MINISTRANTURA WE MSZY ŚWIĘTEJ W KLASYCZNYM RYCIE RZYMSKIM PRZED MSZĄ ŚW. Przyjdź do zakrystii co najmniej dziesięć minut przed rozpoczęciem Mszy św. Sprawdź, czy masz czyste ręce. Jeśli masz ubraną sutannę sprawdź, czy wszystkie guziki są zapięte. Jeśli przygotowujesz wino i wodę sprawdź, czy ampułki są czyste. Sprawdź, czy na Ołtarzu palą się świece. Jeśli ksiądz Ŝyczy sobie, abyś mu pomógł się ubrać, pokaŝe ci jak to zrobić. Zachowuj się bardzo cicho i nie mów nic bez potrzeby. WYJŚCIE DO OŁTARZA Kiedy ksiądz będzie gotów do wyjścia, weź Mszał (o ile nie znajduje się juŝ na Ołtarzu) w taki sposób, aby jego grzbiet znajdował się po lewej stronie. Kiedy ksiądz odda pokłon krucyfiksowi w zakrystii, uczyń to samo, a następnie idąc 1-2 metry przed kapłanem wyjdź z zakrystii. Jeśli przy drzwiach znajduje się pojemnik na wodę święconą, umocz w niej palce prawej dłoni i podsuń dłoń księdzu, a następnie przeŝegnaj się i wyjdź. Przy wyjściu zadzwoń raz jeśli będzie odprawiana cicha Msza św. albo trzy razy, jeśli będzie odprawiana Msza św. Śpiewana PRZY OŁTARZU Zatrzymaj się u stóp Ołtarza po stronie Lekcji. i poczekaj na nadejście księdza. Jeśli trzymasz Mszał, uchwyć go lewą ręką, prawą ręką odbierz od księdza biret. Jeśli ksiądz przyklęknie, ty równieŝ przyklęknij. OdłóŜ biret na stolik z boku, jeśli trzymasz Mszał, połóŝ go na pulpicie, grzbietem prostopadle do krawędzi Ołtarza i w kierunku środka Ołtarza. Nie otwieraj Mszału. Obróć się w prawo, obejdź stopnie ołtarza, na środku przyklęknij, przejdź na stronę Ewangelii i uklęknij na podłodze przed pierwszym stopniem Ołtarza. Ksiądz po chwili zejdzie do ciebie na dół. ROZPOCZYNA SIĘ MSZA ŚWIĘTA Dokładnie i powoli odpowiadaj kapłanowi na jego wezwania. Nie spiesz się. Kapłan poczeka na Ciebie. Twoje odpowiedzi są wyróŝnione tłustym drukiem. Pamiętaj, Ŝe apostrof nad samogłoską oznacza, Ŝe na daną sylabę pada akcent. Znak krzyŝa oznacza, Ŝe powinieneś się przeŝegnać. 1. In nómine Patris, et Fílii, + et Spíritus Sancti. Introíbo ad altáre Dei. Ad Deum qui laetíficat juventútem meam. (Jeśli kapłan jest ubrany w czarny ornat oraz podczas Czasu Męki Pańskiej, kapłan przejdzie bezpośrednio do Nr 7 (Adjutorium) - 1 -
2. Júdica me, Deus, et discérne causam meam de gente non sancta: ab hómine iníquo et dolóso érue me. Quia tu es, Deus, fortitúdo mea: quare me repulísti, et quare tristis incédo dum afflígit me inimícus? 3. Emítte lucem tuam, et veritátem tuam: ipsa me deduxérunt, et adduxérunt in montem sanctum tuum et in tabernácula tua. Et introíbo ad altáre Dei: ad Deum qui laetíficat juventútem meam. 4. Confitébor tibi in cíthara, Deus, Deus meus: quare tristis es ánima mea, et quare contúrbas me? Spera in Deo, quóniam adhuc confitébor illi: salutáre vultus mei et Deus meus. 5. Glória Patri et Fílio, et Spirítui Sancto. Sicut erat in princípio, et nunc, et semper, et in saécula saeculórum. 6. Introíbo ad altáre Dei. Ad Deum qui laetíficat juventútem meam. 7. Adjutórium + nostrum in nómine Dómini. Qui fecit caelum et terram. 8. Confíteor Deo... orare pro me ad Dóminum Deum nostrum. (pochyl się lekko w stronę kapłana gdy będziesz mówił:) Misereátur tui, omnípotens Deus, et, dimíssis peccátis tuis, perdúcat te ad vitam aetérnam. 9. (Obróć się w stronę Ołtarza, pochyl się głęboko i mów:) Confíteor Deo omnipoténti, beátae Maríae semper Vírgini, beáto Michaélo Archángelo, beáto Joánni Baptístae, sanctis Apóstolis Petro et Paulo, ómnibus Sanctis, (obróć się na moment w stronę kapłana) et tibi, Pater, quia peccávi nimis cogitatióne, verbo et ópere: (uderz się trzykrotnie w piersi na kaŝde słowo "mea") mea culpa, mea culpa, mea máxima culpa. Ideo precor beátam Maríam semper Vírginem, beátum Michaélem Archángelum, beátum Joánnem Baptístam, sanctos Apóstolos Petrum et Paulum, omnes Sanctos, (obróć się na moment w stronę kapłana) et te, Pater, oráre pro me ad Dóminum Deum nostrum. (pozostań głęboko pochylony). 10. Misereátur vestri omnípotens Deus, et, dimíssis peccátis vestris, perdúcat vos ad vitam aetérnam. Amen (Wyprostuj się, klęcząc przeŝegnaj się, gdy ksiądz udziela rozgrzeszenia). 11. Indulgéntiam, absolutiónem et remissiónem peccatórum nostrórum tríbuat nobis omnípotens et miséricors Dóminus. - 2 -
(Pokłoń się w stronę Ołtarza). 12. Deus, tu convérsus vivificábis nos. Et plebs tua laetábitur in te. 13. Ostende nobis, Dómine, misericórdiam tuam. Et salutáre tuum da nobis. 14. Dómine, exáudi oratiónem meam. Et clamor meus ad te véniat. 15. 16. Orémus. (Nic nie odpowiadasz) Kapłan wstępuje po stopniach ołtarza. Zwróć uwagę i w razie konieczności unieś nieco jego strój, aby uniknął zahaczenia obuwiem o sutannę. Wstań, przemieść się nieco w lewo i uklęknij na pierwszym stopniu Ołtarza. jeśli Ołtarz ma tylko jeden stopień, uklęknij ponownie na podłodze. Ksiądz podejdzie do Mszału, aby odmówić Introit. Po czym powie albo zaintonuje: Kýrie eléison. Kýrie eléison. Kýrie eléison. Christe eléison. Christe eléison. Christe eléison. Kýrie eléison. Kýrie eléison. Kyrie eléison. (w wersji śpiewanej dołączasz się do trzeciego Kyrie po pierwszych taktach) W niektórych Mszach św. ksiądz teraz powie lub zaintonuje "Gloria in excelsis". Na koniec nie mówisz "Amen"! Po czem ksiądz obróci się w stronę ludu i powie: Dóminus vobiscum. Ksiądz ponownie zwraca się do Mszału aby odmówić Kolektę. Na koniec pokłoni się i powie: - 3 -
...Per ómnia saécula saeculórum. Następuje lekcja. Na koniec ksiądz da ci znak, obróci głowę, podniesie rękę, albo oprze ją o Ołtarz. Powiedz wtedy: Deo Grátias. Powstań, przyklęknij na środku, obejdź ołtarz, podejdź od prawej strony do strony Lekcji, wejdź na pierwszy stopień Ołtarza tak, aby stanąć po prawej stronie kapłana. Kiedy odejdzie on w stronę środka Ołtarza, wejdź na najwyŝszy stopień, weź Mszał ze stojakiem, obróć się w lewo, zejdź najkrótszą drogą na posadzkę przed środkiem Ołtarza, przyklęknij, wejdź najkrótszą drogą na najwyŝszy stopień przed lewą krawędzią strony Ewangelii, postaw Mszał ze stojakiem w pobliŝu krawędzi Ołtarza obracając go nieco w lewo, zejdź w lewo jeden stopień poniŝej najwyŝszego, obróć się w stonę kapłana i czekaj. Sequéntia sancti Evangélii secúndum (Matthaeum, Lucam, etc.) Glória tibi, Dómine. kciukiem otwartej prawej dłoni wykonaj trzy znaki KrzyŜa na czole, ustach i sercu (zaraz za kapłanem). Jeśli ksiądz wypowie imię Jezus w Ewangelii i skłoni głowę, ty równieŝ skoń głowę, obróć się w prawo, obejdź Ołtarz, na środku przyklęknij, przejdź w prawo prawie do samego wierzchołka Ołtarza, obróć się w lewo tak, aby być skierowanym w tym samym kierunku, co kapłan. Gdy Ewangelia się skończy powiedz: Laus tibi, Christe. Jeśli jest kazanie, podejdź na środek, przyklęknij, pójdź po biret, podaj kapłanowi, przechodząc przez środek przyklęknij, na czas kazania usiądź na krześle, trzymaj ręce wyprostowane na udach. Po skończonym kazaniu, podejdź do kapłana po biret, odłóŝ go na miejsce, jeśli przechodzisz przez środek - przyklęknij, uklęknij po prawej stronie kapłana na pierwszym stopniu lub na podłodze, jeśli Ołtarz ma tylko jeden stopień. W niedzielę i niektóre święta omawiane jest Wyznanie Wiary (Credo). Nadal klęczysz, pochylasz głowę, gdy - 4 -
ksiadz przyklęka na słowa: "Et incarnatus est". Po zakończeniu Credo albo jeśli się go nie odmawia - zaraz po kazaniu ksiądz obróci się w stronę ludu i powie: OFFERTORIUM I LAVABO Powstań i przejdź do kredencji. Chwyć ampułkę z winem do prawej ręki, a ampułkę z wodą do lewej ręki. Podejdź do prawej krawędzi Ołtarza i wejdź po stopniach. Stań na przedostatnim. Czekaj na kapłana. Kiedy podejdzie do ciebie z kielichem, ucałuj ampułkę z winem i podaj mu w taki sposób, aby uchwyt ampułki był skierowany w jego stronę. PrzełóŜ ampułkę z wodą do prawej ręki, a lewą ręką odbierz od kapłana ampułkę z winem. Ucałuj ampułkę z wodą i prawą ręką podaj kapłanowi w podobny sposób, jak ampułkę z winem. Ampułkę z wodą odbierasz prawą ręką. Pokłoń się kapłanowi, wróć do kredencji, odłóŝ ampułki, weź prawą ręką ręczniczek Lavabo i powieś go na lewym przedramieniu. Do lewej ręki weź tackę, a do prawej - ampułkę z wodą i powróć do Ołtarza. Tym razem wejdź na ostatni stopień i oczekuj na kapłana. Kiedy ksiądz wyciągnie swoje palce nad tacką delikatnie polej je wodą tak, aby złapać nadmiar wody do tacki. Kapłan otrze palce ręczniczkiem i odwiesi go na swoje miejsce. Pokłoń się, powróć do kredencji i osusz tackę ręczniczkiem. Wróć na swoje miejsce przed Ołtarzem po stronie Lekcji, a jeśli nie ma tam dzwonka, zabierz go ze sobą z kredencji. Uklęknij delikatnie tak, aby dzwonek nie zadzwonił. Po chwili ksiądz obróci się w stronę ludu i powie cicho: Oráte, fratres... Poczekaj, aŝ odwróci się z powrotem do Ołtarza i powiedz: Suscípiat Dóminus sacrifícium de mánibus tuis, ad laudem et glóriam nóminis sui, ad utilitátem quoque nostram, totiúsque Ecclésiae suae sanctae. PREFACJA Kapłan po odszukaniu we Mszale właściwej prefacji powie:...per ómnia saécula saeculórum. - 5 -
Sursum corda. Habémus ad Dóminum. Grátias agámus Dómino Deo nostro. (Pochyl się lekko) Dignum et justum est. Po odmówieniu prefacji kapłan złączy dłonie i zaintonuje lub powie: Sanctus, Sanctus, Sanctus Na te słowa zadzwoń trzy razy Gdy kapłan wyciągnie ręce nad hostią i kielichem i zacznie je błogosławić, zadzwoń raz. KONSEKRACJA Powstań i uklęknij o jeden stopień poniŝej kapłana, tuŝ przy nim, z prawej strony. W prawej ręce trzymaj dzwonek. Kiedy ksiądz przyklęknie, pokłoń się, zadzwoń raz, wyprostuj się, chwyć spodnią krawędź ornatu i unieś ją lekko w górę. Gdy kapłan trzyma w górze Ciało Chrystusa, zadzwoń raz, gdy ksiądz przyklęknie ponownie, puść ornat, pokłoń się głęboko i zadzwoń raz jeszcze. Wykonaj te same czynności przy konsekracji wina. Bardzo cicho powstań, zejdź po stopniach i uklęknij w tym samym miejscu, w którym klęczałeś przed konsekracją. Bardzo cicho odłóŝ dzwonek. PO KONSEKRACJI Gdy ksiądz po cichu wypowie słowa: "Nobis quoque peccatoribus.", uderz się w piersi PATER NOSTER I AGNUS DEI Wkrótce ksiądz przyklęknie z rękami na Ołtarzu, po czym juŝ normalnym głosem powie:...per ómnia saécula saeculórum. - 6 -
Orémus... Po czym odmówi Modlitwę Pańską Pater Noster...et ne nos indúcas in tentatiónem. Sed líbera nos a malo. Po chwili ksiądz połamie Hostię na trzy części, jedną z nich wpuszczając do Kielicha i powie:...per ómnia saécula saeculórum. Pax Dómini sit semper vobíscum. Po czym przyklęknie i zaintonuje lub odmówi "Agnus Dei". Uderzaj się w piersi trzy razy. KOMUNIA KAPŁANA ksiądz lekko pochylony odmawia modlitwy przed Komunią. Po czym przyklęknie, weźmie w swe ręce Hostię i zacznie odmawiać trzykrotnie modlitwę "Domine, non sum dignus...". Na pierwszą - zadzwoń krótko raz, na drugą - krótko dwa razy, a na trzecią - krótko trzy razy. Pokłoń się i poczekaj, aŝ kapłan spoŝyje Ciało Chrystusa. Po chwili przyklęknie, wtedy wstań i podejdź do kredencji po patenę. Wróć z pateną i uklęknij na najniŝszym stopniu po stronie epistoły. Gdy kapłan zacznie spoŝywać Krew Pańską, pochyl się głęboko i mów:) Confíteor Deo omnipoténti, beátae Maríae semper Vírgini, beáto Michaélo Archángelo, beáto Joánni Baptístae, sanctis Apóstolis Petro et Paulo, ómnibus Sanctis, (obróć się na moment w stronę kapłana) et tibi, Pater, quia peccávi nimis cogitatióne, verbo et ópere: (uderz się trzykrotnie w piersi na kaŝde słowo "mea") mea culpa, mea culpa, mea máxima culpa. Ideo precor beátam Maríam semper Vírginem, beátum Michaélem Archángelum, beátum Joánnem Baptístam, sanctos Apóstolos Petrum et Paulum, omnes Sanctos, (obróć się na moment w stronę kapłana) et te, Pater, oráre pro me ad Dóminum Deum nostrum. (pozostań głęboko pochylony). Misereátur vestri omnípotens Deus, et, dimíssis peccátis vestris, perdúcat vos ad vitam aetérnam. - 7 -
Amen (Wyprostuj się, klęcząc przeŝegnaj się, gdy ksiądz udziela rozgrzeszenia). Indulgéntiam, absolutiónem et remissiónem peccatórum vostrórum tríbuat vobis omnípotens et miséricors Dóminus. (Pokłoń się w stronę Ołtarza). Kapłan po chwili weźmie z Ołtarza małą Hostię, obróci się do ludu i powie: Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccáta mundi. bij się w piersi i odmów trzy razy Dómine, non sum dignus, ut intres sub tectum meum, sed tantum dic verbo et sanábitur ánima mea. Wstań i asystuj kapłanowi przy Komunii świętej tak, abyś zawsze znajdował się po prawej stronie kapłana patrząc od strony ludu. Po zakończeniu Komunii św. kapłan moŝe poprosić cię o oddanie mu pateny. Jeśli nie poprosi, zanieś ją i połóŝ po prawej stronie w pobliŝu środka Ołtarza tak, aby kapłan mógł ją bez problemu dostrzec, po czym udaj się do kredencji, weź ampułkę z winem do prawej dłoni, ampułkę z wodą do lewej dłoni, wejdź po stopniach i podejdź na środek do kapłana, ale nie za blisko. Kapłan wyciągnie w twoją stronę rękę z kielichem. Wlej z ampułki nieco wina (kapłan powie ci ile), a następnie powróć do krawędzi Ołtarza po stronie epistoły. Kiedy kapłan podejdzie do ciebie, najpierw delikatnie obmyj jego palce odrobiną wina, poczym - w ten sam sposób - wodą. Wszystkie te czynności powinny zostać wykonane nad mensą Ołtarza. Kapłan nie powinien trzymać kielicha nad posadzką. Jest to dozwolone jedynie w przypadkach, gdy ministrant jest bardzo niskiego wzrostu. Gdy kapłan powróci do środka Ołtarza, wróć do kredencji, odłóŝ ampułki, wróć do Ołtarza po patenę i odnieś ją do kredencji. Obejdź Ołtarz w stronę Ewangelii, na środku przyklęknij, wejdź na najwyŝszy stopień, weź Mszał z podstawką, obróć się w prawo, zejdź najkrótszą drogą na posadzkę przed środkiem Ołtarza, przyklęknij, wejdź najkrótszą drogą na najwyŝszy stopień przed prawą krawędzią strony lekcji, postaw Mszał z podstawką tak, jak na początku Mszy św. - nie zamykaj go, zejdź w prawo, obejdź Ołtarz, na środku przyklęknij i uklęknij na pierwszym stopniu po stronie Ewangelii. POKOMUNIA Ksiądz ubierze Kielich, po czym podejdzie do Mszału, aby przeczytać Modlitwę po Komunii. Po czym podejdzie do środka Ołtarza i powie: - 8 -
Po czym powróci do Mszału, odmówi jeszcze jedną lub kilka modlitw, które kończą się:...per ómnia saécula saeculórum. Jeśli kapłan pozostawił otwarty Mszał, przenieś go na stronę Ewangelii w ten sam sposób, jak po odczytaniu Lekcji. W czasie przenoszenia uklęknij na środku i poczekaj na błogosławieństwo. Ksiądz podchodzi na środek Ołtarza, odwróci się do ludu i powie: Ite, missa est. Deo grátias. (Jeśli Msza św. odprawia się za zmarłego, zamiast "Ite, Missa est" kapłan powie "Requiescant in pace" - wtedy odpowiedz "Amen" - w takich Mszach św nie ma równieŝ błogosławieństwa ludu) Benedícat vos omnípotens Deus, Pater, + et Fílius, et Spíritus Sanctus. Cały czas klęczysz. Gdy kapłan stanie przed tobą i rozpocznie się Ostatnia Ewangelia, powstań. Inítium sancti Evangélii secúndum Joánnem. Glória tibi, Dómine. - 9 -
obróć się w prawo, na środku przyklęknij, przejdź w prawo prawie do samego wierzchołka Ołtarza, obróć się w lewo tak, aby być skierowanym w tym samym kierunku, co kapłan. Jeśli kapłan przyklęknie, ty równieŝ przyklęknij. Gdy Ewangelia się skończy, czyli kapłan powie:...plenum grátiae et veritátis. Deo grátias. kapłan schodzi po stopniach z Ołtarza i klęka na środku najniŝszego stopnia. Ty klęczysz po jego prawej stronie, aby odmówić modlitwy po Mszy św. W razie potrzeby trzymaj w ręce tabliczkę z modlitwami z Ołtarza. Jeśli trzeba odnieść Mszał do zakrystii, idź zdjąć Mszał z podstawki w tej samej chwili, w której kapłan wróci po kielich. Podejdź po biret, wróć do kapłana, przyklęknij, jeśli ksiądz przyklęknie albo pokłoni się przed Ołtarzem, po czym wręcz mu biret. Udaj się wraz z kapłanem idąc 1-2 m przed nim - do zakrystii. Stań po lewej stronie kapłana, pokłoń się razem z nim Jezusowi UkrzyŜowanemu, obróć sie w stronę kapłana, pokłoń się jemu. OdłóŜ Mszał, jeśli go zabrałeś, powróć do Ołtarza, pogaś świece i przynieś to co trzeba do zakrystii. Jeśli jest taka potrzeba, umyj ampułki i tackę. Rozbierz się i pozostaw po sobie porządek. opracował Piotr J. Ochwał - 10 -