Udział społeczeństwa w sprawach ochrony środowiska dr Maria Palińska Seminarium nt. Udział społeczeństwa w sprawach ochrony środowiska realizowane w ramach projektu: Region płocki, Kujaw i Ziemi Kutnowskiej regionem świadomych ekologicznie finansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.
Zasady dostępu do informacji o środowisku, Prawo do informacji o środowisku w prawie wspólnotowym i polskim, Regulacje prawne w przepisach ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
Zasady dostępu do informacji o środowisku 1 stycznia 2002 r. weszła w życie ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198). Ustawa precyzuje konstytucyjny zapis art. 61 o prawie obywateli do informacji o działaniach władz publicznych.
Ustawa nakazuje organom władzy paostwowej (i innym podmiotom) udostępniad każdą informację o sprawach publicznych. Wyjątek stanowią informacje niejawne. Zgodnie z ustawą prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie do niezwłocznego uzyskania takiej informacji, zawierającej aktualną wiedzę o sprawach publicznych. Na prawo do informacji publicznej składają się uprawnienia do: uzyskania informacji publicznej, w tym informacji przetworzonej, wglądu do dokumentów urzędowych, dostępu do posiedzeo kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów. Prawo to przysługuje każdej osobie. Od osoby występującej o informację publiczną nie wolno żądad uzasadnienia wniosku (wykazania interesu prawnego lub faktycznego).
Informacje podlegające udostępnianiu Ogólna zasada udostępniania każdej jawnej informacji o sprawach publicznych jest sprecyzowana w rozdziale 2 ustawy. Wskazano tam wprost jakie informacje podlegają upublicznianiu. Są to m.in. informacje o: organach władzy publicznej - w tym o ich statusie prawnym, organizacji, kompetencjach, majątku, osobach sprawujących w nich funkcje i ich kompetencjach; zasadach funkcjonowania organów władzy publicznej - w tym o sposobach załatwiania spraw, stanie przyjmowanych spraw i kolejności ich załatwiania, prowadzonych rejestrach, ewidencjach i archiwach; polityce władz - w tym o zamierzeniach, projektach aktów normatywnych, programach dotyczących realizacji zadao publicznych; danych publicznych - w tym dokumenty urzędowe, stanowiska w sprawach publicznych zajęte przez funkcjonariuszy publicznych, treśd wystąpieo i ocen dokonywanych przez organy władzy publicznej, majątku publicznym. Na mocy ustawy mają byd jawne i dostępne posiedzenia kolegialnych organów władzy pochodzących z wyborów. Ustawa nakazuje sporządzad i udostępniad stenogramy lub protokoły z obrad. Ustawa definiuje ponadto pojęcie dokumentu urzędowego, który podlega upublicznianiu. Dokumentem urzędowym jest treśd oświadczenia woli lub wiedzy, utrwalona i podpisana w dowolnej formie przez funkcjonariusza publicznego w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego, w ramach jego kompetencji, skierowana do innego podmiotu lub złożona do akt.
Formy udostępniania informacji Zgodnie z ustawą udostępnianie informacji publicznych następuje poprzez: ogłaszanie w internetowym Biuletynie Informacji Publicznej, udostępnianie na wniosek zainteresowanego, wyłożenie w powszechnie dostępnym miejscu lub poprzez terminale informacyjne (infomaty).
Ograniczenia w dostępie do informacji publicznej Odmowa udzielenia informacji może nastąpid jedynie ze względu na jej niejawnośd (ochrona danych osobowych, prawo do prywatności, tajemnica paostwowa, służbowa, skarbowa, statystyczna). Prawo do informacji publicznej podlega również ograniczeniu ze względu na prywatnośd osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa. Odmowa udzielenia informacji następuje w formie decyzji administracyjnej.
Korzyści z informacji o środowisku Kreacja i stymulowanie, Bezpośrednie uczestnictwo, Realny wpływ na decyzje.
PRAWO DO INFORMACJI O ŚRODOWISKU W PRAWIE WSPÓLNOTOWYM I POLSKIM
Prawo do informacji o środowisku w prawie wspólnotowym i polskim Prawo wspólnotowe Zasady wolnego dostępu do informacji Deklaracja z Rio z 1992, Agenda 21,
Dyrektywa Rady 313/90/EWG z dnia 7 czerwca 1990 roku w sprawie swobodnego dostępu do informacji o środowisku "dostęp do informacji o środowisku będących w posiadaniu administracji publicznej wpłynie na poprawę ochrony środowiska". Przez informację z dziedziny ochrony środowiska Dyrektywa rozumie m. in. informacje o stanie wód, powietrza, gleby, przyrody itp., jak również informacje o działaniach lub środkach wpływających na środowisko lub zmierzających do jego ochrony, włączając podejmowane środki administracyjne oraz programy działania. Dyrektywa odnosi się do informacji przechowywanych w jakiejkolwiek formie - dokumentów, raportów, listów, fotografii, zdjęd satelitarnych, kaset, czy wreszcie danych komputerowych przechowywanych w bazach danych.
Zobowiązanymi do udzielenia informacji, zgodnie z Dyrektywą, są wszelkie organy władzy publicznej, czy to centralnego, regionalnego czy też lokalnego szczebla, wyłączając jednak organy ustawodawcze oraz sądownicze. Na podstawie Dyrektywy każda osoba fizyczna lub prawna (a więc również i obywatel Polski!) może złożyd prośbę o udostępnienie informacji do jakiegokolwiek organu administracji publicznej w jakimkolwiek paostwie członkowskim. Żądający informacji nie musi podawad przyczyny, dla której jest zainteresowany daną informacją ani wykazad się interesem w sprawie.
Konwencja Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ o dostępie do informacji, udziale społeczeostwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska (konwencja z Aarhus), podpisaną przez Wspólnotę Europejską w dniu 25 czerwca 1998 r., zwiększony publiczny dostęp do informacji o środowisku naturalnym i rozpowszechnianie takich informacji przyczyniają się do wzrostu świadomości ekologicznej, swobodnej wymiany poglądów, bardziej efektywnego udziału społeczeostwa w podejmowaniu decyzji w sprawach środowiska naturalnego i w konsekwencji do poprawy stanu środowiska naturalnego
Realizacji powyższego celu na poziomie Unii Europejskiej służą następujące regulacje: dyrektywa gwarantująca prawo dostępu do informacji o środowisku, które znajdują się w posiadaniu organów władzy publicznej (dyrektywa 2003/4/WE), rozporządzenie ustanawiające Europejski Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń (rozporządzenie (WE) nr 166/2006), rozporządzenie zapewniające społeczeństwu dostęp do informacji dotyczących środowiska, otrzymanych lub udzielonych przez instytucje lub organy Unii Europejskiej i znajdujących się w ich posiadaniu (rozporządzenie (WE) nr 1367/2006)
Prawo dostępu do informacji o środowisku - dyrektywa 2003/4/WE zobowiązuje paostwa członkowskie do zapewnienia każdej osobie fizycznej i prawnej prawo dostępu do informacji o środowisku, które znajdują się w posiadaniu organów władzy publicznej, lub które są dla tych organów przeznaczone, bez konieczności wykazania interesu przez tę osobę.
Pojęcie informacji o środowisku zostało zdefiniowane w sposób szeroki. Obejmuje ono informacje dotyczące m.in stanu elementów środowiska, takich jak powietrze i atmosfera, woda, gleba, powierzchnia ziemi, krajobraz oraz stanu obszarów naturalnych; czynników, takich jak substancje, energia, hałas, promieniowanie lub odpady, emisje, zrzuty i inne rodzaje zanieczyszczeo; środków, takich jak polityki, przepisy prawne, plany, programy, porozumienia w sprawie ochrony środowiska; raportów na temat realizacji przepisów prawnych dotyczących ochrony środowiska; stanu ludzkiego zdrowia i bezpieczeostwa.
Organami władzy publicznej, na których spoczywa obowiązek udostępnienia informacji są: wszystkie organy administracji publicznej na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym, w tym organy doradcze; osoby fizyczne lub prawne, które na mocy prawa krajowego sprawują publiczne funkcje administracyjne, lub sprawują inne publiczne obowiązki i podlegają organom administracji publicznej.
Dyrektywa określa przesłanki odmowy udostępnienia informacji. Organ może odmówid udostępnienia informacji jeżeli: organ nie posiada informacji będących przedmiotem wniosku, ani żadna inna osoba nie dysponuje nimi w jego imieniu (przy czym jeśli żądane informacje znajdują się w posiadaniu innego organu, wniosek musi zostad bezzwłocznie przekazany innemu, a wnioskodawca musi byd o tym fakcie poinformowany); wniosek jest wyraźnie nieuzasadniony; wniosek jest sformułowany zbyt ogólnie; wniosek dotyczy materiału będącego w trakcie opracowywania lub nieukooczonych dokumentów lub danych; wniosek dotyczy materiałów przeznaczonych do wewnętrznego komunikowania się.
Ponadto organ może odmówid udostępnienia informacji, jeśli ich ujawnienie wpłynie negatywnie na: poufnośd postępowania prowadzonego przez organ władzy publicznej, jeśli jest ona zagwarantowana w prawie; stosunki międzynarodowe, bezpieczeostwo publiczne lub obronę narodową; toczące się postępowanie sądowe; poufnośd informacji handlowych lub przemysłowych; prawa własności intelektualnej; poufnośd danych osobowych; interesy lub ochronę osoby, która informacje będące przedmiotem wniosku dostarczyła dobrowolnie, nie mając obowiązku ich dostarczenia, chyba że wyraziła ona zgodę na ich ujawnienie; ochronę środowiska, którego informacje dotyczą.
Dyrektywa stanowi przy ty, że organ nie może powoład się na niektóre z powyższych przesłanek, jeżeli wnioskodawca żąda udostępnienia informacji dotyczących emisji do środowiska.
Paostwa członkowskie muszą zapewnid, aby informacje były udostępniane bezzwłocznie, w każdym razie nie później niż w ciągu miesiąca od otrzymania przez organ wniosku. Jeżeli jednak wniosek dotyczy informacji, których rozmiar i złożonośd uniemożliwia dotrzymanie terminu jednego miesiąca, organ może udostępnid żądane informacje w ciągu dwóch miesięcy, informując o tym wnioskodawcę odpowiednio wcześnie. Organy władzy publicznej mogą pobierad opłatę za dostarczenie informacji o środowisku, jednak opłata taka nie może przekroczyd rozsądnej kwoty. W takim przypadku stawki opłat muszą byd z góry określone.
Paostwa członkowskie muszą zapewnid każdemu dostęp do procedury odwoławczej, zarówno administracyjnej, jak i sądowej, w celu zaskarżenia niezgodnego z prawem działania lub zaniechania organu zobowiązanego do udostępnienia informacji o środowisku.
Dyrektywa określa także obowiązki paostw członkowskich odnośnie do przechowywania i aktywnego rozpowszechniania informacji dotyczących środowiska. Paostwa członkowskie muszą zapewnid aktywne i systematyczne publiczne rozpowszechnianie informacji o środowisku, w tym z wykorzystaniem internetu
Katalog informacji, które mają byd udostępniane i rozpowszechniane obejmuje co najmniej: teksty umów międzynarodowych oraz przepisów prawnych dotyczących bezpośrednio środowiska lub odnoszących się do niego; polityki, plany i programy odnoszące się do środowiska; raporty dotyczące postępów we wdrażaniu powyższych umów, przepisów planów których programów; raporty dotyczące stanu środowiska; dane lub podsumowania danych pochodzących z monitoringu działalności, która wpływa lub może wpłynąd na środowisko; pozwolenia mające znaczny wpływ na środowisko oraz porozumienia dotyczące środowiska; badania nad wpływem na środowisko oraz oceny ryzyka dotyczące określonych elementów środowiska; Tekst dyrektywy 2003/4/WE znajduje się na stronie: http://eurlex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=dd:15:07:32003l0004:pl:pdf
Europejski Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeo (EPRTR) Rozporządzenie (WE) nr 166/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeo i zmieniające dyrektywę Rady 91/689/EWG i 96/61/WE zostało przyjęte w związku z podpisaniem przez Wspólnotę Protokołu EKG ONZ w sprawie rejestrów uwalniania i transferu zanieczyszczeo, będącego jednocześnie protokołem do konwencji z Aarhus.
Rozporządzenie ustanawia na poziomie Unii Europejskiej zintegrowany rejestr uwalniania i transferu zanieczyszczeo w postaci publicznie dostępnej elektronicznej bazy danych. Zgromadzone i udostępnione w ten sposób informacje dają społeczeostwu, przemysłowi, naukowcom, zakładom ubezpieczeniowym, władzom lokalnym, organizacjom pozarządowym oraz innym decydentom możliwośd dokonywania porównao podejmowania decyzji w sprawach dotyczących środowiska, przyczyniając się jednocześnie do zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska.
Rozporządzenie nakłada na operatorów zakładów prowadzących co najmniej jeden z rodzajów działalności określonych w załączniku I do rozporządzenia obowiązek sporządzenia rocznych sprawozdao odnośnie do ilości: substancji zanieczyszczających uwolnionych do powietrza, wody i gleby, wymienionych w załączniku II do rozporządzenia, których wartośd progowych określona w tym załączniku została przekroczona, odpadów niebezpiecznych (w ilości przekraczającej 2 tony rocznie) lub odpadów inne niż niebezpieczne (w ilości przekraczającej 2000 ton rocznie), przekazanych poza miejsce ich powstania, w celu ich odzysku lub unieszkodliwienia, substancji zanieczyszczających zawartych w ściekach przeznaczonych do oczyszczenia, przekazanych poza miejsce ich powstania, określonych w załączniku II do rozporządzenia, po przekroczeniu wartości progowych określonych w tym załączniku, substancji zanieczyszczających uwolnionych ze źródeł rozproszonych, jeżeli odpowiednie dane są osiągalne.
W stosunku do wcześniej obowiązującego Europejskiego Rejestru Emisji Zanieczyszczeo (EPER), utworzonego na mocy decyzji Komisji 2000/479/WE, nowy rejestr został poszerzony tak, aby uwzględniał nie tylko substancje zanieczyszczaj z instalacji wymagających pozwolenia zintegrowanego, ale z szeregu innych rodzajów instalacji, wymienionych w załączniku. Obejmuje substancje zanieczyszczające uwalniane nie tylko do wód i powietrza, ale również do gleby, a także odpady.
Zgodnie z postanowieniami konwencji z Aarhus, rozporządzenie gwarantuje każdemu dostęp do informacji zawartych w EPRTR bez konieczności wykazywania jakiegokolwiek interesu, przede wszystkim poprzez zapewnienie internetowego, bezpłatnego dostępu do rejestru EPRTR. Tekst rozporządzenia (WE) nr 166/2006 znajduje się na stronie: http://eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=oj:l:2006:033:0001:0017:pl:pdf
Podstawowym aktem regulującym zasady dostępu do informacji będących w posiadaniu instytucji UE jest rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji. Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie zastosowania postanowieo Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeostwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty rozszerza obowiązki określone rozporządzeniu (WE) nr 1049/2001 na wszystkie organy UE. Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 ma na celu zagwarantowanie prawa dostępu do informacji dotyczących środowiska, otrzymanych lub udzielonych przez instytucje lub organy UE i znajdujących się w ich posiadaniu. Zobowiązuje instytucje i organy UE do tego, aby informacje dotyczące środowiska były sukcesywnie udostępniane i rozpowszechniane w społeczeostwie, z wykorzystaniem w szczególności telekomunikacji informatycznej lub technologii elektronicznej. Rodzaje informacji oraz szczegółowe zasady ich udostępniania zostały określone w sposób analogiczny do dyrektywy 2003/4/WE. Tekst rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 znajduje się na stronie: http://eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=oj:l:2006:264:0013:0019:pl:pdf
Prawo polskie Konstytucja RP Art. 8. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej Art. 54. Każdemu zapewnia się wolnośd wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. Ustawa może wprowadzid obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej.
Art. 86. Konstytucja RP Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialnośd za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa. Art. 61. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Paostwa. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu. Ograniczenie prawa, o którym mowa w ust. 1 i 2, może nastąpid wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeostwa lub ważnego interesu gospodarczego paostwa. Tryb udzielania informacji, o których mowa w ust. 1 i 2, określają ustawy, a w odniesieniu do Sejmu i Senatu ich regulaminy. Art. 74. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeostwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska. Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska.
Już jednak i w obecnym stanie prawnym, zwłaszcza na szczeblu samorządowym, konstytucyjne prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska można jednak realizowad w zgodzie z postanowieniami Dyrektywy 313/90/EWG. Zgodnie z art. 15 ust. 2 pkt 3 ustawy z 1990 roku o pracownikach samorządowych, do ich obowiązków należy "informowanie organów, instytucji i osób fizycznych oraz udostępnianie dokumentów znajdujących się w posiadaniu urzędu, jeżeli prawo tego nie zabrania". Przepis ten dookreślony jest w punkcie 4 nakazującym "zachowanie tajemnicy paostwowej i służbowej w zakresie przez prawo przewidzianym", a wiec przez odesłanie do przepisów ustawy z 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. Nr 95, poz. 11). Pełne dostosowanie polskiego prawa do wymagao Unii Europejskiej w zakresie dostępu do informacji zakłada rządowy projekt ustawy o postępowaniu w sprawie ocen oddziaływania na środowisko oraz o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie będący obecnie przedmiotem prac podkomisji Sejmowej.
Problematyka ocen oddziaływania na środowisko (OOŚ) uregulowana jest w Unii Europejskiej w Dyrektywie Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 roku w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięd dla środowiska, znowelizowanej Dyrektywą Rady 97/11 z dnia 3 marca 1997 roku. Szczegółowe informacje na temat stosowania postanowieo rozporządzenia (WE) nr 166/2006 w Polsce zostały zamieszczone na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska: http://www.gios.gov.pl/index7.php?temat=218
REGULACJE PRAWNE W PRZEPISACH USTAWY O UDOSTĘPNIANIU INFORMACJI O ŚRODOWISKU I JEGO OCHRONIE, UDZIALE SPOŁECZEŃSTWA W OCHRONIE ŚRODOWISKA ORAZ O OCENACH ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
Ustawa o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisku z dnia 9 listopada 2000 r. Art. 1. Ustawa określa zasady: 1) udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie, 2) udziału społeczeostwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska, 3) postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. 4) Art. 4. Każdy ma prawo do informacji o środowisku i jego ochronie na warunkach określonych ustawą.
Art. 5. 1.Organy administracji publicznej są obowiązane udostępniad każdemu informacje o środowisku i jego ochronie znajdujące się w ich posiadaniu. 2. Udostępnieniu, o którym mowa w ust. 1, podlegają: 1)wnioski o wydanie decyzji, o których mowa w pkt 2 lit. a - d, pkt 3 lit. a i b, pkt 4, pkt 5 lit. a i b oraz pkt 8, 2)2) z zakresu przepisów o ochronie i kształtowaniu środowiska 3) z zakresu przepisów o odpadach: 4) z zakresu przepisów o utrzymaniu czystości i porządku w gminach - zezwolenia na prowadzenie działalności polegającej na usuwaniu, wykorzystywaniu lub unieszkodliwianiu odpadów komunalnych, 5) z zakresu przepisów Prawa wodnego: 6) projekty polityk, strategii, planów lub programów, o których mowa w art. 19 ust. 1 przed skierowaniem ich do postępowania, o którym mowa w art. 12-17 oraz uzyskaniem opinii organu, o którym mowa w art. 24, 7) polityki, strategie, plany lub programy, o których mowa w art. 19 ust. 1, 8) decyzje, o których mowa w art. 25 ust. 3, 9) postanowienia, o których mowa w art. 30 ust. 2, 10) wskazania lokalizacyjne, o których mowa w art. 25 ust. 4, 11) raporty oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, 12) analizy porealizacyjne, 13) dokumentacje mierniczo-geologiczne zlikwidowanych zakładów górniczych, 14) wyniki prac badawczych i studialnych z zakresu ochrony środowiska.
3. Udostępnianiu, o którym mowa w ust. 1, podlegają także inne informacje w postaci dokumentów, danych gromadzonych w szczególności w formie pisemnej, wizualnej, fonicznej i baz danych na innych nośnikach dotyczące: 1) stanu elementów przyrodniczych środowiska i ich wzajemnego oddziaływania, 2) zanieczyszczeo wprowadzanych do środowiska oraz działao i środków wpływających lub mogących wpływad negatywnie na środowisko, 3) wpływu stanu środowiska na zdrowie i warunki życia ludzi oraz na dobra kultury, 4) działao oraz środków, w szczególności administracyjnych i ekonomicznych, mających na celu ochronę środowiska, 5) planów, programów oraz analiz finansowych związanych z podejmowaniem rozstrzygnięd istotnych dla ochrony środowiska, 6) raportów bezpieczeostwa i planów operacyjno-ratowniczych, o których mowa w przepisach o ochronie i kształtowaniu środowiska.
4. Informacje, o których mowa w ust. 2 i 3, udostępnia się na pisemny wniosek, z zastrzeżeniem ust. 5. 5. Informację nie wymagającą wyszukiwania, która może byd przekazana w formie ustnej, udostępnia się bez pisemnego wniosku. 6. Organy administracji publicznej właściwe w sprawach, o których mowa w ust. 2, są obowiązane do prowadzenia publicznie dostępnych wykazów danych o tych dokumentach oraz mogą zamieszczad w tych wykazach dane o dokumentach, o których mowa w ust. 3. 7. Publicznie dostępne wykazy dokumentów, o których mowa w ust. 2 pkt 11 i 12, prowadzą także organy administracji publicznej właściwe do prowadzenia postępowania, w ramach którego lub w wyniku którego, sporządzane są te dokumenty. 8. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, wzór publicznie dostępnego wykazu zawierającego w szczególności nazwy zamieszczanych w nim dokumentów, miejsca i daty ich wydania, miejsca przechowywania oraz zastrzeżenia dotyczące udostępniania informacji.
Art. 7. 1. Organ administracji publicznej jest obowiązany udostępnid informację bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu miesiąca od dnia otrzymania wniosku, z zastrzeżeniem ust. 2. 2. Termin, o którym mowa w ust. 1, może ulec przedłużeniu do 2 miesięcy ze względu na stopieo skomplikowania sprawy; w tym przypadku przepisy art. 36 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio. 3. Dokumenty, o których dane zamieszczane są w publicznie dostępnych wykazach, udostępnia się w dniu złożenia wniosku o udostępnienie informacji.
Udział społeczeostwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska Art. 12. Każdy ma prawo składania uwag i wniosków w postępowaniu, którego przedmiotem jest przyjęcie dokumentów, o których mowa w art. 19, lub wydanie decyzji, o których mowa w art. 25. Art. 13. 1. Przed wydaniem decyzji wymagających udziału społeczeostwa organ administracji publicznej właściwy do ich wydania, wszczynając postępowanie: 1) podaje do publicznej wiadomości informację o zamieszczeniu w publicznie dostępnym wykazie wniosku o wydanie decyzji oraz o możliwości składania uwag i wniosków w terminie 21 dni od daty podania do publicznej wiadomości, wskazując jednocześnie miejsce ich składania, 2) może przeprowadzid rozprawę administracyjną otwartą dla społeczeostwa, 3) rozpatruje zgłoszone uwagi i wnioski. Art. 14. 1. Organizacje społeczne, które powołując się na miejsce i przedmiot statutowych celów swego działania zgłoszą chęd uczestniczenia w określonym postępowaniu wymagającym udziału społeczeostwa, uczestniczą w nim na prawach strony; art. 31 4 Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się. 2. Organizacji społecznej na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w postępowaniu służy zażalenie.
Ocena oddziaływania inwestycji na środowisko jest jednym z podstawowych narzędzi zarządzania ochroną środowiska w procesach rozwoju, wpisującym się w zasadę zrównoważonego rozwoju. Procedura Oceny oddziaływania na środowisko ma dostarczyd podejmującemu decyzję organowi administracji publicznej informacji, czy ingerencja inwestycji w środowisko, została zaplanowana w sposób optymalny i czy korzyści wynikające z jej realizacji rekompensują straty w środowisku, jakie zwykle są niemożliwe do uniknięcia. Środowisko jest tu rozumiane nie tylko jako środowisko przyrodnicze, ale także jako środowisko społeczne.
Podstawowym aktem prawnym regulującym Ocenę oddziaływania na środowisko w prawie polskim jest ustawa z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeostwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227), która implementuje obowiązki wynikające m.in. z dyrektyw: Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2001/42/WE z 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko, Rady nr 85/337/EWG z 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne, dyrektywa Rady nr 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. nr 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory dyrektywa Rady nr 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa.
Procedura Oceny oddziaływania na środowisko przeprowadzana jest, gdy przedsięwzięcie może zawsze znacząco albo potencjalnie znacząco oddziaływad na środowisko. O tym, która inwestycja może zostad zakwalifikowana do jednej z powyższych kategorii decyduje rozporządzenie Rady Ministrów z 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowao związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573, z późn. zm.).
W ramach postępowania administracyjnego, które kooczy się wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, określa się: Bezpośredni i pośredni wpływ planowanego przedsięwzięcia na: środowisko przyrodnicze, środowisko społeczne, w tym na zdrowie i warunki życia ludzi, na dobra materialne, oraz na zabytki kultury, wzajemne powiązania między powyższymi elementami, dostępnośd do złóż kopalin. Możliwości oraz sposoby zapobiegania i łagodzenia negatywnego oddziaływania na środowisko. Wymagany zakres monitoringu, który w przypadku bardziej uciążliwych inwestycji pozwoli na określenie rzeczywistych oddziaływao na środowisko przyrodnicze i społeczne w trakcie eksploatacji i ewentualnie na korektę zastosowanych środków łagodzących oddziaływania negatywne.
Istotą procedury Oceny oddziaływania na środowisko, jako instrumentu prewencyjnego, jest zatem przewidywanie potencjalnych zagrożeo jeszcze na etapie planowania inwestycji które mogą wywierad znaczący wpływ na środowisko, a następnie przeciwdziałanie im lub ich ograniczanie.
Procedura Oceny oddziaływania na środowisko ma także kluczowe znaczenie dla możliwości otrzymania dofinansowania projektów z funduszy Unii Europejskiej ze względu na wymogi wynikające z rozporządzenia Rady 1083/2006 z 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 zgodnośd ze wspólnotową polityką ochrony środowiska. Wymogi z tym związane określają: dla przedsięwzięć, dla których wniosek o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach złożono po 15 listopada 2008 r. Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego z 5 maja 2009 r. w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych (M.P. Nr 32, poz. 476), dla przedsięwzięć przygotowywanych w stanie prawnym sprzed 15 listopada 2008 r. Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego z 3 czerwca 2008 r. w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych (M.P. Nr 48, poz. 433).
Dziękuję za uwagę dr Maria Palioska Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej wcee@interia.eu www.wcee.org.pl