyrażające uczucia mówiącego i zakończone wykrzyknikiem nazywamy wykrzyknikowymi. 12. Przeczytaj zdania wykrzyknikowe, oddając głosem odpowiednie emocje. Mam tego dość! Gniewam się na ciebie! Hura, babcia przyjeżdża! Moja siostra wygrała! Wyłącz wreszcie ten telewizor! Jaka dziś jest piękna pogoda! Jestem królewną? Jestem królewną. Jestem królewną! Jak się uczyć? 71
SPIS TREŚCI NARESZCIE W III KLASIE Powitania... 2 Jeszcze wakacyjnie... Elementy krajobrazu... 4 Nowy rok szkolny czas zacząć Litery i głoski. Przykłady rzeczowników... 12 W drodze do szkoły zasady bezpieczeństwa Podział wyrazów na sylaby. Zasady przenoszenia do następnej linii... 16 Dokąd lubię powracać? Wyrazy oznaczające cechy, czyli przymiotniki... 23 Wśród koleżanek i kolegów... 28 Kiedy słowa mogą ranić? Powiedzenia i przysłowia. Grzeczniejsze odpowiedniki wyrazów... 30 Jestem ważny i wartościowy Opowiadanie według planu wydarzeń (w postaci zdań oznajmujących)... 35 Bądźmy zgraną klasą! Wyrazy oznaczające czynności, czyli czasowniki... 41 Jak przyznać się do winy? Różne formy czasowników... 47 WIEDZIEĆ WIĘCEJ Jak się uczyć?... 52 Nasze zadania domowe Jak zorganizować swoją pracę?... 54 Gdzie szukać informacji? Porządek alfabetyczny. Skróty w tekstach informacyjnych... 56 Słodkie lenistwo czy trudna wytrwałość? Zdania oznajmujące, rozkazujące i pytające.. 61 Tajemnice pamięci Sposoby na zapamiętywanie. Zdania wykrzyknikowe... 66 W wolnym czasie... 72 Jak gospodarować czasem? Zdania pojedyncze i złożone... 74 Co się mieści w mojej głowie? Powiedzenia i przysłowia (cd.)... 80 Prezentuję moje hobby Wyrazy o podobnym znaczeniu... 84 Gdy dorosnę, to... Nazwy zawodów... 90 OZNACZENIA zadanie do wykonania w zeszycie naklejki materiały do wycięcia