KRAJOWY RAPORT INWENTARYZACYJNY 2015 Inwentaryzacja gazów cieplarnianych w Polsce dla lat 1988-2013 Raport wykonany na potrzeby Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu Warszawa, październik 2015 00-548 Warszawa, ul. Krucza 5/11d www.ios.edu.pl NIP 525-000-73-07 REGON 001240700 Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami The National Centre for Emissions Management 00-805 Warszawa, ul. Chmielna 132/134 (22) 56 96 506 (22) 56 96 500 kobize@kobize.pl www.kobize.pl
Krajowy Raport Inwentaryzacyjny 2015 Inwentaryzacja gazów cieplarnianych dla lat 1988-2013 Raport wykonany na potrzeby Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu Raport wykonany przez: Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) w Instytucie Ochrony Środowiska Państwowym Instytucie Badawczym Warszawa październik 2015 Zespół autorski: Anna Olecka Katarzyna Bebkiewicz Bogusław Dębski Monika Kanafa Iwona Kargulewicz Janusz Rutkowski Jacek Skośkiewicz Damian Zasina Magdalena Zimakowska - Laskowska Marcin Żaczek Działalność KOBiZE jest finansowana ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
STRESZCZENIE S.1. Informacje wstępne nt. inwentaryzacji gazów cieplarnianych oraz zmian klimatu Rzeczpospolita Polska, ratyfikując Ramową konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzoną w Nowym Jorku dnia 9 maja 1992 r. (Dz. U. z 1996 r. Nr 53, poz. 238), zwaną dalej konwencją klimatyczną" oraz w 2002 r. Protokół z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzony w Kioto dnia 11 grudnia 1997 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 203, poz. 1684), zwany dalej "Protokołem z Kioto", włączyła się w międzynarodowe działania mające na celu zapobieganie zmianom klimatu. Jednym z głównych zobowiązań wynikających z ratyfikacji Protokołu z Kioto przez Polskę jest redukcja emisji gazów cieplarnianych o 6% w latach 2008 2012 w stosunku do roku bazowego oraz o 20% w latach 2013-2020 wspólnie z Unią Europejską. Zgodnie z zapisami artykułu 4.6 konwencji UNFCCC oraz decyzji 9/CP.2 Polska stosuje rok 1988 jako bazowy do szacowania i raportowania inwentaryzacji gazów cieplarnianych. Dla następujących grup gazów: HFCs, PFCs oraz sześciofluorku siarki (SF 6 ) przyjęto rok 1995 jako bazowy, natomiast dla trójfluorku azotu (NF 3 ) Polska przyjmuje rok 2000 jako bazowy. Niniejszy raport prezentujący wyniki krajowej inwentaryzacji gazów cieplarnianych w roku 2013, wraz z trendem od 1988 r., wykonano zgodnie z wytycznymi UNFCCC do raportowania rocznych inwentaryzacji przez kraje wymienione w załączniku I do konwencji, zawartymi w decyzji 24/CP.19. Krajowa inwentaryzacja obejmuje następujące gazy i grupy gazów cieplarnianych: dwutlenek węgla (CO 2 ), metan (CH 4 ), podtlenek azotu (N 2 O), grupę gazów HFC (fluorowęglowodory), grupę gazów PFC (perfluorowęglowodory) sześciofluorek siarki (SF 6 ),trójfluorek azotu (NF 3 ), które są raportowane w pięciu kategoriach: 1. Energia, 2. Procesy przemysłowe i użytkowanie produktów, 3. Rolnictwo, 4. Użytkowanie gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwo (LULUCF) oraz 5. Odpady. Ponadto w raporcie przedstawiono także informacje o emisji dwutlenku siarki (SO 2 ) oraz następujących prekursorów gazów cieplarnianych: tlenku węgla (CO), tlenków azotu (NO X ), niemetanowych lotnych związków organicznych (NMLZO). Do obliczania emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych zastosowano metodykę zalecaną w decyzji 24/CP.19,opublikowaną przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change IPCC) w 2006 r., a mianowicie: 2006 IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories). Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi IPCC, w celu uzyskania dokładniejszych danych o emisji zastosowano, tam gdzie to było możliwe, krajową metodykę szacowania emisji. Jednocześnie niniejszy raport został sporządzony celem wypełnienia zobowiązań Polski wynikających z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 525/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie mechanizmu monitorowania i sprawozdawczości w zakresie emisji gazów cieplarnianych oraz zgłaszania innych informacji na poziomie krajowym i unijnym, mających znaczenie dla zmiany klimatu, oraz uchylające decyzję 280/2004/WE oraz rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 749/2014 z dnia 30 czerwca 2014 r. w sprawie struktury, formatu, procesu przekazywania i przeglądu informacji zgłaszanych przez państwa członkowskie zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 525/2013. Jednostką odpowiedzialną za opracowywanie krajowej inwentaryzacji gazów cieplarnianych na potrzeby Unii Europejskiej oraz konwencji klimatycznej, zgodnie z ustawą z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz.U. Nr 130, poz. 1070 z późn. zm.), jest Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) w Instytucie Ochrony Środowiska Państwowym Instytucie Badawczym, nadzorowany przez Ministra Środowiska. 1
S.2. Przegląd trendów emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych W tabeli S.1 przedstawiono emisję gazów cieplarnianych wyrażoną w ekwiwalencie CO 2 dla roku bazowego (patrz rozdz. S.1) oraz 2013. I tak w 2013 r. całkowita krajowa emisja GC wyniosła 394,89 milionów ton ekw. CO 2, wyłączając emisję i pochłanianie gazów cieplarnianych z kategorii 4. (Użytkowanie gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwo LULUCF). W porównaniu do roku bazowego, wielkość emisji za rok 2013 zmniejszyła się o 32.0%. Tabela S.1. Krajowa emisja gazów cieplarnianych w roku bazowym i w 2013 r. Zanieczyszczenie Rok bazowy 2013 Emisja w ekw. CO 2 [kt] Emisja w ekw. CO 2 [kt] (2013- bazowy)/bazowy [%] CO 2 - netto z kategorią 4 460 160,19 285 272,89-38,01 CO 2 - bez kategorii 4 474 657,36 322 900,21-31,97 CH 4 - netto z kategorią 4 77 294,20 42 134,12-45,49 CH 4 - bez kategorii 4 77 250,07 42 097,14-45,51 N 2 O - netto z kategorią 4 28 852,52 20 236,95-29,86 N 2 O - bez kategorii 4 28 841,35 20 233,61-29,85 HFCs NA,NO 9 606,78 NA,NO PFCs 147,26 14,64-90,06 Miks HFC i PFC NA NA NA SF 6 NA,NO 39,15 NA,NO NF 3 NA NA,NO NA,NO Suma - netto z kategorią 4 566 454,17 357 304,53-36,92 Suma - bez kategorii 4 580 896,03 394 891,52-32,02 Dominującą rolę w emisji krajowej odgrywa dwutlenek węgla (81,8%), udział metanu i podtlenku azotu jest znacznie mniejszy i wynosi odpowiednio: 10,7% i 5,1%. Wszystkie gazy przemysłowe mają niewielki udział w krajowej emisji GC (łącznie ok. 2,4%). Udziały poszczególnych gazów, bez uwzględnienia emisji i pochłaniania z kategorii 4, zilustrowano na rysunku S.1. CH 4 10,66% N 2 O 5,12% HFC 2,43% CO 2 81,77% PFC 0,004% SF 6 0,01% Rys. S.1. Udziały poszczególnych GC w całkowitej emisji krajowej w 2013 (bez kategorii 4) 2
1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 [Mt ekw. CO2] KRAJOWY RAPORT INWENTARYZACYJNY 2015 Wieloletni przebieg zmian zagregowanej emisji gazów cieplarnianych powiela trend emisji dwutlenku węgla, dominującego gazu cieplarnianego emitowanego w Polsce. Widoczny jest drastyczny spadek emisji gazów cieplarnianych pomiędzy 1988 i 1990 rokiem spowodowany znaczącymi zmianami w polskiej gospodarce, szczególnie w przemyśle ciężkim. Sytuacja ta była wynikiem rozpoczętej transformacji politycznej i przechodzenia od gospodarki centralnie sterowanej do wolnorynkowej. Spadek emisji trwał do 1994 r., po czym emisje zaczęły rosnąć osiągając lokalne maksimum w 1996 r., co było skutkiem rozwoju przemysłu ciężkiego oraz innych sektorów, jak również dynamicznym wzrostem gospodarczym. Kolejne lata charakteryzował powolny spadek emisji aż do 2002 r., któremu towarzyszyły programy i działania na rzecz efektywnego wykorzystania energii, po czym nastąpił lekki wzrost emisji, trwający do 2007 r., stymulowany ożywionym rozwojem gospodarczym. Od 2008 r. zanotowano stabilizację w emisji, poza wyraźnym jej spadkiem w 2009 r. spowodowanym światowym spowolnieniem gospodarczym (rys. S.2, tab. S.2). Od roku 2010 emisja gazów cieplarnianych w Polsce stopniowo maleje. Od 2005 r. Polska bierze udział w unijnym systemie handlu pozwoleniami na emisję, stanowiącym jeden z mechanizmów elastyczności Protokołu z Kioto wspomagających działania na rzecz ograniczenia emisji. I tak udział emisji z instalacji biorących udział w systemie EU ETS w całkowitej emisji krajowej w Polsce w okresie 2005 2013 wyniósł średnio ok. 50% (od 49% w latach 2009 2010 do 52% w 2013 r.), przy czym należy zwrócić uwagę, że od 2013 r. zakres EU ETS rozszerzył się o nowe przemysły (np. produkcja kwasu azotowego) i gazy cieplarniane (podtlenek azotu) (rys. S.2). 600 500 non-ets EU ETS 400 300 200 100 0 Rys. S.2. Emisje gazów cieplarnianych bez kategorii 4 w okresie 1988-2013 [Mt ekw. CO 2 ] 3
Tabela S.2. Krajowa inwentaryzacja emisji gazów cieplarnianych w latach 1988 2013 według gazów [kt ekw. CO 2 ] Zanieczyszczenie 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 CO 2 - netto z kategorią 4 460 160,19 434 672,34 352 503,13 356 469,99 370 450,85 362 837,21 358 040,22 348 448,09 344 253,18 335 298,88 300 260,35 283 720,28 288 498,87 CO 2 - bez kategorii 4 474 657,36 454 416,20 379 464,82 376 496,13 366 413,10 366 726,68 362 432,48 363 900,96 377 676,61 368 543,24 339 469,55 329 870,26 319 482,57 CH 4 - netto z kategorią 4 77 294,20 74 995,11 67 479,63 64 470,58 61 084,54 60 020,43 59 392,81 58 448,56 57 837,31 57 012,35 53 166,14 51 770,51 49 204,39 CH 4 - bez kategorii 4 77 250,07 74 951,07 67 435,57 64 425,59 61 040,03 59 978,22 59 351,88 58 402,66 57 800,92 56 974,41 53 131,81 51 733,41 49 171,84 N 2O - netto z kategorią 4 28 852,52 30 192,03 27 759,56 22 441,99 20 960,10 21 904,61 21 764,52 22 747,56 22 914,47 22 809,33 22 554,55 21 843,19 22 214,48 N 2O - bez kategorii 4 28 841,35 30 180,86 26 866,85 22 435,84 20 909,08 21 892,86 21 752,25 22 738,14 22 897,95 22 800,06 22 548,47 21 832,39 22 205,75 HFCs NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO 97,34 228,41 373,93 462,23 673,38 1 739,19 PFCs 147,26 147,51 141,87 141,31 134,63 144,86 152,78 171,97 161,07 173,36 174,86 168,71 176,68 Mix HFC i PFC NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA SF 6 NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO 13,27 29,12 23,80 22,91 23,94 23,50 23,07 NF 3 NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO Suma - netto z kategorią 4 566 454,17 540 006,98 447 884,19 443 523,87 452 630,12 444 907,11 439 363,60 429 942,65 425 418,24 415 690,76 376 642,06 358 199,57 361 856,67 Suma - bez kategorii 4 580 896,03 559 695,64 473 909,11 463 498,88 448 496,84 448 742,62 443 702,65 445 340,19 458 788,75 448 887,92 415 810,85 404 301,66 392 799,10 Tabela S.2. (cd.) Krajowa inwentaryzacja emisji gazów cieplarnianych w latach 1988 2013 wg gazów [kt ekw. CO 2 ] Zanieczyszczenie 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 CO 2 - netto z kategorią 4 292 787,16 275 634,32 286 793,86 279 317,04 279 010,67 276 744,28 305 305,23 298 537,94 286 803,12 308 474,02 298 872,40 292 423,36 285 272,89 CO 2 - bez kategorii 4 315 509,06 307 790,64 320 487,58 324 514,92 323 586,36 337 065,77 336 707,74 329 704,52 316 191,13 336 695,02 333 947,03 326 969,55 322 900,21 CH 4 - netto z kategorią 4 49 916,25 47 897,98 47 855,66 47 120,62 47 015,34 46 956,37 45 555,41 44 585,31 43 047,11 43 546,82 42 304,59 42 758,38 42 134,12 CH 4 - bez kategorii 4 49 883,67 47 863,26 47 818,75 47 086,36 46 981,85 46 917,29 45 525,71 44 550,67 43 017,27 43 515,17 42 273,51 42 726,61 42 097,14 N 2O - netto z kategorią 4 22 372,57 21 263,48 21 500,97 22 002,96 22 356,38 22 696,43 23 521,32 23 974,79 19 832,83 19 546,80 19 887,18 19 835,40 20 236,95 N 2O - bez kategorii 4 22 367,29 21 256,07 21 477,45 21 996,94 22 168,36 22 687,42 23 487,23 22 950,33 19 826,93 19 542,95 19 882,64 19 826,27 20 233,61 HFCs 2 323,03 3 137,01 4 059,79 4 335,11 5 317,72 6 074,69 6 993,20 7 415,19 8 366,72 8 304,03 8 992,69 9 234,01 9 606,78 PFCs 197,34 207,33 201,08 205,07 187,41 193,58 184,63 163,12 17,97 17,07 16,22 15,41 14,64 Mix HFC i PFC NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA SF 6 22,86 23,29 20,72 22,36 26,80 33,20 31,16 32,87 37,60 35,37 39,02 40,13 39,15 NF 3 NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO NA,NO Suma - netto z kategorią 4 367 619,22 348 163,41 360 432,08 353 003,16 353 914,31 352 698,54 381 590,96 374 709,21 358 105,34 379 924,10 370 112,09 364 306,67 357 304,53 Suma - bez kategorii 4 390 303,26 380 277,60 394 065,37 398 160,76 398 268,49 412 971,94 412 929,67 404 816,70 387 457,61 408 109,60 405 151,11 398 811,96 394 891,52 4
1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 [Mt ekw. CO 2 ] KRAJOWY RAPORT INWENTARYZACYJNY 2015 S.3. Emisja i pochłanianie gazów cieplarnianych według źródeł W tabeli S.3 przedstawiono emisje gazów cieplarnianych wyrażone w ekwiwalencie CO 2 dla roku bazowego i 2013 oraz zmiany emisji w okresie 1988-2013 w podziale na główne kategorie źródeł. We wszystkich kategoriach źródeł zanotowano spadek emisji w stosunku do roku bazowego, natomiast w sektorze 4 widoczny jest wzrost pochłaniania węgla. Największy spadek w emisji GC zanotowano w kategorii 3.Rolnictwo (o ok. 38%), co było spowodowane znaczącymi zmianami strukturalnymi i ekonomicznymi po 1989 r. w tym sektorze, w tym zmniejszeniem produkcji zwierzęcej i roślinnej (np. nastąpił spadek pogłowia bydła w latach 1988-2013 z ponad 10 mln szt. do 5,7 mln czy owiec z 4,4 mln szt. do 223 tys.). Drugą z kolei kategorią o największej redukcji emisji jest 1.Energia (o 32%), co było spowodowane zarówno procesem transformacji przemysłu ciężkiego w Polsce, spadkiem wykorzystania i wydobycia węgla, jak również wdrażanymi działaniami na rzecz efektywniejszego wykorzystania energii. Tabela S.3. Krajowa emisja gazów cieplarnianych wg kategorii w roku bazowym i 2013 Suma [kt ekw. CO 2 ] (2013- bazowy)/bazowy Rok bazowy 2013 [%] Total (z sektorem 4) 566 454,17 357 304,53-36,92 Total (bez sektora 4) 580 896,03 394 891,52-32,02 1. Energia 483 466,81 323 470,71-33,09 2. Procesy przemysłowe i użytkowanie 34 248,55 30 290,96-11,56 3. Rolnictwo 48 438,01 30 100,41-37,86 4. Użytkowanie gruntów, zmiany użytkowania -14 441,86-37 586,99 160,26 5. Odpady 14 742,65 11 029,45-25,19 600 500 400 300 200 100 0 5. Odpady 3. Rolnictwo 2. Procesy przemysłowe 1. Energia Rys. S.3. Zagregowane emisje gazów cieplarnianych (bez kategorii 4) w okresie 1988-2013 wg kategorii źródeł 5
Tabela S.4. Krajowa inwentaryzacja gazów cieplarnianych w latach 1988 2013 według kategorii źródeł [kt ekw. CO 2 ] Sektor 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 1. Energia 483 466,81 461 231,72 386 536,68 386 344,92 376 329,65 378 288,32 371 703,39 372 445,51 387 356,19 376 404,40 344 976,27 336 225,23 322 702,24 2. Procesy przemysłowe 34 248,55 33 067,80 25 372,91 22 064,63 21 087,87 21 212,39 23 471,35 25 019,47 24 135,04 24 939,16 23 256,48 22 116,60 25 788,57 3. Rolnictwo 48 438,01 50 711,41 47 608,57 40 917,81 37 093,27 35 483,29 35 150,91 34 720,57 34 339,01 34 671,46 34 681,52 33 144,30 31 347,23 4. Użytkowanie gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwo -14 441,86-19 688,65-26 024,92-19 975,01 4 133,29-3 835,52-4 339,05-15 397,54-33 370,52-33 197,16-39 168,79-46 102,09-30 942,43 5. Odpady 14 742,65 14 684,71 14 390,95 14 171,52 13 986,04 13 758,62 13 376,99 13 154,63 12 958,51 12 872,90 12 896,58 12 815,52 12 961,06 6. Inne NO NO NO NO NO NO NO NO NO NO NO NO NO Suma - netto z kategorią 4 566 454,17 540 006,98 447 884,19 443 523,87 452 630,12 444 907,11 439 363,60 429 942,65 425 418,24 415 690,76 376 642,06 358 199,57 361 856,67 Suma - bez kategorii 4 580 896,03 559 695,64 473 909,11 463 498,88 448 496,84 448 742,62 443 702,65 445 340,19 458 788,75 448 887,92 415 810,85 404 301,66 392 799,10 Tabela S.4. (cd.) Krajowa inwentaryzacja gazów cieplarnianych w latach 1988 2013 wg kategorii źródeł [kt ekw. CO 2 ] Sektor 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 1. Energia 322 624,91 314 258,63 325 444,38 328 765,16 328 523,40 339 722,69 336 303,38 329 833,73 318 421,23 338 562,43 332 755,32 327 734,72 323 470,71 2. Procesy przemysłowe 24 165,98 23 139,90 26 418,37 27 798,64 27 947,50 30 591,97 33 529,53 32 314,72 26 972,63 28 038,05 30 966,26 30 000,45 30 290,96 3. Rolnictwo 30 865,16 30 267,98 29 698,28 29 617,04 29 860,99 30 912,87 31 353,43 31 184,76 30 470,72 29 962,73 30 305,15 30 086,67 30 100,41 4. Użytkowanie gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwo -22 684,05-32 114,20-33 633,29-45 157,60-44 354,18-60 273,40-31 338,71-30 107,49-29 352,27-28 185,50-35 039,02-34 505,29-37 586,99 5. Odpady 12 647,21 12 611,10 12 504,34 11 979,92 11 936,60 11 744,42 11 743,33 11 483,49 11 593,03 11 546,40 11 124,39 10 990,11 11 029,45 6. Inne NO NO NO NO NO NO NO NO NO NO NO NO NO Suma - netto z kategorią 4 367 619,22 348 163,41 360 432,08 353 003,16 353 914,31 352 698,54 381 590,96 374 709,21 358 105,34 379 924,10 370 112,09 364 306,67 357 304,53 Suma - bez kategorii 4 390 303,26 380 277,60 394 065,37 398 160,76 398 268,49 412 971,94 412 929,67 404 816,70 387 457,61 408 109,60 405 151,11 398 811,96 394 891,52 6
Emisja dwutlenku węgla Emisję CO 2 (bez kategorii 4) w roku 2013 oszacowano na ok. 322,90 milionów ton. Jest to o 32,0% mniej w porównaniu do emisji w roku bazowym (1988). Emisja CO 2 (bez kategorii 4) stanowiła 81,8% całkowitej emisji GC w Polsce w roku 2013. Głównym źródłem emisji CO 2 jest podkategoria Spalanie Paliw (1.A). Udział tej podkategorii stanowił 92,4% w całkowitej emisji CO 2 w roku 2013. Udziały głównych podkategorii kategorii 1.A były następujące: Przemysły energetyczne 52,4%, Przemysł wytwórczy i budownictwo 9,2%, Transport 13,4% oraz Inne Sektory 17,3%. Dla Procesów przemysłowych udział w całkowitej emisji CO 2 w roku 2013 wyniósł 6,0%. W tej kategorii głównym źródłem emisji są Produkty mineralne (szczególnie Produkcja cementu). Pochłanianie CO 2 w kategorii 4 w roku 2013 oszacowano na ok. 37,6 milionów ton. Oznacza to, że ok. 11,7% całkowitej emisji CO 2 jest pochłaniane przez lasy. Emisja metanu Emisja metanu (bez kategorii 4) w roku 2013 wyniosła 1 683,89 kt tj. 42,10 milionów ton ekwiwalentu CO 2. Emisja w roku 2013 w porównaniu do roku bazowego była mniejsza o 45,5%. Udział metanu w całkowitej krajowej emisji GC w roku 2013 wyniósł 10,7%. Trzy z głównych źródeł emisji metanu występują w kategoriach: Emisja lotna z paliw, Rolnictwo oraz Odpady. Ich udziały w krajowej emisji metanu w roku 2013 wynoszą odpowiednio 35,4%, 32,3% i 22,7%. Na emisję z pierwszej z wymienionych kategorii składa się emisja z kopalń podziemnych (ok. 29,6% całkowitej emisji CH 4 ) oraz emisja z systemu ropy naftowej i gazowniczego (łącznie ok. 5,8% emisji). Emisja z kategorii Fermentacja jelitowa (4.A) była dominującym źródłem emisji w kategorii Rolnictwa z udziałem ok. 27,8% w emisji metanu w roku 2013. Emisja ze Składowisk odpadów stanowiła ok. 20,3% krajowej emisji metanu, natomiast emisja z Gospodarki ściekami wyniosła 2,1% emisji krajowej. Emisja podtlenku azotu Emisja podtlenku azotu (bez kategorii 4) w roku 2013 wyniosła 67,90 kt tj. ok. 20,23 milionów ton ekwiwalentu CO 2. Emisja N 2 O była o 29,8% mniejsza niż w roku bazowym. Udział emisji N 2 O stanowił 5,1% całkowitej emisji GC w roku 2013. Główne źródła emisji podtlenku azotu i ich udziały w całkowitej emisji N 2 O w roku 2013 są następujące: Gleby rolne 67,3%, Odchody zwierzęce 9,9%, Przemysł chemiczny 5,5% oraz Spalanie paliw 12,2%. Emisja gazów fluorowanych Emisja fluorowanych gazów przemysłowych (HFCs, PFCs i SF 6 ) w roku 2013 wyniosła łącznie 9 660,57 kt ekwiwalentu CO 2, co stanowi ok. 2,4% całkowitej emisji GC w roku 2013. Emisja gazów przemysłowych była o 6460,3% większa w stosunku do roku bazowego (1995). Tak znaczący wzrost emisji w tej grupie gazów spowodowany jest wzrostem emisji związanym z użytkowaniem urządzeń chłodzących i klimatyzacyjnych. Udziały emisji HFCs, PFCs i SF 6 w całkowitej emisji w roku 2013 wynoszą odpowiednio: 2,43%, 0,004% i 0,010%. Emisji NF 3 nie odnotowano. 7
S.4. Trendy emisji prekursorów gazów cieplarnianych (CO, NO x, NMLZO) oraz SO 2 Emisja dwutlenku siarki oraz prekursorów gazów cieplarnianych zmniejszyła się znacząco od roku 1990. W przypadku SO 2, którego emisja wyniosła 846,8 kt w 2013 r., zanotowano spadek emisji ponad 70% w okresie 1990 2013, co było spowodowane przede wszystkim załamaniem się przemysłu ciężkiego w końcu lat 1980 i na początku lat 1990. W końcu lat 1990, do zmniejszenia emisji tego gazu przyczynił się spadek udziału węgla (kamiennego i brunatnego) w paliwach stosowanych do produkcji ciepła i energii elektrycznej. Ponadto wpływ na zmniejszenie emisji SO 2 miało wprowadzanie instalacji odsiarczania spalin. Emisja NO X wyniosła 798,2 kt w 2013 r. i zmniejszyła się o ok. 36% od 1990 r. Przyczyny redukcji emisji NO X są podobne jak w przypadku SO 2 załamanie się przemysłu ciężkiego na przełomie lat 1980. i 1990 oraz zmniejszenie udziału węgla w spalanych paliwach w latach 1990. Ograniczone tempo redukcji NO X wynika ze zwiększonej aktywności niektórych sektorów gospodarki, w tym transportu, oraz konsekwencji technologicznych redukcji emisji pozostałych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego, a w szczególności CO 2, SO 2, niespalonych węglowodorów i pyłów. Podobnie emisja CO w 2013 r. wyniosła 2876,4 kt i spadła w latach 1990 2013 o ponad 60% z tych samych przyczyn, jakie opisano wcześniej dla SO 2 i NO x. Natomiast emisja NMLZO, wynosząca w 2013 r. ok. 635,8 kt, zmniejszyła się o ok. 24% od 1990 r. 8