Władysław Korzeniewski Rafał Korzeniewski 2 Warunki Cl techniczne S dla budynków i ich usytuowania z komentarzem i 160 rysunkami w ydanie 9. uaktualnione i rozszerzone POI gjy Spółka z o.o. W arszawa 2013
Przedmowa Drogi Czytelniku! Oficyna Wydawnicza P O L C E N przedstawia już dziewiąte wydanie zaktualizowanego poradnika pt. Warunki techniczne dla budynków i ich usytuowania99 (W T 2013) według stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2013 roku, przygotowanego przez znanego i cenionego architekta Władysława Korzeniewskiego we współpracy z synem Rafałem Korzeniewskim. Niewątpliwą zaletą obecnej publikacji jest komentarz opisowo-graficzny zawierający 160 rysunków (w tym 38 nowych i 15 zaktualizowanych). Komentarz wkomponowany jest w treść przepisów rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Do ujednoliconego tekstu rozporządzenia dodano treść jego ostatniej nowelizacji, która wchodzi w życie 23 lutego 2013 r., stanowiącej w dziale IV nowy rozdział 8a Instalacja telek om u n ikacyjn a Znajomość przepisów rozporządzenia jest niezbędna, gdyż ich stosowanie ma charakter obligatoryjny. Poradnik ten jest jedyną tego typu publikacją na rynku wydawnictw specjalistycznych. W publikacji tej - na ok- 500 stronach formatu B5 znajdują się przepisy techniczno-budowlane dotyczące m.in.: - sposobu zabudowy i zagospodarowania działki budowlanej oraz jej uzbrojenia i przyłączenia do sieci ogólnej infrastruktury technicznej (patrz strona 57) - dojścia, dojazdów i wejść do budynków przystosowanych dla osób niepełnosprawnych (patrz strona 82) - komunikacji pionowej: schodów, pochylni i dźwigów również przystosowanych do poruszania się osób niepełnosprawnych (patrz strona 155) - warunków użytkowych pomieszczeń, mieszkań i lokali użytkowych w zakresie oświetlenia dziennego i elektrycznego, nasłonecznienia (patrz strona 139) oraz ogrzewania (patrz strona 241) i wymiany powietrza (patrz strona 260) - warunków bezpieczeństwa konstrukcji budynków, w tym ich posadowienia W zależności od stosunków gruntowo-wodnych, sąsiedniej zabudowy i przeznaczenia budynków (patrz strona 331). Kolejne wydania książki pt. Warunki techniczne dla budynków i ich usytuowania są obecne na rynku wydawniczym od piętnastu lat i cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem uczestników procesów inwestycyjno-budowlanych, w tym głównie osób pełniących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie. Umożliwiają one zapoznanie się na bieżąco ze zmianami wprowadzanymi w przepisach techniczno-budowlanych, pomagając w pracy projektantów (architektów, inżynierów budownictwa oraz inżynierów instalacji elektrycznych i sanitarnych) inspektorów nadzoru, inwestorów, deweloperów, kierowników budowy lub kierowników robót, inżynierów kontraktów, prawników oraz innych osób zajmujących się przygotowaniem i realizacją inwestycji budowlanych. 5
Wprowadzenie Podstawy prawne stanowienia i stosowania warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 - Prawo budowlane (Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414 z wieloma późniejszymi zmianami, tekst jednolity z 12 listopada 2010, Dz.U. 2010 nr 243 poz. 1623 nie obejmuje ostatnich zmian), zwana dalej Prawem budowlanym z 1994 roku, nie zawiera przepisów techniczno-budowlanych. Prawo budowlane z 1994 roku stanowi, że natomiast: Art. 5 1. Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając: 1) spełnienie wymagań podstawowych dotyczących: a) bezpieczeństwa konstrukcji, b) bezpieczeństwa pożarowego, c) bezpieczeństwa użytkowania, d) odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska, e) ochrony przed hałasem i drganiami, f) odpowiedniej charakterystyki energetycznej budynku oraz racjonalizacji użytkowania energii; 2) warunki użytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu, w szczególności w zakresie: a) zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną oraz, odpowiednio do potrzeb, w energię cieplną i paliwa, przy założeniu efektywnego wykorzystania tych czynników, b) usuwania ścieków, wody opadowej i odpadów; 2a) możliwość dostępu do usług telekomunikacyjnych, w szczególności w zakresie szerokopasmowego dostępu do Internetu; 3) możliwość utrzymania właściwego stanu technicznego; 4) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich; 5) warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; 6) ochronę ludności, zgodnie z wymaganiami obrony cywilnej; Zasady projektowania. budonj i użytkowania 9
Wprowadzenie POteei %pm%m Z %.$, 7) ochronę obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objętych ochroną konserwatorską; 8) odpowiednie usytuowanie na działce budowlanej; 9) poszanowanie, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej; 10) warunki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób przebywających na terenie budowy. 2. Obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, w szczególności w zakresie związanym z wymaganiami, o których mowa w ust 1 pkt 1-7. W treści art. 5 zostały pominięte ustępy: 3, 4, 5, 5a, 5b, 6-15, których treść nie ma żadnego związku rzeczowego z wymaganiami podstawowymi, ustalonymi w ust. 1, stanowiącymi ustawowy fundament warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Przytoczenie ust. 2 jest uzasadnione powołaniem się w nim na treść wymagań podstawowych, ale dotyczy stanowienia przepisów wykonawczych w sprawie utrzymania określonych obiektów budowlanych. Natomiast wprowadzenie do treści art. 5 Prawa budowlanego z 1994 roku, w drodze kolejnych zmian, kilkakrotnie większego zbioru przepisów formalnych, dotyczących szczegółowych zasad sporządzania świadectw energetycznych dla określonych budynków i lokali, stworzyło dysonans z kluczowym znaczeniem syntetycznych wymagań podstawowych. Określone w art. 5 ust. 1 wymagania podstawowe, zostały oparte na wskazaniach zawartych w Dyrektywie 106/89 EWG, czyli Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, przekształconej później w Unię Europejską. Zgodnie z cytowanym art. 5 ust. 1 pkt 1, wymagania podstawowe mają być skonkretyzowane w przepisach techniczno-budowlanych, czyli uzyskać formę obowiązującego prawa. Wymagania podstawowe, niemające formy prawnej przepisu techniczno-budowlanego, mogą być również wyartykułowane jako wyraz wiedzy technicznej w normach, a także w uznanych publikacjach fachowych, szczególnie instytutów naukowo-badawczych i wyższych uczelni technicznych. T,agospodarolie otoczenia obiektów iudowlanych Art. 6 Dla działek budowlanych lub terenów, na których jest przewidziana budowa obiektów budowlanych lub funkcjonalnie powiązanych zespołów obiektów budowlanych, należy zaprojektować odpowiednie zagospodarowanie, zgodnie z wymaganiami art. 5, zrealizować je przed oddaniem tych obiektów (zespołów) do użytkowania oraz zapewnić utrzymanie tego zagospodarowania we właściwym stanie techniczno-użytkowym przez okres istnienia 'obiektów (zespołów) budowlanych. Poza określeniem w art. 5 wymagań podstawowych dla obiektów budowlanych, w art. 6 zostały sformułowane wymagania dotyczące projektowania, wykonania i utrzymania w należytym stanie otoczenia obiektów budowlanych. To ogól 10
P O ta Wprowadzenie ne wymaganie zostało rozwinięte i skonkretyzowane w dziale II Zabudowa i zagospodarowanie działki budowlanej rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Należy dodać, że zgodnie z art. 34 w projekcie budowlanym obiektu lub zbioru obiektów budowlanych, stanowiących przedsięwzięcie inwestycyjne, integralną część stanowi projekt zagospodarowania działki lub terenu, sporządzony na aktualnej mapie. Prawo budowlane z 1994 roku określa zasady stanowienia obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych i zawiera delegację do ich określenia przez właściwych ministrów, a mianowicie: Art. 7 1. Do przepisów techniczno-budowlanych zalicza się: 1) warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie, uwzględniające wymagania, o których mowa w art. 5; 2) warunki techniczne użytkowania obiektów budowlanych. 2. Warunki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, określą, w drodze rozporządzenia: 1) minister właściwy do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa dla budynków oraz związanych z nimi urządzeń; 2) właściwi ministrowie, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, dla obiektów budowlanych niewymienionych w pkt 1. 3. Warunki, o których mowa w ust. 1 pkt 2, mogą określić, w drodze rozporządzenia: 1) minister właściwy do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa - dla budynków mieszkalnych; 2) właściwi ministrowie, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa - dla innych obiektów budowlanych. Art. 8 Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, dodatkowe warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki służące bezpieczeństwu lub obronności państwa, albo których przepisów, wydanych na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 1, nie stosuje się do tych budynków. Przepisy techniczno- -budowlane Dodatkowe warunki techniczne W treści art. 7 należy zwrócić uwagę na koordynującą rolę ministra właściwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej, którym jest obecnie Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. Art. 7 wskazuje, że przepisy techniczno-budowlane dla określonych obiektów budowlanych są wydawane w drodze rozporządzeń w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie. Na podstawie delegacji ustawowej (art. 7 ust. 2 pkt 1) zostało wydane obowiązujące obecnie rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690, później zmieniane Dz.U. 2003 nr 33 11