Zespół stopy cukrzycowej
Zespół stopy cukrzycowej Co Ty możesz zrobić, aby zapobiec amputacji kończyny dolnej? Co 2 minuty jedna osoba na świecie traci kończynę dolną z powodu cukrzycy! Co to jest stopa cukrzycowa? Stopa cukrzycowa należy do przewlekłych powikłań cukrzycy. Powstaje w wyniku zmian neuropatycznych (uszkodzenie nerwów) i zmian niedokrwiennych (np. w przebiegu miażdżycy). Schorzenie to dotyczy przede wszystkim stopy, gdzie wiele struktur zostaje uszkodzonych. Nieleczone lub źle leczone schorzenie i niestosowanie się do zaleceń lekarskich mogą doprowadzić nawet do amputacji kończyny. Zaawansowane zmiany neuropatyczne deformacja, zniekształcające owrzodzenie Gdzie mogą występować zmiany? na skórze (zadrapania, szczeliny, zgrubienia, owrzodzenie, zapalenie tkanek skóry) zaburzenia mięśni i ścięgien (osłabienie siły mięśniowej, przykurcze trudności w chodzeniu, zwichnięcia w stawach) zmiany w kościach (zmiany zapalne, zaniki kostne, rozrzedzenie struktur kostnych, mikrozłamania, przemieszczenia kości) zmiany w nerwach (uszkodzenie struktury nerwów) zmiany w naczyniach o dużym i małym kalibrze (są to najczęściej zmiany miażdżycowe prowadzące do upośledzenia ukrwienia)
Kto jest szczególnie narażony na wystąpienie zmian na stopie? pacjenci długo chorujący na cukrzycę chorzy z niezadowalającym wyrównaniem cukrzycy, źle kontrolowanym ciśnieniem, palący papierosy, z podwyższonym poziomem cholesterolu i trójglicerydów pacjenci z nadwagą i otyłością ze zmianami deformacyjnymi stopy nie dbający o higienę lekceważący swój stan zdrowia noszący nieodpowiednie obuwie Co prowadzi do wystąpienia stopy cukrzycowej? Za przyczynę zmian określanych jako stopa cukrzycowa uważa się kilka wzajemnie uzupełniających się czynników, takich jak: uszkodzenie nerwów zwane neuropatią, uszkodzenie naczyń zwane angiopatią, wpływ czynnika mechanicznego najczęściej urazu i często dołączającego się procesu zapalnego. 1. Uszkodzenie struktury nerwów powoduje głównie osłabienie lub brak czucia bólu i temperatury. W jego wyniku pacjent nie zauważa urazów stopy, ciała obcego, zbyt ciasnych lub zbyt mocno zasznurowanych butów. Brak czucia temperatury może powodować poważne oparzenia, na przykład podczas kąpieli w gorącej wodzie czy stosowania termoforu. 2. Uszkodzenie naczyń stopy Rozległe oparzenie stopy lewej uszkodzenie termiczne na skutek braku czucia bólu i temperatury powoduje niedokrwienie, a w jego wyniku powstawanie trudno gojących się ran oraz dolegliwości bólowych. 3. Czynnik mechaniczny np. uraz stopy, spowodowany nieodpowiednim obuwiem, wkładką, stosowaniem nieodpowiednich maści. 4. Infekcja czyli zmiany zapalne na stopie.
Czynniki bezpośrednio wpływające na wystąpienie zmian na stopie urazy, takie jak potknięcie, otarcie przez but, ciało obce w bucie, ciało obce w stopie, powstanie pęcherza na stopie, stosowanie nieodpowiednich maści, zbyt krótkie obcinanie paznokci, nieumiejętne usuwanie modzeli, stosowanie termoforu, poduszek elektrycznych, zbyt ciepłej wody lub grzejników Początkowe owrzodzenie neuropatyczne gruby modzel otaczający pozornie bardzo małe owrzodzenie Jak mogą wyglądać zmiany na stopie obrazy chorobowe Stopa cukrzycowa nie ma jednego obrazu chorobowego. Zmiany początkowe są dyskretne, trudne do zauważenia przez niewyedukowanego pacjenta. Można je zdiagnozować jedynie dzięki specjalistycznym badaniom. Najczęstsze obrazy chorobowe to: modzele (odciski), palce młoteczkowate miejsca nadmiernie rogowaciejącej skóry, nadmierna suchość skóry pęknięcia, szczeliny np. w okolicy pięt, zaburzenia (brak) potliwości owrzodzenia i inne rodzaje ran zapalenie tkanek miękkich obraz czerwonej, nadmiernie ciepłej stopy zmiany zapalne zaawansowane zmiany ropne stopy umiejscowione (ropień) lub uogólnione na stopie (ropowica) zmiany martwicze (nieodwracalne uszkodzenie tkanek stopy) zmiany niedokrwienne powodujące zmiany martwicze i zgorzel Jak zapobiegać wystąpieniu stopy cukrzycowej? Palce młoteczkowate modzele i owrzodzenie opuszek na skutek źle dobranego obuwia Stopa neuropatyczna neuropatia Charcota z rozległym, niezakażonym owrzodzeniem w miejscu zmian kostnych Możliwe jest zapobieganie wystąpieniu stopy cukrzycowej lub zahamowanie postępu choroby po wystąpieniu pierwszych objawów.
Zapobieganie postępowi zmian należy realizować poprzez: zaznajomienie się z zaleceniami dotyczącymi pielęgnacji stopy i stosowanie się do tych zaleceń noszenie właściwego obuwia Zabiegi pielęgnacyjne zalecane dla chorych z cukrzycą oglądanie stóp, w tym przestrzeni między palcami i strony podeszwowej stopy (użyj lusterka!) codzienne mycie stóp w letniej wodzie (przed kąpielą sprawdź temperaturę wody!) osuszanie stóp, a szczególnie przestrzeni międzypalcowych, natłuszczanie skóry stóp usuwanie modzeli przez wykwalifikowany personel (nie stosuj maści na odciski!) obcinanie paznokci na wysokości opuszków palców (nie za krótko!) niestosowanie zbyt ciepłej wody, grzejników, termoforów ćwiczenia rehabilitacyjne stóp i ćwiczenia wzmacniające siłę mięśniową kończyn dolnych Zalecenia dotyczące obuwia obuwie numer większe od rzeczywistego numeru stopy buty z szerokimi, wysokimi czubami przed włożeniem buta należy sprawdzić ręką wnętrze buta, by wykluczyć zagięcia wkładki, nierówności czy ciała obce w bucie (np. kamień) nie należy zbyt ciasno zawiązywać butów należy nosić wkładki uwzględniające zmiany deformacyjne stopy niewskazane jest chodzenie boso ze względu na zbytnie obciążenie stopy oraz większą możliwość urazu Niemożliwe jest zapobieganie stopie cukrzycowej bez dobrego wyrównania cukrzycy, a więc: prawidłowych wartości glikemii zalecanych wartości ciśnienia tętniczego prawidłowych wartości cholesterolu i trójglicerydów utrzymywania lub dążenia do zalecanej przez lekarza masy ciała DIA/177/11-10/12-12 Materiał opracowała: dr n. med. Teresa Koblik, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o. ul. 17 Stycznia 45B, 02-146 Warszawa tel.: (+48 22) 444 49 00, fax: (+48 22) 444 49 01 informacja@novonordisk.com www.novonordisk.pl
Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o. ul. 17 Stycznia 45B, 02-146 Warszawa tel.: (+48 22) 444 49 00, fax: (+48 22) 444 49 01 informacja@novonordisk.com www.novonordisk.pl DIA/177/11-10/12-12